Iași okrugi
|
| ||
| Okrug (Județ) | ||
|---|---|---|
| Maʼmuriy markazi | Iași | |
| YAIM (2015) | 5.431milliard US$ | |
| Rasmiy tili | rumin tili | |
| Aholi (2011) | 772,348 (2-oʻrin) | |
| Maydoni | 5,476 km² (23-oʻrin) | |
| Vaqt mintaqasi | UTC +2 | |
| Qisqacha | IS | |
| Kod ISO 3166-2 | RO-IS | |
| Telefon kodi | (+40) 232 yoki (+40) 332[1] | |
| Rasmiy sayti |
http://www.icc.ro/ http://www.prefecturaiasi.ro/ | |
| Xaritada | ||
 | ||
| 47°15′0″N 27°18′36″E / 47.25000°N 27.31000°E | ||
Iași okrugi (ruminchadan talaffuzi: [ˈjaʃʲ] ) — Ruminiya okrugi (județ), Gʻarbiy Moldaviyadagi okrug, maʼmuriy markazi Iasi shahrida. Okrug Ruminiyadagi Buxarest munitsipalitetidan keyin eng ko'p aholiga ega okrug (uning ma'muriy darajasi okrug bilan bir xil) hisoblanadi.
Geografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Okrugning umumiy maydoni 5476 km² ni tashkil qiladi . Siret va Prut daryolari orasidagi tekislikda joylashgan. Okrug hududidan yana ikkita daryo: Bahlui (uning qirgʻogʻida Iasi shahri joylashgan) va Jijia daryolari oqib oʻtadi.
Qo'shni hududlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Sharqda Moldova Respublikasi - Ungheni tumani.
- G'arbda Neamț okrugi.
- Shimoli-gʻarbda Botoşani va Suceava okruglari.
- Janubda Vaslui okrugi .
Demografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]2011-yil 20-oktyabrdagi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, Iași okrugi 772,348 kishidan iborat edi[2]. Boshqa tomondan, okrug aholisini ro'yxatga olish xizmati tomonidan taqdim etilgan 2012-yil ma'lumotlariga ko'ra, okrugda ro'yxatga olingan umumiy aholi soni 873,662 kishini tashkil qiladi[3].
Iași okrugi aholisi hozirda oltmish yil avvalgi koʻrsatgichlardan deyarli ikki baravar ko'p.
| Yil | Okrug aholisi [5] |
|---|---|
| 1948 | 431 586▬ |
| 1956 | 516 635
|
| 1966 | 619 027
|
| 1977 | 729 243
|
| 1992 | 806 778
|
| 2002 | 816 910
|
| 2011 | 772 348
|
| 2022 | Toʻliq hisoblanmagan |
Okrug hukumati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
2020-yilgi mahalliy saylovlarda yangilangan Iasi okrugi kengashi quyidagi partiyaviy tarkibiga ega 36 maslahatchidan iborat[6]:
| Partiya | Oʻrinlar | Hozirgi okrug kengashi | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Milliy Liberal Partiya (PNL) | 17 | ||||||||||||||||||
| Sotsial Demokratik Partiya (PSD) | 10 | ||||||||||||||||||
| Save Romania Union (USR) | 6 | ||||||||||||||||||
| Xalq Harakati Partiyasi (PMP) | 3 | ||||||||||||||||||
Iqtisodiyoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Bu okrugning topografik joylashuviga koʻra, asosan qishloq xoʻjaligi hisoblanadi. Sanoat asosan shaharlarda jamlangan. Asosiy sanoat tarmoqlari:
- Dasturiy ta'minot
- Farmatsevtika
- Avtomobilsozlik
- Metallurgiya va og'ir uskunalar ishlab chiqarish
- Elektronika va elektrotexnika
- To'qimachilik
- Oziq-ovqat ishlab chiqarish
Turizmi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iaşi shahri Moldaviyadagi va Ruminiyadagi eng muhim ijtimoiy, madaniy va ishbilarmonlik markazlaridan biridir. Bu mamlakatdagi eng qadimgi universitetga ega boʻlib, Birlashgan Knyazliklar tashkil etilgunga qadar Moldaviyaning poytaxti bo'lgan.
Okrugning ba'zi turistik yo'nalishlari:
- Iași shahri va uning atrofi (Iaşining yetti tepaligi);
- Ruginoasadagi Aleksandru Ioan Kuza memorial saroyi;
- Cucuteni - neolit davri arxeologik yodgorligi;
- Cotnari va Bohotin uzumzorlari;
- Harlaudagi uzumzorlar va vino muzeyi;
- Hadambu va Dobrovat monastirlari;
- Miclăușeni qal'asi va monastiri;
- Mircestidagi Vasile Aleksandri yodgorlik uyi;
- Hermeziudagi Constantin Negruzzi muzeyi;
- Kotnaridagi Sezar Petrescu muzeyi;
- Pašcani, Târgu Frumos va Harlau shaharlari;
- Strunga kurorti.
