Vikipedi:Fikir birliği
 | Bu sayfa Vikipedi'nin resmî politikalarından biridir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak kullanıcılar tarafından benimsenmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin kullanıcılardan onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir kısım varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
| Vikipedi politikaları |
|---|
| İlkeler |
| İçerik standartları |
| Diğer kullanıcılarla çalışma |
| Dizinler |
Vikipedi, fikir birliği oluşturarak gelişir ve ilerler. Fikir birliğini gerçekleştirmek de, nazik tartışmalar ve müzakerelerle olur. Belirli bir konuda fikir birliğine varıldığında, insanların aynı prensipleri tekrar tekrar tartışarak vakit kaybetmemesi için, bir Vikipedi yönergesi olarak kaydedilir. Genellikle tartışma sayfalarında gerçekleşen müzakerelerle fikir birliğine varılır. Bunun gerçekleşmediği ve tartışma sayfalarındaki iletişimin çıkmaza girdiği nadir durumlarda, fikir birliğini oluşturmaya yardımcı olan Vikipedi:Anlaşmazlıkların giderilmesi yöntemleri kullanılabilir.
Mantıklı bir fikir birliği oluşturma
[kaynağı değiştir]Fikir birliği, ancak bütün kullanıcılar konu üzerindeki farklı görüşlerini doğru ve uygun bir şekilde tanımlamak için iyi niyetle ve birlikte çalıştıklarında ortaya çıkar.
Diğer kullanıcıların itirazlarına rağmen, önemsiz ve çok küçük bir şeyi bir maddeye eklemekte ısrarcı olmak, konuya gereksiz bir ağırlık getirmesi nedeniyle fikir birliğinin ihlali demek olacaktır. Mantıklı ve makul duruşun nasıl bir şey olduğunu tam olarak belirlemek zordur. Kendilerininkilere tezat olan o duruşları onaylayan iyi kullanıcılar mantıklı olabilirler. Ancak, inat ve ısrarla tuhaf bir duruş sergilemek ve iyi niyetli diğer bakış açılarını görmezden gelmek, Vikipedi'nin fikir birliği kavramına ters düşer.
Bir kullanıcının yaptığı değişiklikler önyargılı gibi gözükse de, bu değişikliklerin tamamen o maddeyi geliştirme isteğinden kaynaklanan bir iyi niyetle yapılmış olabileceğini unutmayın. Kullanıcılar daima karşılarındakilerin iyi niyetli olduğunu varsaymalı ve nazik olmalıdırlar.
Fikir birliği / diğer politikalar
[kaynağı değiştir]Fikir birliğine yönelik olarak çalışan kullanıcıların, özellikle tarafsız bakış açısı gibi, Vikipedi'nin temel politika ve prensipleri ile uyum içerisinde olan bir fikir birliğini sağlamaya çalıştıkları varsayılır. Bazı durumlarda, bir grup kullanıcı, sebat, sayı ve organizasyon bakımından iyi niyetli kullanıcılara üstünlük sağlayarak; aslında doğru olmayan, karalayıcı, tarafsızlıktan uzak, kısaca belli bir bakış açısına gereksizce ağırlık veren bir madde oluşturabilirler. Bu fikir birliği demek değildir.
Bu problemi çözmenin tercih edilen yolu, diğer kullanıcıların dikkatini; üçüncü kişilere danışmak, yorum ve arabuluculuk talebinde bulunmak gibi anlaşmazlıkların giderilmesi metodlarıyla bu konuya çekmektir. Havuzun büyütülmesiyle, maddelerin, kendilerini o maddeye adamış birkaç kişi tarafından aceleyle kotarılması önlenmiş olur. Kendi duruşlarının ve bakış açılarının, daha büyük bir grup tarafından dışlandığını düşünen küçük bir grup kullanıcının hatalı olabileceği farzedilebilir.
Aniden beliren ve hemen belirli bir konu üzerinde yoğunlaşan kullanıcılarla ilgili düşüncelere ilişkin olarak bkz. Vikipedi:Tek amaçlı hesap.
Fikir birliği / ezici çoğunluk
[kaynağı değiştir]Fikir birliği oluşturmanın en önemli kısmı, bütün konuları ele alıp derinlemesine tartışmak ise de, katılan tüm üyelerin tek bir sonuca varması genellikle zordur. Hizmetli başvuruları, silinmeye aday maddeler veya adı değiştirilecek maddeler gibi aktivitelerde fikir birliğinin sağlanması süreci, katılımcı ve tartışmaların sayısındaki artış nedeniyle iyice hantallaşır. Fikir birliği sağlamak tercih edilen yöntem ise de, bazı katılımcılar belirleyici etkenlerden birisinin de "ezici çoğunluk" olduğunu savunurlar. Bu yorum, fikir birliğinin tanımını veren aşağıdaki bir e-posta alıntısı ile örneklendirilebilir:
Aslında, Vikipedi'nin standart çalışma şeklinin nasıl bir şey olduğunun oldukça güzel bir açıklaması şöyle yapılabilir: Toplumun belli bir kısmının büyük oranda hemfikir olduğu, aynı fikirde olmayan bazılarının ise herhangi bir soğuma ya da yabancılaşma hissine kapılmaksızın 'uyuşmama konusunda hemfikir olması', hemfikir olmayan diğerlerinin ele alınan konuya fazla önem vermemesi, bazılarının kuvvetle muhalif olmalarına karşın konuyu toplumun görüşüdür deyip saygı ile kabullenmeleri, olayı kabullenmemiş ve konuşan bir başka kesim, ve nihayet 'yasadışı' çalışan bir başka grup.
