Wikipedia

Көньяк Африка Республикасы: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмә
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
MerlIwBot (бәхәс | кертем)
44 337 үзгәртү
кТөзәтмә аңлатмасы юк
 
(18 кулланучының 32 арадаш юрамасы күрсәтелмәгән)
Юл номеры - 1:
{{ДәүләтВМ}}
{{Ил
|исем = Көньяк Африка Җөмһүрияте
|исем2 = Republiek van Suid-Afrika
|исем3 = Republic of South Africa
|байрак = Flag of South Africa.svg
|герб = Coat of arms of South Africa.svg
|[[девиз]] =
|[[гимн]] =
|карта = LocationSouthAfrica.svg
|нигезләнү датасы =
|бәйсезлек датасы = [[1961|1961 елның]] [[31 май|31 маенда]] [[Бөекбритания|Бөекбританиядән]]
|халәт =
|идарә итү формасы = [[Парламент республикасы]]
|телләр = [[Африкаанс]], [[Инглиз теле]], [[зулу]], [[коса]], [[свати]], [[ндебеле]], [[сесото]], [[төньяк сото]], [[тсонга]], [[тсвана]] һәм [[венда]]
|башкала = Претория, Блумфонтейн, Кейптаун
|шәһәрләр =
|ил башлыгы урыны = Президент
|ил башлыгы исеме = Джейкоб Зума
|вәзир урыны =
|вәзир исеме =
|шура башлыгы урыны =
|шура башлыгы исеме =
|мәйдан = 1 219 090
|су өлеше =
|халык саны = 48 700 000
|халык тыгызлыгы = 39
|исәп елы = 2008
|акча = Ранд
|тулаем милли продукт = $467.6 млрд
|тулаем милли продукт кеше башына = $12 000
|UTC = +2
|интернет домены = [[.za]]
|телефон коды = 27
}}
'''Көньяк Африка Җөмһүрияте''' ''([[Африкаанс теле|африкаанс]] Republiek van Suid-Afrika; [[Инглиз теле|ингл.]] Republic of South Africa)'' – [[Африка]] кыйтгасының көньяк өлешендә урнашкан [[дәүләт]].
 
'''Көньяк Африка Җөмһүрияте''' ''([[Африкаанс теле|африкаанс]] Republiek van Suid-Afrika; [[Инглиз теле|ингл.]] Republic of South Africa)'', шулай ук '''КАР''' яки '''КАҖ''' — [[Африка]] кыйтгасының көньяк өлешендә урнашкан [[дәүләт]].
{{Rq|stub}}
 
Дәүләт дөньяның нык үскән илләре рәтенә керә. Административ башкаласы — [[Pretoriä|Претория]], канун чыгару башкаласы — [[Keyptawn|Кейптаун]], хөкем башкаласы — [[Блумфонтейн]]. Илдәге кешеләрнең күпчелеген җирле халык — бантулар тәшкил итә. [[Африка]]ның башка илләре арасында КАҖ [[Аурупа]]дан чыккан кешеләрнең (африканерлар, инглизләр) күп булуы белән аерылып тора.
{{Африка илләре}}
 
КАҖ — төрле табигый комплекслар һәм гаять зур табигый байлыклар иле. Илнең күпчелек өлеше — тигезлекле яссы таулык, ул әкренләп көньякка һәм көнчыгышка таба күтәрелә барып, таулар белән алышына. Ил территориясендә саванналар күбрәк. Табигый шартлар, бөтен Көньяк Африкадагы кебек, төньяктан көньякка таба гына түгел, көнчыгыштан көнбатышка таба да үзгәрә.
[[Төркем:Африка дәүләтләре]]
 
