George Best

Jorj Best

Shaxsiy maʼlumot
Tavallud joyi	Belfast, Belfast Shimoliy Irlandiya
Vafot sanasi	2005-yil 25-noyabr(2005-11-25) (59 yoshda)
Vafot joyi	Janubiy Kesington, London, Angliya,
Boʻyi	175 sm
Ampluasi	Vinger /Yarim himoyachi

Jorj Best (ingliz. George Best; 1946-yil 22-may, Belfast, Shimoliy Irlandiya — 2005-yil 25-noyabr, London, Angliya) — Shimoliy irlandiyalik futbolchi, ekstremal yarim himoyachi, futbol tarixidagi eng buyuk futbolchilardan biri sifatida tan olingan.

Best professional faoliyatini Angliyaning „Manchester Yunayted“ klubida boshlagan. 17 yoshida Best „Yunayted“ning asosiy jamoasida debyut qildi va tez orada klubning yetakchi futbolchilaridan biriga aylandi. U jamoada oʻn bir yil oʻynadi va shu vaqt ichida 470 ta oʻyin oʻtkazib, 179 ta gol urdi. U besh mavsum davomida „qizil iblislar“ning eng yaxshi toʻpurari boʻlgan va hozirgacha „Manchester Yunayted“ning eng yaxshi yarim himoyachi toʻpurari boʻlib turibdi.

Best barcha davrlarning eng yaxshi driblingchilaridan biri sanaladi, u yuqori start tezlikga, bir nechta raqibni ketma-ket aldab oʻtishga imkon beradigan dribling mahoratiga, shuningdek, ikkala oyogʻi bilan aniq zarba bera olish qobiliyatiga ega edi. 1968-yilda „Manchester Yunayted“ tarkibida Best Yevropa kubogini qoʻlga kiritdi va Yevropada yilning eng yaxshi futbolchisi deb topildi.

1974-yilda 27 yoshli Best kutilmaganda „Manchester Yunayted“ni tark etdi, shundan soʻng u dunyoning koʻplab klublarida oʻynadi va oʻn yil oʻtib, 37 yoshida u futbolni tark etdi. 1964—1977-yillarda Best Shimoliy Irlandiya terma jamoasida oʻynagan, biroq jamoaning Yevropa va jahon chempionatlari saralash oʻyinlaridagi zaif oʻyini uning yirik xalqaro turnirlarda ishtirok etishiga toʻsqinlik qilgan.

Best nafaqat futbol maydonida, balki undan tashqarida ham mashhur edi. U futbol olamidagi birinchi ommaviy axborot vositalari yuzidan biriga aylandi, uni „super yulduz“, „beshinchi Bitl“ deb atashgan. 2008 yilda Jorj Best GQ jurnali tomonidan soʻnggi yarim asrning 50 ta eng zamonaviy odamlaridan biri deb topildi. Ulkan mashhurlik, shon-shuhrat va pul tufayli u ekstravagant va beparvo hayot tarzini olib bordi, bu esa uni ichkilikka, futbol maydonidagi va undan tashqarida ham muammolarga olib keldi. Futbolchilik faoliyatini yakunlagach, futbol eksperti sifatida ishladi.

2002-yilda u jigar transplantatsiyasini boshidan oʻtkazadi va 2005-yilda 59 yoshida alkogolizm va immunodepressantlarni qabul qilish bilan bogʻliq asoratlardan vafot etdi. U ikki marta oila qurgan, birinchi nikohdan uning yagona oʻgʻli Kalum dunyoga kelgan.

1999-yilda Xalqaro futbol tarixi va statistikasi federatsiyasi tomonidan oʻtkazilgan ovoz berish natijalariga koʻra, Best Yevropaning 20-asrdagi eng yaxshi futbolchilari roʻyxatida 11-oʻrinni va eng yaxshi futbolchilar roʻyxatida 16-oʻrinni egalladi. Oʻsha yili World Soccer jurnali tomonidan oʻtkazilgan ovoz berish natijalariga koʻra, Best XX asrning 100 ta eng zoʻr futbolchisi roʻyxatida 8-oʻrinni egalladi. Best 2002-yilda Angliya futboli shon-sharaf zaliga kiritilgan. Mashhur braziliyalik futbolchi Pele Bestni „dunyodagi eng buyuk futbolchi“ deb atadi. Best bu gapni shunday izohladi: „Pele meni dunyoning eng buyuk futbolchisi deb atadi. Bu mening hayotimdagi eng oliy sharafdir“. 2006-yilda Belfast aeroportiga Jorj Best nomi berildi.

