İçeriğe atla

Affetme

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İmparator Marcus Aurelius kabilelere karşı kazandığı başarıdan sonra yenilenleri affederek merhamet gösterdiğini resmeden rölyef (Roma'da Capitoline Müzesi)

Psikolojik anlamda "affetme" diğer adıyla "bağışlama" veya bir kişi tarafından affedilme/ bağışlanma; başlangıçta mağdur edildiğini veya haksızlığa uğradığını düşünen bir kişinin, belirli bir suçluya ilişkin duygu ve tutumlarında bir değişikliğe gittiği ve kızgınlık ve intikam arzusu (ne kadar haklı olursa olsun) gibi olumsuz duygular[1] [2] [3] da dahil olmak üzere suçun etkisinin üstesinden geldiği kasıtlı ve gönüllü bir süreçtir. Teorisyenlerin inançları affetmenin aynı zamanda olumsuz duyguların olumlu tutumlarla değiştirilmesini sağladığı (yani suçluyu tolere etme yeteneğinin artması)[4][5][6] veya suçluyla uzlaşmayı gerektirdiği yönünde farklılık göstermektedir.[7] Bazı yasal bağlamlarda, affetme, birisini borç, kredi, yükümlülük veya diğer taleplerden kurtarmak için kullanılan eşanlamlısı "ibra" olan bir terimdir.[8] [9] Ancak buradaki "affetme" ve "bağışlama" kavramları basitçe bir cezanın silinmesi anlamına gelen af ile veyahut bir malın bir hakkın bir kişiye/kişilere karşılıksız veya şartlı ama bedelsiz şekilde devrini içeren bir hukuki sözleşme olan bağışlama sözleşmesi ile karıştırılmamalıdır.

Psikolojik düzeyde bağışlama/affetme; belirli "hayırseverlik", bir çıkar ilişkisi nedeniyle, bir eylem zararlı olarak görülmesine rağmen kerhen "bağışlanması" veya görmezden gelinmesi anlamında basit bir "göz yummadan"/"mazur görmekten" veya yalnızca suçluyu bir eylemin sorumluluğundan kurtarmak olan affetmekten veya bir kişinin bilincinden bir suçla ya da suç işleyenle ile ilgili anısını çıkarmaya çalışması anlamına gelen unutmaktan farklıdır. Bazı düşünce ekollerinde, kişinin bir başkasıyla olan ilişkisinin kendi yarısını dönüştürmek için kişisel ve "gönüllü" bir çabayı içerir, öyle ki kişi barışa ve ideal olarak psikolog Carl Rogers'ın diğerine karşı "koşulsuz olumlu saygı" olarak adlandırdığı şeye geri döner.[4][10] Bağışlama, geçmişteki bir yanlışı örtebilir ve onu şimdiki zamandan kaldırabilir.[11]

Psikolojik bir kavram ve bir erdem olarak affetmenin faydaları dini düşünce, felsefe, sosyal bilimler ve tıpta araştırılmıştır. Bağışlama basitçe bağışlayan kişi açısından ele alınabilir,[12] ki bu kişinin kendisini bağışlamasını da içerebilir. Bu [muğlak] affedilen kişi açısından olabileceği gibi, affeden ve affedilen arasındaki ilişki açısından da olabilir. Çoğu bağlamda, bağışlama herhangi bir onarıcı adalet beklentisi olmaksızın ve suçlunun herhangi bir yanıtı olmaksızın yapılır (örneğin, iletişim kurulamayan veya ölmüş bir kişi bağışlanabilir). Pratik anlamda, haksızlığa uğrayan kişinin kendisini affedebileceğine inanması için failin özür (apology) gibi bir tür kabul sunması veya açıkça af dilemesi gerekebilir.[4]

Bağışlamanın sosyal ve siyasi boyutları, "bağışlamanın" tamamen özel ve dini alanını içerir.[kaynak belirtilmeli] "Bağışlama" kavramı genellikle siyasi alanda olağandışı kabul edilir. Ancak Hannah Arendt, "bağışlama yetisinin" kamusal meselelerde yeri olduğunu düşünmektedir. Arendt affetmenin, telafisi mümkün olmayan bir durum karşısında kaynakları hem bireysel hem de kolektif olarak özgürleştirebileceğine, insanları sadece orijinal yanlışa tepki göstermeyecek şekilde hareket etmekte serbest bırakabileceğine inanmaktadır: "Affetmek, sadece yeniden harekete geçmeyen, yeni ve beklenmedik bir şekilde harekete geçen, onu kışkırtan eylem tarafından koşullandırılmayan ve bu nedenle hem affeden hem de affedilen kişiyi sonuçlarından kurtaran tek tepkidir."[13]

Sosyolog Benoit Guillou, 1994 soykırımının ardından affetme söylem ve uygulamalarını incelemek üzere Ruanda'da yürüttüğü bir çalışmada, "affetme" terimiyle ilişkilendirilen çok çeşitli anlamların ve bunun altında yatan siyasi doğanın altını çizmiştir. Çalışmanın bulgularında yazar, hem çok yönlü uygulamalarının hem de affetmenin sosyal bağların yeniden kurulmasına katkıda bulunabileceği koşulların daha net bir şekilde anlaşılmasını kolaylaştırmak için affetmenin dört temel yönünü ortaya koymuştur.[14]

Dünya dinlerinin çoğunda affetmeye ilişkin öğretiler yer alır ve bunların birçoğu çeşitli modern affetme gelenekleri ve uygulamaları için bir temel oluşturur. Bazı dini doktrinler veya felsefeler, insanların kusurları için ilahi bağışlanma bulmaları gerektiğini vurgularken diğerleri insanların birbirlerini affetmeleri gerektiğine daha fazla vurgu yapar; ancak diğerleri insani ve ilahi bağışlama arasında çok az ayrım yapar veya hiç ayrım yapmaz.

