Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chùa Dạm”

Duyệt lịch sử tương tác

← Thay đổi trước

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Trực quanMã wiki

Phiên bản lúc 05:59, ngày 13 tháng 4 năm 2016 sửa đổi TuanminhBot (thảo luận \| đóng góp) Người tự đánh dấu tuần tra, Thành viên được xác nhận mở rộng, Người lùi sửa 34.519.347 sửa đổi n →Kiến trúc: sửa chính tả 3, replaced: Hộ Pháp → Hộ pháp (2) using AWB ← Thay đổi trước		Bản mới nhất lúc 03:52, ngày 17 tháng 10 năm 2023 sửa đổi lùi lại Nguyentrongphu (thảo luận \| đóng góp) Bảo quản viên 49.750 sửa đổi n Đã lùi lại sửa đổi của Le Tran Linh (thảo luận) quay về phiên bản cuối của Haha1256 Thẻ: Lùi tất cả
(Không hiển thị 17 phiên bản của 12 người dùng ở giữa)
Dòng 1: {{Thông tin chùa ~~{{Chùa Việt Nam~~ \| name = Chùa Dạm<br>Đại Lãm Thần Quang tự \| img = Cột đá Chùa Dạm.JPG \| img_size = 250 \| img_capt = Cột đá với họa tiết chạm rồng thời Lý ở Chùa Dạm \| denomination = ▼ ▲\| denomination = \| founded = [[1086]] \| closed = \| ~~closed~~founder = \| teacher = \| ~~founder~~director = \| roshi = ▼ \| ~~teacher~~abbot = \| priest = ▼ \| ~~director~~rinpoche = \| reverend = ▼ \| address = xãphường Nam Sơn, [[Bắc Ninh (thành phố)\|Thành phố Bắc Ninh]], tỉnh [[Bắc Ninh]]▼ ▲\| roshi = ~~\| abbot =~~ ▲\| priest = ~~\| rinpoche =~~ ▲\| reverend = ▲\| address = xã Nam Sơn, [[Bắc Ninh (thành phố)\|Thành phố Bắc Ninh]], tỉnh [[Bắc Ninh]] \| country = {{flagicon\|Vietnam}} Việt Nam \| website = }} '''Chùa Dạm''', hay '''chùa Rạm''',<ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:r7IJrk-UwlEJ:www.bacninh.gov.vn/Uploaded/phuong/2010/CB%25203%2B%25204/05.doc+%22ch%C3%B9a+r%E1%BA%A1m%22&cd=1&hl=en&ct=clnk&gl=us thông báo của Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh về chùa Rạm]</ref> tên chữ là '''Đại Lãm Thần Quang tự''', hay còn gọi là '''chùa Bà Tấm''', '''chùa Cao''', '''chùa Trăm Gian''' (vì ngày xưa chùa có 100 gian nhưng không phải [[chùa Trăm Gian]] thuộc địa phận [[Hà Nội]]), cũng được gọi là chùa Lãm Sơn, theo tên núi. Chùa dựa vào [[núi Dạm]], nhìn về phía [[sông Đuống]], ngày xưa thuộc xã Lãm Sơn Trung, tổng Lãm Sơn Nam, huyện [[Quế Dương]], nay là xãphường Nam Sơn, thành phố [[Bắc Ninh (thành phố)\|Bắc Ninh]], tỉnh [[Bắc Ninh]], là đại danh lam từ [[nhà Lý\|thời Lý]] và là một di tích quan trọng của tỉnh Bắc Ninh ngày nay với lịch sử gần 1.000 năm. == Lịch sử == Hàng 44 ⟶ 26: Theo thư tịch, sử sách như ''[[Việt sử lược]]'', ''[[Đại Việt sử ký toàn thư]]'', ''[[Đại Nam nhất thống chí]]'', ''[[Lịch triều hiến chương loại chí]]'' thì vào năm Quảng Hựu thứ nhất (1085), Nguyên phi [[nhà Lý]] [[Ỷ Lan]] khi dạo chơi Đại Lãm Sơn có ý định xây [[chùa]]. Năm 1086, triều đình nhà Lý ra lệnh xây dựng [[chùa]]. Năm sau, 1087, vua [[Lý Nhân Tông]] đến thăm ngôi chùa đang xây, mở tiệc, làm thơ "Lãm Sơn dạ yến". Sau mười năm xây dựng, năm ~~1097~~1094 chùa Dạm mới hoàn thành, được vua ban tên chùa là Cảnh Long Đồng Khánh, ban 300 mẫu ruộng tự điền (ruộng thuộc nhà chùa) để chùa có hoa lợi hương khói và bảy gia đình ở mé dưới núi được giao việc chuyên đóng - mở cửa chùa. Năm 1105, lại xây ba tháp đá ở chùa Lãm Sơn.