Oucrinne

L' Oucrinne est on payis d' Urope di l' Ess, avou ene coisse sol Noere Mer å sud, eyet des frontires avou l' Rûsseye a l' ess, li Belarusse å nôr eyet l' Pologne, li Slovakeye, li Hongreye, li Roumaneye eyet li Moldaveye a l' ouwess.

Republike d' Oucrinne
Республiка Украïна
(Respublika Ukrayina)

(Detays) (Detays)
Divize nåcionåle: Воля, Злагода, Добро (Volya, Zlagoda, Dobro) (oucrinnwès: Liberté, Acoird, Bonté)
Lingaedje oficir	oucrinnwès
Mwaisse-veye	Kiyev
Prezidint	Viktor Yanukovych
Prumî minisse	Mykola Azarov
Sitindêye  - Totåle  - % aiwe	Classé 43inme 603.700 km² neglidjåve
Populåcion  - Totåle (2002)  - Dinsité	Classé 24inme 48.396.470 dimorants 80 djins/km²
Indepindince  - Date	fén di l' URSS 24 d' awousse 1991
Manoye	grivna
Coisse d' eureye	UTC +2
Imne nåcionå	Che ne vmerla Ukrayina
Dominne Internet	.UA
Indicatif telefonike	380

Istwere

L' Oucrinne fourit li prumî Estat slåve lomé li "Rûss di Kiyev". Ci-ci divna rade li pus grand et l' pus pouxhant Estat d' Urope inte les 10inme et 11inme siekes. C' est ç' vî payis ki les nåcionålisses oucrinnyins des siekes shuvants vont todi rahoukî.

Pus tård, li Rûss di Kiyev di Kiev serè aflåwi pa les dvintrinnès margayes eyet les avayixhhaedjes des Mongols.

Ça fwait k' i fourit rmetou avou l' Grande Dutcheye di Litwaneye et pus tård dins l' Confederåcion litwano-polonesse.

Å mitan do 17inme sieke, i s' raskepia on novea estat oucrinnyin otonome, li "Hetmanate cozake". Ci-cial dura dpus d' on sieke, mågré l' pression del Moscoveye.

Al difén do 18inme sieke, li cinte eyet l' ess do teritwere oucrinnyin fourît magnîs pa l' Impire rûsse, adon ki l' ouwess do payis esteut prins pa l' Otriche-Hongreye.

Après l' Revolucion rûsse di 1917, l' Oucrinne divna on dislaxhî payis ene troclete d' anêyes, disk' e 1920.

Li payis fourit rconcwerou pa l' Rodje Årmêye, ki s' bata siconte di l' årmêye nåcionålisse da Petlioura, del blanke årmêye (tsarisse) da Denikine, eyet di l' årmêye di l' anårtchisse Nestor Maxhno.

Dispoy don, l' Oucrinne fourit ene pårteye di l' Union sovietike. Ey esse rascråwêye di deus grandès pômagnes (e 1921-1922 eyet 1932-1933) ki vont touwer 8 miyons d' djins. La Deujhinme guere daegnrece è touwrè co 7 miyons di pus.

L' Oucrinne ridivna indepindinte e 1991 après l' fén di l' Union sovietike. Et onk des mimbes askepieus del Kiminålté des Estats indepindants.

Politike

Le prezidint est Leonid Koutchma, lomé e 1994, et rlomé e 1999. Il a stî acuzé d' espaitchî l' liberté des gazetes.

E 2004 c' est Viktor Yushchenko ki dvént prezidint eyet l' payis si mete co pus do costé des Estats-Unis; les vôtaedjes ont stî foirt discutés.

E 2010 c' est Viktor Yanukovych ki dvént prezidint eyet l' payis si mete co pus do costé des Estats-Unis; les vôtaedjes ont stî foirt discutés.

Redjons

Mape di l' Oucrinne (clitchîz po-z agrandi).

L' Oucrinne est pårteye e 24 redjons (oblasti, singulî - oblast), ene republike otonome (avtomnaya respublika) el Crimêye, et deus municipålités (mista, singulî - misto) avou on statut di redjon, Kiev eyet Sebastopol.

Djeyografeye

Grandès veyes:

• Kiyev (Kiyiv; 2,6 miyons d' dimorants)
• Xharkov (Xharkiv, 1,5 miyon)
• Dniepropetrovsk (1,2 miyons)
• Odessa (1,2 miyon)
• Donetsk (1,1 miyon)
• Lviv (0,8 miyon)

Ôte rilomêye veye :

• Tchernigov, avou s' forbot Tchernobyl kinoxhou dispu si rascråwe nawearinne.

Economeye

Li manoye di l' Oucrinne, c' est l' grivna.

L' Oucrinne est cnoxhowe come payis espôrteu d' frumint.

Elle a des cintråles nawearinnes (come a Tchernobil), mins pont d' gaz. Elle è prind so les adujhoes ki moennèt li gaz rûsse eviè l' Urope.

Li Crimêye est rlomêye po s' tourisse.

Populåcion

D' après li ricinsmint di 2001:

• Oucrinnyins: 77,8%
• Rûsses: 17,3%
• Bielorûsses: 0,6%
• Tatårs del Crimêye: 0,5%
• Moldåves: 0,5%
• Bulgåres: 0,4%
• Hongrwès: 0,3%
• Roumins: 0,3%
• Polonès: 0,3%
• Djwifs: 0,2%
• Greks: 0,2%
• Årmenyins: 0,2%
• Tatårs: 0,2%
• ôtes: 0,2%

Culteure

Li lingaedje oficire est l' oucrinnyin, mins i gn a eto 13 ôtes lingaedjes minoritåres di ricnoxhous (emey zels li rûsse a l' ess do payis eyet el Crimêye).

Difoûtrinnès hårdêyes

• Waibe do govienmint oucrinnyin
• Verhovna Rada - Waibe do pårlumint oucrinnyin
• Photos of Ukraine (en)