Bağışlama farklı insanlar ve kültürler tarafından birçok şekilde yorumlanır. Bu, ilişki odaklı iletişimde önemlidir. Tüm taraflar bağışlama konusunda ortak bir görüşü paylaştığında, ilişki sürdürülebilir. "Bağışlamanın öncüllerini anlamak, bağışlamanın fizyolojisini araştırmak ve insanları daha bağışlayıcı olmaları için eğitmek, bu terim için ortak bir anlayışa sahip olduğumuz sonucuna ulaşmamızı sağlar."[15]

Araştırmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

2006 yılı itibarıyla, araştırma literatüründe affetmenin psikolojik tanımı konusunda bir fikir birliği bulunmamaktadır. Bununla birlikte, affetmenin bir süreç olduğu konusunda fikir birliği vardır ve radikal davranışçı perspektiften bir model de dahil olmak üzere, affetme sürecini tanımlayan bir dizi model yayınlanmıştır.[16]

Wisconsin-Madison Üniversitesi'nden Dr. Robert Enright Uluslararası Bağışlama Enstitüsü'nü kurmuş ve bağışlama çalışmalarını başlatmıştır. Affetmenin 20 Adımlı Süreç Modelini geliştirmiştir.[17] Bu modele göre, birini affetmek için, maruz kaldığınız yanlışı, buna kimin neden olduğunu ve bunun gerçekleştiği bağlamı incelemelisiniz; bu konuda hissettiğiniz öfkenin, bununla ilişkili herhangi bir utanç veya suçluluk duygusunun ve bunun sizi nasıl etkilediğini göz önünde bulundurmalısınız; bir affetme tutumuna geçmek isteyip istemediğinize karar verin ve eğer öyleyse: anlayış, şefkat ve kabullenme üzerinde çalışmalı ve suçluya bir uzlaşma jesti yapmalısınız; daha sonra, haksızlığa uğrama ve affetme deneyiminizi hatırlama şeklinizi, bunu yaşam hikâyenize sağlıklı bir şekilde entegre edecek şekilde yeniden formüle etmelisiniz şeklinde bir modelleme yapılmıştır.

Uzun dönemli bir süreci gözeten bir çalışma, yaşamlarında genel olarak daha nörotik, öfkeli ve düşmanca davranan kişilerin, aradan uzun bir süre geçtikten sonra bile başka bir kişiyi affetme olasılıklarının daha düşük olduğunu göstermiştir. İhlalden iki buçuk yıl sonra, ihlali yapan kişiden kaçma ve ondan intikam almak isteme olasılıkları daha yüksektir.[18]

Araştırmalar, affeden insanların, kin tutanlara göre daha mutlu ve sağlıklı olduklarını göstermektedir.[19] Affetmenin fiziksel sağlığı nasıl iyileştirdiğini inceleyen ilk çalışma, insanların bir suçluyu affetmeyi düşündüklerinde kardiyovasküler sistem ve sinir sistemi fonksiyonlarının iyileştiğini keşfetmiştir.[20] Başka bir çalışma, insanlar ne kadar affedici olursa, çok çeşitli hastalıklardan o kadar az muzdarip olduklarını bulmuştur. Daha az bağışlayıcı olan kişiler ise daha fazla sayıda sağlık sorunu bildirmiştir.[21]

Forgive for Good kitabının yazarı Stanford Üniversitesi'nden Dr. Fred Luskin, affetmeyi öğretmenin etkileri üzerine yapılan araştırmalara dayanarak affetmenin öğrenilebileceğine (yani pratikle öğretilebilir bir beceri olduğuna) dair kanıtlar sundu. Bu araştırma, affetmenin güçlü ve olumlu sağlık etkilerine ampirik destek sağlamıştır. Aile üyeleri siyasi şiddet olaylarında öldürülen Kuzey İrlandalı Katolik ve Protestanlarla yapılan bir çalışma da dahil olmak üzere üç ayrı çalışmada, affetmeyi öğrenen kişilerin daha az öfkeli olduklarını, daha az incindiklerini, daha iyimser olduklarını, çeşitli durumlarda daha bağışlayıcı olduklarını ve daha şefkatli ve özgüvenli olduklarını bulmuştur. Çalışmaları, stres deneyiminde, stresin fiziksel belirtilerinde bir azalma ve canlılıkta bir artış olduğunu göstermektedir.[22]

Bağışlama/Affetmenin ne olup ne olmadığı hakkında görüşler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Bağışlama/affetme göz yummak değildir[4][22]
  • Affetme/bağışlama unutmak değildir[4][22]
  • Bağışlama/affetme mazur görmek değildir (yani, suçlunun sorumluluğunu veya özgür iradesini açıklamak için nedenler yaratmak)[4][22]
  • Bağışlama/affetmenin dini ya da uhrevi olması gerekmez[22]
  • Affetme/bağışlama, incinmişliği en aza indirmek değildir[22]
  • Bağışlama/affetme (yani ilişkide güvenin yeniden tesis edilmesi) uzlaşma değildir[4][22][23]
  • Affetme/bağışlama öfkeyi inkâr etmek veya bastırmak değildir; daha ziyade kızgınlığa odaklanır.[22]

[24] [25][26] Özellikle, affetmek için önce olumsuz duyguları kabul etmek ve ifade etmek sağlıklıdır.[27]

  • Affetme/bağışlama, hesap verebilirliği veya adaleti göz ardı etmek değildir.[28]

[29]

    • Özellikle, ceza ve tazminat (affedebilir veya affetmeyebilir ve yine de ceza ve/veya tazminat peşinde koşabilirsiniz) affetme seçiminden bağımsızdır.[30]

[31][32]

  • Bağışlama/affetme hukuktaki af veya affedilme değildir; eyleme muhatap kişi dışındaki bir kişi tarafından bağışlama verilemez veya seçilemez[4][22]
  • Duygusal affetme, karar verme affetme veya affetmenin ifade edilmesi ile aynı şey değildir. Duyguları ifade etmek (örneğin, "sana kızgınım" veya "seni affediyorum") duygulara gerçekten sahip olmak veya duyguları yaşamakla aynı şey değildir (yani, insanlar gerçekten başka bir şey hissederken başka bir kişiye duygusal deneyimlerini inkâr edebilir, yanlışlayabilir veya yalan söyleyebilir)[32][33]

