Triptolemos
Yunan mitolojisinde, Triptolemus / Triptolemos /ˌtrɪpˈtɒlɪməs/ (Yunanca, Triptolemos, "üç misli savaşçı"; Buzyges olarak da bilinir ) Eleusis Gizemleri'nin tanrıçası Demeter ile bağlantılı bir figürdür. Ya Eleusis'in kralı Celeus'un en büyük oğlu olan ölümlü bir prensti ya da Pseudo-Apollodorus'un Bibliotheka'sına (IV2) göre Gaia ve Okeanos'un oğluydu.
Mitoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Persephone'nin Kaçırılması
[değiştir | kaynağı değiştir]Demeter (Doso adında yaşlı bir kadının kılığında) Hades tarafından kaçırılmış kızı Persephone (Kore) arıyorken, Celeus tarafından misafirperverce karşılanmıştır. Celeus, yaşlı kadın kılığındaki Demeter'den; Metanira'dan olma oğulları Demophon ile Triptolemos'u emzirmesini ister. Demeter, Triptolemos'un hasta olduğunu fark eder ve onu anne sütü ile emzirir. Triptolemos, sadece gücünü geri kazanmakla kalmaz, aynı zamanda anında bir yetişkine döner.[1] Celeus'a, misafirperverliğinden dolayı bir başka hediye olarak, Demeter, Demophon'u her gece aile ocağında ölümlü ruhunu yakarak ölümsüz kılmayı gizlice planlar. Ancak ayini tamamlayamaz çünkü Metanira bir gece onu yakalar. Bunun yerine Demeter, Triptolemos'a tarım sanatını öğretmeyi seçer. Böylece Yunanistan'ın geri kalanı ekin dikmeyi ve hasat etmeyi Triptolemos'tan öğrenir. Triptolemos, ejderhaların çektiği arabası ile, bütün Yunanistan'a tarım sanatını öğretme görevi için ülkeyi baştan başa gezmektedir; bu esnada Persephone annesi Demeter'e teslim edilmiştir ve Demeter, Triptolemos'a göz kulak olup, görevini tamamlamasına yardım eder. Triptolemos, Eleusis Gizemleri'nin genişlemesiyle bağlantılı olarak ölümden sonraki yaşam için umut bahşedilişi ile eşit derecede ilişkiliydi (Kerenyi 1967 s 123).
Kahramanın Maceraları
[değiştir | kaynağı değiştir]Triptolemos, İskitlerin kralı Lyncus'a tarım sanatlarını öğrettiğinde, Lyncus bunu halkına öğretmeyi reddeder ve Triptolemos'u öldürmeye çalışır. Ceza olarak Demeter, Lyncus'u bir vaşak haline dönüştürür. Getae'nin kralı Charnabon da Triptolemos'un kaçışını engellemek için ejderhalarından birini öldürür. Demeter tekrar müdahale ederek ejderhanın yerini alır ve Charnabon'u ömür boyu işkenceye mahkûm eder. Charnabon'un ölümünden sonra, tanrıların gözdelerine ihanet etmeyi düşünen ölümlülere bir uyarı olarak, yılanı öldürmeye çalışan bir adama benzediği söylenen Yılancı takımyıldızı olarak yerleştirirlir.
Eleusis Gizemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Demeter'e yazılan arkaik Homerik İlahi'de, Triptolemos'tan Demeter'in Eleusis Gizemleri'nin gizli ritüellerini ve gizemlerini öğrenen ilk rahip olarak bahsedilmektedir. Diocles, Eumolpos, Celeus ve Polyxeinus diğer ilk rahipler olarak geçmektedir. Eleusis gizemlerinde Triptolemus'un rolü tam olarak tanımlanmıştır: "Gizemler dışında kendine ait bir kültü vardı. Biri, büyük Propylaia'nın dışındaki Artemis tapınağı olan eski Hekataion'a gelmeden önce, kapalı kutsal bölgeye giderken ona ait tapınakta yazılıdır." (Kerenyi). Muhtemelen ona ait tapınakta bulunmuş ve Atina Ulusal Müzesi'nde sergilenen (resim) 5. yüzyıla ait kabartmada; çocuk Triptolemos iki tanrıça (Demeter ve Kore) arasında durur ve Demeter'den tahıl başağını (altın - kayıp) alır.
Porfirios (Yoksunluk Üzerine IV.22), Triptolemos'a basit, dindar bir yaşam için üç emir atfeder: "Ana babana saygı göster", "Tanrıları meyvelerle onurlandır" -Yunanlar için, "meyveler" tahıl demektir- ve "hayvanların canını bağışla" (Kerenyi, s. 128).
Triptolemos ayrıca saçına bir dal veya taç takılmış, genellikle yılanlarla süslenmiş arabasında oturan, genç bir adam olarak tasvir edilmiştir. Simgeleri arasında bir tabak tahıl, bir çift buğday veya arpa başağı ve bir asa bulunur .
| İlişki | İsimler | Kaynaklar | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hesiodos üzerine makalede | Orfik Frag. | Pfer. | Muş. | Choe. | Pani. | Ovid | Sch. üzerinde Stat. | Apol. | Hig. | Dur. | Hizmet et. | Bilinmeyen | ||
| Ebeveynler | Cheimarrhoos ve Polymnia | ✓ [2] | ||||||||||||
| Disaules | ✓ | ✓ | ||||||||||||
| Oceanus ve Gaia | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | ||||||||||
| Rharos ve Amphictyon'un kızı | ✓ | ✓ | ||||||||||||
| Celeus ve Metanira | ✓ | ✓ | ✓ | |||||||||||
| Celeus ve Polymnia | ✓ | |||||||||||||
| Eleusis | ✓ | ✓ | ||||||||||||
| Eleusinos (Eleusis) ve Hyona | ✓ | |||||||||||||
| Eleusinos (Eleusis) ve Cothonea | ✓ | |||||||||||||
| Eleusinos (Eleusis) ve Cyntinea | ✓ | |||||||||||||
| Trochilus ve Eleusisli bir kadın | ✓ | |||||||||||||
| Kardeşler | Eubulius | ✓ | ✓ | |||||||||||
| Cercyon (üvey kardeş) | ✓ | ✓ | ||||||||||||
| Diogeneia | ✓ | |||||||||||||
| Pammerope | ✓ | |||||||||||||
| Saesara | ✓ | |||||||||||||
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Lives of the Necromancers". 1876. s. 37. 23 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Scholia on Hesiod, Works and Days, 1, p. 28
- Kerenyi, Karl, 1967. "Eleusis: Anne ve Kızın Arketip İmgesi (Princeton: Bollingen Serisi LXV.4)