Biografiyasi

Jorj Best 1946-yil 22-mayda Sharqiy Belfastning Kreaj shahrida tugʻilgan. U mahalliy kemasozlik ustasi Diki Best (1920—2008) va tamaki fabrikasi ishchisi Enn Uizersning (1923—1978) birinchi farzandi edi. Jorjning ota-onasi 1945-yil iyun oyida turmush qurishdi. Dikkining ajdodlari Shotlandiyadan edi, Enn esa toʻliq qonli irland edi. Jorj tugʻilganda, uning ota-onasi Donard koʻchasidagi Enn Uizersning uyida yashar edi. 1947-yil oktyabr oyida Jorjning singlisi Kerol tugʻildi va 1949-yil yanvar oyida yosh Best oilasi Barren Way koʻchasida joylashgan oʻz uylariga koʻchib oʻtishdi.

Best yoshligidan futbolga qiziqa boshlagan. Jorjning otasi Dikki 36 yoshgacha havaskor futbol oʻynagan, Bestga toʻp berib, uni qanday oʻynashni koʻrsatgan birinchi odam uning otasi Jorj Uizers boʻlib, Jorj Best nomini olgan."Jorj hech qachon toʻp bilan xayrlashmagan", — deb eslaydi Enn Best oʻgʻlining bolaligini eslar ekan. Yosh Jorj kun boʻyi oʻz hovlisida futbol oʻynagan, otasining garajidan darvoza sifatida foydalangan va koʻpincha toʻpni quchoqlab uxlab yotardi

1957-yilda 11 yoshli Best imtihonlarni muvaffaqiyatli topshirib, Grosvenor o'rta maktabiga oʻqishga kirdi. Bu Jorjning ota-onasi uchun katta yutuq va gʻurur edi; Bestning koʻp doʻstlari ushbu maktabga kirish uchun imtihonlardan oʻta olmadilar. Biroq, qiyinchiliklar paydo boʻldi: bu maktab Belfastning katolik hududida, Jorj esa protestant oilasidan edi. Protestant kiyimida kiyingan Best maktabga borishda va orqaga qaytishda tom maʼnoda „nodoʻst“ hududdan yugurib oʻtishi kerak edi. Bundan tashqari, Jorj eski maktabidagi doʻstlarini, eng muhimi, futbol oʻynashni sogʻindi: uning yangi maktabidagi yagona sport turi regbi edi. Shu sababli, Best tez orada koʻcha futboli oʻynab, darslarni tashlay boshladi. Oxir-oqibat, bu uning ota-onasiga maʼlum boʻldi, shundan soʻng Jorj oʻz uyiga yaqinroq boʻlgan Lisnasharragh o'rta maktabiga koʻchib oʻtdi. U yerda u boshlangʻich maktabdagi doʻstlari bilan uchrashdi va nihoyat futbol oʻynashga eʼtibor qaratishga muvaffaq boʻldi.

Bolaligida Jorj mahalliy Glentoran klubining muxlisi edi. Jorjning otasi tomonidan bobosi Jeyms „Skotti“ Best Glentoran ovuliga yaqin joyda yashagan va koʻpincha bu jamoaning oʻyinlariga nabirasini oʻzi bilan olib ketardi. Keyinchalik, Jorj qoʻshnisining uyida televizorda futbol koʻrishni boshlaganida, u 1957/58 va 1958/59-yilgi mavsumlarida Angliya chempioni boʻlgan va Yevropa kubogida oʻynagan Angliyaning „Vulverxempton Uonderers“ klubida ildiz otgan.

13 yoshida, 14 yoshga toʻlishidan sal oldin, Jorj mahalliy yoshlar jamoasi, Cregagh Boys uchun oʻynay boshladi. Oʻsha paytda u juda nozik edi, lekin u allaqachon ajoyib futbol isteʼdodini namoyish etgan. Jamoada Glentoranning zaxira murabbiyi sifatida ham ishlagan Bud Makfarleyn ustozlik qilgan. Bir kuni Makfarleyn Jorjga toʻp bilan muomala qilishda chap oyogʻi zaif ekanligini aytdi. Shundan soʻng Jorj ham futbol, ​​ham tennis toʻpi yordamida chap oyogʻini intensiv ravishda mashq qila boshladi. Uchrashuvlarning birida u oʻng oyogʻiga ogʻirlik osib qoʻydi va faqat chap oyogʻi bilan toʻpga tegdi. Bu oʻyinda Best jamoasi 21:0 hisobida gʻalaba qozondi va Jorj chap oyogʻi bilan 12 ta gol urdi.

