Mali
Mali（馬利）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Gaga kska Meycow ka Mali, 17 00 N, 4 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 1,240,192 sq km（hangan na o Tg24） (knlbanga dxgal o 1,220,190 sq km, knlbangan qsiya o 20,002 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 17,467,108 hiyi. Gaga Bamako ka pusu alang paru, jiyax 22 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Mali ga wada sugan 34.10% ka dxgal qpahan, 10.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 55.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ibrahim Boubacar Keïta, pnaah hngkawas2013 idas 9 jiyax 4pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Mali（馬利）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Spuwaan tnhangan Mali ka Mali konghkwo,gaga saw ruwan klwaan Sifeyy, mquri daya ni Arciliya,mquri hran hidaw ni Nij,mquri hunac ni Pucinafaswo ni gsilung Syanya,mquri gqiyan hidaw hunac ni Cineyya, mquri gqiyan hidaw ni dmutuc Mawlitaniya ni Sayneyycyar,saw Sifeyy hini o ida tgdha ka knlaban alang klwaan dha.ayus siyaw daya o gisu nniq kska Sahala samo,hbaraw ka gisu tsli hunac.plalay nniq hini ka yayung Nij ni yayung Sayneycyar.Suxan han o ngalan dha tnhangan Fasusutan ka Mali,pusu hangan na o kndadax Mlitikwo.
Hangan alang klwaan(國名)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Tnkali alang Fakwo ka “République du Mali”,ngalan tnhangan “iMal”,tnkari Ingkwo ka “Republic of Mali”,ngalang tnhangan “Mali”.tnhangan Hwayu ni Taywan ka “Mali konghkwo”,ngalan tnhangan “Mli”, congkwo talu o tnhangan “Mali konghkwo”, ngalan hangan “Mali”, Sin, Ma, Kang, Aw ni Congkwo talu o mntna.
Ris （歷史）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Endaan alang sbiyaw Sahr ( kana Mali sayan ) ida egu ka paru alang dha, kska na hiya o kana klwaan Cyana, klwaan Mali ni klwaaan Sanhay dnii.Tnpaktu ka stmaun dha niqan brigan alang Kwasahala hini ni alang hini ka mseupu tsliyan dha.hngkawas maxal rima kbkuy mngari kmxalan kingal klwaan Hayti hini o ida knttu miyah krmux ka sejiq Molwok ni wada ini kbiyax ka alang dha.
Kndadax hngkawas maxal maspac kbkuy maspac kmxalan sejiq Fakwo ka miyah krmux alang Mli hini.dxgal Fakwo nii o ida nSutan kiya uxay uri o kana ssiyaw klwaan Mli uri.prajin hngkawas maxal mngari kbkuy mrimal mngari,snpuan Mali ni Sayneyycyar ka Mli leynpan. jiyax empusal idas mataru hngkawas maxal mngri kbkuy mataru kmxalan Mlileyn pan o kndadax Fakwo wada nanaq murux ka dhiya, ini kpiya idas do wada malax leynpan Sayneycyar. jiyax empusal dha idas mngari mntna hngkawas ni pnuda Motipo. Kayta siida Mali konghkwo wada malax Falangsi kangtonti.
Kndadax wada murux dhuq hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan kingal murux nanaq pqpah ka Mali.Hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan kingal mspaux sapah qhlangan,enkingal priyux ka sapah qpahun ni kingal bgurah gaya. hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan dha tgkingal egu tanpay quri Mali hini ka Arfa. Umar.
Knaley hini. pgau bukun ka seejiq siida wada mangan bukun, hngkawas maxal mngri kbkuy mngari kmxalan empitu hiya ka wada mangan npgau bukun seejiq duri.hiya ka miyah tbiyax pqmalu kmlawa ni priyux ngngalan ni pixun na ka mruciq lnglungan seejiq.
Hngkawas empusal kbkuy dha, bukun Mali sayan ka Amatu.Tumani. Tur.hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan kingal sejiq bi mincu yuintong ka Tur.jiyax empusan mngari idas spac hngkawas empusan kbkuy empitu,pgau bukun. dmutuc mangan bukun ka Tur.