[34]

  • Bu konu yoğun bir şekilde tartışılsa da,[6] (yani, bunu yapmayı seçmediğiniz sürece: ifade ederek veya uzlaşmaya çalışarak) "duygusal bağışlama" suçlu için değil, affedecek kişi içindir.[22]

Bağışlamanın zamanlaması

[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikolog Wanda Malcolm, Women's Reflections on the Complexities of Forgiveness (Affetmenin Karmaşıklığı Üzerine Kadın Düşünceleri) adlı kitabında, affetmenin neden zaman aldığını şöyle özetliyor: kendinle ilgili çalışmalar (bakım/iyileşme) öncelikli olduğunda (örneğin terapi, tıbbi yaralanmalar, vb.), ilişkisel [açıklama gerekli] güvenlik konularının ele alınması gerektiğinde ve kişiler arası bir suçun hemen ardından affetmeyi kolaylaştırmanın erken olabileceği durumlarda.[27] Malcolm, "affetmeyi kolaylaştırmaya yönelik erken çabalar, danışanımızın acı ve ıstırabına tanık olma konusundaki isteksizliğimizin bir işareti olabilir ve farkında olmadan danışanın acı ve ıstırabın katlanılamayacak kadar fazla olduğu ve bastırılması veya kaçınılması gerektiği inancını pekiştirebilir"[27] diye açıklamaktadır.

Worthington ve arkadaşları, "affetmeyi teşvik etmek için yapılan her şeyin, katılımcıların affetmeyi düşünmelerine ve duygusal olarak deneyimlemelerine yardımcı olmak için önemli bir zaman harcanmadığı sürece çok az etkisi olduğunu" gözlemlemiştir.[35] Affetmeyi kolaylaştırma çabaları, kişiler arası bir yaralanmadan hemen sonra erken ve hatta zararlı olabilir.[27][36]

Dini Bakışlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Kurtuluş (mitoloji) ve Günah
World Religions
Dünya Dinleri

Din, örneğin dini faaliyet, dini bağlılık ve öğretiler ve model alma yoluyla bir kişinin affetmeyi nasıl seçeceğini etkileyebilir.[37]

İbrani Dinler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Musevilik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Musevilikte Tövbe

Musevilikte, bir kişi bir zarara neden olur, ancak daha sonra samimi ve dürüst bir şekilde haksızlığa uğrayan kişiden özür diler ve yanlışı düzeltmeye çalışırsa, haksızlığa uğrayan kişi affetmeye teşvik edilir, ancak zorunlu değildir:

İnatçı olmak ve kendini yatıştırmaya izin vermemek yasaktır. Aksine, kişi kolayca yatıştırılmalı ve öfkelenmekte zorlanmalıdır. Suçlu tarafından af dilendiğinde, kişi samimi bir zihin ve istekli bir ruhla affetmelidir ... affetmek İsrail soyunun doğasında vardır. Mişneh Torah, Teshuva 2:10

Yahudilikte kişi bağışlanma hakkına sahip olabilmek için "zarar verdiği kişilere" gitmelidir.[38] Başkasına karşı işlediği bir suç için üç kez içtenlikle özür dileyen kişi bağışlanma talebinde bulunma yükümlülüğünü yerine getirmiş olur.[39] Bu, Yahudilikte bir kişinin diğer insanlara yaptığı yanlışlar için Tanrı'dan bağışlanma elde edemeyeceği anlamına gelir. Bu aynı zamanda, kurban ölmeden önce faili affetmediği sürece, Yahudilikte cinayetin affedilemez olduğu ve bunun için Tanrı'ya hesap verecekleri anlamına gelir, ancak kurbanın ailesi ve arkadaşları kendilerine neden olduğu keder için katili affedebilir. Yom Kipur'dan hemen önce okunan Tefila Zaka ayini ile şu sözlerle sona erer:

Biliyorum ki, bir başkasına maddi ya da fiziksel olarak, eylem ya da sözle haksızlık etmeyecek kadar dürüst kimse yoktur. Bu durum içimi acıtıyor, çünkü insan ile hemcinsi arasındaki haksızlıklar, haksızlığa uğrayanın gönlü alınana kadar Yom Kipur'da telafi edilmez. Bu nedenle yüreğim parçalanıyor ve kemiklerim titriyor; çünkü ölüm günü bile bu tür günahları telafi etmiyor. Bu nedenle, bana merhamet etmen, senin ve tüm insanların gözünde bana lütuf, şefkat ve merhamet bahşetmen için önünde secde ediyor ve yalvarıyorum. Bana iftira atmış ya da aleyhimde yalanlar yaymış olsalar bile, ister şahsen ister mal olarak bana haksızlık eden herkesi kesin ve kararlı bir bağışlamayla affediyorum. Bana şahsen ya da mal olarak zarar veren ya da bir insanın başkasına karşı işleyebileceği her türlü günahı işleyen herkesi [yasal olarak uygulanabilir ticari yükümlülükler ve 'beni affedeceği için ona zarar verebilirim' düşüncesiyle bana kasten zarar veren biri hariç] serbest bırakıyorum. Bu ikisi dışında herkesi tamamen ve nihai olarak affediyorum; kimse benim yüzümden cezalandırılmasın. Ve ben herkesi affettiğim gibi, Sen de başkalarının gözünde bana lütufta bulun, onlar da beni kesinlikle affetsinler.

Dolayısıyla başkalarını affetmenin "ödülü", başkalarına yapılan yanlışlar için Tanrı'nın affetmesi değil, diğer kişinin affetmesini sağlamak için yardım etmektir.