Bud Makfarleyn Bob Bishop bilan doʻst edi. Bob Bishop yana bir mahalliy yoshlar jamoasi Boylend Utega murabbiylik qilgan bundan tashqari Shimoliy Irlandiyadagi Angliyaning „Manchester Yunayted“ klubining bosh skauti bo‘lgan. Makfarleynning maslahati bilan Bishop Jorjni oʻz jamoasining oʻquv-mashgʻulot yigʻinidagi sinovga taklif qildi. Bishop Jorjning texnikasidan hayratda edi, lekin uning jismoniy holatiga ishonchi komil emas edi. Bestni kuzatib turgan „Lids Yunayted“ skauti Bishopga: „Bu yigit hech qachon professional futbolchi boʻlmaydi, u juda ozgʻin“, dedi. Biroq, Bishop Makfarleyndan 15 yoshgacha boʻlgan Cregag Boys (bunda Best ham bor) va uning Boylen Ute jamoasi oʻrtasida 17 va 18 yoshli oʻyinchilarni oʻz ichiga olgan oʻyin tashkil qilishni soʻradi. Shu tariqa u yoshi kattaroq va jismonan kuchliroq raqiblarga qarshi oʻyinda Jorjning harakatlarini kuzatishni istadi. Creag Boyz 4:2 hisobida gʻalaba qozondi, Jorj Best ikkita gol urdi. Bu nihoyat Bob Bishopni ishontirdi va u Manchester Yunaytedga telegramma yubordi

Menimcha sizlar uchun dahoni topdim!

Klublardagi faoliyati

Manchestr Yunayted (1961−1974)

Yoshlar jamoasi

Bob Bishopning telegrammasidan keyin 15 yoshli Bestga Old Traffordda ikki haftalik sinov taklif qilindi. Jorj rozi boʻldi va 1961-yil iyul oyida yana bir yosh shimoliy irlandiyalik Erik Makmerdi bilan Belfastdan Manchesterga yoʻl oldi. Klub rasmiy uchrashuv tashkil qilmadi va oʻsmirlar juftligining manzilga yetib borishi oson kechmadi, avvaliga Liverpulga suzib ketishdi, soʻngra Manchesterga poezdda yoʻl olishdi, shundan soʻng ular taksiga oʻtirib, Old Traffordga olib ketishlarini soʻrashdi. Best va MakMordi shaharda „Old Trafford“ deb nomlangan ikkita stadion borligini bilishmagan va taksi haydovchisi ularni kriket maydonchasiga olib kelgan. Oxir-oqibat, ular joyga yetib kelishdi. Oʻsmirlarni „Yunayted“ bosh skauti Jo Armstrong kutib oldi. U yigitlarni oʻsha paytda Ermstonda joylashgan klubning mashgʻulot bazasiga olib bordi va ularni „Manchester Yunayted“da oʻynagan boshqa Shimoliy Irlandiyaliklar — Semmi Makmillan, Ronni Briggs, Jimmi Nikolson va Garri Gregg bilan tanishtirdi. Klub Best va MakMordiga Manchester shahri chekkasidagi Chorltondagi tipik qurilishdan xona ajratdi. Uyning egasi Meri Fulluey xonim edi. Keyinchalik u Jorjni birinchi marta koʻrganini esladi: „Men uni oʻtirib, goʻsht va kartoshka bilan boqmoqchi edim. U juda ozgʻin edi! U futbolchidan koʻra koʻproq shogird jokeyga oʻxshardi. Men uning (futbolchi boʻla olishiga) ishonmasdim.“ Kuchli Belfast talaffuzi tufayli mahalliy aholi, jumladan, Manchester transportining haydovchilari va Missis Fulluey, Jorj va Erikning gaplarini tushunishga qiynalardi. Kechki ovqatdan keyin oʻz xonalarida yigʻilgan yigitlar oʻtgan kundagi voqealarni muhokama qilishdi va ertasi kuni ertalab uyga qaytishga qaror qilishdi. Ertasi kuni ular Jo Armstrongga uyga ketishlarini aytishdi. Oʻsha kuni Belfastga qaytishdi. Ota-onasi Jorjning uyiga qaytib kelganini koʻrib, uni „yomon ish qildi“ deb oʻylashdi va uni qaytarib yuborishdi. Biroq, u ota-onasiga shunchaki „uyni sogʻinayotganini“ aytdi. Biroq, ikki hafta oʻtgach, Mett Basbi va Diki Best oʻrtasidagi telefon suhbatidan soʻng, Jorj Manchesterga qaytib keldi.

