29 март исемле битнең чыганагын карау

'''29 март''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә өченче айның егерме тугызынчы көне. Ел ахырына кадәр 277 көн кала.
{{Март тәкъвиме}}
{{Шулай ук карагыз/Көн}}
{{Тарихта бу көн}}
=={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}==
[[File:29 Mars 1947 Monument.jpg|thumb|''Малагаси баш күтәрүенә'' ([[:en:Malagasy Uprising|en]]) багышланган [[һәйкәл]], ''Мораманга'' ([[:fr:Moramanga|fr]]) шәһәре, {{MDG}}.]]
[[File:Huanghuagang Mausoleum of 72 Martyrs.jpg|thumb|''[[1911 ел]]гы [[баш күтәрү]]е''ндә ([[:en:Second Guangzhou Uprising|en]]) һәлак булган 72 яшь кешегә һәйкәл, {{TWN}}.]]
[[File:Boganda 1959 stamp.jpg|thumb|{{CAF}} бәйсезлегенә нигез салучы һәм Автоном Җөмһүриятенең беренче Премьер-министры ''Бартелеми Боганда'' ([[:fr:Barthélemy Boganda|fr]], ''[[1910]]-[[1959]]') чыгарылган марка.]]
[[File:Earth Hour 60+ Logo.jpg|thumb|[[Җир сәгате]]нең туграсы.]]
[[File:Ribeira do porto.jpg|thumb|{{UNESCO}}ның [[File:Welterbe.svg|20px]] ''Бөтендөнья [[мәдәни мирас]] исемлеге''нә кергән {{Порту гербы}} шәһәренең тарихи шәһәр үзәгенең елга буе өлеше, {{PRT}}.]]
[[File:Joven cambatiente afiche.jpg|thumb|''Яшь көрәшүчеләр көне''нә багышланган плакат, {{CHL}}.]]
==={{Халыкара истәлекле период}}===
==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}===
* {{Байрак/Мадагаскар}} [[Мадагаскар]] — '''''1947 елгы баш күтәрүе [[хәтер көне]]''''' <small>({{lang-ru|[[:ru:Праздники Мадагаскара|День памяти героев]]}}, {{lang-mg|Fahatsiarovana ny martioran'ny tolona tamin'ny 1947}})</small>.
:: ''[[1947 ел]]гы Мадагаскар [[баш күтәрү]]''е <small>({{lang-fr|[[:fr:Insurrection malgache de 1947|Insurrection malgache de 1947]]}})</small> истәлегенә. Бу фетнә {{Байрак/Франция}} [[Француз колониаль империясе]] тарафыннан [[1948 ел]]да бастырылган, әмма 1958 елгы бәйсезлеккә юл ачкан иде.
* {{Байрак/Тайвань}} [[Тайвань]] — '''''Яшьләр көне''''' <small>({{lang-zh|[[:zh:革命先烈紀念日|革命先烈紀念日]]}}, {{lang-en|[[:en:Youth Day#Taiwan|Youth Day]]}})</small>.
::[[1911 ел]]гы ''Сары Чәчәкләр Тавы Инкыйлабы''н <small>({{lang-zh|[[:zh:黃花崗起義|黃花崗起義]]}})</small> искә алу көне, [[1954 ел]]дан бирле уздырыла.
* {{Байрак/ҮАҖ}} [[Үзәк Африка Җөмһүрияте]] — '''''[[Президент]] Боганда вафат булган көне''''' <small>({{lang-fr|[[:fr:République centrafricaine#Fêtes et jours fériés|Décès du Fondateur Barthélémy Boganda]]}})</small>.
::Илнең бәйсезлегенә нигез салучы, [[Автономияле җөмһүрият]]нең беренче [[Премьер-министр]]ы һәм киләчәк сайлауларында [[президент]]лыкка намзәт булырга әзерлеген белдергән <u>Бартелеми Боганда</u> ''<small>([[:fr:Barthélemy Boganda|fr]])</small>'', [[1959 ел]]ның 29 март көнендә илнең башкаласы <u>Банги</u> ''<small>([[:en:Bangui|en]])</small>'' шәһәренә юлында вафат була ([[очкыч]] [[һава]]да шартлый). Хәрәбәләр арасында табылган шартлаткыч матдә эзләре, терракт булуын ачыклый. <br /><small>Җаваплылар арасында ''{{Байрак/Франция}} [[Француз колониаль империясе]] секрет хезмәтләре'' ([[:fr:Service de documentation extérieure et de contre-espionnage|fr]]) булуы, җинаятькә вафатның [[хатын]]ының да катнашы бар булуы турында сүзләр йөри, тик мәсәлә ачыкланылмый кала, бер елдан соң исә {{FRA}} илнең тулы бәйсезлеген таный.</small>