İngiliz Milletler Topluluğu Birleşik İbrani Cemaatleri'nin baş hahamı Sir Jonathan Sacks şöyle özetlemiştir: "Tanrı affeder ama insanlar affetmez diye bir şey yoktur. Aksine, Tanrı'ya karşı işlenen günahları sadece Tanrı'nın affedebileceği gibi, insanlara karşı işlenen günahları da sadece insanların affedebileceğine inanıyoruz."[40]

Yahudiler, Tanrı'nın gelecek yıl boyunca neler olacağına dair karar vermesinden bir gün önce Kefaret Günü olan Yom Kippur'u kutlarlar.[38] Yom Kippur'dan hemen önce, Yahudiler bir önceki yıl boyunca haksızlık ettikleri kişilerden (eğer daha önce yapmamışlarsa) af dilerler.[38] Yom Kippur sırasında Yahudiler oruç tutar ve bir önceki yıl Tanrı'ya karşı işledikleri günahlar için Tanrı'nın kendilerini bağışlaması için dua ederler.[38] Samimi bir tövbe gereklidir ve bir kez daha, Tanrı yalnızca kişinin Tanrı'ya karşı işlediği günahları bağışlayabilir; bu nedenle Yahudilerin aynı zamanda haksızlık ettikleri kişilerin de bağışlanmasını istemeleri gerekir.[38]

Hristiyanlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Rembrandt – "Kaybolan Oğul'un dönüşü" ("The Return of the Prodigal Son")

Ne mutlu merhametli olanlara! Çünkü onlar merhamet bulacaklar.İsa Matta İncili 5:7[41]

Bağışlama Hristiyan etiğinin merkezinde yer alır. İsa'nın takipçilerine okumayı öğrettiği dua, Tanrı'ya "biz de borçlularımızı bağışladığımız gibi, sen de bizim borçlarımızı bağışla" diye yalvarır.[42] Petrus İsa'ya birini ne kadar sıklıkla bağışlayacağını sorduğunda, İsa "yedi kez değil, size söylüyorum, yetmiş yedi kez" demiştir.[43] İsa, Tanrı'nın günahlarınızı bağışlamasının, sizin başkalarını bağışlamanıza bağlı olduğu konusunda uyarmıştır.[44] İncillerden birinde, İsa çarmıha gerilirken Tanrı'dan kendisini çarmıha gerenleri bağışlamasını ister.[45]

Hannah Arendt, İsa'nın "insani meseleler alanında affetmenin rolünü keşfeden kişi"[46] olduğunu iddia etmiştir.

Tanrı'nın bağışlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudiliğin aksine, Hristiyanlıkta Tanrı insanların insanlara karşı işlediği günahları affedebilir, çünkü ebedi günah hariç her günahı affedebilir ve kişinin kurbanını affetmesi kurtuluş için gerekli değildir.[47] Kaybolan Oğul Meseli[48] belki de affetme konusunda en iyi bilinen meseldir ve Tanrı'nın tövbe edenleri affetmesine atıfta bulunur. İsa kendisini çarmıha gerenler için Tanrı'dan af dilemiştir. "O zaman İsa, 'Baba, onları bağışla, çünkü ne yaptıklarını bilmiyorlar' dedi."Luke 23:34

Başkalarını affetmek
[değiştir | kaynağı değiştir]

Suçları bağışlamak merhametin ruhani işleri arasındadır[49] ve başkalarını bağışlamak Tanrı tarafından bağışlanmayı beraberinde getirir.[50] Markos 11:25 ve Matta 6:14-15 ayetlerinde Babamız Duası'nın ardından gelen "Eğer siz başkalarının suçlarını bağışlarsanız, göksel Babanız da sizi bağışlayacaktır, ama siz başkalarını bağışlamazsanız, Babanız da sizin suçlarınızı bağışlamayacaktır"[51] ayetleri göz önünde bulundurulduğunda, bağışlamak bir Hristiyan için bir seçenek değildir; aksine Hristiyan olmak için bağışlamak gerekir. Hristiyanlıkta bağışlama, Mesih'e ve diğer inananlara teslimiyetin bir tezahürüdür.[52]

Yeni Ahit'te İsa başkalarını bağışlamanın ya da onlara merhamet göstermenin öneminden bahseder. Bu, Tanrı'nın İsa Mesih'in ölümüyle kefaret eden kurbanına iman yoluyla günahları bağışladığı (1 Yuhanna 2:2[53]) ve bu nedenle Hristiyanların başkalarını bağışlaması gerektiği (Efesliler 4:32[54]) inancına dayanır. İsa Acımasız Köle Benzetmesini (Matta 18:21-35[55]) kullanarak takipçilerinin (benzetmede hizmetkâr tarafından temsil edilen) affetmeleri gerektiğini çünkü Tanrı'nın (kral tarafından temsil edilen) çok daha fazlasını affettiğini göstermiştir.

Dağdaki Vaaz'da İsa tekrar tekrar bağışlamadan söz etmiştir: "Ne mutlu merhametli olanlara, çünkü onlar merhamet göreceklerdir."[56] "Sunakta armağanınızı sunarken, kardeşinizin size karşı bir sorunu olduğunu anımsarsanız, armağanınızı sunağın önünde bırakıp gidin; önce kardeşinizle barışın, sonra gelip armağanınızı sunun."[57] "Dua ederken, birine karşı bir şeyiniz varsa bağışlayın ki, göklerdeki Babanız da sizin suçlarınızı bağışlasın."[58] "Babanız nasıl merhametliyse, siz de öyle merhametli olun."[59] "Yargılamayın, yargılanmazsınız; mahkûm etmeyin, mahkûm edilmezsiniz. Bağışlayın, bağışlanacaksınız."[60]

Başka bir yerde şöyle denir: "O zaman Petrus gelip O'na şöyle dedi: 'Ya Rab, kardeşim bana karşı günah işlerse, ne kadar sık bağışlamalıyım? Yedi kez mi? İsa ona, 'Yedi kez değil, sana söylüyorum, yetmiş yedi kez' dedi."[61]

Papa XVI. Benedictus, 2012 yılında Lübnan'a yaptığı bir ziyarette, barışın karşılıklı affetmeye dayanması gerektiğinde ısrar etmiştir: "Sadece verilen ve alınan bağışlama, uzlaşma ve evrensel barış için kalıcı temeller atabilir."[62]

Papa Franciscus bir Genel Konuşma sırasında, Tanrı'nın kendini affettiği gibi başkalarını affetmeyi[63] açıklamıştır.

Müslümanlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Makale serilerinden
Allah
İlgililer

İslam, Allah'ın Al-Gafur (Arapça: Gufran غفران bağışlama anlamına gelir) olduğunu öğretir. "Gafur" ve tüm bağışlamaların asıl kaynağıdır. İslam'da tövbe ile Allah'tan bağışlanma dilemek bir fazilettir.[64][65][66]

...Allah geçmişi affetmiştir. Fakat kim bunu yeniden işlerse Allah onun cezasını verir. Allah suçlunun hakkından gelen mutlak güç sahibidir... (Maide suresi 5: 95. ayet)[67][68]

İslam'da affetmek müstehap olarak kabul edilir, çünkü Allah affetmeye değer verir. Kur'an'da ve hadislerde bağışlamayı tavsiye eden çok sayıda ayet vardır. İslam aynı zamanda verilen zarar ölçüsünde kısasa izin verir, ancak Allah'tan bağışlama sevap olarak değerlendirilerek teşvik edilir.[69][70]

...Bir kötülüğün karşılığı ona denk bir kötülüktür; ama kim bağışlar, düzeltme yolunu tutarsa onun mükâfatını Allah verir. Hiç şüphe yok ki O haksızlık edenleri sevmez...(Şura suresi 42: 40. ayet)[71][72]

...Bir iyiliği açıklar veya gizlerseniz yahut bir kötülüğü affederseniz şüphesiz Allah da ziyadesiyle affedicidir; O her şeye kādirdir...(Nisa suresi 4 :149)[73]

"Afw"da (عفو) İslam'da bağışlama için kullanılan başka bir terimdir; Kur'an'da 35 kez geçer ve bazı itikadî mezheplerde "gufran" ile birbirinin yerine kullanılır.[64][66][74] Afv, affetmek, bir hatayı veya suçu mazur görmek anlamına gelir. Din bilginlerinden biri olan Muhammed Amanullah'a göre,[75] İslam'da bağışlama ('Afv) üç hikmetten türetilmiştir. Affetmenin ilk ve en önemli hikmeti, mağdurun veya mağdurun velisinin intikam yerine parayı kabul etmesinin merhametli olmasıdır.[76][77] Affetmenin ikinci hikmeti, affeden kişinin onurunu ve saygınlığını artırmasıdır.[75] Affetmek bir zayıflık, aşağılanma veya onursuzluk işareti değildir.[66] Aksine, affetmek onurludur, affedenin Allah katındaki değerini yükseltir ve affedenin cennete girmesini sağlar.[75] Affetmenin üçüncü hikmeti, Taberî ve Kurtubî gibi âlimlere göre, affetmenin affedenin hayatının diğer dönemlerinde işlemiş olabileceği günahlara kefaret olmasıdır.[66][78] Affetmek bir tür sadakadır. Bağışlama, Allah'tan korkan insanların bir niteliği olan takvadan gelir.[75] Başka kötülüğün geldiği kavim ve kişılerede bağışlama yapılması Kur'an da öğütlenmektedir. Mesela Maide suresi 12-13. ayetlerde Yahudilere büyük eleştiriler olmasına karşın onların da yeri geldiğinde affedilmesinden bahsedilmekte tavsiye edilmektedir.

...﴾12﴿Andolsun ki Allah İsrâiloğulları’ndan söz almıştı. Onlardan on iki de nakîb (temsilci) göndermiştik. Allah onlara şöyle demişti: “Ben sizinle beraberim. Eğer namazı dosdoğru kılarsanız, zekâtı verirseniz, peygamberlerime iman eder ve onları desteklerseniz, bir de Allah rızası için borç verirseniz andolsun ki sizin günahlarınızı örterim ve sizi mutlaka altından ırmaklar akan cennetlere koyarım. Artık bundan sonra içinizden kim inkâr ederse kesinlikle doğru yoldan sapmış olur.”[79]﴾13﴿ Ahidlerini bozdukları için onları lânetledik ve kalplerini katılaştırdık. Onlar kelimelerin yerlerini değiştiriyorlar. Kendilerine bildirilenlerden (Tevrat) önemli bir kısmını da unuttular. İçlerinden pek azı hariç olmak üzere onlardan daima bir hainlik görürsün. Sen yine de onları affet, hoş gör. Çünkü Allah iyilik edenleri sever...[80][81]

Bununla birlikte müminin affetmesi yönünde tavsiye verilmesine karşın Allah'ın kendisine şirk koşanları[82][83] ve hak gözetmeyenleri (kul hakkı çiğneme ve zulüm)[84][85] affetmeyeceği de Kuran'da belirtilmektedir. Bunun dışındaki günahlarda ise Allah'ın affediciliğinden bahsedilmektedir.

Yine affetmekle ilgili Muhammed'in söylediği rivayet olunan bir hadis şu şekildedir:

Sadaka vermekle mal eksilmez. Allah Teâlâ affeden kulunun değerini artırır. Allah rızası için alçak gönüllü olanı Allah yüceltir.[86]

Diğer taraftan müslümanın kendi mümin kardeşiyle 3 günden fazla küs kalmaması yönünde hadiste affetmeyi teşvik bağlamında rivayet olunmaktadır.