1961-yildan 1963-yilgacha Jorj „Manchester Yunayted“ yoshlar jamoalarida mashgʻulot oʻtkazdi va norasmiy ravishda: 17 yoshgacha klub u bilan nafaqat professional, balki talabalik shartnomasini ham imzolay olmadi. Talabalar shartnomalarini imzolash taqiqlanishi Irlandiya va Shotlandiya futbol assotsiatsiyalarining ingliz klublarini Angliyaga eng yaxshi iqtidorlarni „brakonerlik qilishda“ ayblab, tez-tez shikoyat qilishlari natijasi edi. Shu munosabat bilan Best kabi shartnomasi boʻlmagan futbolchilar rasman qayerdadir ishlashiga toʻgʻri keldi. Jorj Manchester yuk tashish korxonasida ishga joylashdi va haftasiga ikki marta mashgʻulot oʻtkazdi. Bu unga mos kelmadi: u har kuni mashq qilishni xohlardi. Unga muntazam mashgʻulotlar oʻtkazishga ruxsat berilmasa, jamoani tark etish tahdidlaridan soʻng, klub yechim topdi. „Manchester Yunayted“ning bir badavlat tarafdori jamoaning mashgʻulot bazasi boʻlgan Kliff yaqinida elektr biznesiga ega edi. Klub Best va yana bir yosh oʻyinchi Jon Fitspatrikni shartnomasiz Kliff yaqinida elektrchi boʻlib ishlashga majbur qildi. Ertalab soat toʻqqizda yigitlar ish joyida „roʻyxatdan oʻtishdi“, keyin orqa eshikdan chiqib, mashgʻulot maydoniga ketishdi va kechqurun soat beshlarda yana „roʻyxatdan oʻtish“ uchun ishga qaytishdi. Shunday qilib, Best jamoa bilan toʻliq kunlik mashgʻulotlarni oʻtkazishga muvaffaq boʻldi. Bu davrda Jorj „Yunayted“da oʻynagan boshqa yosh futbolchilar bilan doʻstlashdi: Jon Fitspatrik, Jimmi Rayan, Piter Makbrayd va Devid Sadler Ertalabki mashgʻulotdan soʻng Jorj yoshlar akademiyasining boshqa futbolchilari bilan birgalikda turli yordamchi ishlarni bajarish, xususan, „Yunayted“ning professional futbolchilari butsalarini tozalash uchun „Old Trafford“ga yoʻl oldi. Jorj darvozabon Garri Gregg va hujumchi Aleks Dousonning butsalarini oldi, ular ehtiyotkorlik bilan tozalanishi, sayqallanishi va maxsus moy bilan yogʻlanishi kerak edi. Butsalarini tozalagandan soʻng, Best va boshqa akademiya oʻyinchilari supurgilarni oldilar va Old Traffordning teraslarini supurdilar Best oʻzining zaif tomonlarini kuchaytirishga katta eʼtibor berdi: chap oyogʻi bilan oʻynash, bosh bilan zarba berish va toʻp bilan harakat qilish. U jamoa mashgʻulotlari tugaganidan keyin ham maydonda qolib, qattiq mehnat qildi

1963/64- yilgi mavsum

1963-yilda Jorj Best faoliyatidagi birinchi professional shartnomani imzoladi. „Yunayted“ bosh murabbiyi Mett Basbi Jorjni kabinetiga chaqirib, „Tabriklayman, o‘g‘lim. Biz sizga professional shartnoma taklif qilamiz“. Best hatto shartlarni oʻqimay ham shartnomani imzoladi. Keyin u haftasiga 17 funt olishi maʼlum boʻldi, bu Best uchun „katta miqdor“ edi. Shartnoma imzolagandan soʻng, Jorj otasiga quyidagi mazmundagi telegramma yubordi: "Oʻgʻlingiz hozir professional. Men shartnoma imzoladim! Koʻp oʻtmay, Jorj oʻzining birinchi mashinasini sotib oldi. „Yunayted“ hujumchisi Devid Xerd garaj biznesiga ega edi va Best Austin 1100 kichik kompakt avtomobilini 400 funt sterlingga sotdi. 1963-yil 25-mayda Best jamoa bilan Londonga yoʻl oldi, u yerda Angliya kubogi finali mashhur "Uembli" stadionida boʻlib oʻtdi. „Yunayted“ "Lester Siti"ni 3:1 hisobida magʻlub etib, Angliya kubogini qoʻlga kiritdi. O‘yinni tribunadan kuzatib turgan yosh Jorj gavjum „Uembli“ muhiti va jamoa sardori Noel Kantvelning qizil va oq lentalar bilan bezatilgan kubokni qabul qilish uchun stadion zinapoyasidan qirollik qutisiga ko‘tarilayotganini ko‘rib, hayratda qoldi.

