ටයිකොන්ඩෝ
.jpg)
ටයිකොන්ඩෝ යනු කොරියානු සටන් කලාවක් සහ පහර දීම සහ පයින් ගැසීමේ ශිල්පීය ක්‍රම ඇතුළත් සටන් ක්‍රීඩාවකි.[1][2][3] ටයිකොන්ඩෝ යන වචනය tae ("පයින් පහර"), kwon ("අතින් පහර") සහ do ("The art or way") ලෙස පරිවර්තනය කළ හැක. ආචාරශීලීත්වය, අඛණ්ඩතාව, නොපසුබට උත්සාහය, ආත්ම දමනය සහ අනභිභවනීය ආත්මය යන මූලධර්ම පහට අමතරව, ක්‍රීඩාවට ශාරීරික කුසලතා තුනක් අවශ්‍ය වේ: පූම්සේ (품새), kyorugi (겨루기) සහ gyeokpa (격파).
පූම්සේ යනු පයින් ගැසීම, පහර දීම සහ අවහිර කිරීමේ ශිල්පීය ක්‍රම රාශියක් විදහා දක්වන රටා වන අතර, kyorugi ඔලිම්පික් ක්‍රීඩා වලදී දක්නට ලැබෙන ස්පාරින් වර්ගයට සම්බන්ධ වන අතර gyeokpa යනු ලී පුවරු කැඩීමේ කලාවයි. ටයිකොන්ඩෝ සමහර විට කඩු සහ කන්‍යා සොහොයුරිය වැනි ආයුධ භාවිතය ද ඇතුළත් වේ. ටයිකොන්ඩෝ වෘත්තිකයන් ඩොබොක් ලෙස හඳුන්වන නිල ඇඳුමක් අඳිති.
එය 1940 සහ 1950 ගණන් වලදී කරාටේ සහ චීන සටන් කලාවන් වැනි සටන් කලාවන්හි අත්දැකීම් ඇති කොරියානු සටන් කලාකරුවන් විසින් වර්ධනය කරන ලද සටන් ක්‍රීඩාවකි.[4][5]
ටයිකොන්ඩෝ සඳහා පැරණිතම පාලන ආයතනය වන්නේ කොරියාවේ ටයිකොන්ඩෝ සංගමය (KTA), 1959 දී කොරියාවේ මුල් ක්වාන් නවයේ හෝ සටන් කලා පාසල් නවයේ නියෝජිතයින්ගේ සහයෝගී උත්සාහයක් හරහා පිහිටුවන ලදී. අද ටයිකොන්ඩෝ සඳහා ප්‍රධාන ජාත්‍යන්තර ආයතනික ආයතන වන්නේ 1966 දී චෝයි හොං-හි විසින් ආරම්භ කරන ලද ජාත්‍යන්තර ටයිකොන්ඩෝ සම්මේලනයේ (අයිටීඑෆ්) විවිධ ශාඛා වන අතර කුක්කිවොන් සහ වර්ල්ඩ් ටයිකොන්ඩෝ (ඩබ්ලිව්ටී, කලින් ලෝක ටයිකොන්ඩෝ සම්මේලනය හෝ ඩබ්ලිව්ටීඑෆ්) හවුල්කාරිත්වයයි. ), පිළිවෙලින් 1972 සහ 1973 දී කොරියානු ටයිකොන්ඩෝ සංගමය විසින් ආරම්භ කරන ලදී. Gyeorugi ([kjʌɾuɡi]), පූර්ණ සම්බන්ධතා ස්පාරින් වර්ගයක්, 2000 වසරේ සිට ඔලිම්පික් ඉසව්වකි. 2018 දී, දකුණු කොරියානු රජය කොරියාවේ ජාතික සටන් කලාව ලෙස ටයිකොන්ඩෝ නිල වශයෙන් නම් කරන ලදී.[6]
ඔලිම්පික් සහ පැරා ඔලිම්පික් තරඟ වල ටයිකොන්ඩෝ සඳහා පාලක මණ්ඩලය ලෝක ටයිකොන්ඩෝ වේ.