<ref>[http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/NetVanHoaKinhBac/2005/6/659.html Đền, chùa Dạm ở Quế Võ] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100812075149/http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/NetVanHoaKinhBac/2005/6/659.html \|date=2010-08-12 }}, [http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2007/6/8785.html Chùa Dạm - Đại danh lam thời Lý] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100726103407/http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2007/6/8785.html \|date=2010-07-26 }}</ref> Trong thời gian dài sau đó chùa luôn được sự chiếu cố đặc biệt của triều đình, nên chùa càng được gia công mở mang quy mô. Vua [[Trần Nhân Tông]] từng đến thăm, ca ngợi thành thơ về bức tranh kiến trúc kế tiếp mười hai lớp này. Hàng 74 ⟶ 56: [[Hình:Nền bó đá ở Chùa Dạm.JPG\|nhỏ\|250px\|trái\|Hệ thống nền bó bằng những tảng đá lớn cho thấy quy mô to lớn của chùa xưa]] So sánh bề thế giữa chùa Dạm và [[chùa Phật Tích]] người ta cho rằng chùa Dạm to lớn hơn nhiều, bởi chùa Dạm được xây sau, và đã học hỏi kinh nghiệm từ chùa Phật Tích.~~<ref>[http://www.doisongphapluat.com.vn/Story/phongsukysu/2006/10/2585.html Bắc Ninh: Ngôi chùa ngàn tuổi chìm trong... cỏ dại]</ref>~~ Chùa chiếm diện tích trên hai mẫu Bắc Bộ (khoảng 7.200 m~~<sup>2</sup>~~²), với bốn cấp cao dần kéo một trục dài 120 m bám theo triền dốc của núi Dạm, [[chiều rộng]] mặt nền 70 [[mét]]. Các cấp nền chùa đều có xếp [[đá]] chống xói lở, chân hơi choãi, chếch khoảng 70 độ và cao 5–6 m, đường xuống mỗi cấp của chùa gồm 25 bậc đá. Đá xếp đều khai thác tại chỗ, đẽo gọt vuông vắn như viên [[~~gạch~~Gạch ~~(định hướng)~~nung\|gạch]] dài rộng chừng 50 cm - 60 cm. Nối các tầng nền với nhau là các bậc thềm lát đá. Trên các tầng nền có gạch [[ngói]] thời Lý, hoa văn hình [[rồng]], [[phượng hoàng\|phượng]], [[sen]] dây, [[cúc]] dây. Những chân [[cột trụ\|cột]] bằng đá 0,75 m x 0,75 m chạm nổi những cánh sen rất nghệ thuật. Lên cấp nền đầu tiên mà dân địa phương gọi la Bãi Hội, khách đi bằng một lối cửa, tầng bậc cao, cả khoang bậc rộng 16 m. Hàng 90 ⟶ 72: Cột đá chùa Dạm là những kiến trúc hết sức đặc sắc, tầm vóc hoành tráng, nhìn xa đã bị thu hút, nhìn gần càng đẹp. Có nhà nghiên cứu cho rằng những cột đá này là biểu tượng [[sinh thực khí]] [[Linga]] và [[Yoni]] đã được Việt hóa. Cột mang mơ ước [[mưa]] thuận [[gió]] hòa, đời sống ấm no thịnh trị. Nền thứ hai này còn có giếng Bống, truyền kể cô Tấm trong truyện cổ dân gian [[Tấm Cám]] nuôi [[họ Cá bống trắng\|cá bống]] ở giếng này.