Сөләйман Абдуллин исемле битнең чыганагын карау

{{Музыкант
 | Исем                = Сөләйман Абдуллин
 | Имза                = 
 | Фото                = 
 | Рәсем асты язуы     = 
 | Тулы исеме          = Сөләйман Әюп улы Абдуллин
 | Туган көне          = 15.8.1928
 | Туу урыны           = [[Үтәгол (Зиянчура районы)|Үтәгол]], {{Туу җире|Зиянчура районы|Зиянчура районында}} [[БАССР]], [[РСФСР]], [[ССРБ]]
 | Үлү көне            = 11.03.2002
 | Үлү урыны           = [[Уфа]]
 | Еллар               = 
 | Дәүләт              = {{USSR}}<br>{{RUS}}
 | Милләт              =
 | Һөнәрләр            = [[җырчы]]
 | Бүләкләр            = 
 | Сайт                = 
}}

'''Сөләйман Әюп улы Абдуллин''' ([[1928 ел]]ның [[15 август]]ы&nbsp;— [[2002 ел]]ның [[11 март]]ы, [[Уфа]])&nbsp;— совет [[җырчы]]сы, [[Башкорт АССР]]-ның атказанган артисты ([[1986 ел|1986]]).

== Биографиясе ==
Сөләйман Абдуллин [[1928 ел]]ның [[15 август]]ында [[Башкортстан Республикасы]]ның [[Үтәгол (Зиянчура районы)|Үтәгол]] авылында туа, филармония сәхнәсеннән башкорт халык җырларын башкарган башкорт җырчыларының берсе була. Ул бу эшнең пионеры булган, аңа бөтен гомерен багышлаган. Абдуллинның иҗаты алдагы буыннарга да зур йогынты ясады.

Балачактан ул клуб һәм мәктәп концертларында, өлкәннәр һәм балалар соравы буенча, тауларда җырлаган. 8 яшендә ул беренче тапкыр район үзешчән сәнгать смотрында катнашып «[[Буранбай]]», «Ташкугай» кебек өлкәннәр җырларын башкарган.

Сөләйман Абдуллин иҗатында «Касмарт буе» җыры аерым урын алып тора (ул авыл янында уза торган елга). Аны әтисе ядкарь буларак кабул итә. [[1942 ел]]да Әюп-агай фронтка китәр алдыннан, 14 яшьлек улы белән бергә тауларга бирдегулга күтәрелгәч, тирә-юньдә озак караган, аннары зур ташга утырган, туган җире белән мәңгелеккә саубуллашып, бу җырны җырлаган. «Улым, —&nbsp;диде ул аерылышыр алдыннан, —&nbsp;тавышың матур. Сугыш беткәндә [[Уфа]]га, бер тапкыр булса да радиода җырла». Бу сүзләрне Сөләйман [[1948 ел]]да Уфага беренче тапкыр килеп, радио аша үзенең яраткан «Касмарт буы» җырын&nbsp;— әтисенең туган җиренә багышланган җырын башкарды.

Егерме яшьлек яңгыравыклы җырчыны [[Хөсәен Әхмәтов исемендәге Башкорт дәүләт филармониясе|Башкорт дәүләт филармониясенә эшкә]] чакырдылар.

Филармония солисты һәм концерт бригадасы җитәкчесе булып ул 26 ел эшләде. Аның лирик теноры, бик көчле, опера планы булган (җырчы микрофонсыз җырлый ала дигән сүз), төрле эмоциональ төсмерләргә бай булган. Бик тиздән Абдуллин тамашачыларның кумиры булган.

