Фейнман диаграммалары

Квант механикасы

$\Delta x\cdot \Delta p_{x}\geqslant {\frac {\hbar }{2}}$

Билгесезлек принцибы

Математик нигезләр

Нигез Классик механика · Планк даими зурлыгы · Интерференция · Гамильтониан (квант механикасы) Фундаменталь төшенчәләр Квант халәте · Дулкынча функция · Квант кушуы · Квант буталчылыгы · Катнаш халәт · Үлчәнеш · Билгесезлек · Паули мәсләге · Дуализм · Декогеренция · Эренфест теоремасы · Туннель эффекты· Джозефсон эффекты Тәҗрибәләр Дэвиссон — Джермер тәҗрибәсе · Поппер тәҗрибәсе · Штерн — Герлах тәҗрибәсе · Юнг тәҗрибәсе · Белл тигезсезлекләрен тикшерү · Фотоэффект · Комптон эффекты Тәгъбирләр Шрөдингер мәсләге · Һейзенберг мәсләге · Үзара тәэсир итешү мәсләге · Матрицалы квант механикасы · Хәрәкәт юллары буенча интеграллар · Фейнман диаграммалары Тигезләмәләр Шрөдингер тигезләмәсе · Паули тигезләмәсе · Клейн — Гордон тигезләмәсе · Дирак тигезләмәсе · фон Нейман тигезләмәсе · Блох тигезләмәсе · Линдблад тигезләмәсе · Һейзенберг тигезләмәсе Аңлатмалар Копенгаген аңлатмасы · Яшерелгән параметрлар теориясе · Күпгаләм аңлатмасы Теория үсеше Кырның квант теориясе · Квант электродинамикасы · Глэшоу — Вайнберг — Салам теориясе · Квант хромодинамикасы · Стандарт моделе · Квант гравитациясе Катлаулы темалар Кырның квант теориясе · Квант гравитациясе · Барлык теориясе Билгеле галимнәр Планк · Эйнштейн · Шрөдингер · Һейзенберг · Йордан · Бор · Паули · Дирак · Фок · Борн · де Бройль · Ландау · Фейнман · Бом · Эверетт

Шулай ук карагыз: Портал:Физика

Фейнман диаграммалары (tat.lat. Feynman diagrammaları(үле сылтама))- кыр квант теориясенең күрсәтмә тасвирламасы ысулы.

Шушы ысул Ричард Фейнман тарафыннан 1949 елда тәкъдим ителгән.

Тулы ${\mathcal {L}}$-Лагранҗиан ярсусыз өлештән-${\mathcal {L}}_{0}$ һәм ярсулы өлештән- ${\mathcal {L}}_{1}$ гыйбәрәт була.

Һәрбер диаграмманың сызыгына билгеләнгән тигезләмә (юл интегралы) туры килә. Фейнман диаграммасында аерым кисәкчекләрнең әверелешенә – түбә, ике арадагы кисәкчекнең таралышына (пропагатор) – эчке сызыклары, башлангыч һәм ахыргы кисәкчекләнең дулкынча функцияләренә – тышкы сызыклары туры килә.

Фейнман диаграммасы мисалы

Фейнман диаграммасы мисалы. Рәсем 1

Рәсем 1:

• уңга юнәлгән сызык – электрон е-,
• сулга юнәлгән сызык – позитрон е+
• түбә – электрон-позитрон фотонга әверелеше – аннигиляция,
• зәңгәр дулкынлы сызык – фотон таралышы,
• q, q_ – кварк-антикварк барлыкка килүе
• яшел дулкынлы сызык – глюон нурланышы

Бөтенесе диаграммалар Фейнман кагыйдәләренә буйсына.

Фейнман диаграммасы төш-атом физикасында, квант механикасында, каты җисем теориясенда, квант элекродинамикасында киң кулланыла.

Моны да карагыз

• Шрөдингер тигезләмәсе
• Шрөдингер мәсләге
• Үзара тәэсир итешү мәсләге
• Гамильтониан (классик механика)
• Билгесезлек принцибы
• Паули мәсләге
• Бозе – Эйнштейн бүленеше
• Ферми – Дирак бүленеше

Әдәбият

• Фейнман Р., Теория фундаментальных процессов, пер. с англ., М., 1978
• Л. Б. Окунь. Лептоны и кварки.
• Боголюбов Н. Н., Ширков Д. В., Квантовые поля, 2 изд., М., 1993
• Ициксон К., Зюбер Ж.-Б., Квантовая теория поля, пер. с англ., т. 1—2, М., 1984.
• Блохинцев Д. И. Основы квантовой механики. 5-е изд. Наука, 1976. – 664 с.
• Боум А. Квантовая механика: основы и приложения. М.: Мир, 1990. – 720 c.
• Дирак П. Принципы квантовой механики. 2-е изд. М.: Наука, 1979. – 480 с.
• Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Квантовая механика (нерелятивистская теория). – Физматлит, 2008. – 800 с. – («Теоретическая физика», том III). – 3000 экз. – ISBN 978-5-9221-0530-9