==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}===
* '''''[[Җир сәгате]]'''''-2014.
* {{USA}} — '''''[[Вьетнам сугышы]] ветераннары көне''''' <small>({{lang-en|Vietnam Veterans Day}})</small>.<ref>{{ref-en}} [http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2012/03/29/presidential-proclamation-vietnam-veterans-day Presidential Proclamation -- Vietnam Veterans Day]</ref>
:: ''[[1954 ел]]гы {{Женева гербы}} килешүләре'' <small>([[:en:Geneva Agreements|en]])</small> мәсьәләсенә кире кайту буларак, ''[[1973 ел]] {{Париж гербы}} килешүләре'' <small>([[:en:Paris Peace Accords|en]])</small> нигезендә {{USA}} [[хәрби көчләр]]е [[File:Flag of South Vietnam.svg|20px]]/[[File:Coat of Arms of South Vietnam (1963 — 1975).svg|20px]] ''Көньяк Вьетнам''нан <small>([[:en:South Vietnam|en]])</small> 1973 елның 29 март көне тулысынча чыгарылуына багышлана, [[2012 ел]]да [[Рәсем:Seal Of The President Of The United States Of America.svg|20px]] [[АКШ Президенты]] [[Барак Обама]] тарафыннан игълан ителә. <br /><small>Сөйләшүләрне алып барган һәм килешүләрне имзалаган <u>Һенри Киссинджер</u> ''([[:en:Henry Kissinger|en]])'' һәм <u>Ле Дук То</u> ''([[:en:Le Duc Tho|en]])'' 1973 елгы [[Тынычлык өчен Нобель премиясе]] белән бүләкләнелә. Килешү шартларын бозып, [[1975 ел]]да [[File:Flag of North Vietnam (1945-1955).svg|20px]]/[[File:Coat of arms of North Vietnam.svg|20px]] <u>Төньяк Вьетнам</u> ''([[:en:North Vietnam|en]])'' хәрби көчләре Көньяк Вьетнам өстеннән контрольне үз кулына алалар, аның Төньяк белән берләшетерелеп, ''{{VNM}} буларак игълан итәләр.</small> 
* {{Байрак/Бразилия}} [[Бразилия]]:<ref name="pt.wikipedia.org">[http://pt.wikipedia.org/wiki/29_de_mar%C3%A7o#Feriados_e_eventos_c.C3.ADclicos 29 март көне бәйрәмнәре (португальча)]</ref>
** [[Рәсем:Bandeira da Bahia.svg|20px]] [[Баия]] штаты —[[Салвадор]] шәһәре көне.
** [[Рәсем:Bandeira do Paraná.svg|20px]] [[Парана]] штаты — [[Рәсем:Brasão de Armas do Município de Curitiba.png|20px]] [[Куритиба]] шәһәре көне.
* {{POL}} — '''''Тимер белән эш итүчеләр көне''''' <small>({{lang-pl|Dzień Metalowca}})</small>.<ref>{{ref-pl}} [http://kalendarz.blogspot.com/2007_05_29_archive.html Kalendarz robotniczy]</ref>
* {{Байрак/Португалия}} [[Португалия]] — '''''Милли тарихи шәһәр үзәкләре көне''''' <small>({{lang-pt|Dia Nacional dos Centros Históricos}})</small>, [[1996 ел]]да ''{{Порту гербы}} шәһәренең тарихи шәһәр үзәген'' <small>([[:pt:Centro Histórico do Porto|pt]])</small> {{UNESCO}}ның [[File:Welterbe.svg|20px]] ''Бөтендөнья [[мәдәни мирас]] исемлеге''нә <small>([[:pt:Património Mundial|pt]])</small> кертелү көне.<ref>{{ref-pt}} [http://www.fjuventude.pt/pt/menu/53/dia-nacional-dos-centros-historicos.aspx Dia Nacional dos Centros Históricos] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140419180333/http://www.fjuventude.pt/pt/menu/53/dia-nacional-dos-centros-historicos.aspx |date=2014-04-19 }}</ref><ref>{{ref-pt}} [http://centrohistorico.cm-porto.pt/ Dia Nacional dos Centros Históricos]</ref>
* {{RUS}} — '''''[[Россия Федерациясе Кораллы Көчләре|Хәрби көчләре]]нең [[хокук]] белгечләре көне''''' <small>({{lang-ru|[[:ru:День специалиста юридической службы|День специалиста юридической службы]] [[:ru:Вооружённые Силы Российской Федерации|Вооруженных Сил Российской Федерации]]}})</small>.
* {{Байрак/Чили}} [[Чили]] — '''''Яшь көрәшүчеләр көне''''' <small>({{lang-es|[[:es:Día del joven combatiente|Día del joven combatiente]]}})</small>.