ලෝක ටයිකොන්ඩෝ ඉතිහාසය සහ ව්‍යාප්තිය
[සංස්කරණය]ලබා ගත හැකි ඕනෑම උපකරණයක් භාවිතා කරමින් භයානක අවස්ථාවන්ගෙන් බේරීමට මිනිසාට ස්වභාවික ආවේගයක් ඇත. එවැනි තත්වයකට හසු වුවහොත්, මිනිසාට තමාව ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා ආයුධයක් භාවිතා කළ හැකි නමුත් ආයුධ සෑම විටම ලබාගත නොහැක. එමනිසා මිනිසා තම ශරීරය ආයුධයක් ලෙස භාවිතා කරන්නේ කෙසේදැයි ඉගෙන ගත යුතුය. මේ අනුව සටන් කලාව පිළිබඳ ඉතිහාස පොත් විවෘත වේ.
මුල් කොරියාවේ ප්‍රතිවාදී රාජවංශ තුනෙන් ටයිකොන්ඩෝ ඉතිහාසය ආරම්භ වී ඇත.කොගුරියෝ,
සිල්ලා සහ බේක්ජේ එම රාජවංශ තුනයි. එම රාජවංශ තුන ගැන තොරතුරු විමසා බලමු
කොගුරියෝ
ටයි කොන් ඩෝ ආරම්භ වූයේ වර්තමාන කොරියාවේ, කොගුරියෝ රාජවංශයේ (ක්‍රි.පූ. 37 - ක්‍රි.ව. 668) ය. ටයි කොන් ඩෝ පිළිබඳ පැරණිතම සාක්ෂි ක්‍රි.ව. 3 තරම් ඈත අතීතයේ සිට පැවත එන රණශූරයන්ගේ සොහොන් වල දක්නට ලැබේ. සොහොන් ගෙවල්වල බිත්ති මත පින්තාරු කර ඇති බිතුසිතුවම් සුබක්කි සටනේ යෙදී සිටින මිනිසුන් නිරූපණය කරයි. කෙසේ වෙතත්, මෙම සටන අද දින ක්‍රියාත්මක වන ටයි කොන් ඩෝ වර්ගයට වඩා වෙනස් විය. ටයි කොන් ඩෝ වසර ගණනාවක් පුරා විකාශනය වී ඇති අතර, එක් එක් පරම්පරාව හරහා වඩාත් විද්‍යාමකව පද්ධතිගත වී ඇත
කොගුරියෝ ඉතිහාසය සතුරු පීඩනයෙන් කොගුරියෝව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා පිහිටුවන ලද ශක්තිමත් රණශූර බලකායක් වන සොන්බා ගැන ද කියයි. සොන්බේ යන වචනයේ තේරුම “කිසි විටෙකත් සටන් කිරීමෙන් පසුබට නොවන ගුණවත් මිනිසෙකු” හෝ “රණශූර බලකායේ සාමාජිකයෙකු” යන්නයි. සොන්බා ටයි කොන් ඩෝ පූර්වගාමියා වූ ටේක්කියොන් පුරුදු කළ බව විශ්වාස කෙරේ. චොසුන් රාජවංශයේ ඉතිහාස පොතක සඳහන් වූයේ, "සොන්බේස් කණ්ඩායම් වශයෙන් ජීවත් වූ අතර, නිවසේදී ඉතිහාසය හා සාහිත්‍ය කලාව ඉගෙන ගත් අතර, සමාජයේ යහපත සඳහා මාර්ග සහ බලකොටු තැනීමට පිටත්ව ගිය අතර, සෑම විටම ජාතිය වෙනුවෙන් කැපවී සිටියේය.යනුවෙනි"
සිල්ලා
සොන්බේ විසින් අනුගමනය කරන ලද තායික්යොන් අවසානයේ කොගුරියෝ රාජධානියේ සිට සිල්ලා රාජධානිය දක්වා ව්‍යාප්ත විය (ක්‍රි.පූ 57 - ක්‍රි.ව. 935). සිල්ලා රාජවංශයට කොගුරියෝගේ සොන්බා හි අනුවාදයක් තිබුණි. "ෆ්ලවර් නයිට්" යන්නෙහි අර්ථය වන හ්වාරං, ඔවුන්ගේ නිත්‍ය විෂය මාලාවේ කොටසක් ලෙස ටයි කොන් ඩෝ පුහුණුවීම් කළේය. ක්‍රි.ව. 537 දී ජින් හියුන්ග් රජු විසින් සංවිධානය කරන ලද හ්වාරං, සිල්ලා රාජවංශ සමයේ කොරියානු අර්ධද්වීපය එක්සත් කිරීමේ වැදගත් අංගයක් විය. වොන් ක්වාන්ග් බුප්සා හාමුදුරුවෝ හ්වාරං හි උපදේශකයා වූ අතර සෙසෝකෝකියේ කතුවරයා ද විය.
