Mina Keshvar Kamol
| Mina Keshvar Kamal | |
|---|---|
| مینا کشور کمال | |
 | |
| Tavalludi |
1956-yil 27-fevral |
| Vafoti |
4-fevral 1987-yil (30 yoshda) Kvetta, Pokistan |
| Fuqaroligi | Afg‘oniston Respublikasi va Afg'oniston Demokratik Respublikasi |
| Kasbi | Siyosiy faol, feminist, |
| Faoliyat yillari | 1977-1987 |
| Turmush oʻrtogʻi | Faiz Ahmad (1976-1986) |
Mina Keshvar Kamal (pushtu / forscha: مینا کشور کمال ; 1956-yil 27-fevral — 1987-yil 4-fevral), afgʻon inqilobiy siyosiy faoli, feminist, ayollar huquqlarini himoya qilish yetakchisi va Afgʻoniston ayollari inqilobiy uyushmasi (RAWA) asoschisi Mina nomi bilan xalqqa tanilgan.
Biografiyasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]
1977-yilda Kobul universitetida tahsil olayotgan chogʻida Afgʻoniston ayollari inqilobiy uyushmasiga (RAWA) asos soldi[2]. Ayollar uchun tenglik va taʼlimni targʻib qilish maqsadida tashkil etilgan ushbu tashkilot „ huquqlaridan mahrum va jim qolgan Afgʻoniston ayollar huquqlari uchun kurashishda davom etmoqda“. Savr inqilobi va ayollar huquqlari Demokratik respublika kun tartibiga qoʻyilgan boʻlsa-da Kamol Afgʻonistonda ayollar huquqlaridan mahrumligi borasida islohotlar sustligini, samara esa yoʻqligini tushundi[3]. 1979-yilda u hukumatga qarshi ravishda ayollar huquqlarini tiklash uchun islohotlar olib bordi va shu borada maktablarda yigʻilishlar oʻtkizdi[4]. 1981-yilda ikki tilda feministik jurnal " Payam-e-Zan " (Ayollar xabari) ni nashrdan chiqardi[5][6]. Bundan tashqari qochqin bolalar va ularning onalariga yordam berish uchun kasalxonaga yotqizish va amaliy koʻnikmalarni oʻrgatish uchun Vatan maktablariga asos solgan[6].
1981-yil oxirida, Fransiya hukumatining taklifiga binoan, Mina Fransiya Sotsialistik partiyasi Kongressida Afgʻoniston qarshilik harakati vakili edi. Boris Ponamaryev boshchiligidagi Kongressdagi Sovet delegatsiyasi zalni tark etdi, chunki Mina gʻalaba belgisini silkita boshlaganida, ishtirokchilar xursand boʻlishdi[7]. U oxir-oqibat afgʻon marksistik hukumatiga qarshi boʻlib, oʻzining RAWA tashkilotini Pokistonning Kvetta shahriga koʻchirdi.
Shaxsiy hayoti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Minaning eri, Afg‘oniston Ozodlik Tashkiloti rahbari Faiz Ahmad 1986-yil 12-noyabrda Gulbuddin Hikmatyor agentligi tomonidan oʻldirilgan[8]. Mina Faiz Ahmadning vafotidan deyarli 3 oy oʻtib qatl qilindi. Ularning uchala farzandi ham xozirda qayerdaligi nomaʼlum.
Suiqasd
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kamol 1987-yil 4-fevralda Pokistonning Kvetta shahrida o‘ldirilgan[9]. Suiqasdchilar kim ekani haqida turli xabarlar bor, biroq Afg‘oniston razvedka xizmati KHAD, Afg‘oniston maxfiy politsiyasi yoki fundamentalist mujohidlar yetakchisi Gulbuddin Hikmatyorning agentlari bo‘lgani taxmin qilinmoqda[2]. 2002-yilning may oyida Pokistonda ikki kishi Kamolning qotilligida ayblanib, osilgan edi[10].
