Xem mã nguồn của Thần quyền

[[Tập_tin:Augusto_come_giove,_00-50_dc_circa.JPG|nhỏ|[[Hoàng đế La Mã]] [[Augustus]] trong vai thần [[Jupiter (thần thoại)|Jupiter]], tay cầm [[quyền trượng]] và quả cầu (nửa đầu thế kỷ 1 CN)<ref>The imperial cult in Roman Britain-Google docs</ref>]]
{{Các dạng chính phủ}}
'''Thần quyền''' là một dạng của [[chế độ chuyên quyền]],<ref name="e971">{{chú thích sách|title=The Political Economy of Theocracy|last=Wintrobe|first=Ronald|last2=Padovano|first2=Fabio|date=2009|publisher=Palgrave Macmillan US|isbn=978-1-349-37763-3|publication-place=New York|page=83–118|chapter=Theocracy, Natural Spiritual Monopoly, and Dictatorship|doi=10.1057/9780230620063_5}}</ref> trong đó một hoặc nhiều [[vị thần]] được công nhận là đấng thống trị tối cao, hướng dẫn con người cách thiêng liêng thông qua những người trung gian. Về phần những người trung gian, họ đảm đương các công việc hằng ngày của bộ máy cai trị.

== Định nghĩa ==
Thuật ngữ "thần quyền" có nguồn gốc từ một thuật ngữ [[tiếng Hy Lạp Koine]] là {{Lang|grc|θεοκρατία}} ({{Dịch nghĩa đen|quyền cai trị của thần}}), một từ từng được [[Flavius Josephus|Flavius Iosephus]] dùng để miêu tả [[Lịch sử Israel và Judah|Vương quốc Israel và Vương quốc Judah]], qua đó phản ánh quan điểm cho rằng "Thiên Chúa được suy tôn là nguyên thủ" của quốc gia.

Thuật ngữ "thần quyền" theo cách hiểu hiện nay, tức là sự cai trị của một giáo hội hay một thể chế lãnh đạo tôn giáo đối với một quốc gia, có thể được thay thế bằng một thuật ngữ chính xác hơn, đó là chế độ giáo quyền ({{Lang|en|ecclesiocracy}}, khác với [[Chủ nghĩa giáo quyền|chủ nghĩa giáo sĩ trị]] – {{Lang|en|clericalism}}).

Trong chế độ giáo quyền, các nhà lãnh đạo tôn giáo đảm nhiệm vai trò lãnh đạo quốc gia; mặc dù vậy, những nhà lãnh đạo này không cho rằng mình là trung gian trao truyền mặc khải thánh.

Một trong những hiện tượng có liên quan với thần quyền đó là việc một chính quyền thế tục (1) cùng tồn tại với một quốc giáo hoặc (2) ủy quyền cho các cộng đồng tôn giáo thực hiện một số chức năng theo luật dân sự. Ví dụ, ở [[Hôn nhân ở Israel|Israel]], các tổ chức tôn giáo chính thức được ủy quyền quản lý vấn đề hôn nhân, theo đó mỗi tổ chức tôn giáo cung cấp dịch vụ hôn phối cho các tín đồ của mình; ngoài ra thì không tồn tại hình thức hôn nhân dân sự (không ràng buộc tôn giáo) và hôn nhân trong cộng đồng tôn giáo thiểu số không chính thức.

==Các nền thần quyền hiện tại==

=== Các nền thần quyền theo Kitô giáo ===
{{Further|Nhà nước Kitô giáo (chính thể)|Thần trị}}

==== Tòa Thánh ====
{{Bài chính|Chính trị Thành Vatican}}
Sau sự kiện [[Hạ thành Roma]] diễn ra vào ngày 20 tháng 9 năm 1870, toàn bộ lãnh thổ của [[Lãnh địa Giáo hoàng|Lãnh địa Giáo tông]] (bao gồm thành phố [[Roma]]) được sáp nhập vào [[Vương quốc Ý]]. Đến năm 1929, Tòa Thánh ký kết [[Hiệp ước Laterano]] với Chính phủ Ý, theo đó Thành quốc Vatican chính thức được thành lập, không mang tư cách kế thừa Lãnh địa Giáo tông và được Vương quốc Ý thừa nhận là một quốc gia độc lập tách ra từ Ý.<ref name="wfbvat2">{{chú thích web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/|title=CIA World Factbook – Holy See|publisher=[[CIA]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20220126204237/https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/holy-see-vatican-city/|archive-date=2022-01-26|url-status=live|access-date=2009-08-10}}</ref> Nguyên thủ quốc gia của Thành Vatican là [[Giáo hoàng|Giáo tông]] của [[Giáo hội Công giáo]], do [[Hồng y đoàn]] bầu lên.<ref name="wfbvat2" /> Giáo tông được bầu lên với nhiệm kỳ trọn đời và kết thúc nhiệm kỳ hoặc khi qua đời, hoặc khi từ nhiệm (trường hợp rất hy hữu). Các giáo tông có đặc quyền bổ nhiệm hồng y, và về phần các hồng y, họ trở thành người bỏ phiếu để bầu ra vị hồng y kế thừa ngôi giáo tông trong một [[mật tuyển viện]].