"Birbirinizle ilginizi kesmeyiniz, sırt dönmeyiniz, kin tutmayınız ve hased etmeyiniz. Ey Allah'ın kulları, kardeş olunuz. Bir Müslümanın, din kardeşini üç günden fazla terkedip küs durması helâl değildir."[87]

Bahai İnancı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bahai Yazılarında, başkalarına karşı nasıl bağışlayıcı olunacağına dair bu açıklama verilmiştir:

Yaratılanları kendileri için değil, Tanrı için sevin. Onları Tanrı için severseniz asla öfkelenmez ya da sabırsızlanmazsınız. İnsanlık mükemmel değildir. Her insanda kusurlar vardır ve insanların kendilerine bakarsanız her zaman mutsuz olursunuz. Fakat Tanrı'ya doğru bakarsanız, onları sevecek ve onlara karşı nazik olacaksınız, çünkü Tanrı'nın dünyası mükemmellik ve tam merhamet dünyasıdır. Bu nedenle, hiç kimsenin kusurlarına bakmayın; bağışlama gözüyle bakın. —Abdülbaha, The Promulgation of Universal Peace, s. 92

Hint kökenliler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Budizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Budizm'de bağışlama, zararlı düşüncelerin kişinin zihinsel esenliğine zarar vermesini önler.[88] Budizm, nefret ve kötü niyet duygularının zihin-karmamız üzerinde kalıcı bir etki bıraktığını kabul eder. Budizm daha sağlıklı bir etki bırakan düşüncelerin geliştirilmesini teşvik eder. "Karma yasası üzerine düşünürken, meselenin intikam almak değil, mettā ve affetme pratiği olduğunu fark ederiz, çünkü mağdur olan kişi gerçekten de en talihsiz kişidir."[89] Kızgınlıklar zaten ortaya çıkmışsa, Budist görüş sakince köklerine geri dönerek onları serbest bırakmaya devam etmektir [kaynak belirtilmeli]. Budizm, meditasyon ve gerçekliğin doğasına dair içgörü edinme yoluyla yanılsama ve acıdan kurtulmaya odaklanır. Budizm affetmeyi gerekli kılan tutkuların gerçekliğinin yanı sıra bu tutkuların nesnelerinin gerçekliğini de sorgular.[90] "Affetmediysek, acımızın etrafında bir kimlik yaratmaya devam ederiz ve yeniden doğan da budur. Acı çeken şey budur."[91]

Budizm en başta kızgınlıklardan kaçınmanın bir yolu olarak mettā (sevgi dolu şefkat), karuna (merhamet), mudita (sempatik neşe) ve upekkhā (soğukkanlılık) kavramlarına büyük önem verir. Bu düşünceler, hem kendimizin hem de başkalarının çektiği acıların dünyadaki bağlamını anlamak için kullanılır.

"Bana kötü davrandı, bana vurdu, beni alt etti, beni soydu" - bu tür düşünceler besleyenlerde nefret asla sona ermeyecektir. "Beni istismar etti, bana vurdu, beni alt etti, beni soydu" - bu tür düşünceler beslemeyenlerde nefret sona erecektir."- Dhammapada 1.3-4 (çev. Radhakrishnan)[92]

Hinduizm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kshama
Holi ilkbaharda kutlanan Hindu renk festivalidir. Geleneksel olarak bu aynı zamanda affetme, başkalarıyla tanışma ve ilişkileri onarma günüdür.[93][94] Endonezya'da, Balili Hindular arasında Ngembak Geni - Nyepi'den sonraki gün - baharda buluşmak ve hem af dilemek hem de birbirlerini affetmek için ritüel bayram günüdür.[95]

Hinduizmin Vedik dönem edebiyatında ve destanlarında Ksama veya Kshyama (Sanskritçe:क्षमा)[96] ve buna dayalı füzyon sözcükleri bağışlama kavramını adlandırır. Ksama kelimesi Sanskritçe metinlerde genellikle kripa (şefkat), daya (nezaket) ve karuna (करुणा, merhamet) ile birleştirilir.[97] Rigveda'da bağışlama, hem yanlış yapan hem de haksızlığa uğrayan bağlamında tanrı Varuna'ya adanmış ayetlerde ele alınır.[98][99] Bağışlama Hindu Dharma'da altı temel erdemden biri olarak kabul edilir.

Hindu Dharma'da affetmenin teolojik temeli, affetmeyen bir kişinin yanlış anıların, olumsuz duyguların, öfkenin ve hem bugününü hem de geleceğini etkileyen çözülmemiş duyguların yükünü taşıyor olmasıdır. Hindu Dharma'da kişi yalnızca başkalarını affetmekle kalmamalı, aynı zamanda bir başkasına haksızlık ettiğinde de af dilemelidir.[97] Af; hayırseverlik, arınma, Vrata orucu, ritüeller ve meditatif iç gözlem yoluyla haksızlığa uğrayan bireyden ve genel olarak toplumdan istenmelidir.

Hindu Dharma'da bağışlama, retorik olarak dişil ve eril biçimlerde karşıtlaştırılarak daha da rafine hale getirilir. Dişil formda bağışlamanın bir şekli Lakşmi (Hindistan'ın bazı bölgelerinde Tanrıça Sri olarak adlandırılır) aracılığıyla açıklanır; diğer şekli ise eril formda kocası Vişnu aracılığıyla açıklanır.[97] Dişil Lakshmi, yanlış yapan kişi tövbe etmediğinde bile bağışlar. Eril Vişnu ise yalnızca yanlış yapan kişi tövbe ettiğinde affeder. Hindu Dharma'sında, Lakshmi'nin tövbe etmeden bağışladığı dişil bağışlama, ancak tövbe edildikten sonra bağışlanan eril bağışlamadan daha yüksek ve daha asildir. Hindu destanı Ramayana'da Kral Rama'nın karısı Sita, kendisine zarar veren bir kargayı affettiği için sembolik olarak övülür. Ramayana destanının ilerleyen bölümlerinde, Lanka'da kaçırıldığı sırada kendisini taciz edenleri affettiği için tekrar övülür.[97] Diğer birçok Hindu hikâyesi tövbe ile veya tövbe olmadan affetmeyi tartışır.[100]

Bağışlama kavramı Hindu literatüründe kapsamlı tartışmalara konu olmuştur. Bazı Hinduizm metinlerinde,[101] cinayet ve tecavüz gibi belirli günahların ve kasıtlı eylemlerin doğal olarak affedilemez olduğu tartışılır; bu eski bilginler, genel affetmenin her durumda etik açıdan olarak haklı olup olmadığını ve affetmenin suçu, saygısızlığı, sosyal düzensizliği ve insanların sizi ciddiye almamasını teşvik edip etmediğini tartışırlar.[102]

