Kontent qismiga oʻtish

Glasgow universiteti: Versiyalar orasidagi farq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tarixni interaktiv tarzda koʻrib chiqish
← Avvalgi tahrirKeyingi tahrir →
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
VizualVikimatn
MalikxanBot (munozara | hissa)
Botlar
759 775 edits
Umumiy tuzatmalar (Bot)
Tahrir izohi yoʻq
Teglar: Mobil qurilma orqali Mobil sayt orqali
Qator 1: Qator 1:
{{qayta nomlashga|Glasgow universiteti}}


'''Glasgow universiteti''' (post-nominallarda '''''Glas''''' deb qisqartirilgan; Scottish Gaelic gael tili <ref>{{veb manbasi|sarlavha=University of Glasgow - Explore - UofG Gàidhlig|url=https://www.gla.ac.uk/explore/gaelic/|kirish sanasi=9-noyabr 2020-yil|ish=www.gla.ac.uk}}</ref>) — [[Shotlandiya|Shotlandiyaning]] [[Glazgo]] shahridagi davlat tadqiqot universiteti. 1451-yilda Papa Bull tomonidan asos solingan, u ingliz tilida so'zlashadigan dunyodagi to'rtinchi eng qadimgi universitet va Shotlandiyaning to'rtta qadimiy universitetidan biridir.
'''Glasgow universiteti''' (post-nominallarda '''''Glas''''' deb qisqartirilgan; Scottish Gaelic gael tili <ref>{{veb manbasi|sarlavha=University of Glasgow - Explore - UofG Gàidhlig|url=https://www.gla.ac.uk/explore/gaelic/|kirish sanasi=9-noyabr 2020-yil|ish=www.gla.ac.uk}}</ref>) — [[Shotlandiya|Shotlandiyaning]] [[Glazgo]] shahridagi davlat tadqiqot universiteti. 1451-yilda Papa Bull tomonidan asos solingan, u ingliz tilida so'zlashadigan dunyodagi to'rtinchi eng qadimgi universitet va Shotlandiyaning to'rtta qadimiy universitetidan biridir.


2022-yil 2-iyul, 00:43 dagi koʻrinishi

Glasgow universiteti (post-nominallarda Glas deb qisqartirilgan; Scottish Gaelic gael tili [1]) — Shotlandiyaning Glazgo shahridagi davlat tadqiqot universiteti. 1451-yilda Papa Bull tomonidan asos solingan, u ingliz tilida so'zlashadigan dunyodagi to'rtinchi eng qadimgi universitet va Shotlandiyaning to'rtta qadimiy universitetidan biridir.

Hozirgi zamongacha bo'lgan universitetlar bilan bir qatorda, Glazgoda dastlab badavlat odamlardan bo'lgan talabalar ta'lim olgan; ammo, u kashshof bo'ldi  19-asrda Britaniya oliy ta'limida o'sib borayotgan shahar va tijorat o'rta sinfi talabalarining ehtiyojlarini ta'minlash orqali. Shuningdek, u ilm-fan va muhandislik sohasidagi martaba uchun kichikroq, ammo ortib borayotgan sonlarni tayyorladi.[2] Tashkilotning 2020–21 yillardagi yillik daromadi 809,4 funt sterlingni tashkil etdi million, shundan 173,3 funt sterling millioni tadqiqot grantlari va kontraktlar hisobidan, 693,1 funt sterling sarflangan million.[3][4]

Universitet dastlab shaharning High Streetda joylashgan edi. 1870-yildan beri uning asosiy kampusi Gilmorexillda shaharning West End shahrida joylashgan.[5] Bundan tashqari, bir qator universitet binolari boshqa joylarda joylashgan, masalan, Bearsdendagi veterinariya maktabi va Dumfriesdagi Krikton kampusi.[6]

Yuqori ta'lim standartlari, kirish uchun qattiq talablar (Buyuk Britaniyada 4-o'rinda)[7] va kuchli xalqaro tadqiqot obro'si universitetni butun dunyo bo'ylab talabalar uchun raqobatbardosh joyga aylantirdi. Glazgo dunyoning eng yaxshi 100 ta universitetidan biridir.[8][9] Aniqrogʻi, Glazgo universiteti 2020-yilgi CWTS Leiden va 2020-yil QS World University Ranking reytingida global miqyosda 53[10] va 67[11] oʻrinlarni egalladi, shuningdek, milliy miqyosda Buyuk Britaniyaning eng yaxshi 10 universitetlari qatoriga kiradi.[12][13] Research Excellence Framework (REF) 2014 ma'lumotlariga ko'ra, tadqiqot yutuqlarining 81% "xalqaro a'lo" deb baholandi va Buyuk Britaniyada tadqiqot hajmi bo'yicha 10-o'rinni egalladi.[14][15]