1963/64-yilgi mavsumda Best „Manchester Yunayted“ yoshlar jamoasida faol oʻynadi va koʻpincha Jon Fitspatrik bilan hujumkor duetni tashkil qildi. 1963-yil 14-sentabrda „Yunayted“ning asosiy jamoasi Birinchi divizion turnir jadvalida 2-o‘rinni egallab turgan „Vest Bromvich“ga qarshi o‘ynadi. Ian Moir va Denis Lou oʻyin oldidan jarohat olishgan. Lou oʻrniga Nobbi Stiles, oʻng qanot himoyachisi Moir oʻrniga 7-raqamli futbolkani olgan 17 yoshli Jorj Best tushdi. Uchrashuv davomida Bestga Uels terma jamoasining chap qanot himoyachisi, tajribali Grem Uilyams raqiblik qildi. Yosh shimoliy irlandiyalik yorqin o‘yin o‘tkazdi, qanotida faol harakat qildi va o‘yin oxiriga kelib tajribali raqibni charchatib qo‘ydi. „Yunayted“ning 1:0 hisobidagi g‘alabasi bilan yakunlangan o‘yin oxirida Uilyams Bestning qo‘lini siqdi: „Bir daqiqa kutib tur, o‘g‘lim, yuzingni ko‘raman, bo‘lmasa, butun oʻyin davomida orqangni yon tomondan kuzatib turdim“. Oʻyindan soʻng Mett Basbi yosh shimoliy irlandiyalikni maqtadi, biroq Jorjning oʻzi asosiy tarkibdagi birinchi oʻyinidan unchalik maʼmnun emasdi, chunki u yaxshiroq oʻynashi mumkin edi.

Jamoadagi ilk debyutidan soʻng Best uch oy davomida asosiy jamoaga chaqirilmadi va „Yunayted“ning yoshlar va oʻrinbosar jamoalarida oʻynashda davom etdi. Asosiy jamoa beqaror oʻynardi: 9-noyabr kuni „Manchester Yunayted“ „Tottenxem“ni 4:1 hisobida magʻlub etdi, ammo keyingi oʻyinda „Aston Villa“dan 0:4 hisobida magʻlub boʻldi. Dekabr oyining birinchi yarmida „Yunayted“ „Stok Siti“ va „Sheffild Uensdey“ni magʻlub etgan boʻlsa, keyinroq 21-dekabrda „Everton“ (0:4) va 26-dekabrda „Byornli“dan ikkita yirik hisobda magʻlubiyatga uchradi (1:6). Oʻsha paytda Jorj Belfastda edi va u yerda Rojdestvo taʼtilini oilasi bilan oʻtkazdi. Ammo magʻlubiyatlar seriyasi Mett Basbini asosiy jamoa tarkibini yangilashga ishontirdi. Best „Byornli“ga qarshi javob oʻyiniga Manchesterga kelishini talab qilingan, telegramma oldi. Best oʻyindan soʻng darhol Belfastga samolyotda qaytish0 sharti bilan rozi boʻldi. 28-dekabr kuni safarda „Byornli“dan uchralgan magʻlubiyatdan ikki kun oʻtib, „Old Trafford“da javob uchrashuvi boʻlib oʻtdi. Best unda ishtirok etdi va jamoasiga raqibni 5: 1 hisobida magʻlub etishga yordam berdi va „Manchester Yunayted“ uchun birinchi golini kiritdi. U Belfastga qaytgach, qilgan birinchi ish Belfast Telegraph gazetasining yangi sonini sotib olish boʻldi, uning oxirgi sahifasida Best Byornli darvozasiga toʻp tepgan fotosurati bor edi.

Ushbu oʻyindan soʻng Best „Manchester Yunayted“ning asosiy tarkibida mustahkamlanib oldi. Hammasi boʻlib 1963/64-yilgi mavsumda Best 26 oʻyinda 6 ta gol urdi, shu jumladan 19-fevral kuni Bolton Uonderersga qarshi oʻyinda dubl>. „Manchester Yunayted“ birinchi divizionda chempion boʻlgan „Liverpul“dan 4 ochko ortda qolib, ikkinchi oʻrinni egalladi.

Jorj asosiy tarkibda oʻynaganiga qaramay, yoshlar jamoasida faol oʻynashda davom etdi. 1964-yilning bahorida Best, „Manchester Yunayted“ yoshlar jamoasi tarkibida Angliya yoshlar kubogining yarim finalida „Manchester Siti“ni magʻlub etdi va keyin jamoasiga finalda „Suindon Taun“ni magʻlub etishga yordam berdi. Ushbu turnirdagi gʻalaba Bestga faoliyatidagi birinchi kubokni olib keldi va Jimmi Merfi boshchiligidagi Yunayted yoshlar jamoasi oltinchi marta (va Myunxen fojiasidan keyin birinchi marta) Angliya kubogini qoʻlga kiritdi.