Аның репертуарында төп урынны озын халык җырлары алды, гәрчә республика композиторлары җырлары да булса да. Тышкы яктан тыныч, ул халык җырларын башкарганда, аларга күп дигәндә, хис-кичерешләр кертеп, бөтенләй яңара иде. «Башкорт халык җырларын мин бөтен йөрәгем, бөтен күңелем белән яратып җырлыйм, —&nbsp;ди җырчы. —&nbsp;Җырым нинди генә җыр булса да, мин аның тарихы, сүзләре белән һәрвакыт үтеп керәм». Аларның һәркайсы «Мәдинәкәй», «Шомакай», «Камалек», «Шәфыйк» музыкаль-шигъри драмасы дәрәҗәсенә кадәр күтәрелде. Барысы да&nbsp;— «[[Уралым]]» яки «Сырдәрья» кебек башкорт озын җырларының классик үрнәкләре. [[Зиянчура районы|Зианчураның]] чыгышы җырларыннан ул «Хисам», «Кара Сурай», «Ергәиш» җырларын башкарды.

Халык Сөләйман Абдуллин сәнгатен бик яратса да, һәм ул бик тиз танылган шәхескә әверелде, рәсми танылуны аңа бик озак көтәргә туры килде. [[1986 ел]]да гына да ул «Башкорт&nbsp;АССР-ның атказанган артисты» дигән мактаулы исемгә лаек булды.

== Репертуары ==
Артист репертуарында 60-тан артык халык җыры, шул исәптән «Әрмә», «Артылыш», «[[Буранбай]]», «Касмарт буе», «Шомартакай», «Камалек», «[[Порт-Артур (җыр)|Порт-Артур]]», «Сырдәрья», «Таштугай», «Шәфыйк», шулай ук [[Заһир Исмәгыйлев|З.&nbsp;Г.&nbsp;Исмәгыйлев]], [[Таһирҗан Кәримов|Т.&nbsp;Ш.&nbsp;Кәримов]] әсәрләре.

[[2002 ел]]ның [[11 март]]ында Уфада вафат була. Ватанында җирләнгән.

== Чыганаклар ==
* Культура Башкортостана. Учебник для 9&nbsp;класса / С.&nbsp;А.&nbsp;Галин, Г.&nbsp;С.&nbsp;Галина, Ф.&nbsp;Т.&nbsp;Кузбеков, Р.&nbsp;А.&nbsp;Кузбекова, Л.&nbsp;Н.&nbsp;Попова.&nbsp;— [[Уфа]]: [[Башкортстан китап нәшрияты|Китап]], 2004.&nbsp;— 312&nbsp;с.:ил.
* [https://web.archive.org/web/20070910020441/http://www.uic.bashedu.ru/encikl/aaa/abdul_sa.htm АБДУЛЛИН Сулейман Аюпович]

== Сылтамалар ==
* {{cite web |url=http://xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/2-statya/9692-abdullin-sulejman-ayupovich/16035-mayardak-khrebet/15026-kumardak-khrebet |title=Абдуллин Сулейман Аюпович |author=Р. З. Шакуров |date=2013 |website=БАШКИРСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ |publisher=ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия» |accessdate=2017-04-24 |lang= |archivedate=2017-04-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170425031435/http://xn----7sbacsfsccnbdnzsqis3h5a6ivbm.xn--p1ai/index.php/component/content/article/2-statya/9692-abdullin-sulejman-ayupovich/16035-mayardak-khrebet/15026-kumardak-khrebet }}
* [http://zmsb.ru/index.php/nasha-gordost/deyateli-kultury/2-uncategorised/63-abdullin-sulejman-ayupovich Сулейман Аюпович Абдуллин] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140419012615/http://zmsb.ru/index.php/nasha-gordost/deyateli-kultury/2-uncategorised/63-abdullin-sulejman-ayupovich |date=2014-04-19 }}

== Әдәбият ==
# Шәкүр Р. Ыласындар оса, ай, һауала… //Сыңрау торналар иле. Өфө, 1996. — ISBN 5-295-01770-2.

[[Төркем:ССРБ җырчылары]]
[[Төркем:Уфа музыкантлары]]
[[Төркем:БАССР атказанган артистлары]]
[[Төркем:Шәхесләр:Башкорт дәүләт филармониясе]]
[[Төркем:Башкорт җырчылары]]