Xem mã nguồn của Vườn quốc gia Kolkheti

{{Infobox protected area
| name = Vườn quốc gia Kolkheti
| iucn_category = II
| photo = Kolkheti1122.jpg
| photo_caption = Sông Pichori tại Vườn quốc gia Kolkheti
| map = Georgia
| relief = 1
| location = {{flag|Georgia}}
| nearest_city = 
| coordinates = {{coord|42|6|39|N|41|41|46|E|format=dms|display=inline,title}}
| area_km2 =807,99
| area_ref = <ref name="protectedplanet" />
| established = 1998–1999
| visitation_num = 13.747
| visitation_year = 2015
| governing_body = Cơ quan về Khu bảo tồn
| website =[http://apa.gov.ge/en/protected-areas/cattestone/kolxetis-erovnuli-parkis-administracia Kolkheti National Park Administration]
| embedded1 = {{Designation list
| embed = yes
| designation1 = Ramsar
| designation1_offname = Vùng ngập nước Trung Kolkheti
| designation1_date = 7 tháng 2 năm 1997
| designation1_number = 893<ref>{{chú thích web|title=Wetlands of Central Kolkheti|website=Thông tin về địa điểm theo [[Công ước Ramsar|Ramsar]]|url=https://rsis.ramsar.org/ris/893|access-date=ngày 1 tháng 4 năm 2019|archive-date=ngày 2 tháng 4 năm 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190402011237/https://rsis.ramsar.org/ris/893|url hỏng=no}}</ref>}}
| embedded2 = {{Infobox UNESCO World Heritage Site
  |child = yes
  |ID = 1616
  |Year = 2021
  |Criteria = Thiên nhiên: ix, x
  }}
}}
'''Vườn quốc gia Kolkheti''' ({{lang-ka|კოლხეთის ეროვნული პარკი}}) là một [[vườn quốc gia]] nằm ở [[Samegrelo-Zemo Svaneti]] và [[Guria]] ở vùng lịch sử [[Colchis]], phía tây [[Gruzia]].<ref name="protectedplanet">[https://www.protectedplanet.net/kolkheti-national-park Kolkheti in Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181026182708/https://www.protectedplanet.net/kolkheti-national-park |date = ngày 26 tháng 10 năm 2018}} ''Protected Planet''</ref> Vùng [[đất ngập nước]] ở Trung tâm Kolkheti được công nhận là vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế theo [[Công ước Ramsar]].<ref name="wetland">[https://www.protectedplanet.net/wetlands-of-central-kolkheti-ramsar-site-wetland-of-international-importance Wetlands of Central Kolkheti in Georgia] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181116043323/https://www.protectedplanet.net/wetlands-of-central-kolkheti-ramsar-site-wetland-of-international-importance |date = ngày 16 tháng 11 năm 2018}} ''Protected Planet''</ref> Vườn quốc gia nằm tại một vùng đồng bằng ven [[biển Đen]] giữa hai cửa [[sông Tikori]] và [[Sông Supsa|Supsa]], trải dài qua các đô thị [[Zugdidi]], [[Khobi]], [[Lanchkhuti]], [[Senaki]] và [[Abasha]]. Nó được thành lập vào giữa năm 1998-99 như là một phần của Dự án quản lý bờ biển Gruzia được hỗ trợ tài chính bởi [[Ngân hàng Thế giới]] (WB) và [[Quỹ Môi trường Toàn cầu]] (GEF). Kolkheti có tổng diện tích là 28.940 hecta, kết hợp với khu bảo tồn thiên nhiên Kolkheti cũ rộng 500 hecta cùng vùng ngập nước xung quanh [[hồ Paliastomi]] tạo thành một vùng ngập nước được bảo vệ lên tới 33.710 hecta.<ref name="Sites">{{chú thích web|url=http://georgianholidays.com/sights/national-parks/kolkheti-national-park|title=Sites to visit:Kolkheti National Park|publisher=Georgian Holidays|access-date=ngày 14 tháng 9 năm 2009|archive-date=ngày 26 tháng 4 năm 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130426040257/http://georgianholidays.com/sights/national-parks/kolkheti-national-park|url hỏng=no}}</ref> Vườn quốc gia này chính là vùng lõi của [[di sản thế giới]] Rừng mưa nhiệt đới Colchic và vùng đất ngập nước được [[UNESCO]] công nhận vào năm 2021.<ref>[https://whc.unesco.org/en/list/1616/ Gruzia có di sản thiên nhiên đầu tiên] Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2021</ref>
==Lịch sử==
===Cổ đại===
Vườn quốc gia Kolkheti từng là một phần của vùng nhiệt đới và một phần cận nhiệt đới của [[Phân đại Đệ Tam]] trải dài trên lục địa Á-Âu. Vào khoảng năm 2000 trước Công nguyên, nhà nước đầu tiên của Gruzia là Kolkheti, hay còn được gọi là "[[Colchis]]" thành lập tại đây, và đây cũng chính là nơi đúc tiền đầu tiên của Gruzia được gọi là Kolkhuri Tetri.<ref name="Daily"/> Colchis trong [[thần thoại Hy Lạp]] được coi là vành đai của thế giới và đã được đề cập trong các biên niên sử lịch sử trên khắp Tây Á và Đông Âu từ thời cổ đại.<ref name="Daily">{{chú thích web|author=Rekhviashvili, Anna|url=http://georgiandaily.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1430&Itemid=86|title=Kolkheti National Park ready to welcome tourists|publisher=Georgian Daily|date=ngày 25 tháng 4 năm 2008|access-date=ngày 14 tháng 9 năm 2009|archive-date=ngày 2 tháng 1 năm 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100102112156/http://georgiandaily.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1430&Itemid=86|url hỏng=no}}</ref><ref name="NPS">{{chú thích web|url=http://www.nps.gov/pore/parkmgmt/partners_sisterparks.htm?eid=220862&root_aId=483|title=Sister Parks|publisher=NPS|access-date=ngày 27 tháng 9 năm 2009}}</ref> Địa danh này xuất hiện trong thần thoại [[Argonautica]] kể về chuyến đi huyền thoại của [[Jason (thần thoại)|Jason]] và [[Argonaut]] để lấy [[bộ lông cừu vàng]]. Colchis cũng là vùng đất nơi vị thần [[Prometheus]] bị trừng phạt bằng cách xích vào núi trong khi một con đại bàng ăn lá gan của anh ta vì đã tiết lộ bí mật về lửa cho nhân loại. [[Chiến binh Amazon]] cũng được cho là có nguồn gốc [[Scythia]] từ Colchis. Các nhân vật thần thoại đáng chú ý khác của Colchis là [[Aeëtes]], [[Idyia]], [[Pasiphaë]], [[Circe]], [[Medea]], [[Chalciope]] (con gái của vua Aeëtes), [[Absyrtus]].