1964-yilning aprelida Jorj terma jamoaga birinchi chaqiruvni oldi va u uchun Uels va Urugvayga qarshi ikkita oʻyinda maydonga tushdi. U bu voqeani o‘ziga yangi mashina sotib olish bilan nishonladi: Sunbeam Alpine ikki o‘rindiqli sport avtomobilini xarid qildi. Oʻtgan yili u tomonidan sotib olingan Austin 1100ni, u otasiga berdi

1964/65-yilgi mavsum

1964/65-yilgi mavsum 18 yoshli Best uchun asosiy jamoaning asosiy oʻyinchisi sifatida boshlandi. Ushbu mavsumdan boshlab Belfastlik yosh texnik yigitning shon-shuhrati butun Angliyaga tarqala boshladi va hatto boshqa klublarning muxlislari ham Bestning oʻyinini faol muhokama qilishdi. 1964-yilning 30-sentabr kuni „Manchester Yunayted“ o‘sha paytda mag‘lubiyatga uchramagan liga peshqadami „Chelsi“ bilan mehmonda o‘ynadi. „Yunayted“ Best va Denis Louning gollari evaziga pensionerlarni 2:0 hisobida mag‘lub etdi. „Chelsi“ bosh murabbiyi Tommi Docherti Bestning oʻyinini „fantastik“ deb atadi. The Times xabarida aytilishicha:

Tomoshabinlar qanotda o'ynashning haqiqiy namunasini ko'rdilar. Ularga eng yaxshisini ko'rsatdi. U to'xtatib bo'lmas edi. Xatto “Chelsi” muxlislari ham uning to‘pni olib, himoyachilardan birin-ketin o‘tib ketishini ko‘rib, qichqirganga o‘xshardi. O‘yinning yarim soatlik o‘yinidan so‘ng hammani muzlatib qo'yadigan zarba berildi ajoyib muvozanat va qushdek yengil bo'lgan Best raqib himoyasidan sharpadek uchib o‘tib, Xintonning o‘z darvozaboni tomon uzatgan uzatmasini ushlab oldi. Bu kichik xato bo'ldi, ammo bu o'yinda "Manchester Yunayted"ning ustunligini ta'minlash uchun yetarli. Bir lahzada to'p darvozaga joylandi.

O‘yin yakunlanganidan so‘ng „Stemford Bridj“dagi tomoshabinlar Bestga qarsak chalishdi. Denis Louning soʻzlariga koʻra, aynan „Chelsi“ ustidan qozonilgan gʻalabadan soʻng „Manchester Yunayted“ oʻz imkoniyatlariga ishonch hosil qilgan va buning evaziga jamoa Angliya chempioni boʻlishga muvaffaq boʻlgan Oʻsha mavsumda chempionlik uchun kurash „Manchester Yunayted“, „Chelsi“ va „Lids“ oʻrtasida kechdi. „Chelsi“ni magʻlub etgandan soʻng, „Manchester Yunayted“ oktyabr va noyabr oylarida toʻqqizta liga oʻyinida qatnashdi, sakkizta gʻalaba va bir marta durang oʻynadi. 5-dekabr kuni jamoa „Old Trafford“da „Lids Yunayted“ni qabul qildi. O‘yin mezbonlar uchun og‘ir kechdi: Don Revi boshchiligidagi „Lids“ tartibli jamoa edi. Best Angliyadagi butun faoliyati davomida u „Lids“ga qarshi o‘yinlarda faqat paypoq ostiga himoya yostiqchalarini kiyganini esladi — bu jamoa futbolchilari unga nisbatan juda qoʻpol harakat qilishardi. Stadionni qoplagan quyuq tuman tufayli oʻyin 10 daqiqaga toʻxtatildi, ammo keyin davom ettirildi. „Lids“ himoyada oʻynab, „Manchester“ning hujumlarini uyushqoqlik bilan qaytargan Best oʻzining eng yaxshi uchrashuvini oʻtkaza olmadi. „Manchester Yunayted“ darvozaboni Pat Danning xatosidan so‘ng o‘yindagi yagona gol „Lids“ futbolchisi Bobbi Kollinz tomonidan kiritildi.