КАҖның аңа гына хас күп төрле ландшафтларында фауна бик тә бай. Күп районнарда аучылык һәм балык тоту хәзергә кадәр җирле халыкның төп шөгыле булып тора. Әмма европалылар килү белән, кыргый хайваннар саны сизелерлек кимегән, һәм аларның шактый күп төрләре бөтенләй диярлек юкка чыккан. Үлән белән тукланучы хайваннарның — антилопа, зебра, жираф, фил, зур кара буйвол, мөгезборыннарның саны аеруча нык кимегән. Арыслан, леопардлар бөтенләй диярлек юкка чыккан.
{{Link FA|af}}
 
{{Link FA|de}}
Кыргый хайваннарны тулысынча кырып бетерүдән коткарып калу, шулай ук тулаем табигый комплексларны саклау максаты белән КАҖда тыюлыклар һәм милли парклар төзелгән. Аларның иң зурысында — [[Крюгер милли паркы]]нда — материкта очрый торган хайваннарның барлык төре җыелган.
{{Link FA|eo}}
 
{{Link FA|fi}}
Уңдырышлы җир мәйданнары ак тәнле фермерлар — хосусый авыл хуҗалыгы предприятиеләренең хуҗалары кулында. Фермер хуҗалыклары техника һәм ашламаларны киң кулланалар һәм шуңа күрә югары уңыш алалар. Алар [[кукуруз]], бодай, кузаклылар, шикәр камышы, цитруслар, мамык һәм башка культуралар игәләр. Яхшы көтүлекләре булган күтәренке яссы таулыкларда сарык һәм мөгезле эре терлек асрау фермалары урнашкан. Көтүлекле терлекчелек авыл хуҗалыгында бик әһәмиятле урын алып тора.
{{Link FA|sr}}
 
КАҖның җир асты төрле файдалы казылмаларга бай. Бу илне геологик могҗиза дип атыйлар.
КАҖ алмаз, алтын, платина, уран һәм тимер рудалары запасы һәм аларны чыгару буенча дөньяда беренче урыннарның берсен алып тора. Илнең хуҗалыгы [[Англия]] һәм [[Америка]] монополистларына бәйле, алар файдалы казылмалар эшкәртүне үз кулларында тоталар һәм аннан гаять зур табыш алалар.
 
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
 
== Чыганаклар ==
* [http://tatar.org.ru/kurs/7-geografiya/cyr_143.php Көньяк Африка Җөмһүрияте.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140419051133/http://tatar.org.ru/kurs/7-geografiya/cyr_143.php |date=2014-04-19 }}
 
== Сылтамалар ==
{{Тышкы сылтамалар}}
 
== Моны да карагыз ==
* [[Көньяк Африка Республикасында ислам]]
* [[Көньяк Африка Җөмһүриятендә Һинд дине]]
{{Африка илләре}}
 