Maʼmuriy boʻlinishi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Iași okrugida 2 ta munitsipalitet, 3 ta shahar va 93 ta kommuna mavjud.
- Munitsipalitetlar (2011-yilgi aholi ro'yxatiga ko'ra)
- Shaharlar
- Harlau
- Podu Iloaiei
- Târgu Frumos
Tarixiy okrugi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Okrug Buyuk Ruminiyaning va Moldaviya mintaqasining shimoli-sharqida joylashgan edi. Bugungi kunda sobiq okrug hududining katta qismi hozirgi Iași okrugi tarkibiga kiradi. Okrugning sharqiy qismida okrugga Prut daryosining chap qirgʻogʻining bir qismi, hozir Moldova Respublikasi hududida kirgan. U shimolda Botoșani va Balti okruglari, sharqda Lapusna, janubda Fălciu va Vaslui okruglari, g'arbda Rim va Baia okruglari bilan chegaradosh edi.
Ma'muriyati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Okrug 1938-yilda oltita tumanga bo'lingan (plăși)[8]:
- Plasa Bahlui, bosh qarorgohi Podu Iloaiei shahrida joylashgan
- Plasa Cârligătura, bosh qarorgohi Târgu Frumosda
- Plasa Codru, shtab-kvartirasi Butsiumida joylashgan (o'sha paytda kommuna, hozirgi Iași shahridagi Bucium tumani)[9]
- Plasa Copou, shtab-kvartirasi Iasida
- Plasa Turia, shtab-kvartirasi Șipoteleda
- Plasa Ungheni, shtab-kvartirasi Ungheni-Targda, hozir Moldova Respublikasining Ungheni shahrida joylashgan.
Iasi okrugi ikkita shaharni o'z ichiga olgan: Iasi (okrugning markazi) va okrugning g'arbiy chegarasida joylashgan Târgu Frumos shahar kommunasi.
1930-yilgi aholini ro'yxatga olish ma'lumotlariga ko'ra, okrug aholisi 275 796 kishi, shundan 81,6% ruminlar, 14,6% yahudiylar, 0,6% ruslar, 0,5% vengerlar, 0,4% nemislar, shuningdek, boshqa ozchiliklardir[10]. Diniy nuqtai nazardan aholining 82,0% sharqiy pravoslavlar, 14,9% yahudiylar, 2,3% rim katoliklari, shuningdek, boshqa ozchiliklar ham maʼlum.
Shahar aholisi
[tahrir | manbasini tahrirlash]1930-yilda okrugning shahar aholisi 107,804 kishini, Iasida 102,872 va Târgu Frumosda 4,932 kishini tashkil etdi, ularning 60,8% ruminlar, 33,6% yahudiylar, 0,9% nemislar, 0,9% ruslar, shuningdek, boshqa kichik millatlar boʻlgan. Shaharlarda rumin (72,5%), undan keyin yahudiy (22,2%), rus (1,8%), nemis (0,9%), shuningdek, boshqa ozchiliklar tillarida gaplashilgan[10]. Diniy nuqtai nazardan shahar aholisini sharqiy pravoslav (61,4%), yahudiy (34,4%), rim-katolik (3,0%), shuningdek, boshqa ozchiliklar tashkil etgan.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ The number used depends on the numbering system employed by the phone companies on the market.
- ↑ „Population at 20 October 2011“ (ro). INSSE. 2017-yil 10-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 28-mart.
- ↑ „Unul din 25 de ieșeni nu deține acte de identitate“ (ro). ziarulevenimentul.ro (2013-yil 14-fevral). Qaraldi: 2013-yil 15-fevral.
- ↑ National Institute of Statistics, "Populația după etnie" (Wayback Machine saytida 2009-08-16 sanasida arxivlangan)
- ↑ National Institute of Statistics, "Populația la recensămintele din anii 1948, 1956, 1966, 1977, 1992 și 2002"
- ↑ „Rezultatele finale ale alegerilor locale din 2020“ (ro) (Json). Autoritatea Electorală Permanentă. 2021-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-oktyabr.
- ↑ „Population on 1 January by age groups and sex - functional urban areas“. Eurostat. Qaraldi: 2016-yil 8-iyun.
- ↑ Portretul României Interbelice - Județul Iași
- ↑ Școala Gimnazială „Veronica Micle” din Iași
- ↑ 10,0 10,1 Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol. II, pag. 246-247
- ↑ ↑
- ↑ ↑
- ↑ ↑
- ↑ ↑
- ↑ ↑
- ↑ 1 2
- 1 2 Recensământul general al populației României din 29 decemvrie 1930, Vol. II, pag. 246-247
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Iași okrugi - agerpres.ro saytida qisqacha tarix (Wayback Machine saytida 2022-10-19 sanasida arxivlangan)
- Iasi - ko'p asrlik daraxtlar okrugi (Wayback Machine saytida 2019-08-06 sanasida arxivlangan)