5-dekabr kuni „Lids“ga mag‘lub bo‘lgan „Manchester Yunayted“ keyingi to‘qqizta o‘yinda bor-yo‘g‘i ikki marta g‘alaba qozongan, beshta durang va „Tottenhem“ va „Sanderlend“ga yutqazgan. Bahorga kelib, „Manchester Yunayted“ turnir jadvalida „Lids“ va „Chelsi“dan keyin uchinchi o‘rinni egalladi. 13-mart kuni „Old Trafford“da „Chelsi“ 4:0 hisobida magʻlub boʻldi, shundan soʻng London klubi chempionlik poygasidan chiqib ketdi. Mart va aprel oyining katta qismida „Manchester Yunayted“ o‘zining ligadagi barcha o‘yinlarida, jumladan, 17-aprelda Elland Roudda „Lids Yunayted“ ustidan asosiy g‘alabani qo‘lga kiritdi. 26-aprel kuni „Lids“ mavsumdagi soʻnggi liga oʻyinini „Birmingem Siti“ga qarshi oʻtkazdi, shu kuni „Manchester Yunayted“ „Arsenal“ni qabul qildi, „Manchester“ esa yana bitta oʻyinga ega edi(„Aston Villa“ga qarshi). „Lids“ga gʻalaba kerak edi, lekin ular durangga erishdilar, „Manchester Yunayted“ esa Louning ikkita goli va Bestning goli evaziga „Arsenal“ni magʻlub etdi. Bu „Aston Villa“ga qarshi o‘yin natijasi qanday bo‘lishidan qatʼi nazar, „Manchester Yunayted“ Angliya chempioniga aylanganini anglatardi. „Yunayted“ „Villa“ga qarshi maʼnosiz oʻyinda magʻlub boʻldi, ammo chempionlikni qoʻlga kiritdi. Asosiy raqiblar „Lids Yunayted“ va „Manchester Yunayted“ mavsumni 61 ochko bilan yakunladi, ammo chempionlik unvoni urilgan va o‘tkazib yuborilgan gollar nisbati bo‘yicha eng yaxshi Manchester klubiga nasib etdi. Aynan hujumdagi yorqin oʻyin Basbi jamoasini ajratib turdi. Oʻshanda „Yunayted“ning hujum chizigʻini hujumchilar Lou va Xerd, oʻng qanot himoyachisi Jon Konelli (mavsum oldidan „Byornli“dan sotib olgan), chapda Jorj Best va Crerand bilan yarim himoyada oʻynagan, lekin tez-tez hujumlarga qoʻshilgan Bobbi Charlton tashkil qilgan. Denis Lou 28 ta, Devid Xerd 20, Jon Konelli 15, Best va Charlton 10 tadan gol urgan. Jorj Best oʻsha mavsumda jami 59 ta oʻyin oʻtkazib, 14 ta gol urd. Best Manchestr Yunaytedda 1974- yilgacha yulduzli davrlarini oʻtkazdi va 1974-yilda Manchnchestrni tark etdi.

Terma jamoadagi statistika

Bob terma jamoada umumiy hisobda 37ta oʻyin oʻtqazgan 9ta gol urgan 13ta gʻalaba 8ta durang va 16ta magʻlubiyat alamini tortgan<.

Alokogolizm

Bestning surunkali alkogolizmi ichki organlarga jiddiy zarar yetkazdi. 2000-yil mart oyida unga jigarning jiddiy shikastlanishi tashxisi qoʻyildi 2001-yil fevral oyida Best pnevmoniya tashxisi bilan kasalxonaga yotqizildi. 2001-yil aprel oyida Bestning oshqozoniga maxsus kapsulalar oʻrnatildi, ular spirtli ichimliklarni toʻxtatishga yordam berishi kerak edi. Ammo ularning taʼsiri qisqa muddatli edi.

2002-yil 30-iyulda Best Qirollik Kromvel kasalxonasida muvaffaqiyatli jigar transplantatsiyasi amalga oshirildi. Biroq, operatsiyadan keyin ham u spirtli ichimliklar ichishni davom ettirdi, turli barlarga tashrif buyurdi, bu esa jamoatchilikning qattiq tanqidiga sabab boʻldi. 2003-yil iyul oyida Best Surreydagi barda mushtlashgani uchun politsiya tomonidan hibsga olindi.

2004-yil 2-fevralda Best yana bir bor mast holatda mashina haydaganlikda aybdor deb topildi (uning qonida alkogol miqdori qonuniy chegaradan ikki yarim baravar oshib ketgan), 1500 funt jarimaga tortildi va 20 oyga haydovchilik guvohnomasidan mahrum qilindi.