Nền kinh tế tiên tiến cùng các điều kiện địa lý và tự nhiên thuận lợi của khu vực đã thu hút những người [[Miletus|Hy Lạp Miletus]] đến bờ biển Colchis,<ref>{{chú thích sách|author=West, Barbara A.|title=Encyclopedia of the peoples of Asia and Oceania|url=https://archive.org/details/encyclopediapeop00west|publisher=Facts on File [[University of California]]|year=2009|pages=[https://archive.org/details/encyclopediapeop00west/page/171 171]|isbn=978-0-8160-7109-8}}</ref> để thành lập các trạm buôn bán trong khu vực ở [[Poti|Phasis]], [[Gyenos]], và [[Sukhumi]] vào thế kỷ 6 đến 5 TCN. Những địa điểm này nằm ngay bên ngoài vùng đất bị [[Alexandros Đại đế]] chinh phục vào thế kỷ thứ 4 TCN. Sau sự sụp đổ của [[Đế quốc Achaemenes|Đế quốc Ba Tư thứ nhất]], một phần đáng kể của Colchis được biết đến ở địa phương với cái tên Egrisi và được sáp nhập vào [[Vương quốc Iberia (cổ đại)|vương quốc Iberia]] vào năm 302 TCN. Khu vực này vẫn giữ được độc lập cho đến khi bị chinh phục vào năm 101 TCN bởi [[Mithridates VI của Pontos]].