Diğer eski Hinduizm metinleri affetmenin uzlaşmayla aynı şey olmadığını vurgular. Hindu Dharma'da bağışlama, kişinin suçluyla uzlaşmasını gerektirmediği gibi, bazı durumlarda uzlaşmayı da dışlamaz. Bunun yerine Hindu felsefesinde affetmek; merhametli, sevecen, nazik olmak ve bir başkasının veya bir şeyin neden olduğu zararı veya incinmeyi bırakmaktır.[103] Affetmek kişinin kendisini olumsuz düşüncelerden kurtarması ve ahlaki ve etik bir yaşamı (dharmik bir yaşam) mutlulukla yaşamaya odaklanabilmesi için gereklidir.[97] Kendini gerçekleştirmiş en yüksek durumda, bağışlama kişinin kişiliğinin özü haline gelir; burada zulme uğrayan kişi etkilenmeden, tedirgin olmadan, kurban gibi hissetmeden, öfkeden (akrodhi) arınmış olarak kalır.[104] [105]

Hindu Dharma'nın diğer destanları ve eski edebiyatı affetmeyi tartışır. Örneğin:

Bağışlama erdemdir; bağışlama kurbandır; bağışlama Vedalar'dır; bağışlama Shruti'dir.
Bağışlama geleceğin çileci erdemini korur; bağışlama çileciliktir; bağışlama kutsallıktır; ve bağışlama sayesinde evren bir arada tutulur.

- Mahabharata, Kitap 3, Vana Parva, Bölüm XXIX[106]

Doğruluk en yüce iyiliktir, bağışlama en yüce huzurdur, bilgi en yüce hoşnutluktur ve iyilikseverlik tek mutluluktur.

- Mahabharata, Kitap 5, Udyoga Parva, Bölüm XXXIII[107]

Janak sordu: "Tanrım, kişi bilgeliğe nasıl ulaşır? Kurtuluş nasıl gerçekleşir?"
Ashtavakra cevap verdi: "Ey sevgili, eğer kurtuluş istiyorsan, zehir olarak hayal edilen tutkulardan vazgeç, nektar olarak bağışlama, masumiyet, merhamet, hoşnutluk ve gerçeği al; (...)"

- Ashtavakra Gita[108][109]

Caynizm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Kṣamāpanā, Pratikramana ve Micchāmi dukkaḍaṃ

Caynizm (Jainizm)'de bağışlayıcılık Jainlerin geliştirmesi gereken başlıca erdemlerden biridir. Kṣamāpanā veya yüce bağışlama, dharma on özelliğinden birinin bir parçasını oluşturur.[110] Jain duasında (pratikramana) Jainler yemek yerken veya rutin faaliyetlerini yerine getirirken zarar vermiş olabilecekleri ekindriya veya bitkiler ve mikroorganizmalar gibi tek duyulu varlıklar da dahil olmak üzere çeşitli yaratıklardan tekrar tekrar af dilerler.[111] Bağışlanma, Prakrit dilinde "yapılan tüm kötülükler sonuçsuz kalsın" anlamına gelen micchāmi dukkaḍaṃ ifadesinin söylenmesiyle istenir.[112] Jain festivali paryusana'nın son günü olan samvatsari sırasında, pratikraman'dan sonra micchāmi dukkaḍaṃ ifadesini söylerler. Bir ritüel meselesi olarak, arkadaşlarını ve akrabalarını şahsen micchāmi dukkaḍaṃ ile selamlar ve bağışlanmalarını dilerler. Hiçbir özel kavga ya da anlaşmazlık samvatsari'nin ötesine taşınamaz ve dışarıdaki arkadaş ve akrabalara af dileyen mektuplar yazılır ve telefon görüşmeleri yapılır.[113]

Pratikraman ayrıca aşağıdaki duayı da içerir:[114]

Khāmemi savva-jīve savvë jive khamantu me /

metti me savva-bhūesu, veraṃ mejjha na keṇavi //
(Tüm yaratıklardan af diliyorum, tüm yaratıklar beni affetsin.

Tüm varlıklarla dostluğum olsun ve hiçbiriyle düşmanlığım olmasın).

Jainler günlük dualarında samayika ve Iryavahi sutra okuyarak rutin faaliyetlerini sürdürürken tüm yaratıklardan bağışlanma dilerler:[115]

Sen, ey saygıdeğer kişi! Gönüllü olarak bana izin ver. Yürürken işlediğim günahları itiraf etmek istiyorum. İzninizi onurlandırıyorum. İtiraf ederek kendimi günahkâr eylemlerden arındırmak istiyorum. Yürürken, gelip giderken, canlı organizmalara, tohumlara, yeşil çimenlere, çiğ damlalarına, karınca tepelerine, yosunlara, canlı suya, canlı toprağa, örümcek ağına ve diğerlerine basarken işkence etmiş olabileceğim tüm canlı varlıklardan af diliyorum. İster tek duyulu, ister iki duyulu, ister üç duyulu, ister dört duyulu, ister beş duyulu olsun, tüm bu canlılardan af diliyorum. Tekmelediğim, tozla kapladığım, toprağa sürttüğüm, başkalarıyla çarpıştırdığım, baş aşağı çevirdiğim, eziyet ettiğim, korkuttuğum, bir yerden başka bir yere taşıdığım veya öldürdüğüm ve hayatlarından mahrum bıraktığım. (İtiraf ederek) tüm bu günahlardan bağışlanayım.