Quyền bầu cử giáo tông chỉ dành cho các hồng y dưới 80 tuổi.<ref name="wfbvat2" /> Giáo hoàng cũng có quyền bổ nhiệm một giáo sĩ làm Thứ trưởng Ngoại giao, người trực tiếp phụ trách quan hệ ngoại giao của Tòa Thánh. Hệ thống luật pháp của Thành Vatican bắt nguồn từ [[Bộ Giáo luật của Giáo hội Công giáo|bộ Giáo luật]] của Giáo hội Công giáo. Theo [[Luật cơ bản của Nhà nước Thành Vatican]], Giám mục của Giáo phận Roma, trong vai trò [[Tước hiệu của giáo hoàng|Thượng giáo tông]], "sở hữu trọn vẹn quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp."<ref>[[Luật cơ bản của Nhà nước Thành Vatican]], Điều 1, Khoản 1</ref> Tuy luật pháp của Thành Vatican phát xuất từ luật pháp thế tục của nước Ý, tại Điều 3 của Luật về Nguồn của pháp luật vẫn còn một khoản mục cho phép thi hành "các sắc luật do Vương quốc Ý ban hành".<ref>{{chú thích web|url=http://www.nyulawglobal.org/globalex/Vatican.html|title=Researching the Law of the Vatican City State|last1=Young|first1=Stephen|last2=Shea|first2=Alison|date=November 2007|work=[[GlobaLex]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20180413231950/http://www.nyulawglobal.org/globalex/Vatican.html|archive-date=13 April 2018|url-status=live|access-date=24 April 2018}}</ref>

==== Núi Athos ====
{{Bài chính|Cộng đồng đan sĩ tại Núi Athos}}
Núi Athos là một bán đảo có núi tại [[Hy Lạp]] và cũng là một [[lãnh thổ tự trị]] thuộc [[Giáo hội Chính thống giáo Đông phương]]. Núi Athos là nơi tọa lạc của 20 đan viện trực thuộc thẩm quyền của [[Thượng phụ Đại kết thành Constantinopolis|Giáo trưởng thành Constantinopolis]]. Cho đến nay, Kitô giáo đã hiện diện trên bán đảo Núi Athos được gần 1.800 năm mà không bị đứt quãng; các tu viện từng và hiện đang hoạt động tại bán đảo này có niên đại ít là từ năm 800 CN. [[Tự quản|Quyền tự quản]] của Núi Athos được thiết lập bởi một sắc chỉ do Hoàng đế [[Đông La Mã]] [[Ioannes I Tzimiskes]] ban hành vào năm 972 và đến năm 1095 thì được Hoàng đế [[Alexios I Komnenos]] xác nhận một lần nữa. Vào năm 1912, trong [[Chiến tranh Balkan lần thứ nhất]], [[Vương quốc Hy Lạp]] thành công giành lại quyền kiểm soát Núi Athos từ tay [[Đế quốc Osman]]. Tuy vậy, phải đến khi Hy Lạp giải quyết xong một tranh chấp ngoại giao với [[Đế quốc Nga]] khi nước này tan rã trong [[Chiến tranh thế giới thứ nhất]] thì Núi Athos mới được công nhận rộng rãi là một phần lãnh thổ của Hy Lạp.