Khu vực này trở thành nơi sinh sống của một số bộ lạc có liên quan nhưng tách biệt với các khu định cư chủ yếu nằm dọc theo bờ Biển Đen. Họ được gọi chung là những bộ lạc Colchis bao gồm [[Machelones]], [[Heniochi]], [[Zydretae]], [[Apsilae]], [[Laz people|Lazi]], [[Chalybes]], [[Tabal]], [[Tibareni]], [[Mossynoeci]], [[Macrones]], [[Mushki]] và [[Marres]].<ref>"Abkhaz", in ''The Annual of the Society for the Study of Caucasia'', 3, 13-18, Chicago, 1991</ref>

Trong thời kỳ [[đế quốc La Mã]] cai trị, họ đã thiết lập các pháo đài lớn dọc theo bờ biển nhưng dần nhận thấy càng ngày càng khó khăn trong việc duy trì trật tự. Vùng đất thấp và vùng ven biển nơi tạo thành phần biển của vườn quốc gia ngày nay thường xuyên bị các bộ lạc vùng núi dữ dằn cướp phá, người [[Svan]] và [[Heniochi]] là những kẻ mạnh nhất. Vào năm 69 sau Công nguyên, người Pontus và Colchis dưới thời thủ lĩnh [[Anicetus (cướp biển)|Anicetus]] đã tổ chức một cuộc nổi dậy lớn chống lại người La Mã, khiến La Mã ngày càng suy yếu trong thời gian này.<ref>{{chú thích sách|author=French, David H., Lightfoot, Chris S.|title=The Eastern frontier of the Roman Empire: proceedings of a colloquium held at Ankara in September 1988, Part 1, Volume 553 of BAR international series|publisher=British Institute of Archaeology at Ankara|year=1989|isbn=0-86054-700-0}}</ref> Đến những năm 130, các vương quốc [[Machelones]], [[Heniochi]], [[Egrisi]], [[Apsilia]], [[Vương quốc Abkhazia|Abasgia]] và [[Sanig]]ia đã chiếm khu vực từ bắc đến nam. Người [[Goth]] cư ngụ trên [[Bán đảo Krym]] đi tìm kiếm một ngôi nhà mới đã đột kích vào Colchis vào năm 253 nhưng họ đã bị đẩy lùi với sự giúp đỡ của quân đồn trú La Mã ở [[Pitsunda]]. Đến thế kỷ 3 và 4, hầu hết các vương quốc và kinh đô địa phương đã bị [[Lazica]] khuất phục.
===Hiện đại===
Trong thời hiện đại, một hệ thống thoát nước quy mô lớn do chính quyền Xô Viết thực hiện, đặc biệt là vào những năm 1920 để phát triển kinh tế, đã tàn phá  hệ sinh thái đất ngập nước ở đây. Đến năm 1947, một khu bảo tồn nhỏ rộng 500 hecta được thành lập được gọi là Khu dự trữ thiên nhiên Nhà nước Kolkheti.<ref name="KNP">{{chú thích web|url=http://www.knp.ge/index-2.htm|title=Kolkheti National Park|publisher=Kolkheti National Park|access-date=ngày 27 tháng 9 năm 2009|archive-url=https://archive.today/20090513055244/http://www.knp.ge/index-2.htm|archive-date=ngày 13 tháng 5 năm 2009|url hỏng=yes}}</ref> Tuy nhiên, do các vùng đất ngập nước xung quanh chứa nhiều thông tin quan trọng đối với các nhà khoa học di sản quốc gia Gruzia nên nó đã được công nhận là vùng đất ngập nước có  tầm quan trọng quốc tế theo Công ước Ramsar vào năm 1997. Vườn quốc gia Kolkheti chính thức được thành lập sau đó vào năm 1998-99 dưỡi sự hỗ trợ của Ngân hàng Thế giới và Quỹ Môi trường Toàn cầu.<ref>{{chú thích web|url=http://georgianholidays.com/sights/national-parks/kolkheti-national-park|title=Kolkheti National Park|publisher=Georgian holidays|access-date=ngày 27 tháng 9 năm 2009|archive-date=ngày 26 tháng 4 năm 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130426040257/http://georgianholidays.com/sights/national-parks/kolkheti-national-park|url hỏng=no}}</ref>
==Động thực vật==
===Thực vật===
Khí hậu thuận lợi và sự phong phú của nguồn nước tạo cho vườn quốc gia một sự đa dạng sinh học từ đầm lầy ven biển, rừng ngập mặn cho đến rừng thường xanh với sự có mặt của [[Chi Tống quán sủ|tống quán sủ]], [[Chi Liễu|liễu]], [[sồi]] và [[Fraxinus excelsior|tần bì châu Âu]].