Tarixi

Glazgo universiteti 1451-yilda qirol Jeyms II ning taklifiga binoan Rim papasi Nikolay V ning nizomi yoki papalik buqasi tomonidan tashkil etilgan va u Sent-Endryus universiteti bitiruvchisi yepiskop Uilyam Ternbullga shahar soboriga universitet qo'shishga ruxsat bergan. Birlashgan Qirollikning qadimiy universitetlaridan biri sifatida Glazgo ma'lum fanlar bo'yicha bakalavriat magistri darajasini beradigan sakkizta muassasadan biridir.[16]

Universitet XVI asr o'rtalarigacha o'zining asl qimmatida edi. 1560-yilda Shotlandiya islohoti bilan kechgan siyosiy tartibsizliklar paytida o'sha paytdagi kansler, Marian harakati tarafdori arxiyepiskop Jeyms Biton Frantsiyaga qochib ketdi. U o'zi bilan birga sobor va universitetning ko'plab arxivlari va qimmatbaho buyumlarini, shu jumladan Mace va Buqani olib ketdi. Mace 1590-yilda qaytarib yuborilgan bo'lsada, arxivlar yo'q edi. Direktor doktor Jeyms Foll 1690-yil 28-avgustda parlament komissarlariga tashrif buyurganida, u Parijdagi Shotlandiya kollejida Buqani va Shotlandiya monarxlari Jeyms II dan qirolicha Merigacha universitetga berilgan ko'plab nizomlarni ko'rganligini aytdi.

Universitetda o'qitish Glazgo sobori bo'limida boshlandi, keyinchalik yaqin atrofdagi Rottenrowga, "Auld Pedagogikasi" deb nomlanuvchi binoga ko'chib o'tdi. Universitetga 1563-yilda Shotlandiya qirolichasi Meri tomonidan Streetdagi Qora Friars (Dominikanlar) ga tegishli 13 akr yer berilgan.[17] 17-asrning oxiriga kelib, uning binosi devor va bog'lar bilan o'ralgan ikkita hovlida joylashgan bo'lib, soat minorasi Glazgo siluetining diqqatga sazovor xususiyatlaridan biri bo'lgan - 140 fut (43 m) balandlikka yetgan.[18]

Kampus

Glazgo universiteti, eski bino belgisi

Universitet hozirda bir nechta kampuslarga tarqalgan. Asosiysi Hillheaddagi Gilmorehill kampusidir. Bundan tashqari, Bearsdendagi Garscube mulki mavjud bo'lib, unda veterinariya maktabi, rasadxona, kema maketi havzasi va universitetning ko'pgina sport inshootlari, shahar markazidagi stomatologiya maktabi, Gartnavel qirollik kasalxonasida ruhiy salomatlik va farovonlik bo'limi joylashgan.

2017-yil 29-mart kuni Qirolicha Yelizaveta universiteti kasalxonasida Imaging of Excellence markazi (ICE) ochildi, jumladan, 11,000 kvadrat fut (1,000 m2) egallagan Klinik innovatsion zona hisoblanadi.[19]

Hunter muzeyidagi eski High Street binosining namunasi

Yuqori ko'cha

1650-yilda Glazgo universiteti

Universitetning dastlabki turar joyi, shu jumladan Glazgo universiteti kutubxonasi[20][21] Glazgo sobori hududidagi diniy binolar majmuasining bir qismi edi. 1460-yilda universitet Jeyms Lord Hamiltondan Buyuk ko'chaning sharqiy tomonida, Blekfriars cherkovining darhol shimolida, keyingi to'rt yuz yil davomida o'z uyi bo'lgan yer uchastkasini oldi. XVII asr o'rtalarida Gamilton binosi o'rniga "Nova Erectio" yoki "Yangi bino" deb nomlangan baland ko'chaga qaragan g'arbiy jabhasi bezatilgan juda katta ikki sud binosi qurildi. Ushbu poydevor Shotlandiyadagi 17-asrning eng yaxshi binolaridan biri bo'lgan. Undan bezatilgan bo'laklar, shu jumladan to'liq tashqi zinapoyalar qutqarilib, 19-asrdagi o'rniga qurilgan.

