اصلاحات قانون اخذ تابعیت آلمان که در ۲۹ دی‌ماه سال گذشته به تصویب پارلمان این کشور رسیده بود، از روز پنجشنبه هفتم تیر اجرا می‌شود و روند دستیابی به پاسپورت آلمانی را برای بسیاری از ساکنان خارجی این کشور تسریع می‌کند.

بنابر آمار سال ۲۰۲۳ حدود ۱۳.۹ میلیون نفر از جمعیت ۸۳.۸ میلیون نفری آلمان را شهروندان خارجی تشکیل می‌دهند و بیش از نیمی از آن‌ها برای مدت دست‌کم پنج سال است که ساکن آلمان‌اند.

آلمان همچنین سکونتگاه بیشترین تعداد ایرانیان مهاجر در اروپا است. بنابر آمار سال ۲۰۲۲ دست‌کم ۳۰۴ هزار شهروند ایرانی در این کشور زندگی می‌کنند و بسیاری از آن‌ها اکنون با این قوانین جدید می‌توانند بدون این که از تابعیت ایرانی خود صرف‌نظر کنند، تابعیت آلمان، بزرگترین اقتصاد اروپا را به دست آورند.

بنابر این قوانین جدید، آلمان برای نخستین‌بار اصل تابعیت چند‌گانه را به رسمیت می‌شناسد. نانسی فایزر، وزیر کشور آلمان روز چهارشنبه ششم تیرماه دراین‌باره گفت: «قوانین ما در نهایت عدالت را برای جامعه متنوع‌مان به ارمغان می‌آورد. ما بالاخره سوابق و دستاوردهای کسانی که مدت‌ها است به کشور ما مهاجرت کرده و در پیشرفتمان سهیم بوده‌اند را به رسمیت می‌شناسیم. پیام ما برای آن‌ها کاملا روشن است، شما متعلق به آلمان‌اید.»

بنابر آمار کشور آلمان ۱۶۵ هزار ۵۳۵ شهروند خارجی ساکن آلمان در سال ۲۰۲۲ موفق به کسب تابعیت این کشور شدند که این تعداد تنها ۳.۱ درصد از تعداد شهروندان خارجی است که بیش از ۱۰ سال در آلمان سکونت دارند. این مقدار و متعاقب آن درخواست تابعیت آلمان در سال‌های اخیر با رشد فزاینده‌ای روبرو بوده است.

قوانین جدید برای شهروندان خارجی که سال‌ها است در آلمان زندگی می‌کنند و در جامعه ادغام شدند، حقوق جدیدی قائل می‌شود. حزب حاکم آلمان امیدوار است با این قوانین جدید افراد بیشتری موفق به کسب تابعیت آلمانی شوند و این امر منجر به افزایش انگیزه شهروندان خارجی برای ادغام سریع‌تر در جامعه آلمانی شود.

اما دقیقا چه تغییراتی در قانون تابعیت آلمان به وجود آمده است؟

تابعیت چندگانه

آلمان پیشتر تنها برای شهروندان اتحادیه اروپا و سوئیس تابعیت چندگانه را به رسمیت می‌شناخت. اما اکنون بر اساس این قوانین جدید، افراد دیگر کشورها نیز مجبور نیستند برای دریافت تابعیت آلمانی از تابعیت سرزمین مادری صرف‌نظر کنند.

روند تسریع‌ شده

پیشتر افراد پس از هشت سال اقامت در آلمان، مجاز به درخواست تابعیت بودند، اکنون این میزان به پنج سال کاهش یافته است.

در نظر گرفتن دستاورد‌های ویژه مهاجران

بنابر اعلام وزارت کشور آلمان مهاجرانی که علاوه بر دانش زبان آلمانی دستاوردهایی از قبیل عملکرد ممتاز در تحصیل و یا زندگی حرفه‌ای، شرکت در فعالیت‌های عام‌المنفعه و اجتماعی و یا تلاش برای کسب مناصب دولتی داشته باشند، مجازند به جای پنج سال، پس از سه سال برای اخذ تابعیت آلمانی اقدام کنند.

روند تسهیل شده اعطای تابعیت به فرزندان مهاجران

بنابر قوانین جدید، کودکانی که از مادر و پدر خارجی در آلمان متولد شدند، در صورتی که یکی از والدینشان برای بیش از پنج‌سال ساکن این کشور باشد و اقامت دائم آن را کسب کرده باشد، مجاز به اخذ تابعیت آلمانی‌اند.

پیشتر فرزندان مهاجران مجبور بودند پس از ۱۸ سالگی میان تابعیت سرزمین مادری والدینشان و آلمان یکی را انتخاب کنند. این قانون اکنون برداشته شده است.

تسهیلات ویژه برای نسل موسوم به «کارگران مهمان»

شهروندان عمدتا ترکیه‌ای که در دهه ۱۹۶۰ برای کار به آلمان غربی و یا شرقی مهاجرت کردند، اکنون برای دریافت تابعیت آلمانی نیازی به شرکت. در آزمون تابعیت ندارند و فقط باید مهارت شفاهی زبان آلمانی خود را اثبات کنند.

توانایی تامین زندگی

اگرچه همه شهروندان خارجی ساکن آلمان از این قوانین جدید منتفع می‌شوند، اما آن‌ها همچنان باید ثابت کنند که توانایی تامین زندگی خود را دارند. «کارگران مهمان» از این موضوع نیز مسنثنی‌اند.

تعهد به نظام دموکراتیک و ضدیت با نژادپرستی و یهود ستیزی

بنابر قانون اساسی آلمان تعهد به نظام دموکراتیک برای هرکسی که خواهان اخذ تابعیت این کشور است، الزام آور است. بنابر قوانین جدید، هرکسی که مرتکب اعمال نژادپرستانه، یهودستیزانه و یا سایر اقدامات غیرانسانی شود، همچنین افراد چند همسری واجد دریافت پاسپورت آلمانی نیستند.

همچنین، افرادی که به تازگی شهروندی این کشور را دریافت می‌کنند باید به حفاظت از جان یهودیان ساکن در آلمان متعهد باشند.