یک هفته مانده به حضور تیم ایران در مراسم رسمی افتتاح المپیک ۲۰۲۴ پاریس، هنوز از رونمایی از لباس ورزشکاران ایران خبری نیست و به نظر می‌آید با توجه به سابقه اعتراض‌های گذشته به لباس ایران، مسئولان جمهوری اسلامی این بار قصد دارند منتقدان و طراحان ایرانی را در مقابل عمل انجام‌شده قرار دهند و زمانی لباس‌ها را در معرض قضاوت افکار عمومی قرار دهند که زمانی برای جبران آن باقی نمانده باشد.

اعتراض رسانه‌ها به تعلل عجیب و بی‌مورد کمیته ملی المپیک هم تا امروز به‌جایی نرسیده است، با این حال از رونمایی تصادفی لباس المپیکی‌های ایران خبرهایی منتشر شده است. برخی هیئت‌های اعزام‌شده مانند تیم شمشیربازی با لباس ورزشی وارد پاریس شدند و احتمال می‌رود این گرم‌کن‌های سبز و سفید، بخشی از پوشش ورزشکاران ایران در المپیک باشد اما هنوز از لباس رسمی تیم ایران برای مراسم افتتاحیه المپیک اطلاعاتی در دست نیست.

مراسم افتتاحیه روز ۵ مرداد برای نخستین بار در تاریخ، نه در یک استادیوم که روی رود سن در پاریس برگزار خواهد شد و ورزشکاران هم با قایق از مقابل تماشاگران عبور خواهند کرد. 

چون همیشه، یونان، به‌عنوان کشور بنیان‌گذار المپیک، در ابتدای صف، قرار دارد. پس‌ از آن تیم پناهندگان عبور می‌کنند و سپس کشورها بر ترتیب حروف الفبای انگلیسی رژه خواهند رفت. تیم ایران در قایق شماره ۸۶ مستقر خواهد بود؛ اما هنوز نمی‌دانیم چه ظاهری خواهند داشت.

آنچه سال ۱۴۰۰ و در المپیک توکیو روی داد، یکی از قوی‌ترین موج‌های اعتراضی در شبکه‌های اجتماعی به نحوه نمایش هویت ایرانی در مجامع ورزشی بین‌المللی بود. با آنکه مسئولان کمیته المپیک اعلام کرده بودند که طرح فیروزه‌ای را با مدل بهتری جایگزین خواهند کرد، در عمل زمان کافی برای این کار وجود نداشت و ورزشکاران با همان لباس جنجالی در توکیو رژه رفتند. طراح آن هم اعلام کرد دستمزدش برای این لباس را که مراحل طراحی و انتخاب آن دو سال طول کشید، دریافت نکرده است.

در حالی که قبلا در روی این پاشنه نمی‌چرخید و در دهه‌های قبل، ایران هم کاروانی خوش‌پوش راهی المپیک می‌کرد.

چالش لباس ورزشی با پوشش اسلامی

تعریف مقام‌های سیاسی جمهوری اسلامی از «لباس اسلامی» برای ورزشکاران از اولین روزهای استقرار این رژیم در ایران مایه دردسر شد. بار اصلی آن‌ هم بر دوش ورزش زنان بود. رشته‌هایی چون ژیمناستیک زنان کلا از رقابت‌های قهرمانی حذف شد و ایران که در شرایطی می‌توانست یکی از امیدهای میزبانی المپیک باشد، بنا به شرایط پیش‌آمده بعد از انقلاب و جنگ، به خواب اجباری و طولانی رفت.

آخرین باری که ایران قبل از انقلاب اسلامی، در المپیک شرکت کرد، تابستان ۱۳۵۵ در مونترال کانادا بود. اعضای این کاروان ورزشی مطابق مد آن روزهای دنیا، کت‌های یقه ناچ پوشیده و کراوات‌های طرح‌دار پهن بسته بودند. طرح این لباس‌ها با رویه کلی طراحی لباس آن سال‌های ایران در جشن‌های شاهنشاهی و لباس‌های سلطنتی و در ادامه معرفی چهره‌ای جدید و مدرن از ایران باستان، کاملا متناسب بود.

تولد و رشد طراحان لباس در ایران با بهره‌گیری از میراث هنری و فرهنگی این امید را به علاقه‌مندان مد داده بود که در آینده‌ای نزدیک، بتوانند در عرصه مد جهانی حضوری فعال داشته باشند؛ امیدی که با وقوع انقلاب اسلامی به‌کلی بر باد رفت.

بی‌توجهی عامدانه به رشته‌های تحصیلی طراحی لباس و پارچه، مهاجرت استادان دانشگاه و سختگیری‌های اعمال‌شده بر دانشجویان به این رشته و حضور آن در دنیای تجارت، مجالی برای تنفس نداد.

این در حالی است کشورهای مطرح و مدال‌آور مخصوصا میزبان یعنی فرانسه، این مسابقه‌ها را به صحنه جلوه‌گری طراحان مد تبدیل کرده و سراغ بهترین‌ها رفته‌اند.

لویی ویتون تجربه ۱۷۰ سال چمدان‌سازی‌اش را به کار گرفت تا جعبه‌های سفارشی نگهداری مدال‌ مسابقات و جعبه مخصوص حمل مشعل المپیک را که در سراسر فرانسه سفر می‌کند، طراحی کند.

خانه جواهر شومه، یکی دیگر از نشان‌های تجاری مجموعه «ال‌وی‌ام‌اچ» که از سال ۱۷۸۰ جواهرات دست‌ساز تولید می‌کند، نیز ساخت مدال‌ها را بر عهده دارد.

کریستین دیور نیز گروهی از ورزشکاران زن از جمله بئاتریس ویو، شمشیرباز پاراالمپیک، استلا موزلی، بازیکن بوکس، و پائولینا درولده، تنیس‌باز را سفرای جدیدش معرفی کرده است.

کشورهای کمتر شناخته‌شده در عرصه مد هم بیکار ننشسته‌اند؛ اما در حالی‌ که لباس‌های طراحی‌ هنرمندان بومی کشورهایی مانند مغولستان در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود، ورزش‌دوستان ایرانی نگران‌اند لباس‌های تیم ایران به یک آبروریزی جدید مبدل شود؛ نگرانی که تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد چندان هم دور از بی‌پایه نیست.

کاروان ورزشی ایران در ۴۰ سال گذشته نه‌تنها از نمایش رنگ و طرح در رژه المپیک بهره‌ای نبرده که با هر بار حضور در رژه افتتاحیه، آهی از نهاد طراحان لباس در ایران برآورده است.