Jump to content

Рейган доктринаси

From Vikipediya

Рейган доктринаси (инглизча: Реаган Доcтрине) АҚШ ташқи сиёсатининг ўнта „президентлик доктринаси“ дан биридир. Бу президент Роналд Рейган маъмуриятининг учинчи дунё мамлакатларида — Осиё, Африка, Марказий Америкада про-совет ва коммунистик режимларни ағдариш тарафдори бўлган ҳаракатларни қўллаб-қувватлаш истагига ишора қилади. АҚШ маъмурияти антикоммунистик кучларни қўллаб-қувватлаган давлатлар қаторига СССРдан ташқари Афғонистон, Ангола, Ветнам, Эрон, Кампучия, Лаос, Ливия, Никарагуа, Эфиопия, Варшава шартномаси давлатлари киради. Ушбу давлатларнинг баъзиларида (Афғонистон, Ангола, Никарагуа) тавсифланган даврда фуқаролар урушлари давом этаётган бўлиб, уларни совуқ уруш доирасидаги билвосита урушлар деб ҳисоблаш мумкин. Полшада эса ҳарбий ҳолат жорий этилди ва ҳокимият томонидан қатағонларнинг янги босқичи бошланди. Қўшма Штатлар қуролланиш пойгасининг янги босқичини бошлади, чунки СССР бу соҳадаги тараққиётини „ушлай олмади“. Ушбу таълимотни амалга ошириш натижаси кўплаб про-совет тузумларининг ағдарилиши ва ҳатто СССРнинг қулаши деб ҳисобланиши мумкин.

Тарихи

[edit | edit source]

Бу атама биринчи марта 1985-йилда Тиме журналида ишлатилган, аммо тегишли сиёсатнинг элементлари Рейган ҳокимият тепасига келишидан олдин ва ҳатто ундан олдин ҳам амалга оширилган.

1990- ва 2000-йилларда Қўшма Штатларга қарши қаратилган исломий терроризм (Усама бин Ладен каби шахслар билан боғлиқ) баъзилар томонидан Рейган доктринасининг ён таъсири сифатида кўрилади[1][2].

Бошқа тарафдорлар

[edit | edit source]

Рейган доктринаси Вашингтондаги кўплаб нуфузли консерватив сиёсатчилар томонидан қўллаб-қувватланди, жумладан: Гровер Норқуист[3]; Афғонистонга бир неча марта яширин саёҳатлар қилган ва совет истилосига фаол қаршилик кўрсатган собиқ президент Рейган нутқининг муаллифи ва кейинроқ АҚШ Конгресси аъзоси Дана Роҳрабакер ҳам бу ғояни ёқлади.

Манбалар

[edit | edit source]
  1. „Анатомй оф а Виcторй: CИА'с Cоверт Афгҳан Wар“. глобалиссуэс.орг. 2009-йил 26-мартда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2009-йил 25-феврал.
  2. Петер Счwеитзер (1994). Виcторй: Тҳе Реаган Администратионъс Сеcрет Стратегй Тҳат Ҳастенед тҳе Cоллапсе оф тҳе Совиэт Унион (Папербаcк), Атлантиc Монтҳлй Пресс, п. 213
  3. „"Савимби'с Шелл Гаме," Бнет.cом, Марч 1998“. 2015-йил 24-сентябрда асл нусхадан архивланган. Қаралди: 2016-йил 15-июн.

Ҳаволалар

[edit | edit source]