Lãnh thổ Núi Athos được miễn trừ cơ chế tự do dịch chuyển hàng hóa và người lao động phát xuất từ tư cách thành viên [[Liên minh châu Âu]] của Hy Lạp, và du khách muốn vào Núi Athos thì buộc phải có sự cho phép đặc biệt của các đan sĩ tại đây. Số lượng du khách hằng ngày vào Núi Athos là có giới hạn và tất cả những các du khách buộc phải có giấy thông hành. Chỉ có đàn ông là được phép vào lãnh thổ Núi Athos, trong đó những tín đồ Chính thống giáo Đông phương được quyền ưu tiên khi xin cấp giấy thông hành. Cư dân của Núi Athos phải là đàn ông không dưới 18 tuổi, là tín đồ Chính thống giáo Đông phương và hoặc là đan sĩ, hoặc là công nhân xây dựng.

Núi Athos được cai quản bởi một [[Cộng đồng đan sĩ tại Núi Athos|hội đồng bao gồm các đại biểu đến từ 20 tu viện]] và một vị [[Thủ hiến Núi Athos|Thủ hiến]] do [[Bộ Ngoại giao (Hy Lạp)|Bộ Ngoại giao Hy Lạp]] bổ nhiệm. Cộng đồng đan sĩ trên núi Athos nằm dưới sự lãnh đạo của một đan sĩ mang chức vị ''[[Protos (chức vụ đan sĩ)|Protos]]''.

=== Các nền thần quyền theo Islam giáo ===
{{Xem thêm|Nhà nước Islam giáo (chính thể)}}Cộng hòa Islam là tên chính thể của một số nước sử dụng luật [[luật Sharia|Sharia]] làm luật pháp chính thức như [[Iran]], [[Pakistan]] và [[Mauritanie]]. Pakistan lấy tên chính thể Cộng hòa Islam giáo theo Hiến pháp 1956, kế đến là Mauritanie vào ngày 28 tháng 11 năm 1958, và Iran vào năm 1979, sau khi [[Cách mạng Iran]] thành công lật đổ [[triều đại Pahlavi]].

Thuật ngữ "Cộng hòa Islam giáo" có thể được hiểu theo nhiều cách khác nhau và đôi khi các ý nghĩa mâu thuẫn với nhau. Một số nhà lãnh đạo Islam giáo ở vùng Trung Đông và châu Phi ủng hộ thể chế trên cho rằng Cộng hòa Islam là một quốc gia với bộ máy cai trị có yếu tố Islam giáo. Họ coi dạng chính thể này là một sự nhượng bộ giữa thể chế [[Khalifah]] thuần túy và một thể chế thế tục theo chủ nghĩa dân tộc và [[chủ nghĩa cộng hòa]]. Cũng theo quan điểm của họ, luật pháp hình sự của một Cộng hòa Islam giáo phải tương thích với luật [[Sharia]] ở một mức độ nào đó (từ một phần cho đến toàn phần) và một nhà nước Islam giáo không nhất thiết phải theo chế độ quân chủ như nhiều quốc gia Trung Đông hiện nay.

==== Afghanistan ====
Afghanistan từng là một quốc gia thần quyền theo Islam giáo khi phong trào Taliban lên nắm quyền từ năm 1996 đến năm 2001. Trải qua một giai đoạn Afghanistan chịu sự kiểm soát của thế lực Cộng hòa, đến năm 2021, phong trào Taliban tái lập [[Afghanistan|Tiểu vương quốc Islam giáo Afghanistan]] và thành công khôi phục nền thần quyền tại nước này.

Tại Afghanistan, các thủ lĩnh bộ lạc và tù trưởng có quyền kiểm soát trực tiếp đối với một số thị trấn, làng mạc và khu vực nông thôn. Phong trào Taliban chủ trương thiết lập lại trật tự và luật pháp cũng như áp dụng luật Sharia và nhiều sắc lệnh tôn giáo của [[Mullah]] [[Mohammed Omar]] cách nghiêm ngặt trên khắp lãnh thổ Afghanistan.