Idas kingal hngkawas empusal kbkuy maxal dha,sejiq Tuwaleyk gisu psaping daya, prajil kgelug ka daya Mali. jiyax empusal kingal idas tru hngkawas empusal kbkuy maxal dha, kingal gutu psaping ka miyah prudu pusu paru alang Pama,spuxun dha ka Tur,piyah kari htrun dha ka gaya,kghapun ka ddaun klwaan. kana klwaan gisu mipix siida, jiyax mataru idas spac pbatas patas klwaan Sifey cinci kongtonti ka sejiq psaping,smruwa muway qqpahun,tnais dmuy qpahun bukun ka kwomin ixwey bukun ixwey.
Idas kingal hngkawas epusal kbkuy maxal tru, spuxun Islan ka sapah qhlangan mquri hunac ka psaping dha,piyah psaping ka Fakwo dmayaw bsbuc sapah qhlangan Mali, ini dha biyaw ngalan ka kana pusu alang daya.
Jiyax maspac idas spac malax qpahun bukun ka Tyr.gisu mrudu ka hunac siida,Tualeyk fenli cuice diyagan islan cicin fenc siida qhlangan na ka alang daya Mli.
Cngc(政治)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]“ Syeynfa Mli konghkwo” pnagan dha ni asi ka kingal twotanc mincu konghkwo ka Mli, wana saw sejiqan, shlayan alang uxay kiya uri o qrijil snaw gisu htran phiyu tanpay.Kwoming ixwey ka klwaan lifacikwan, niqan kingal kbkuy maspatul empitu sejiq ka sayan. Muru piya ka ssjiqan alang empuda ka kwoxey iyueyn. Hngkawas rima ka qpahun sapah qhlangan.
Singcgn cyuhwa/Gneayus mklawa(行政區劃)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Gneayus mklawa Mli ici ka alang (region), erci ka sen uxay kiya uri o xan(Cercle), sanci ka scen(Commune), dhuq empusal kbkuy maxal mataru do nhdu, kana o niqan kingal ka sutucyu, maxal ka alang,mrimal maspac ka sen, empitu kbkuy tru ka scen.
Alang Mali(馬利地區)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]●Pamak（Bamako, pusu paru alang）
●Cyao cyuyu（Gao）
●Alang Kai（Kayes）
●Alang Citar（Kidal）
●Alang Kuliklwo（Koulikoro）
●Alang Moputi（Mopti）
●Alang Sayku（Ségou）
●Alang Sicyaswo（Sikasso）
●Alang Tongputu（Tombouctou, Timbuktu）
●Alang Meynaka（Ménaka）
●Alang Tawnit（Taoudénit）
Tiri（地理）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Kana haypa Mali o saw 300 mi Tayti, cban hraan hidaw ni gqiyan hidaw niqan ciway hagay llbu dgiyaq ni katr, haypa pongpong o 833 mi, nSahala samo ka daya, ska, hunac ka mcilux mdka samo ni hraan spriq. Kllabang Mali o mdka ka samo uxay uri o samo ka dka uri. Kndadax daya Arciliya mquri ttudu dgiyaq Ahacyar smalu kingal paru dxgal. Llaban llbu dxgal yayung Nij ka hunac ni ska.
Kndadax mcilux ni meuxun karac ka karac Mali dhuq karac samo Sahala samo. bncingan quyux hngkwasan ka hunac o dhuq 1000 hawmi.
Pusu alang(重要城鎮)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas] |
 |
 |
|---|---|---|
| sdhyaqan qtaan pusu alang Pamak | sejiq tnalang Tingpaktu | Cyeyney tacincens |
● Pamak（Bamako）pusu alang klwaan
● Kai（Kayes）
● Kuliklwo（Koulikoro）
● Sicyaswo（Sikasso）
● Sayku（SEGOU）
● Moputi Mopti
● Tinpaktu（Tombouctou）
● Cyaaw（Gao）
● Citar（Kidal）
● San（San）
● Cyeyney（Djenné）
Seejiq tnalang(居民)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Niqan empusal hari ka ini ktna ka sejiqan Mli, kska na hiya o hbaraw bi sejiq ka sejiq Pangpala. ini ktna ka sejiqan dnii o kari ni gaya ida ini ktna,kiya ni psblaiq msupu ka dhiya. sejiq tnalang hraan hidaw Sutan hini o ida tna pqita ka peyfey na Musling, pnhulan Islang ka hbaraw shlayan dha.siida niqan egu ka shlayan gaya sbiyaw alang klwaan Feycow.