Gilmorexill

Gilmorexilldagi Glazgo universitetining yangi binolari, taxminan 1895-yil.
Universitet bosh binosining tungi ko'rinishi

1870-yilda universitet shaharning g'arbiy chekkasidagi Gilmorexilldagi (o'sha paytda yashil maydon) 3 milya (5 km) joyga ko'chib o'tdi. oldingi joylashuvidan g'arbda, Kelvin daryosining katta meanderi bilan o'ralgan. High Street asl joyi Glasgow Union Railway Siti sotilgan va kollej tovarlar hovli bilan almashtirildi. Yangi qurilgan kampus ser Jorj Gilbert Skott tomonidan gotika uyg'onish uslubida ishlab chiqilgan. Ushbu binolarning eng kattasi, kattaroq miqyosda, High Street kampusining asl egizak to'rtburchak tartibini aks ettirardi va Ypresning kech o'rta asrlardagi matolar zalidan ilhomlangan bo'lishi mumkin. Gilmorehill, o'z navbatida, Yangi Zelandiyadagi yangi Otago universiteti uchun Clocktower binolar majmuasini loyihalashda ilhomlantirdi. 1879-yilda Gilbert Skottning o'g'li Oldrid bu asl ko'rishni ikkita to'rtburchakdan tashkil topgan ochiq to'shakni qurish orqali yakunladi, uning tepasida uning donori Jon Kriton-Styuart, 3-markess nomi bilan atalgan buyuk Bute Hall (imtihonlar va bitiruv marosimlari uchun foydalaniladi) joylashgan. Oldrid, shuningdek, 1887-yilda binoning o'ziga xos gotika qo'ng'iroq minorasiga shpil qo'shib, uni umumiy balandligi taxminan 85 metr.[22] Clydesdale Bank tomonidan chiqarilgan 100 funt sterlinglik banknotlarning orqa tomonida ilgari tasvirlangan Asosiy binoning rasmi bor.[23]

Tarix maktabi binosi ilgari Universitet prospektidagi shaharchalar bo'lgan binolarni egallaydi.

Boshqaruv administratsiyasi

Gilmorehill kampusidagi binolar bloki

Shotlandiyaning boshqa qadimiy universitetlari kabi universitetning konstitutsiyasi Universitetlar (Shotlandiya) qonunlarida bayon etilgan. Ushbu Qonunlar organlarning uch tomonlama tuzilmasini yaratadi.

Universitet nizomi, akademik nizomlari va tayinlashlari universitet taqvimida[24] tasvirlangan, uning tarixi va konstitutsiyasining boshqa jihatlari esa alohida “tarix” hujjatida batafsil bayon etilgan.[25]

Universitetda bir nechta ofitserlar bor. Har birining roli Glazgo operatsiyalarini boshqarishni o'z ichiga oladi. Bu esa oʻquv boshqaruv tizimi juda yaxshi yoʻlga qoʻyilgan ekanini isbotidir.

Kansler

Kansler universitetning titulli rahbari va Bosh kengash prezidenti hisoblanadi. Ular barcha darajalarni berishadi, garchi bu vazifani odatda ular tomonidan tayinlangan vitse-kansler bajarsa ham.

Hozirgi kundagi kansler - Dame Ketrin Greynger, Britaniyaning eng ko'p mukofotlangan ayol olimpiyachisi, Buyuk Britaniya sportining hozirgi rahbari va Oksford Bruks universitetining sobiq kansleri. U tibbiyot huquqi va tibbiy etika bo'yicha falsafa magistri (MPhil) bilan universitet bitiruvchisi va bu lavozimga tayinlangan birinchi ayol kansler hisoblanadi.

Rektor

Universitetning barcha talabalari uch yillik muddatga lavozimni egallagan va Universitet sudiga raislik qiluvchi rektor (rasmiy ravishda "Lord rektor") saylovida ovoz berish huquqiga ega. O'tmishda bu lavozim asosan sharafli va tantanali bo'lib, siyosiy arboblar, jumladan Uilyam Gladstoun, Benjamin Disraeli, Bonar qonuni, Robert Pil, Reymond Puankare, Artur Balfur, Charlz Kennedi va 1970-yillardagi kasaba uyushma faoli Jimmi Rid tomonidan egallab kelingan. Dekabr oyida saylovlar o'tkazilganda, Mordexay Vanunu[26] Isroil hukumati tomonidan qo'yilgan cheklovlar tufayli qatnasha olmagan bo'lsa ham, bu lavozimga saylandi. 2014-yilda amerikalik kompyuter mutaxassisi, Markaziy razvedka boshqarmasining (CIA) sobiq xodimi va sobiq Milliy xavfsizlik agentligi (NSA) pudratchisi Edvard Snouden bir qancha ommaviy axborot vositalariga NSAning koʻplab maxfiy hujjatlarini oshkor qilganida xalqaro eʼtiborga tushgan. U ham bu lavozimga saylandi.[27] 2021-yil 21-aprelda shotlandiyalik huquqshunos, sudya va Adliya kollejining sobiq senatori Ledi Rae Rita Rae hal qiluvchi gʻalabadan soʻng yangi rektor etib tayinlandi.[28]

