İçeriğe atla

Amfetamin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Amfetamin
Klinik verisi
Uygulama
yolu
Oral, intravenöz, buğu şeklinde, rektal, sublingual
Farmakokinetik veri
Biyoyararlanım%
Protein bağlanma%20
MetabolizmaHepatik
Eliminasyon yarı ömrü10-13 saat
BoşaltımRenal
Tanımlayıcılar
  • (±)-1-phenylpropan-2-amine
CAS Numarası
PubChem CID
DrugBank
CompTox Bilgi Paneli (EPA)
ECHA Bilgi Kartı100.005.543 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Kimyasal ve fiziksel veriler
FormülC9H13N
Mol kütlesi135.208 g/mol

Amfetamin (alfa-metil-fenetilamin) narkolepsi ve dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu dahil çeşitli bozuklukların tedavisinde, kilo kontrolünde, iştah azaltıcı olarak kullanılan sentetik bir uyarıcıdır (stimülan). Özellikle DEHB tedavisinde ilaç olarak yaygın kullanımları sebebiyle rahatlıkla elde edilebilir. Bu sebeple yasa dışı olarak en sık kullanılan uyarıcı maddelerden biridir. Yan etki olarak şizofreni benzeri psikozlara neden olur. Yaklaşık 20 günlük kullanım sonunda tolerans gelişir. Zayıf olarak MAO enzimini de inhibe ettiğinden MAO inhibitörleri ve SSRI'lar ile beraber kullanılırsa serotonin sendromuna sebep olabilir. Bu durum siproheptadin ile tedavi edilebilir. DEHB tedavisinde kullanılan ticari ilaçlardan Dexedrine, Elvanse ve Adderall amfetamin içeren ilaçlar arasında sayılabilir.

Amfetamin, genellikle uzun yol araç kullananlarca uyku kaçırmak ve konsantrasyon gerektiren sporlarda (atıcılık, okçuluk, vb.) doping amacıyla da kullanılabilmektedir (amfetamin istismarı).[1]

Etki mekanizmaları

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Aminlerin re-uptake 1 ile nörona alınmasını inhibe ederler.
  • Aminlerin vezikülden sinaptik aralığa salınmasını artırırlar.

Klinik kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Dikkat eksikliğinde ve hiperkinezide.
  • Latearl hipotalamustaki merkezi inhibe etmesi nedeniyle obezitede.
  • Dopaminerjik aktivite artışı nedeniyle parkinsonda.
  • REM dönemini kısalttıkları için narkolepside kullanılırlar.

Amfetamin/metamfetamin kullananlarda beyin kanamaları sık görülür; beyin kanamaları felçlere (hemorajik stroke) neden olabilir.[1][2] Süreç yüksek ateşle başlar; bir süre sonra tabloya hipertansiyon ve kalpte ritim bozuklukları (aritmiler) eklenir. Hastaların bir bölümü hızla gelişen beyin sapı kanaması sonrasında felç bulguları gelişemeden ölebilirler (ansızın ölüm).[3]


  1. ^ a b Çöloğlu AS. Bağımlılık yapan toksik madde ölümlerinde otopsi bulguları: Kokain, amfetaminler, PPA, opium alkaloidleri (morfin ve eroin), Seminer Notları, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Cerrahpaşa, İstanbul, 1996
  2. ^ Huang MC, Yang SY, Lin SK, et al. Risk of cardiovascular diseases and stroke events in methamphetamine users: A 10-year follow-up study. Journal of Clinical Psychiatry, 77(10):1396-1403, 2016
  3. ^ Chiu ZK, Bennett IE, Chan P, Rosenfeld JV. Methamphetamine-related brainstem haemorrhage. Journal of Clinical Neuroscience, 32:137-139, 2016