Küçük Luristan Atabeyliği
Hurşidiler Küçük Luristan Atabeyliği | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1184-1597 | |||||
| Başkent | Hürremabad | ||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
Hurşidiler veya Küçük Luristan Atabeyliği (Farsça: لر کوچک Lor-e kūchek, Lurca: Lor-e Kūček, Kürtçe: Xurşidiyan), 1184 ile 1597 yılları arasında Luristan ve Çaharmahal ve Bahtiyari eyaletlerini kapsayan bölgede hüküm sürmüş Kürt devletidir.[1][2][3][4] Halkı Kürt ve Lurlar oluşturmaktaydı. Ünlü gezgin Marco Polo buraya da seyahat etmiş ve kurucusunun Şucaedîn Hurşid Kürd, adında bir Kürt beyi olduğunu yazmıştır.[5][6]
Bu Atabeyliği tarihi Kürt hanedanlıkları arasında sayan Şerefhanın aktadıklarına göre, bu hanedanlığın kurucusu Kürt Cengrewi (Şavaşçılar) aşiretinin önden gelenlerinden olan Hurşid isminde bir Bey idi. Bu nedenden olacaki bazı kaynaklarda bu atabeyliğe Hurşidiler denmekte. Şerefhan'nın Şerefname adlı eserini İngilizceye çeviren Mehrdad R. Izady bazı İrani kaynaklara dayanarak, aksine Atabeyliğin Zengene Aşiretince kurulduğunu iddia etmektedir.[7]
Moğol istilası zamanında Şabankara'lar ile bu saldırılara karşı koysalarda, Luristan işgal edildi. İşgalden sonra toparlansalar'da Timur' un saldırıları sonucu yıprandılar, Lurlar ile Kürtler 1380'lerde bu ailenin Luristan'daki hakimiyetine son verdiler. Hakimiyet aynı soydan başka bir aileye geçti. Fakat yeni hükümdarlar "Atabey" unvanını bırakıp "Melik" unvanını almışlardır. "Küçük Lur" Atabeyleri 1597 yılına kadar Luristan'da hüküm sürmüşlerdir. Son hükümdar Melik Şahverdi kendi rızasıyla Kızılbaşlara katılmıştır.[8]
Atabeg ve Melikler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şucaedîn Hurşîdî Kurd[5]
- Seyfeddin Rüstem Nureddin
- Şerefeddin Ebubekir
- İzzeddin Garşasp
- Hüsameddin Halil Bedir Süca
- Bedireddin Mesud
- Tacdin Hüsameddin Halil
- Felekedîn Hesen
- Cemaleddin Hıdır Tacdin
- Hisameddin Emeri Şemseddin Derneki Şerefeddine Tahamtane Bedire Süca
- Şemseddin Mehmud Nureddin İzzettin Garşasp
- İzzettin Muhammed İzzettin
- Devlet Hatun
- İzzettin Hüseyin
- Şuca'edin Muhammed
- Melîk İzzettin Süca'adin
- Sidi Ahmed
- Şah Hüseyin
- Şah Rüstem
- Oxur
- Cihangir
- Rüstem Han
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ atabakan-e-lorestan. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ Yıldız, Erdal. "Şerefhan Şerefnâme Kürt Tarihi cilt 1" (İngilizce). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.s 110
- ^ Minorsky “Lur-i Buzurg,” EI1 III, pp. 52-55. B. Spuler “Hazāraspids,” EI2, pp. 336-37.
- ^ Ismail Kamandar Fattah (2000). Les dialectes kurdes méridionaux.
- ^ a b Polo, Marco, Pisa. The Travels of Marco Polo, Volume 1 (İngilizce). Library of Alexandria. ISBN 978-1-4655-0356-5. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ Polo, Marco; Yule, Henry; Cordier, Henry (1993). The Travels of Marco Polo - The Complete Yule-Cordier Edition. I. New York: Courier Corporation. s. 85. ISBN 9780486275864.
- ^ Mehrdad R. Izady: Sharafnamah, Sharaf al-Din Bitlisi, a parallel english-persian text, 2005
- ^ Kurdica.com: Lur-e Kûchik 20 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 29.10.08