[[Төркем:Көньяк Африка Җөмһүрияте]]
[[ace:Afrika Seulatan]]
[[Төркем:Җөмһүриятләр]]
[[af:Suid-Afrika]]
[[als:Südafrika]]
[[am:ደቡብ አፍሪካ]]
[[an:Sudafrica]]
[[ang:Sūðaffrica]]
[[ar:جنوب أفريقيا]]
[[arz:جنوب افريقيا]]
[[ast:República Sudafricana]]
[[az:Cənubi Afrika Respublikası]]
[[bar:Südafrika]]
[[bat-smg:Pėitū Afrėkas Respoblėka]]
[[be:Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]]
[[be-x-old:Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка]]
[[bg:Република Южна Африка]]
[[bjn:Aprika Salatan]]
[[bm:Worodugu Afrika]]
[[bn:দক্ষিণ আফ্রিকা]]
[[bo:ལྷོ་ཨ་ཧྥེ་རི་ཁ།]]
[[bpy:খা আফ্রিকা]]
[[br:Suafrika]]
[[bs:Južnoafrička Republika]]
[[ca:Sud-àfrica]]
[[ceb:Habagatang Aprika]]
[[chy:Mo'hetaneho'e hánêsóvóne]]
[[ckb:ئەفریقای باشوور]]
[[crh:Cenübiy Afrika]]
[[cs:Jihoafrická republika]]
[[cv:Кăнтăр Африка Республики]]
[[cy:De Affrica]]
[[da:Sydafrika]]
[[de:Südafrika]]
[[diq:Afrika Veroci]]
[[dsb:Pódpołdnjowa Afrika]]
[[dv:ދެކުނު އެފްރިކާ]]
[[dz:སའུཐ་ཨཕ་རི་ཀ་]]
[[ee:South Africa]]
[[el:Νότια Αφρική]]
[[en:South Africa]]
[[eo:Sud-Afriko]]
[[es:Sudáfrica]]
[[et:Lõuna-Aafrika Vabariik]]
[[eu:Hegoafrika]]
[[ext:Sudáfrica]]
[[fa:آفریقای جنوبی]]
[[fi:Etelä-Afrikka]]
[[fiu-vro:Lõuna-Afriga Vabariik]]
[[fo:Suðurafrika]]
[[fr:Afrique du Sud]]
[[frp:Africa du Sud]]
[[fy:Súd-Afrika]]
[[ga:An Afraic Theas]]
[[gan:南非]]
[[gd:Afraga a Deas]]
[[gl:Sudáfrica - Ningizimu Afrika]]
[[gv:Yn Affrick Yiass]]
[[hak:Nàm-fî]]
[[he:דרום אפריקה]]
[[hi:दक्षिण अफ़्रीका]]
[[hif:South Africa]]
[[hr:Južnoafrička Republika]]
[[hsb:Južna Afrika]]
[[ht:Afrik disid (peyi)]]
[[hu:Dél-afrikai Köztársaság]]
[[hy:Հարավաֆրիկյան Հանրապետություն]]
[[ia:Africa del Sud]]
[[id:Afrika Selatan]]
[[ie:South Africa]]
[[ilo:Abagatan nga Áprika]]
[[io:Sud-Afrika]]
[[is:Suður-Afríka]]
[[it:Sudafrica]]
[[ja:南アフリカ共和国]]
[[jbo:nanfi'ogu'e]]
[[jv:Afrika Kidul]]
[[ka:სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა]]
[[kaa:Qubla Afrika Respublikası]]
[[kbd:Ипшъэ Африкэ Республикэ]]
[[kg:Repubilika ya Afelika ya Sudi]]
[[ki:South Abĩrika]]
[[kk:Оңтүстік Африка Республикасы]]
[[km:អាហ្វ្រិកខាងត្បូង]]
[[kn:ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]]
[[ko:남아프리카 공화국]]
[[krc:Къыбыла-Африкан Республика]]
[[ks:جٔنوٗبی اَفریٖقہ]]
[[ksh:Südafrika]]
[[ku:Afrîkaya Başûr]]
[[kv:Лунвыв Африкаса Республика]]
[[kw:Afrika Dhyhow]]
[[la:Africa Australis]]
[[lad:Sud-Afrika]]
[[lb:Südafrika]]
[[lez:Кьибле-Африкадин Республика]]
[[li:Zuid-Afrika]]
[[lij:Sudafrica]]
[[lmo:Südafrica]]
[[ln:Sidafríka]]
[[lt:Pietų Afrikos Respublika]]
[[ltg:Dīnavydu Afrikys Republika]]