  • Lord Lister
    Lord Lister
  • Frensis Xatcheson
    Frensis Xatcheson
  • Tomas Reid
    Tomas Reid
  • Lord Kelvin
    Lord Kelvin
  • Jozef Blek
    Jozef Blek
  • Uilyam Elfinston
    Uilyam Elfinston
  • Jeyms Vatt
    Jeyms Vatt
  • Ser Menzies Kempbell
    Ser Menzies Kempbell
  • Nikola Sturgeon
    Nikola Sturgeon
  • Endryu Neil
    Endryu Neil

Dunyoni o'zgartiruvchi bitiruvchilar mukofoti

Ilgari “Yilning eng yaxshi yosh bitiruvchisi” mukofoti boʻlgan “Dunyoni oʻzgartiruvchi bitiruvchilar” mukofoti bilan universitet soʻnggi 15 yil ichida oʻqishni tamomlagan va jamiyat, sanʼat, fan yoki biznesga katta hissa qoʻshgan bitiruvchilarning yutuqlarini tan oladi va nishonlaydi.

Mukofot 2001-yilda universitetning 550 yilligini nishonlash doirasida tashkil etilgan va yiliga bir marta beriladi. Kubok Allan Glen maktabining Old Boys tomonidan sovg'a qilingan bo'lib, g'olib nomzodga yilgi bitiruv marosimlaridan birida yoki eng muhim tadbirlarda taqdim etiladi.[29]

G'oliblar:

  • 2021: Fiona Makfeyl (LLB 2007)[30]
  • 2020: Selina Hales (MA 2005)[31]
  • 2019: Yunis Ntobedzi (MSc 2016)[32]
  • 2018: Amal Azzudin (BA 2011, MSc 2014)[33]
  • 2017: Suzanne Mitschke (Magistratura 2015); Patrik Renner (MSc 2015)[34]
  • 2016: Matt favvorasi (MA Hons 2011)
  • 2015: Mhairi Black MP (MA 2015)[35]
  • 2014: Martin Patience (MA 2002)
  • 2013: Karina Atkinson (BSc 2007)
  • 2012: Ketrin Grainger MBE CBE (MPhil 2001)
  • 2011: Emeli Sandé (BSc 2009)
  • 2010: Patrik Gunning (bakalavr 2001, PhD 2005)
  • 2009: Euan Myurrey (BVMS 2003)
  • 2008: Mark Bomont (MA 2006); Jon Tiffani (MA 1994)
  • 2007: Vanessa Munro (LLB 1997, PhD 2001)
  • 2006: Richard Dixon (BVMS 1993, PhD 2000)
  • 2005: Kristofer Brukmir (MA 1989)
  • 2004-yil: Kolin Makinnes (1988-yil bakalavr, 1991-yil PhD)
  • 2003: Emma Richards (BSc 1996)
  • 2001-yil: Mark Jonston (BVMS 1983); Lorreyn Klinton (MA 1986)