<ref>[{{Chú thích web \|url=http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2007/6/8785.html \|ngày truy cập=2010-07-04 \|tựa đề=Chùa Dạm - Đại danh lam thời Lý] \|archive-date=2010-07-26 \|archive-url=https://web.archive.org/web/20100726103407/http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2007/6/8785.html \|url-status=dead }}</ref> Nền thứ ba và bốn có dấu tích chùa và đền thờ cô Tấm và Nguyên phi [[Ỷ Lan]]. Ở đây còn tấm bia đá nhỏ, khắc năm Chính Hòa thứ 17 [[nhà Lê sơ\|thời Lê]] (1696) cao 0,65 m, rộng 1,4 m. Bia "Đại Lãm Thần Quang tự tân tạo Hộ pháp" cho biết trước đây chùa chưa có [[Hộ pháp]] và hàng nghìn người làm việc phúc đã tu bổ chùa, dựng thêm tượng. Hàng 97 ⟶ 79: == Bảo tồn == Với những giá trị lịch sử và nghệ thuật nêu trên, đền, chùa Dạm, thờ cô Tấm và Nguyên phi Ỷ Lan đã được Bộ Văn hóa thông tin nước [[Việt Nam Dân chủ Cộng ~~hòa\|Việt Nam Dân chủ cộng~~ hòa]] xếp hạng là di tích lịch sử văn hóa từ năm 1962. Hiện nay, đền chùa Dạm trong tình trạng bị xuống cấp trầm trọng, một vài hạng mục công trình do nhân dân địa phương tự vận động, đóng góp xây dựng mới chưa đáp ứng được yêu cầu của việc phục hồi, bảo tồn di tích đối với công trình có giá trị đặc biệt này. == Chú thích == {{~~tham~~Tham khảo\|30em}} == Tham khảo == * Xem hình chùa Dạm: [http://www.vnn.vn/vanhoa/2008/06/788665/ Đại danh lam chùa Dạm đã thành phế tích? Nguyễn Hữu Bắc] * [http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/NetVanHoaKinhBac/2005/6/659.html Đền, chùa Dạm ở Quế Võ] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100812075149/http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/NetVanHoaKinhBac/2005/6/659.html \|date=2010-08-12 }} * [http://www.doisongphapluat.com.vn/Story/phongsukysu/2006/10/2585.html Bắc Ninh: Ngôi chùa ngàn tuổi chìm trong... cỏ dại] * [http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/~~NetVanHoaKinhBac~~DiTichDiSanVanHoa/~~2005~~2007/6/~~659~~8785.html ~~Đền, chùa~~Chùa Dạm ở- ~~Quế~~Đại Võdanh lam thời Lý] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100726103407/http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2007/6/8785.html \|date=2010-07-26 }} * [http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/~~2007~~2006/610/~~8785~~6576.html ~~Chùa~~Di ~~Dạm~~tích -lịch ~~Đại~~sử ~~danh~~văn ~~lam~~hoá ~~thời~~cấp LýQuốc gia chùa Dạm đang xuống cấp] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20100124052420/http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2006/10/6576.html \|date=2010-01-24 }} * [http://www.bacninh.gov.vn/Story/VanHoaDuLich/DiTichDiSanVanHoa/2006/10/6576.html Di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia chùa Dạm đang xuống cấp] * [http://www.vnn.vn/vanhoa/2008/06/788665/ Đại danh lam chùa Dạm đã thành phế tích? Nguyễn Hữu Bắc] * [http://www.giacngo.vn/vanhoa/2008/05/20/77D611/ Nỗi niềm chùa Dạm, Chu Minh Khôi] {{Webarchive\|url=https://web.archive.org/web/20090703052705/http://www.giacngo.vn/vanhoa/2008/05/20/77D611 \|date = ngày 3 tháng 7 năm 2009}} [[Thể loại:Chùa tại Bắc Ninh\|Dạm]]