жин
Ўзбекча (уз)
[edit]
Ўзбекча (уз)жин И
[edit]Морфологик ва синтактик хусусиятлари
[edit]жин
Айтилиши
[edit]Этимологияси
[edit]а. جِنّ — афсонавий махлуқ; арвоҳ; ёвуз руҳ
Маъновий хусусиятлари
[edit]Маъноси
[edit]1 Шарқ мифологиясида ва диний тасаввурларга кўра: пастқам жойларда киши кўзига одам тимсолида кўриниб, гўё уни бирор дард-иллатга чалинтириб (мае. оғзи-ни қийшайтириб) кетадиган афсонавий махлуқ. ◆ -Энди бу ерда илгаригидай бойўғли сайрамайди. Ҳеч кимнинг кўзига жин ҳам кўринмайди, — деди Юсвали тоға. П. Турсун, „Ўқитувчи“ . ◆ Букри домла Майнани жин-ми, парими дебўйлади шекилли, турган жойидан силжимай, аллақандай дуони пичирлади. Ш. Тошматов, „Эрк қуши“ .
2 кўчма Кишининг табиати, таъб. ◆ Шуна-қанги гапларни жиним суймайди. шт Бепар-во, бўшанглик мардга эмас эп, Бундай одам-ларни ёқтирмас жиним. Ж. Жабборов . ◆ Сат-торқул аканг уйни тузаттириб бермоқчи. Майли, ўшанда дераза ҳам қурсин, оқлацин ҳам, токча жинига ёқмаса, суватиб ташлай қолсин. А. Қаҳҳор, „Қўшчинор чироқлари“ .
- Жин кўча Пастқам тор кўча. ◆ Хиванинг жин кўчалари ҳувиллаб ётибди. С. Сиёев, „Аваз“ . Жин тегмоқ Кайфияти бузилмоқ. ◆ Нариги хонадан опасининг уф тортгани эшитилди: -Нима жин тегди унга? -Опа, қўрқяпман,— деди Чарос овози титраб. Ў. Ҳошимов, „Қалбингга қулоқ сол“ . Жин урмайди Ҳеч нарса қилмайди, таъсир қилмайди. ◆ -Хотинингизга жин ҳам урмайди, аввал хашак жамғариш топшириғини бажаринг! — деди совхоз директора Саидмурод ака. Н. Қобил, „Бемор-лар“ . Жин урсин қарғ. Балога учрасин; худо урсин. ◆ Сенларнинг гапларинг қизиқ бўлди-ку, жин урсин сени! С. Кароматов, „Олтин қум“ . Жин чироқ қ. жинчироқ. Жини тутмоқ Таъ-бига, кўнглига ёқмаган иш ёки гапдан жаҳ-ли чиқмоқ; жиғибийрон бўлмоқ. ◆ Бирпасда дадамнинг жини тутди. Э. Раимов, „Ажаб қишлоқ“ . Жини қўзимоқ (ёки қўзғамоқ) айн. жини тутмоқ. [◆ Заргаров Насибага зеҳн солиб:] Ҳм.. Формада олиб бора кўрма, формани кўриб, ЗАГСмудирининг жини қўзғамасин тағин. А. Қаҳҳор, „Оғриқ тишлар“ . Жинига тегмоқ ёки жинини қўзғатмоқ Табиатига тўғри келмай-диган иш, ҳаракат ёки ран билан жагушни чиқармоқ; асабини қўзғатмоқ. ◆ Жинимга тег-маган сен бормидинг? Жинидан баттар ёмон кўрмоқ Қаттиқ ёмон кўрмоқ . ◆ Домла бозор қилишни, магазинга боришни жинидан баттар ёмон кўрар эди. А. Қаҳҳор, „Тўйда аза“ . Сени (ёки сенга) нима жин урди? Сенга нима бўлди? Эсингни едингми? Ақлдан оздинг-ми? [ ◆ Қози Мулладўстга:] Сенга нима жин урди ? — [ ◆ Мулладўст:] Сизни урган жин! Жим туринг, бу кун ҳам озлик қилмасин! Ҳамза, „Майсаранинг иши“ .
Синонимлари
[edit]Антонимлари
[edit]жин ИИ
[edit]Морфологик ва синтактик хусусиятлари
[edit]жин
Айтилиши
[edit]Этимологияси
[edit]Маъновий хусусиятлари
[edit]Маъноси
[edit]- жин чақа айн. жиринг чақа қ. жиринг. ◆ Жин чақа ҳамманинг кармонига ту-пуриб, бойларнинг ҳамёнига ўзини у ради. Ойбек, „Танланган асарлар“ .
Синонимлари
[edit]Антонимлари
[edit]жин ИИИ
[edit]Морфологик ва синтактик хусусиятлари
[edit]жин
Айтилиши
[edit]Этимологияси
[edit]ингл. гин < энгине — машина
Маъновий хусусиятлари
[edit]Маъноси
[edit]- жин машина Пахта тозалайдиган, чигитдан толаларни ажратиб оладиган машина. ◆ Завод ичкарисида "жин"лар пахта тозалаб чиқар-моқда. Ж. Шарипов, „Хоразм“ .
Синонимлари
[edit]Антонимлари
[edit]ЖИН. Ўзбек тилининг изоҳли луғати (2022) маълумотларидан фойдаланилган; қ.Адабиётлар рўйхати.
Таржималари
[edit]Русча ру
жин И
1 рел. джин, злой дух, бес;
2 перен. нрав, вкус; ◆ ~им суймайди не по моему вкусу (нраву), мне не нравится; * ◆ ~ урдими сени? или ◆ сени нима ~ урди? ты что, одурел что ли?; ◆ ~ чироқ коптилка; плошка с фитилём; ◆ ~ кўчалар закоулки; ◆ ~ арава таратайка; ◆ ~и қўзиди, ~и қўзғади, ~и тутди он взбесился.
жин ИИ
текст. джин (волокноотделитель).
жин ИИИ
= жиринг.