"Ezici çoğunluk"un sayıca kaç olması gerektiğine karar vermek oldukça zordur. Üstelik Vikipedi çoğunluk demokrasisi de değildir. Dolayısıyla, bir tartışmanın yorumu sadece verilen oyları sayarak yapılamaz. Ancak, ezici çoğunluğun oyları, fikir birliğine ulaşmak olarak değil de, fikir birliğinin test edilmesi olarak görülmelidir. Eğer Vikipedi kullanıcılarından sonuçla ilgili olarak kuvvetli bir muhalefet gelmişse, fikir birliğine varılamamış demektir. Öte yandan, bu konu tartışmalı olup sayısal bir rehber oluşturma üzerine de bir fikir birliği yoktur. Sonuç olarak, ezici çoğunluğa varmak için yeterli sayı, karara bağlı olarak %60 ile %80 ve üstü arasında değişir. Daha kritik konularda bu eşik biraz daha yükselir.
Bahsigeçen rakamlar üzerine yapılan tartışmalarla ilgili olarak silinmeye aday maddeler ve hizmetli başvuruları sayfalarına bakılabilir. Rakamlar kesin olmayıp yalnızca geçmişte alınan kararları yansıtan istatistiklerden ibarettir. Rakamların, tartışmayı yorumlayan kullanıcıyı hiçbir şekilde bağlamadığına ve nihai karara varmadaki tek etken olmaması gerektiğine dikkat edilmelidir. Doğru hareketi yapmada, iyi düşünmek ve sağduyulu davranmak çok önemlidir. Unutulmamalıdır ki, asıl önemli olan istatistikler değil tartışmanın kendisidir.
Not: Anlaşmazlık hâllerinde, fikir birliği kavramı, gerçek fikir birliği, çoğunluk egemenliği, benim pozisyonum gibi değişik şekillere girebilir ve bir maddede yaşanan geri alma savaşlarında her iki tarafın da kendi sürümüne ilişkin fikir birliği olduğunu iddia etmesi hiç de nadir görülen bir durum değildir.
Vikipedi, fikir birliği sağlayarak bir ansiklopedi ortaya çıkarmaya çalışır. Viki büyüyüp geliştikçe, fikir birliği de zaman içinde değişebilir. Bu, fikir birliğiyle alınmış bir kararı göz ardı etmeniz gerektiği değil, yalnızca Viki'deki herşeyin zaman içinde değişebileceği anlamına gelir. Alınan bir karara daha sonra yapılan itirazlar, bu eski karar, ister oylama ister başka bir yöntemle alınmış olsun, fikir birliğinde dikkate alınması gereken bir değişim demektir. Olası en iyi kararları alabilmek için, tarafların görüşlerini dikkatle dinlemek ve çatışma hâllerinde her iki tarafın da kabul edebileceği bir çözüm bulmaya çalışmak çok önemlidir. Oylamalar kural değil istisnadır ve yapıldıkları hâllerde de bağlayıcı değillerdir.
Fikir birliği zamanla değişebilir
[kaynağı değiştir]Eğer birlikte alınmış bir kararın modasının geçtiğini düşünüyorsanız, Vikipedistlerin sizinle aynı fikirde olup olmadıklarını anlamak için, örneğin köy çeşmesi'nde veya maddenin tartışma sayfasında konuyu araştırabilirsiniz. Kendiliğinizden yeni bir fikir birliği ilan edemezsiniz.
Viki'nin doğası, sürekli değişim içinde olmasıdır. Viki'ye her gün yeni insanlar gelmekte, yeni bilgi ve fikirler sayesinde daha önce sahip olmadığımız bakış açıları edinmekteyiz. İster oylamayla, ister fikir birliğiyle alınmış olsunlar, eski kararları sorgulamak için bir yol olması önemlidir. Dolayısıyla, alınan kararlar pratik olarak hiçbir zaman, karardan geri dönülemez anlamında "bağlayıcı" değildir.
Ancak, bazı kararlar, onları alanlar tarafından iptal edilene kadar bağlayıcıdır. Bu durum, daha çok Jimmy Wales ve Wikimedia Vakfı yönetim kurulunca yürürlüğe konulan engelleme politikası ile sınırlıdır. Bu kararlar yetkili kurullarca gözden geçirilebilir ve temyiz edilebilir.