Đầm lầy than bùn ven biển là nơi sinh trưởng của nhiều loài thực vật gồm [[Sphagnum|rêu]], [[Drosera rotundifolia|gọng vó thường]], [[Carex lasiocarpa|cỏ cói len]], [[Menyanthes trifoliata|cỏ bogbean]]. Trong những khu rừng, các loài cây và cây bụi thường xanh phát triển gồm [[Hedera colchica|thường xanh Ba Tư]], [[Quercus robur|sồi châu Âu]], [[Quercus petraea|sồi Ireland]], [[Quercus hartwissiana|sồi Strandzha]], [[Alnus glutinosa|sủi châu Âu]], [[Pterocarya fraxinifolia|óc chó Kavkaz]]. Thực vật thủy sinh phổ biến nhất, chẳng hạn như [[Nymphaea alba|súng trắng châu Âu]] có mặt khắp các môi trường nước trong vườn quốc gia, trong khi [[Rhododendron luteum|đỗ quyên vàng]] và [[Rhododendron ponticum|đỗ quyên thông thường]] mọc tại khắp các khu vực cao của Kolkheti.<ref>{{chú thích web |url=https://species.wikimedia.org/w/index.php?title=Rhododendron_flavum&redirect=no |title=Rhododendron flavum |access-date = ngày 8 tháng 11 năm 2018 |archive-date = ngày 25 tháng 9 năm 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200925185238/https://species.wikimedia.org/w/index.php?title=Rhododendron_flavum&redirect=no |url hỏng=no }}</ref>

===Động vật===
Các đầm lầy và rừng ngập nước là nơi trú ẩn của nhiều loài động vật quý hiếm gồm [[hoẵng châu Âu]], [[lợn rừng]], [[rái cá]], [[sa giông dải phương Nam]], [[hải ly]]. Đây cũng là nhà của phân loài [[Ếch cây mép trắng]] và [[ếch đầm lầy châu Âu]] cùng nhiều loài rắn như [[rắn cỏ]], [[rắn Aesculape]], [[Emys orbicularis|rùa ao châu Âu]], [[sa giông]] mào phương Đông. Vùng biển của vườn quốc gia có mặt nhiều loài cá heo như [[cá heo mõm ngắn]], [[cá heo mũi chai]] và [[cá heo cảng]].

Đáng chú ý nhất của vườn quốc gia là sự đa dạng của các loài chim với 194 loài, trong đó có 21 loài di cư theo mùa. Một số loài đặc hữu nằm trong [[Sách đỏ IUCN]] và Gruzia vì có nguy cơ tuyệt chủng trong khu vực gồm [[hạc đen]], [[Họ Sếu|sếu]], [[diệc lớn]], [[chim lặn mào lớn]], [[Podiceps grisegena|le hôi cổ đỏ]], [[le hôi cổ đen]], [[cốc đế]], [[Ardeola ralloides|diệc mào]], [[cò thìa Á Âu]], [[quắm đen]], [[ngỗng ngực trắng nhỏ]], [[vịt vàng]], [[choắt đốm đen]], [[Gallinago media|dẽ giun lớn]],. Các loài khác có mặt theo mùa gồm [[đại bàng đuôi trắng]], [[vịt]], [[chim lội]], [[Phân chi Sâm cầm|sâm cầm]], [[mòng biển]], [[Họ Nhàn|nhàn biển]].
==Tham khảo==
{{Tham khảo|30em}}

{{Di sản thế giới tại Gruzia}}

[[Thể loại:Di sản thế giới tại Gruzia|Kolkheti]]
[[Thể loại:Vườn quốc gia Gruzia|Kolkheti]]
[[Thể loại:Khu Ramsar tại Gruzia|Kolkheti]]
[[Thể loại:Danh sách di sản thế giới dự kiến]]