=={{Вакыйгалар}}==
* [[1795 ел|1795]] — [[Людвиг ван Бетховен]] беренче тапкыр [[Вена шәһәре|Венада]] концертын бирә.
* [[1848 ел|1848]] — [[Ниагара шарлавыгы]] 30 сәгатькә [[Ниагара]] елгасында барлыкка килгән боз сәбәпле туктады.
* [[1867 ел|1867]] — [[Бөекбритания|Англия]] [[Канада]]ны барлыкка китергән Төньяк-америка актын имзалады.
* [[1912 ел|1912]] — [[Антарктида]]да сәяхәт кылган [[Роберт Скотт]] көндәлегендә соңгы язу калдыра.
* [[1967 ел|1967]] — Беренче [[Франция|француз]] атом [[су асты көймә]]се суга төшерелә.
* [[2004 ел|2004]] — [[Балтыйк буе илләре]] [[НАТО]]га кабул ителә.
* [[2010 ел|2010]] — [[Мәскәү метросы]]нда террористик акт нәтиҗәсендә 40-лап кеше үлә.

=={{Туулар}}==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:29 март көнне туганнар}}
* [[1735 ел|1735]] — [[Иоганн Музеус]], алман язучысы, әдәби тәнкыйтьче.
* [[1790 ел|1790]] — [[Җон Тайлер]],
* [[1803 ел|1803]] — [[Алексей Болотов]], 
* [[1821 ел|1821]] — [[Петр Осокин (1821)|Петр Осокин]], 
* [[1830 ел|1830]] — [[Варсонофий (Охотин)|Варсонофий]], 
* [[1865 ел|1865]] — [[Манук Абегян]], әрмән әдәбият һәм тел белгече.
* [[1873 ел|1873]] — [[Габделлатыйф Байтирәкев]], 
* [[1881 ел|1881]] — [[Һади Килдебәк]], журналист, педагог, язучы. 
* [[1884 ел|1884]] — [[Николай Калитин]], 
* [[1899 ел|1899]] — [[Лаврентий Берия]], совет дәүләт эшлеклесе.
* [[1906 ел|1906]] — [[Тамара Ханым]], биюче, ССРБ халык артисты.
* [[1912 ел|1912]] — [[Елизавета Мукасей]], 
* [[1913 ел|1913]] — [[Александр Громов]], 
* [[1914 ел|1914]] — [[Рәмзия Вәлитова]], «[[Әлифба]]» авторы.
* [[1923 ел|1923]] — [[Алексей Яковлев (1923)|Алексей Яковлев]], 
* [[1924 ел|1924]] — [[Анатолий Бокарев]], 
* [[1927 ел|1927]] — [[Виталий Марков (филолог)|Виталий Марков]], 
* [[1928 ел|1928]] — [[Роза Исмәгыйлева]], 
* [[1929 ел|1929]] — [[Леннарт Мери]], [[эстон теле|эстон]] язучы, тәрҗемәчесе һәм {{EST}} дәүләт эшлеклесе.
* [[1932 ел|1932]] — [[Мөхәммәт Сабиров]], [[Татарстан Республикасы]]ның беренче [[премьер-министр]]ы.
* [[1936 ел|1936]] — [[Вера Баева]], 
* 1936 — [[Станислав Говорухин]], [[кино]]режиссёр, сценарист.
* [[1937 ел|1937]] — [[Флүрә Азнабаева]], 
* [[1940 ел|1940]] — [[Геннадий Максимов (1940)|Геннадий Максимов]], 
* [[1941 ел|1941]] — [[Җозеф Һутон Тейлор]], 
* [[1942 ел|1942]] — [[Илтөзәр Җамалетдинов]], [[психология]] галиме, профессор.