Trong thời kỳ Tiểu vương quốc Islam giáo thứ nhất, nhà nước Afganistan tuân theo trường phái [[Fiqh|luật học Islam giáo]] [[Trường phái Hanafi|Hanafi]] và các sắc lệnh tôn giáo của Mullah Mohammed Omar khi diễn giải luật Sharia. Luật pháp nước Afghanistan khi đó nghiêm cấm các hành vi trái với [[chủ nghĩa cơ yếu]] Islam giáo cực đoan, chẳng hạn như việc ăn thịt heo và uống rượu cồn; các thể loại công nghệ dành cho người tiêu dùng như [[Âm nhạc Afghanistan|âm nhạc]], [[Truyền hình ở Afghanistan|truyền hình]], [[Điện ảnh Afghanistan|điện ảnh]]; các loại hình nghệ thuật như [[hội họa]] và [[nhiếp ảnh]]; nghiêm cấm đàn ông và phụ nữ tham gia các hoạt động [[thể thao]], bao gồm [[bóng đá]] và [[cờ vua]]; các hoạt động giải trí như [[thả diều]]; nuôi nhốt chim [[Họ Bồ câu|bồ câu]] và các loài thú cưng khác. Các rạp chiếu phim bị buộc ngừng hoạt động và được chuyển thể thành [[Thánh đường Hồi Giáo|thánh đường Islam giáo]]. Nhà nước Afghanistan cũng nghiêm cấm việc ăn mừng ngày [[Tết Dương lịch]] và [[Nowruz tại Afghanistan|Tết Ba Tư]]. Người dân không được phép chụp hay trưng bày ảnh phong cảnh và ảnh chân dung vì đây được coi là những hình thức [[thờ ngẫu tượng]]. Phụ nữ không được phép [[Biện pháp đối xử của Taliban đối với phụ nữ|đi làm và đi học]], buộc phải thực hành [[purdah]] và phải có người thân là nam giới đi cùng mỗi khi ra khỏi nhà. Đàn ông không được phép cạo râu và phải để râu mọc dài, cùng phải đeo [[khăn turban]] mỗi khi ra khỏi nhà. Tất cả người dân buộc phải tham gia đầy đủ năm giờ kinh Islam giáo và những ai không chấp hành việc đọc giờ kinh tại thánh đường sau khi nghe tiếng gọi ''[[Adhan|azzan]]'' sẽ bị bắt tạm giam. Luật pháp Afghanistan cũng nghiêm cấm việc [[Maisir|đánh bạc]]. Một số người phạm tội trộm cắp tài sản [[Islam giáo và bạo lực|bị chém lìa chân hoặc tay]]. Vào năm 2000, nhà lãnh đạo Taliban là Mullah Mohammed Omar đã ra lệnh cấm [[Sản xuất thuốc phiện tại Afghanistan|trồng cây anh túc]] và [[buôn lậu ma túy]] trên toàn nước Afghanistan; đến năm 2001, nước Afghanistan đã thành công tiệt trừ được ngành sản xuất thuốc phiện (99%). Trong thời kỳ Taliban cai trị Afghanistan, những người buôn bán và sử dụng ma túy đều bị truy tố cách nặng nề.

==== Cộng hòa Hồi giáo Iran ====
[[Iran|Cộng hòa Hồi giáo Iran]] có thể chế thần quyền từ năm 1979. Tuy nhiên hệ thống chính trị của Iran cũng có những yếu tố dân chủ. Theo hiến pháp thì hội đồng chuyên môn mà được bầu trực tiếp từ người dân có thể hạ bệ Lãnh tụ tối cao, người có nhiều quyền hạn hơn tổng thống Iran. Tuy nhiên để ứng cử vào hội đồng này, những học giả Hồi giáo phải có hàm vị tôn giáo [[Hodschatoleslam]], mà theo điều&nbsp;109 của hiến pháp thích hợp để giữ vai trò lãnh đạo về chính trị và xã hội và có khả năng đưa ra những đánh giá về luật pháp.<ref>Wahied Wahdat-Hagh: Die islamische Republik Iran. Berlin 2003, ISBN 3-8258-6781-1, S. 259 ff.</ref> Việc này tuy nhiên chỉ là một vấn đề hàn lâm không thực tế, vì vị lãnh tụ đã chọn phân nửa hội đồng kiểm soát, và hội đồng đã lựa ra những ai được phép tranh cử hội đồng chuyên môn.

==Chú thích==
{{tham khảo}}

== Liên kết ngoài ==
{{Wiktionary|theocracy}}

* {{Commonscatinline|Thần quyền}}
{{Thể chế chính phủ chuyên chế và độc tài}}

[[Thể loại:Chủ nghĩa chuyên chế]]
[[Thể loại:Thần quyền| ]]
[[Thể loại:Chế độ quyền lực tập trung]]
[[Thể loại:Tôn giáo và chính phủ]]
[[Thể loại:Chính trị cánh hữu]]
[[Thể loại:Tôn giáo]]
[[Thể loại:Nghiên cứu tôn giáo]]
[[Thể loại:Tôn giáo và chính trị]]