Meros
[tahrir | manbasini tahrirlash]2006-yil 13-noyabrda Time jurnalining maxsus sonida Minani „60 Osiyo qahramonlari“ qatoriga kiritdi va „Oʻlganida u atigi 30 yoshda boʻlsa-da, Mina afgʻon ayollari huquqlari uchun harakatning urugʻini allaqachon ekib ulgurgan edi“ deb maqolada eʼtirof etdi.
RAWA oʻzi haqida shunday deydi: „Mina oʻzining qisqa, ammo yorqin hayotining 12 yilini vatani va xalqi uchun kurashga bagʻishladi. U savodsizlik, fundamentalizmdan bexabarlik, poraxo‘rlik va erk va tenglik nomi ostida xotin-qizlarimizga singdirilgan zulmatiga qaramay, nihoyat, aholining yarmi uyg‘onib, demokratiya va ayollar huquqlari ozodlik yoʻlini kesib oʻtishiga qattiq ishonardi. Dushman xalqimiz qalbida Mina yaratayotgan mehr va hurmatdan haqli ravishda qo‘rquvdan titrardi. Uning kurashlari olovi ichida erkinlik, demokratiya va ayollarning barcha dushmanlari kulga aylanishini bilishardi“[7]
Mina oʻzining shioriga aylangan iqtibosida shunday deydi:[6][11]
Afgʻon ayollari uyqudagi arslonlarga oʻxshaydi, qachonki ular uygʻonsa ijtimoiy inqilobda ajoyib rol oʻynashlari mumkin.
Yana qarang
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Afgʻoniston ayollarining inqilobiy uyushmasi
- Tolibonning ayollarga munosabati
Qoʻshimcha oʻqish
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Meena — Afgʻoniston qahramoni, (2003) Melodi Ermachild Chavisning kitobiISBN 0-312-30689-X .
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Biography of Martyred Meena, RAWA's founding leader“.
- ↑ 2,0 2,1 Jon Boone. „Afghan feminists fighting from under the burqa“. the Guardian (2010-yil 30-aprel). Qaraldi: 2016-yil 15-may.
- ↑ Seisab Shahidera, Biswas, P. Afgan Narimukti Andoloner Agnishika (Bengali). Kolkata: Atirikto Publication, 2014 — 44, 45-bet. ISBN 978-81-928741-0-4.
- ↑ „پیام زن، نشریه جمعیت انقلابی زنان افغانستان - راوا“. Qaraldi: 2016-yil 15-may.
- ↑ Melody Ermachild Chavis. Meena: Heroine Of Afghanistan. Transworld, 30 September 2011 — 1–-bet. ISBN 978-1-4464-8846-1.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Gioseffi, Daniela. Women on War: An International Anthology of Women's Writings from Antiquity to the Present. Feminist Press at CUNY, 2003 — 283-bet. ISBN 978-1-55861-409-3.
- ↑ 7,0 7,1 „Biography of Martyred Meena, RAWA's founding leader“. RAWA. Qaraldi: 2016-yil 15-may.
- ↑ Gulbuddin Hekmatyar, CIA Op and Homicidal Thug
- ↑ Ramakrishnan, Nitya. In Custody: Law, Impunity and Prisoner Abuse in South Asia. SAGE India, May 2013 — 118-bet. ISBN 9788132117513.
- ↑ „BBC News - SOUTH ASIA - Afghan activist's killers hanged“ (2002-yil 7-may). Qaraldi: 2016-yil 15-may.
- ↑ Tamra Orr. We Visit Afghanistan. Mitchell Lane Publishers, Incorporated, 15 September 2011 — 36-bet. ISBN 978-1-61228-102-5.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- RAWA ning Meena tarjimai holi
- Meena, ilhom manbai (Time jurnali, 2006 yil 13 noyabr)
- Koʻproq fotosuratlar
- Meenaning „Men hech qachon qaytmayman“ sheʼrining toʻliq matni
- Koreyalik qoʻshiqchi Hae Kyoung Anning Minaning yuqoridagi sheʼriga asoslangan qoʻshigʻi
- Biografiya [ <span title="Dead link tagged May 2022">o'lik havola</span> ]