Kasallik va oʻlim

Jigar transplantatsiyasidan keyin ham Best spirtli ichimliklar ichishni davom ettirdi. 2005-yil 3-oktyabrda Best oʻtkir buyrak infektsiyasi tashxisi bilan Londondagi Kromvel kasalxonasiga yotqizilgan va u yerda shoshilinch yordam koʻrsatilgan. Buyrak infektsiyasi jigar transplantatsiyasidan keyin tananing jigarni rad etishiga yoʻl qoʻymaslik uchun Bestga buyurilgan immunosupressant dorilarni qabul qilishning qoʻshimcha taʼsiri edi. 2005-yil 27-oktyabrda gazetalar Best ogʻir ahvolda ekanligi va doʻstlari va yaqinlari bilan xayrlashgani haqida xabar berishdi. Shundan soʻng uning ahvoli barqarorlashdi, ammo noyabr oyida yana yomonlasha boshldi. 20-noyabr kuni Britaniyaning „News of the World“ gazetasining navbatdagi soni Best kasalxonada yotib olgan surati va uning so‘nggi so‘zlari bilan chiqdi: „Men kabi o‘lmang“ (Men kabi o‘lmang). Bu surat Bestning o‘zi iltimosiga ko‘ra chop etilgan. Jorjning soʻnggi soʻzlari spirtli ichimliklarni oʻyin-kulgining zararsiz turi deb biladigan har bir kishi uchun ogohlantirish edi. Best kasalxonada yotgan ikki oy davomida Jorjning oʻgʻli Kalum otasining karavoti yonida turdi.

2005-yil 25-noyabr kuni erta tongda intensiv terapiya toʻxtatildi. 13:06da Jorj Best 59 yoshida oʻpka infektsiyasi, koʻp aʼzolar yetishmovchiligi va ichki qon ketishidan vafot etdi. Bestning oʻlimidan 10 yil oʻtgach, hujjatli film chiqdi, unda alkogol Jorjning oʻlimida muhim rol oʻynagan boʻlsa-da, bu asosiy sabab emas edi. Bestning oʻlimining asosiy sababi immunosupressantlarning haddan tashqari dozasi edi. Jorj, ehtimol, mastlik holatida, shifokor tomonidan belgilangan dozani juda oshirib yuborgan, shundan soʻng, shifokorlarning fikriga koʻra, uning immuniteti nafaqat zaiflashgan, balki butunlay „oʻlgan“ edi. Uning oʻpkasi, buyraklari, jigari, yuragi va miyasiga taʼsir koʻrsatadigan infektsiya kuchlirivojlangan edi Jorjning oʻlimi haqidagi xabardan soʻng, Buyuk Britaniya Bosh vaziri Toni Bler shunday dedi: „Jorj Best, shubhasiz, oʻz davrining eng qobiliyatli futbolchisi va Britaniyada tugʻilgan eng buyuk futbolchilardan biri edi“. Butun dunyodan mashhur futbolchilardan uning iqtidori xotirasiga hurmat bajo keltiruvchi xabarlar kela boshladi. Ular orasida Pele, Diego Maradona va Yoxan Kroyff ham bor edi. Erik Kantona Bestning o‘limi haqida shunday dedi: "Osmondagi birinchi mashg‘ulotidan so‘ng Jorj Best o‘zining sevimli o‘ng qanotidan uzatma berdi, chap qanotda Xudoning yonidan dribling bilan o‘tib ketdi va 30 yarddan ajoyib gol urdi. Uning oʻz jamoasidan menga joy ajratib qoʻyishini istardim.

Jorj Best vafotidan soʻng, Premer-liga rahbariyati boʻlajak chempionat bosqichining har bir oʻyini oldidan bir daqiqalik sukut eʼlon qildi. Koʻpgina stadionlarda bu eʼlonga eʼtibor berilmadi va Best sharafiga bir daqiqalik sukut oʻrniga bir daqiqa qarsaklar uyushtirildi. „Manchester Yunayted“ning Best vafotidan keyingi birinchi oʻyini „Old Trafford“da „Vest Bromvich“ga qarshi Futbol Ligasi kubogi oʻyini boʻldi, bu klubga qarshi Best 1963-yilda „Yunayted“da debyut qilgan. Oʻyindan oldin Jorjga uning sobiq „Yunayted“ jamoadoshlari, 1963-yilgi „Vest Bromvich“ jamoasidan omon qolgan futbolchilar, shuningdek, Bestning oʻgʻli Kalum tomonidan hurmat bajo keltirildi. Ser Bobbi Charlton qisqacha xotira nutqi so‘zladi, so‘ng bir daqiqalik sukut saqlagan holda butun stadion bo‘ylab muxlislar Bestning o‘n minglab fotosuratlarini ko‘tarib turishdi.

Havolalar

• Bestning Manchestrdagi profili^(ingl.)
• Best International Football Hall of Fame saytida^(ingl.)
• Bestning barcha rasmiy oʻyinlari roʻyhati^(ingl.)
• George Best — a life in pictures^(ingl.)
• Bestning suratlari^(ingl.)
• The George Best Foundation^(ingl.)

Adabiyotlar

• George Best, Joe Lovejoy. Bestie. A portrait of a legend. Pan Books, 1999. ISBN 0330367501. 
• George Best. Blessed: The Autobiography. Ebury Press, 2002. ISBN 978-0091884703.