Shuningdek qarang

Manbalar

  1. ↑ „University of Glasgow - Explore - UofG Gàidhlig“. www.gla.ac.uk. Qaraldi: 9-noyabr 2020-yil.
  2. ↑ Paul L. Robertson, "The Development of an Urban University: Glasgow, 1860–1914," History of Education Quarterly, Winter 1990, Vol. 30#1 pp 47–78
  3. ↑ „Reports and Financial Statements for the year to 31-iyul 2021-yil“. University of Glasgow. Qaraldi: 2-fevral 2022-yil.
  4. ↑ „Russell Group | University of Glasgow“. The Russell Group.
  5. ↑ „University of Glasgow :: About us :: maps and travel“. Qaraldi: 9-sentabr 2014-yil.
  6. ↑ "Building Knowledge – An Architectural History of the University of Glasgow" published by Historic Scotland in association with the University (2013)
  7. ↑ „University League Tables 2022“. www.thecompleteuniversityguide.co.uk.
  8. ↑ Gourlay. „Are we even surprised? Glasgow in top 100 Universities in the world“ (8-iyun 2017-yil).
  9. ↑ „University of Glasgow climbs in QS world rankings“. BBC (4-sentabr 2011-yil).
  10. ↑ „CWTS Leiden Ranking (PP top 10%)“. universityrankings.ch.
  11. ↑ „University of Glasgow Rankings“. Top Universities.
  12. ↑ „UNIVERSITY OF GLASGOW IMPROVES AGAIN IN THE WORLD UNIVERSITY RANKINGS“ (en). gla.ac.uk. University of Glasgow (2-sentabr 2021-yil). — „We also rank 10th in the UK in this year’s results.“. Qaraldi: 18-sentabr 2021-yil.
  13. ↑ „Best universities in the UK 2021“. The World University Rankings (2-sentabr 2020-yil).
  14. ↑ „School of Computing Science“. University of Glasgow.
  15. ↑ THE. „THE Awards 2021 - Archive 2020“ (en). the-awards.co.uk. Qaraldi: 2021-yil 26-mart.
  16. ↑ „University of Glasgow“ (en-US). Uniserv Education (12-yanvar 2016-yil). Qaraldi: 4-avgust 2019-yil.
  17. ↑ „Biography of Queen Mary“. University of Glasgow. Qaraldi: 15-oktabr 2008-yil.
  18. ↑ „Old College Inner Court“. The Glasgow Story. Qaraldi: 27-fevral 2019-yil.
  19. ↑ „University of Glasgow - Colleges - College of Medical, Veterinary & Life Sciences - Imaging Centre of Excellence (ICE)“ (en). www.gla.ac.uk. Qaraldi: 1-oktabr 2018-yil.
  20. ↑ "The University of Glasgow Library: Friendly Shelves" published by The Friends of Glasgow University Library in association with the Library (2016)
  21. ↑ „Friends of Glasgow University Library“. Friends of Glasgow University Library.
  22. ↑ „Dusk | Photos from Glasgow University“. Glasgowuniversity.wordpress.com. Qaraldi: 3-fevral 2014-yil.
  23. ↑ „Banknote world example“. The Committee of Scottish Clearing Bankers. Qaraldi: 30-oktabr 2008-yil.
  24. ↑ „Services A-Z: Senate office: University calendar“. University of Glasgow. 10-sentabr 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-sentabr 2014-yil.
  25. ↑ „Who, Where and When: The History & Constitution of the University of Glasgow“. University of Glasgow (2001). Qaraldi: 26-iyun 2014-yil.
  26. ↑ „Vanunu elected university rector“. BBC News (16-dekabr 2004-yil). Qaraldi: 22-aprel 2006-yil.
  27. ↑ Davies. „Edward Snowden elected rector of Glasgow University“. The Independent (18-fevral 2014-yil). Qaraldi: 9-sentabr 2014-yil.
  28. ↑ News. „Lady Rae in running to become Glasgow University's next rector“ (en). Scottish Legal News. Qaraldi: 2021-yil 21-aprel.
  29. ↑ „Young Alumnus of the Year Award“. Glasgow University. Glasgow University. Qaraldi: 30-sentabr 2017-yil.
  30. ↑ „Winning on the home front“ (en). www.gla.ac.uk. Qaraldi: 2022-yil 28-fevral.
  31. ↑ „A welcome award for Selina“ (en). www.gla.ac.uk. Qaraldi: 2022-yil 28-fevral.
  32. ↑ „Sunshine superwoman“. University of Glasgow. Qaraldi: 15-iyun 2020-yil.
  33. ↑ „University of Glasgow - Explore - Avenue magazine - Previous Avenues - Avenue 65: Winter 2018 - Alumni news - Honouring our Glasgow girl“. www.gla.ac.uk. Qaraldi: 27-iyun 2019-yil.
  34. ↑ „A Meeting of Minds“. University of Glasgow. University of Glasgow. Qaraldi: 28-dekabr 2017-yil.
  35. ↑ „SNP MP Mhairi Black set to be honoured by University of Glasgow“. Scotland Now. Scotland Now.

Adabiyotlar

  • Elliot, Valter. "Glazgo universiteti 1451 - 1951." Bugungi kun (1951-yil avgust) 1#8 58–64-betlar.
  • Moss, Maykl va boshqalar. Universitet, shahar va shtat: 1870-yildan beri Glazgo universiteti (2000)
  • Robertson, Pol L. "Shahar universitetining rivojlanishi: Glazgo, 1860–1914", Har chorakda ta'lim tarixi, 1990-yil qish, jild. 30#1, 47–78-betlar
  • Tarixiy Shotlandiya tomonidan universitet bilan hamkorlikda nashr etilgan "Bilim bilimlari - Glazgo universitetining arxitektura tarixi" (2013)
  • Glazgo universiteti kutubxonasi do'stlari tomonidan kutubxona bilan hamkorlikda nashr etilgan "Glazgo universiteti kutubxonasi: do'stona javonlar" (2016)

Havolalar

"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Glasgow_universiteti&oldid=2677213" dan olindi