* [[1943 ел|1943]] — [[Джон Мейджор]], [[Бөекбритания]] сәясәтчесе, премьер-министр.
* [[1946 ел|1946]] — [[Роберт Шиллер]], 
* [[1947 ел|1947]] — [[Хәлил Әбүбәкерев]], 
* [[1951 ел|1951]] — [[Ирина Хәкимова]], [[балет]] биючесе, мөгаллим, [[Тукай бүләге]] иясе.
* 1951 — [[Роҗер Майерсон]], 
* [[1959 ел|1959]] — [[Рөстәм Абязов]], музыкант, дирижёр, [[оркестр]] җитәкчесе, [[Тукай бүләге]] иясе.
* [[1961 ел|1961]] — [[Илфат Фәйзрахманов]], 
* [[1975 ел|1975]] — [[Эльза Абдуллина-Хаммадова]], 
* [[1980 ел|1980]] — [[Либор Пивко]], 
* [[1981 ел|1981]] — [[Алексей Васильченко]], 
* [[1982 ел|1982]] — [[Евгений Константинов (1982)|Евгений Константинов]], 
* [[1984 ел|1984]] — [[Айгөл Хәйри]], татар җырчысы.
* [[1985 ел|1985]] — [[Шакур]], [[рәп]] жанрында җырлар башкаручы татар җырчысы
* 1993 — [[Диләрә Фазлыева]], драма актрисасы, [[«Тантана» премиясе]] лауреаты (2017).

=={{Вафатлар}}==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:29 март көнне вафатлар}}
* [[1900 ел|1900]] — [[Антон Жбиковский]],
* [[1909 ел|1909]] — [[Николай Сорокин]],
* [[1912 ел|1912]] — [[Роберт Скотт]] (''Robert Falcon Scott'') (р. 1868), инглиз [[Антарктида]] өйрәнүчесе, [[Көньяк полюс]]ны [[Руаль Амундсен]]нан 33 көнгә соңрак ачкан.
* [[1914 ел|1914]] — [[Григорий (Полетаев)|Григорий]]
* [[1939 ел|1939]] — [[Сөләйман Сани Ахундов]]
* [[1942]] — [[Имай Насыйри]], татар журналисты, язучы.
* [[1968]] — [[Фәйзи Биккинин]], [[ТАССРның атказанган артисты]]. 
* [[1971 ел|1971]] — [[Насли Хираманек]], 
* [[1972 ел|1972]] — [[Сәгыйть Исәнбаев]], татар әдәбият галиме.
* [[1977 ел|1977]] — [[Евсигний Пайгусов]], 
* [[1981 ел|1981]] — [[Георгий Забусов]], [[гистология]] галиме, профессор.
* [[1988 ел|1988]] — [[Александр Ратомски]], 
* 1988 — [[Әхмәт Закиров]], 
* [[2003 ел|2003]] — [[Анатолий Соболевский]], 
* [[2005 ел|2005]] — [[Евгения Ивченко]], 
* [[2010 ел|2010]] — [[Салават Галин]], [[мәгариф]] эшлеклесе, башкорт [[язучы]]сы.
* [[2017 ел|2017]] — [[Алексей Абрикосов (1928)|Алексей Абрикосов]], 
* [[2020 ел|2020]] — [[Филип Воррен Әндерсон]],

=={{Дини бәйрәмнәр}}==
===={{Исем бәйрәмнәре}}====
== Шулай ук карагыз ==
{{commonscat|29 March}}
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

{{Тәкъвим}}

[[Төркем:Ел көннәре]]
[[Төркем:29 март|*]]