# ඔබේ රටට පක්ෂපාත වන්න
# ඔබේ දෙමාපියන්ට ගෞරව කරන්න
# ඔබේ මිතුරන්ට විශ්වාසවන්ත වන්න
# කිසි විටෙකත් යුද්ධයෙන් පසුබසින්න එපා
# ජීවීන් මරා දැමීමට පෙර හොඳ විනිශ්චයක් භාවිතා කරන්න
මෙම කැපවීම් හ්වාරං හි මූලික ජීවන මාර්ගය වූ අතර ඒවා අදටත් ටයිකොන්ඩෝ වෘත්තිකයන් විසින් අනුගමනය කරනු ලැබේ.
සිල්ලා රාජවංශයේ තුන්වන රජු වූ යූරි සූබාඛී තරඟ පැවැත්වීය. ජාතිය වෙනුවෙන් යාච්ඥා කිරීම සඳහා ජනතාව එක්රැස් කිරීමේ අරමුණින් මෙම තරඟ චාරිත්‍රානුකූල උත්සව ලෙස සලකනු ලැබීය. සූබාඛී බොහෝ විට ටයි කොන් ඩෝ ට සමාන විය. "සුබාක්" (අත් තාක්ෂණය) සහ "ටයිකොන්" (පාද තාක්ෂණය) යන වචන සිල්ලා රාජවංශයේ ලේඛනවල එකට දක්නට ලැබේ. මෙයින් ඇඟවෙන්නේ කොරියානු සටන් කලාවන්හි අත් සහ පාද ශිල්ප ක්‍රම දෙකම අද ටයිකොන්ඩෝ හි භාවිතා වන බවයි. කුම්ගාං නම් රණශූරයාගේ ලෝකඩ පිළිම මෙයට අමතර සාක්ෂි වේ. කුම්ගාංගේ හස්තයේ හැඩයන් අද තායි ක්වොන් ඩෝ හි භාවිතා කරන ආකාරයේ හස්තයන් නිරූපණය කරන අතර, කුම්ගාං ද ටයිකොන්ඩෝ හි දැනට භාවිතා කරන කකුල් සහ පාදවල භාවිතය පෙන්නුම් කරයි.
බේක්ජේ
ටයි කොන් ඩෝ ද බේක්ජේ රාජධානියේ (ක්‍රි.පූ. 18 - ක්‍රි.ව. 600) වැදගත් කොටසක් විය. බේක්ජේ යනු කොගුරියෝ රාජධානියෙන් වෙන් වූ ගෝත්‍රරයකි. බේක්ජේ හි සූ සා ක්‍රමය කොගුරියෝ රාජධානියේ සොන්බේ හා සිල්ලා රාජධානියේ හ්වාරං සමඟ සැසඳිය. සූ සා බේක්ජේ රාජධානිය ද යුධමය වශයෙන් ආරක්ෂා කළේය.
බේක්ජේ රාජධානිය සූබියොක්ටා උත්සව සමරනු ලැබුවේ ප්‍රදේශීය ගම්මානවල ය. සූබියොක්ටා සටනේදී (ටයි කොන් ඩෝ පූර්වගාමියා) ජනතාව එකිනෙකාට එරෙහිව තරඟ කරනු ඇත. ඇතැම් විට තරඟවල ජයග්‍රාහකයා ගමේ නායකයා හෝ හමුදා ජෙනරාල්වරයෙකු බවට පත්විය.
ජාතීන්ගේ සංයෝජනය
688 A.D. දී සිල්ලා කොගුරියෝ සහ බේක්ජේ යටත් කර ගනී. ජයග්‍රහණය දිගු කලක් නොපවතින අතර රජය විසිරී යයි. පසුව, කොගුරියෝ නැවත නැඟිට සිල්ලා සහ බේක්ජේ ජය ගනී, කොරියෝ රාජවංශය නිර්මාණය කිරීමෙන් කොරියාව එක් වරක් ඒකාබද්ධ කරයි.