Ida sqita bi Mli ka kklgan endaan gaya.Niqan bgurah pusu qsiya sejiqan Mali o saw wna dha tngtru. mntna hari dhuq mrimal maspac ka hngkawas dha.quri ngngalan dha o wana 192 oyueyn.skari Fakwo ka dhiya, kiya ni hbaraw ka sjiqan Mali sqita dha kari isin alang ka kari nii, egu klgan kari sejiq ka Mli,knhrbagan bi ka mkla skari egu klgan kkari seejiq ka sejiqan Mli.quri ttgsa, hngkawas empusal kbkuy maxal spuun qtaan ka hmrinas maxal rima hngkawas ka ssjiqan o wana 31.3 tnegkmbkiyan ka tduwa matas patas, mnsa ttgsa ka sejiqan Mali o ida snaw ka hbaraw, kana snaw niqan 43.4 tnegkmbkiyan ka mnsa ttgsa, spgan ka dha qrijil o wana 20.3 tnegkmbkiyan ka qrijil mnsa ttgsa.
Brah han o daya Mli knttu niqan ka sejiq Tuwaleyk iyux nanaq murux. Jiyax mataru idas spac hngkawas empusal kbkuy maxal dha, sejiqan Acawat piyah kari rmngaw gisu murux nanaq ka dhiya ssjiqan dha o musa mniq saw nkiya, rmngaw ka Mali, ida saw kiya. kndadax qtaan ka alang dha, llaban ka samo daya Mali, ska ni hunac breenux ka dxgal ni Tatti.
Qtaan ka karac,kndadax daya mquri hunac duma o mcilux samo, mcilux nkiya ni mcilux quyux tru nii ka karac alang dha.kiya ka kiya ni ida hbaraw ka ssjiqan Mali gisu mniq hunac,kndadax nkiya rngagan, ida maku thrig bi qsiya ka hini.
Snhiyun(宗教)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Shlayan sejiq hini ka pnrhulan Islang o 90 tnegkmbkiyan, shlayan dha pnrhulan Payu o 5 tnegkmbkiyan. saw quri klwaan pnrhulan Islang o ida ppdayaw bi cinci Mali.
Cingci(經濟)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Kska maxal sngari hngkawas hini ka Mali o, knkingal hngkawas mnkala 5 tnegkmbkiyan ka GDP, yasa ini kala ka endaan alang klwaan Mali, hngkawas empusal kbkuy maxal maspac ngngalan dha hbangan o ( kana ngngalan alang klwaan ) wana mngari kbkuy pila Amrika. Stmaun bi alang klwaan dha ka qqpahan dxgal, kongyey o ciway hari kiya.
Saw kana alang klwaan knlaban jjiyun qqpahan dha dxgal o 2 tnegkmbkiyan, kiya ni piyah biyax pqpah na o 80 tnegkmbkiyan. saw yayung Nil ni yayung Sayneycyar ni gisu hunac sqyuxan alang tsliyan bi djiyan qqpahan dxgal.pnhmaan dha o niqan trabus, sqmu, kawlyan ni phpah dnii.
Yasa sdngu ka karac quri daya ini dha psai lnglungan ka pnhmaan dha, kiya ni pixan mrana ka ssjiqan dhuq knkawas qyuxan quyux 200 hawmi ka dxgal niqan egu slaq uri, masu ni msama slyaw ka pusu bi qpahan dha.
Lalih hngkawas, prajil pusa brigan nganguc hiyi qhuni sluun kwoc Sio ka Mali,sluun dha “ mangkwo, usik qapan, phpah lwosen dnii.