Jump to content

Спирт саноати

From Vikipediya

Спирт саноати — озиқовқат саноатининг озиқовқат хом ашёси (дон, картошка, меласса)дан этил спирти (хом ашё) ва ректификацияланган спирт ишлаб чиқарадиган тармоғи. Озиқовқат хом ашёсидан тайёрланадиган спирт фақат таркибида алкогол бўлган ичимликлар ишлаб чиқариш.да эмас, балки халқ хўжалигининг тиббиёт, радиоэлектроника, парфюмерия ва бошқа соҳаларида ҳам ишлатилади. Техника ишларида қўлланиладиган этил спиртининг кўп қисми, асосан, озиқовқат учун ишлатилмайдиган ўсимлик моддаларини гидролизлаш ва турли кимёвий усулларда синтезлаш йўли билан олинади.

Крахмалли ва қандли моддаларни бижғитиб спиртли ичимликлар олиш кадимдан маълум. 11-асрда Италияда узум виносини ҳайдаш йўли билан вино спирти олинган. 14-асрда спирт ишлаб чиқариш. Фапбий Европа ва Россияда анча ривожланган эди. 19-асрнинг охири —20-аср бошларида Россияда йирик спирт заводлари қурилди.

20-асрнинг 90йилларига қадар Ўзбекистонда Спирт саноати унчалик ривожланмаган эди. 1940-йилгача республикада фақат Самарқанддаги спиртарақзди, "Тошкентвино" комбинатининг спирт сехи мавжуд эди, холос. Республика халқ хўжалиги учун этил ва техник спиртлар собиқ СССРнинг бошқа ҳудудларидан келтирилган. 1940—90 йилларда вилоятларда қурилган виноарак, заводларида кам миқдорда этил спирти ишлаб чикарилган. 1995-йилда этил спирти ишлаб чиқариш.ни кўпайтириш, чет элдан спирт сотиб олишга барҳам бериш мақсадида дастлаб минерал ўғитлар ишлаб чиқариш.га мўлжалланган Қўқон минерал ўғитлар заводи 1989-йилдан этил спирти ишлаб чиқариш.га ихтисослаштиридди. Корхона 1995-йилдан буғдойдан озиқовқат спирти ишлаб чиқара бошлади. Унинг йиллик куввати 2464,2 минг дал ректификат спирт (2003). 1991-йилдан Андижон биокимё заводи қайта ихтисослаштирилиб, 1994-йилдан этил спирти ишлаб чиқариш йўлга қўйилди (йиллик қуввати 1642,8 минг дал, 2003).

Янгийўл "Биокимё" заводи 1995-йилдан буғдойдан ректификат этил спирт, шоли чикиндисидан техник спирт ишлаб чикаради. Йиллик қуввати 821,4 минг дал. Шунингдек, вилоятларда жойлашган виноарақ заводларида ҳам этил спирти ишлаб чиқарилади.

Республикада ишлаб чиқарилаётган озиқовқат спирти, асосан (80%), ички бозорни — "Ўзмевасабзавотузумсаноатхолдинг" компаниясининг виноарақ корхоналарини, "Доридармон" аксиядорлик компанияси бўлинмаларини, "Озиқовқат саноати" уюшмаси ва бошқа корхоналар эҳтиёжларини таъминлайди. 1999-йилдан озиқовқат спирти Марказий Осиё ҳудудидаги бошқа давлатларга экспорт қилинади.

Ўзбекистон Спирт саноати корхоналарида 4032,8 минг дал хом ашё этил спирти, шу жумладан, "Ўзкимёсаноат" давлатаксиядорлик компанияси корхоналарида 2637,1 минг дал озиқовқат спирти ишлаб чикарилди (2002).

Ривожланган мамлакатларда С.с, асосан, АҚСҲ, Германия, Буюк Британия, Италия, Франсия, Бразилия каби давлатларда тараққий этган. АҚШда "Шенли дистиллере", "Жозеф Э. Сигрем Энд сане", "Бартон дистиллинг"лар этил спирти ишлаб чикарувчи асосий фирмалар ҳисобланади. Германия, Франсия ва бошқа мамлакатларда озиқовқат спирти ишлаб чикарувчи заводлар, асосан, давлат монополияси таркибига киради.

Анатолий Возненко.