Chìmega
Ła chìmega (dal àrabo, al-kimiya) ła xe ła siensa che ła va studiar e descrivar cofà che ła xe fata ła materia, ła trasformasion de łe sostanse, e ła so compoxision. Dal II secolo vanti Cristo, intel Egito tolemaico, a vien creà l' alchimia, un insembre de conosiense su ła materia e su łe so trasformasion ligae a convinsion fiłoxofiche e exoteriche; da eła ciapa forma ła chimega de oncò. Reguardo a ła natura de i composti, a vien, xeneralmente, despartia in dò categorie:
- ła Chimega Inorganica: studia tuti i composto inorganichi, donca i composti no formai da caene de carbonio.
- ła Chimega Oragnica: rama de ła chimega, che, a difarensa de cheła oragnica, ła studia tuti chełi materiałi che i ga caene de carbonio, par exempio i idrai de carbonio, i amminoaçidi, i lipidi e i açidi nucleici.
Oltra ste categorie de chimega, ghe ne xe anca altre, cofà ła chimega anałitega, ła biochimega, ła siensa dei materiałi, ła neurochimega, ła chimega nuclear, ła chimega teorica e a chimega fixica.