Йөрүзән исемле битнең чыганагын карау

{{мәгънәләр|Йөрүзән (мәгънәләр)}}
{{Елга-2
 |Исем                = Йөрүзән
 |Милли исем  = ba/Йүрүҙән/ru/Юрозань
 |Рәсем             = Ust-Katav, Russia - 1.JPG
 |Рәсем язуы     = Йөрүзән елгасы (Кытау-Тамак ш. территориясе)
 |Озынлык                   = 404
 |Бассейн мәйданы        = 7240
 |Бассейн                 = Павловка сусаклагычы/Караидел (елга)/Агыйдел (елга)/Чулман/Идел/Каспий диңгезе
 |Расход воды             = 55
  |Место измерения        = 
 |Исток                   = Южный Урал
  |Местоположение истока  = 
  |Башның биеклеге          = 964
  |Башның координатлары      = 54/17/39/N/58/14/28/E
 |Тамак                   = Павловка сусаклагычы
  |Местоположение устья   = 
  |Тамакның биеклеге           = 134
  |Тамакның координатлары       = 55/42/20/N/56/58/15/E
 |Уклон реки              = 
 |Ил                  = Русия
  |Төбәк                 = Башкортстан/Чиләбе өлкәсе
 |Позицион харита       = Русия Башкортстан
   |Район                 = 
}}
'''Йөрүзән''' - [[Чиләбе өлкәсе]] һәм [[Башкортстан]] буенча агучы [[елга]]. [[Караидел (елга)|Караидел]] елгасының сул кушылдыгы.

Машак сыртының көньяк көнчыгыш итәгендә башлана. [[Башкортстан Республикасы]]ның [[Белорет районы]] һәм [[Чиләбе өлкәсе]] буйлап көньяк көнбатыштан төньяк-көнчыгышка ага, Җигәлгә сыртының төньяк битләвен урап үтеп, Чиләбе өлкәсе буйлап төньяк көнбатышка (Кытау һәм Илек елгалары тамаклары арасындагы участокта төньякка ага) һәм алга таба Башкортстан Республикасының [[Салават районы|Салават]], [[Дуан районы|Дуан]] һәм [[Караидел районы|Караидел]] районнары буйлап ага.  Караидел елгасына (тамагыннан 262 км еракта) коя.

Озынлыгы 404 км, бассейн мәйданы 7240 км², гомуми түбәнәюе 515 м. БР территориясендә озынлыгы 224 км тирәсе. Башлыча кар суы белән туена. Еллык акманың 63% ы - язгы (апрель-июнь), 28% ы - җәйге-көзге (июль-ноябрь), 9% ы кышкы (декабрь-март) чорга тура килә. Уртача еллык су чыгымы (м³/с): Караидел районы [[Әтнәш (Яңа Бирдәш авыл советы)|Әтнәш]] авылы тирәсендә - 56,2, тамагында - 62,2. Физик географик шартлар үзенчәлеге буенча бассейн таулы (башыннан Салават районы [[Малаяз]] авылына  кадәр) һәм тигез (тамагына кадәр) өлешләргә бүленә. Таулы өлеше Башкортстан (Көньяк) Уралының тау алды һәм таулары чикләрендә урнашкан. Төрле составтагы кристалл чуерташлардан, түбәнге һәм урта рифейның кварцитларыннан, доломитларыннан, эзбизташлардан, комташлардан, девон һәм карбонлың балчыклы чуерташларыннан тора. Ландшафты тау урман һәм [[соры төс|соры]] урман туфрагындагы [[чыршы]], ак чыршы, [[нарат]] һәм карагач [[урман]]нарыннан гыйбарәт. Тигез өлеше Йөрүзән-[[Әй (елга)|Әй]] тигезлегендә һәм Уфа яйласында урнашкан; мергельләрдән, конгломератлардан, эзбизташлардан һәм Пермь комташларыннан тора. Ландшафы  көлсуланган кара туфраклы урман далалардан гыйбәрәт. Бассейнның 90% ын - [[урман]], 4.5% ын — [[карст]], 1% ын сазлык били. Елга Көньяк Урал тыюлыгында башлана, елга урта агымында “Янгантау" шифаханасе  урынлашкан. Тамагына тиклем 16 км озынлыгында суднолар йөрешле. Кушылдыклары: уң - Кошелевка, [[Олы Көтем]], Олы Бердәш; сул - [[Кытау]], [[Көскәнде]], Илек һ.б.

== Чыганаклар ==
* [http://башкирская-энциклопедия.рф/index.php/read/8-statya/6111-j-r-n-jyl-a Башкорт энциклопедиясе]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ref-ba}}

{{Караидел бассейны, Әй елгасыннан башка}}

[[Төркем:Чиләбе өлкәсе елгалары]]
[[Төркем:Башкортстан елгалары]]