[[lv:Dienvidāfrika]]
[[mdf:Лямбеширень Африконь Республик]]
[[mg:Afrika Atsimo]]
[[mi:Āwherika-ki-te-tonga]]
[[mk:Јужноафриканска Република]]
[[ml:ദക്ഷിണാഫ്രിക്ക]]
[[mn:Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс]]
[[mr:दक्षिण आफ्रिका]]
[[ms:Afrika Selatan]]
[[mt:Afrika t'Isfel]]
[[my:တောင်အာဖရိကနိုင်ငံ]]
[[mzn:جنوبی آفریخا]]
[[nah:Africa Huitztlāmpa]]
[[nds:Süüdafrika]]
[[nds-nl:Zuud-Afrika]]
[[ne:दक्षिण अफ्रिका]]
[[new:दक्षिण अफ्रिका]]
[[nl:Zuid-Afrika]]
[[nn:Sør-Afrika]]
[[no:Sør-Afrika]]
[[nov:Sud Afrika]]
[[nrm:Afrique du Sud]]
[[nso:Afrika Borwa]]
[[nv:Kéyah Naakai Łizhinii Bikéyah Shádiʼááhjí Siʼánígíí]]
[[ny:South Africa]]
[[oc:Sud-Africa]]
[[or:ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା]]
[[os:Хуссар Африкæйы Республикæ]]
[[pa:ਸਾਊਥ ਅਫ਼ਰੀਕਾ]]
[[pam:South Africa]]
[[pap:Sur Afrika]]
[[pdc:Saut Afrikaa]]
[[pih:Sowth Afreka]]
[[pl:Republika Południowej Afryki]]
[[pms:Sudàfrica]]
[[pnb:دکھنی افریقہ]]
[[ps:سویلي افریقا]]
[[pt:África do Sul]]
[[qu:Urin Aphrika]]
[[rm:Africa dal Sid]]
[[ro:Africa de Sud]]
[[roa-rup:Africa di Not]]
[[roa-tara:Sud Afriche]]
[[ru:Южно-Африканская Республика]]
[[rue:Южна Африка]]
[[rw:Afurika y’Epfo]]
[[sa:दक्षिण-आफ्रिका]]
[[sah:Соҕуруу Африка]]
[[sc:Sudàfrica]]
[[scn:Àfrica dû Sud]]
[[sco:Sooth Africae]]
[[se:Lulli-Afrihkká]]
[[sg:Afrîka-Mbongo]]
[[sh:Južna Afrika]]
[[simple:South Africa]]
[[sk:Južná Afrika (štát)]]
[[sl:Republika Južna Afrika]]
[[sn:South Africa]]
[[so:Koonfur Afrika]]
[[sq:Republika Jugafrikane]]
[[sr:Јужноафричка Република]]
[[ss:IRiphabhulikhi yeNingizimu Afrika]]
[[st:Afrika Borwa]]
[[stq:Suud-Afrikoa]]
[[su:Afrika Kidul]]
[[sv:Sydafrika]]
[[sw:Afrika Kusini]]
[[szl:Republika Połedńowyj Afriki]]
[[ta:தென்னாப்பிரிக்கா]]
[[te:దక్షిణ ఆఫ్రికా]]
[[tg:Африқои Ҷанубӣ]]
[[th:ประเทศแอฟริกาใต้]]
[[tk:Günorta Afrika Respublikasy]]
[[tl:Timog Aprika]]
[[tn:Aferika Borwa]]
[[tpi:Saut Aprika]]
[[tr:Güney Afrika Cumhuriyeti]]
[[ts:Afrika-Dzonga]]
[[ug:جەنۇبىي ئافرىقا]]
[[uk:Південно-Африканська Республіка]]
[[ur:جنوبی افریقہ]]
[[uz:Janubiy Afrika Respublikasi]]
[[ve:Afurika Tshipembe]]
[[vec:Sudàfrica]]
[[vi:Cộng hòa Nam Phi]]
[[vo:Sulüdafrikän]]
[[wa:Nonne-Afrike]]
[[war:Salatan nga Apriká]]
[[wo:Afrig gu Bëj-saalum]]
[[wuu:南非]]
[[xal:Өмн Априкин Орн]]
[[xh:UMzantsi Afrika]]
[[xmf:ობჟათე აფრიკაშ რესპუბლიკა]]
[[yi:דרום אפריקע]]
[[yo:Gúúsù Áfríkà]]
[[zea:Zuud-Afrika]]
[[zh:南非]]
[[zh-classical:南非]]
[[zh-min-nan:Lâm-hui-kok]]
[[zh-yue:南非共和國]]
[[zu:IRiphabliki yaseNingizimu Afrika]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Көньяк_Африка_Республикасы