රාජවංශය වර්ධනය වීමට පටන් ගැනීම
කොරියෝ රාජවංශයේ (ක්‍රි.ව. 918 - 1392) යුධ පුහුණුව සඳහා සටන් කලාවන් භාවිතා කරන ලදී. කොරියෝ ආරම්භයේ දී, සටන් කලා හැකියාවන් සියලු හමුදා නිලධාරීන් සඳහා පූර්ව අවශ්‍යතාවක් විය. තායික්යොන් ශිල්ප ක්‍රම ප්‍රගුණ කළ තරුණ ශිෂ්‍යභටයින් තනතුරු සඳහා තරඟ කිරීමෙන් හමුදා නිලධාරීන් ලෙස උසස් කළේය. මෙම තරඟ පාලනය කළ නීති රීති සහ විනිශ්චය ප්‍රමිතීන් නිසා විද්වතුන් පවසන්නේ ටයි කොන් ඩෝ ක්‍රීඩාව ආරම්භ වූයේ මේ අවස්ථාවේ කොරියෝ රාජවංශයේ බවයි.
කොරියෝහි රජවරු ක්‍රීඩාවට ද ප්‍රිය කළහ. ඔවුන් සුබක්කි (තායික්යොන් තරඟ) පැවැත්වූ අතර ජයග්‍රාහකයන්ට ත්‍යාග ප්‍රදානය කළහ. සුබාකි මහජනයා අතර ජනප්‍රිය වූ අතර රජතුමා ඔවුන්ගේ ගම්මාන පරීක්ෂා කිරීමට හා සංචාරය කිරීමට පිටත්ව යන සෑම අවස්ථාවකම සුබකි තරඟ සංවිධානය කළේය.
කුක්ජකම් යනු කොරියෝ ජාතික විශ්ව විද්යාලය වන අතර එය එකල ඉහළම අධ්‍යාපන ආයතනයකි. කුක්ජකම් ව්‍යාප්ත වී විද්‍යාත්මකව සුබක්කි එහි ඉහළම මට්ටමට ගෙන ඒමට සමත් විය. කොරියෝ ලොව පුරා රටවල් සමඟ වෙළඳාම් කිරීමට පටන් ගත්තේ මෙම කාලය තුළ ය. විදේශිකයන් සුබක්කි විසින් අල්ලා ගනු ලැබූ අතර එය පසුව ලොව පුරා ව්‍යාප්ත විය. කොරියෝ කොරියාව ලෙස විදේශ වෙළෙඳුන් විසින් නම් කරන ලදී.
චොසුන්(හෝ යී)යී රාජවංශය කොරියාවේ අවසාන රාජවංශය වන අතර එය 1392 සිට 1910 දී අවසන් විය. කොරියෝ සහ බේක්ජේ මෙන්ම යී රාජවංශයද සොල්දාදුවන් තෝරා ගැනීමේ අරමුණින් සුබක්කි තරඟ පැවැත්වීය. කෙසේ වෙතත්, යී රාජධානිය සටන් කලාවට වඩා සාහිත්‍ය කලාවට වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමට පටන් ගත්තේය. පළමු සටන් කලා පෙළපොත වන මූයා දෝබා ටොංජි ප්‍රකාශයට පත් කරනු ලැබුවේ මෙම නව සාහිත්‍ය අවධාරණයෙන් විය හැකිය (1790). Mooyae Doba Tongjee හි එක් එක් සුබක්කි තාක්ෂණය නිරූපණය කරන නිදර්ශන අඩංගු වන අතර, එහි සිව්වන වෙළුමේ වර්තමාන ටයිකොන්ඩෝ පූම්සේ වලට සමාන වන අත් ශිල්ප ක්‍රම පිළිබඳ නිදර්ශන 38 ක් අඩංගු වේ.
ජපන් හිංසනය සහ බලපෑම
1910 දී සිතාගත නොහැකි දෙයක් සිදු විය: ජපානය කොරියාව ආක්‍රමණය කළේය. 1910 සිට දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වන තුරුම ජපානය කොරියාවේ ආධිපත්‍ය දැරීය. මෙම කාලය තුළ ජපාන යටත් විජිත රජය සුබක්කි සහ ටයික්යොන් ඇතුළු සියලුම ජන ක්‍රීඩා තහනම් කළේය. එබැවින් සුබක්කි සහ ටේකියොන් රහසිගතව පුහුණුවීම් කරන ලදී. ජපානය කොරියානු භාෂාව සහ කොරියානු පවුලේ නම් භාවිතා කිරීම පවා තහනම් කළේය. මාර්තු පළමු ව්‍යාපාරය ලෙස හැඳින්වෙන මිලියන සංඛ්යාත කොරියානුවන් නිදහස උදෙසා මහජන, අවිහිංසාවාදී උද්ඝොශණ පැවැත්වූ නමුත් ඔවුන්ට විදේශීය ආධාරයක් නොතිබූ අතර ජපානයේ ආධිපත්‍ය ද සුරක්ෂිත විය. කොරියානු ජනතාවගේ පීඩාව අවසන් වූයේ දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ජපානය පරාජය කිරීමෙනි.කොරියාවේ මල් පිපීම ආරම්භ විය.
දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසානයේ ක්වාන්ස් කිහිපයක් මතු විය. ඒවා නම් "චුන්ග් ඩෝ ක්වාන්", "මූ ඩුක් ක්වාන්", "යුන් මූ ක්වාන්", "චැං මූ ක්වාන්", "ඔහ් ඩෝ ක්වාන්", "ජි ඩෝ ක්වාන්", "චි ඩෝ ක්වාන්" සහ "ගීත මූ ක්වාන්" . 1955 දී මෙම ක්වාන්වරු තායි සූ දෝ නමින් එක්සත් වූහ. අවුරුදු දෙකකට පසු, ටේක්වොන් (කොගුරියෝ, සිල්ලා, බේක්ජේ සහ කොරියෝ රාජවංශයන් විසින් අනුගමනය කරන ලද) සමඟ සමානකම් දැක්වීම සඳහා ටයි කොන් ඩෝ යන නම භාවිතා කරන ලදී.
ජෙනරාල් චෝයි හොං-හායි
ජෙනරාල් චෝයි හොං-හායි හට කොරියානු පොලිසිය, හමුදාව සහ ගුවන් හමුදාව ටයිකොන්ඩෝ පුහුණුව ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය විය. කොරියානු ටයිකොන්ඩෝ සංගමය (KTA)1965 දී ජෙනරාල් චෝයි යටතේ පිහිටුවන ලදී. ජෙනරාල් චෝයිගේ හිතවතෙක් KTA හි ජාත්‍යන්තර ශාඛාවක් පිහිටුවීමට ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටියේය: ජාත්‍යන්තර ටයිකොන්ඩෝ සම්මේලනය (ITF) ජෙනරාල් චෝයි එසේ කිරීමට පෙර ජෙනරාල් චෝයිගේ හිතවතා දකුණු රජය පැහැර ගත් අතර ඔහු ඇමරිකාවට පලා ගොස් වසර දෙකකට පසුව ITF ස්වාධීන සංවිධානයක් ලෙස ස්ථාපිත කළේය (International Taekwondo Federation) ඒ 1973 දීය, බොහෝ උද්ඝොශණ වලින් පසුව, KTA ලෝක ටයිකොන්ඩෝ සම්මේලනය බවට පත්විය. WTF (World Taekwondo Federation) ජාත්‍යන්තර ඔලිම්පික් කමිටුව විසින් පිළිගෙන ඇති අතර එය 2000 වසරේදී ඔලිම්පික් ක්‍රීඩාවක් ලෙස ඇතුළත් කළේය.
සිංහල භාෂා පරිවර්තනය සහ සටහන - එන්.ජී.සී.ජයරත්න
ක්‍රීඩා පුහුණුකරු (අධ්‍යාපන අමාත්‍යාංශය)
ටයිකොන්ඩෝ ජාතික විනිසුරු (ශ්‍රී ලංකා ටයිකොන්ඩෝ සංගමය)
ටයිකොන්ඩෝ පාසල් පුහුණුකරු (ශ්‍රී ලංකා පාසල් ටයිකොන්ඩෝ සංගමය) ,
ටයිකොන්ඩෝ ජාත්‍යන්තර කළු පටි තුන්වෙනි ශ්‍රේණිය(කොරියාව)
ටයිකොන්ඩෝ ක්‍රීඩකයින් සංරක්ෂණය කළ පිටපත 2013-09-27 at the Wayback Machine
- ^ https://web.archive.org/web/20170109022557/https://en.oxforddictionaries.com/definition/tae_kwon_do
- ^ https://www.merriam-webster.com/dictionary/taekwondo
- ^ http://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/tae-kwon-do
- ^ සංරක්ෂිත පිටපත, http://fightland.vice.com/blog/flying-kicks-the-roots-of-taekwondo-and-the-future-of-martial-arts, ප්‍රතිෂ්ඨාපනය 2024-07-28
- ^ http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=LB&p_theme=lb&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=10ADF88FD5D15A6B&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM
- ^ https://www.koreaherald.com/view.php?ud=20180402000916