Jain metinleri affetme konusunda Māhavīra'dan alıntı yapar:[116]

Bir ruh, prāyaṣcitta (tövbe) uygulayarak günahlardan kurtulur ve hiçbir günah işlemez; prāyaṣcitta'yı doğru bir şekilde uygulayan kişi yolu ve yolun ödülünü kazanır, iyi davranışın ödülünü kazanır. Bağışlanma dileyerek zihin mutluluğu elde eder; böylece her tür canlı varlığa karşı nazik bir eğilim kazanır; bu nazik eğilim sayesinde karakter saflığını ve korkudan özgürlüğü elde eder."
—Māhavīra'dan Uttarādhyayana Sūtra 29:17-18

Keşişler arasındaki davranış kuralları, tüm günahlar için af dilemelerini gerektirir:[117]

Eğer keşişler ya da rahibeler arasında bir tartışma ya da anlaşmazlık çıkarsa, genç keşiş üstünden, üst de genç keşişten af dilemelidir. Bağışlamalı ve bağışlanma dilemeli, yatıştırmalı ve yatıştırılmalı ve kısıtlama olmaksızın sohbet etmelidirler. Yatıştırılan kişi için (kontrolde) başarı olacaktır; yatıştırılmayan kişi için başarı olmayacaktır; bu nedenle kişi kendini yatıştırmalıdır. "Bu neden söylendi efendim? Huzur, monastisizmin özüdür."

— Kalpa Sūtra 8:59

Diğer

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hoʻoponopono

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hoʻoponopono eski bir Hawaii uzlaşma ve bağışlama uygulaması olup dua ile birleştirilmiştir. Benzer bağışlama uygulamaları Samoa, Tahiti ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere Okyanusya -Güney Pasifik'teki adalarda da gerçekleştirilmiştir. Geleneksel olarak "Hoʻoponopono", fiziksel olarak hasta olan bir kişinin aile üyeleri arasında şifacı rahipler veya "kahuna lapaʻau" tarafından uygulanır. Modern versiyonlar aile içinde bir aile büyüğü tarafından veya birey tarafından tek başına gerçekleştirilir.

Popüler tanınma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Affetme ihtiyacı yaygın olarak kabul edilmektedir, ancak insanlar bunu başarmanın yollarını genellikle bulamamaktadır. Örneğin, Gallup Anket şirketi, 1988 yılında çeşitli dini konularda Amerikan halkını temsil eden geniş bir örneklemde, %94'ünün affetmenin önemli olduğunu söylediğini, ancak %85'inin affedebilmek için dışarıdan yardıma ihtiyaç duyduğunu tespit etmiştir. Ancak düzenli olarak dua etmenin bile etkili olmadığı görülmüştür.

Bağışlama merhamete benzer, bu nedenle bir kişi bağışlama sürecini tamamlayamasa bile, özellikle de pek çok yanlış kötülükten ziyade zayıflıktan yapıldığında, yine de merhamet gösterebilir. Gallup anketi, etkili olan tek şeyin [kaynak belirtilmeli] "meditatif dua"[118] olduğunu ortaya koymuştur.

Bir araç olarak affetme, onarıcı adalet programları gibi alanlarda,[119] apartheid'ın kaldırılmasından sonra hakikat ve uzlaşma sürecinde, Ruanda soykırımının mağdurları ve failleri arasında, İsrail-Filistin çatışması ve Kuzey İrlanda çatışmasındaki şiddete yanıt olarak yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Bu durum Beyond Right and Wrong: Stories of Justice and Forgiveness (2012) adlı belgesel filmde belgelenmiştir.[120][121]

Bağışlama/affetme, kişinin durumla olan duygusal bağından kaynaklandığı için duygu teorisiyle ilişkilendirilir. Bağışlama, çoğu insana genç yaşta anlaması ve uygulaması öğretilen bir şeydir. Filozof Joseph Butler (On Beş Vaaz (Fifteen Sermons)) affetmeyi "kızgınlığın üstesinden gelmek, ahlaki nefretin üstesinden gelmek, bir konuşma eylemi ve hoşgörü" olarak tanımlamıştır.[122]

İlişkilerde affetme

[değiştir | kaynağı değiştir]
Evlilikte affetme

Evlilikte affetmek önemlidir.[kaynak belirtilmeli] İki kişi birbirini affedebildiğinde bu mutlu bir evliliğe katkıda bulunur. Affetmek sorunların büyümesini önlemeye yardımcı olabilir.[123]

2005 yılında yapılan bir çalışmada, araştırmacılar evlilikte affetmenin önemli olup olmadığını araştırmışlardır. Bağışlama genellikle ne zaman gerçekleşir - bir tartışmadan önce mi yoksa sonra mı? Bir kişi sözünü tutmadığında bağışlama bir rol oynar mı? vb.[123]

Araştırmacılar evlilikte affetme ile ilgili altı bileşen bulmuşlardır: memnuniyet, kararsızlık, çatışma, atıflar (atfetmeler), empati ve bağlılık.[123] Bir ilişkideki insanlar affetmenin, olanları unutmak anlamına geldiğine inanırlar.[123] Çiftler eşlerini affettiklerinde, kalabilecek acılarının üstesinden gelmek için bazen profesyonellerin yardımına ihtiyaç duyarlar.[123] Araştırmacılar, kimin acı çektiğine ve acıya kimin neden olduğuna bağlı olarak her bir bireyin durumu nasıl algıladığı arasındaki farklılıkları tanımladılar.[123]

Affetme eylemi ve etkileri kişiler arasındaki ilişki durumuna göre değişebilir. İster evli, ister arkadaş ya da tanıdık olsun, affetme süreci benzerdir ancak tamamen aynı değildir.[124]

Affetme modelleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Enright'ın affetme modeli ampirik destek almıştır ve affetmeyi dört aşamalı bir yolculuk olarak görmektedir":[123] Ortaya çıkarma aşaması: Kişinin yaşadığı acıyı keşfetmeyi vurgular.

Karar aşaması
Bağışlamanın doğası tartışılır. Kişi, ihlalde bulunan kişiyi affetmeye çalışacağını taahhüt eder.
Çalışma aşaması
İçgörü ve anlayış kazanma çabasıyla odak ihlalde bulunan kişiye kayar.
Derinleşme aşaması
Mağdur çözüme doğru ilerler, yalnız olmadığının farkına varır, başkalarının affediciliğinin alıcısı olmuştur ve affetme sürecinde anlam ve amaç bulur.[123]

Evli çiftler tartıştıklarında kimin haklı kimin haksız olduğuna odaklanma eğilimindedirler.[123]

Öneri ve müdahaleler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araştırmacılar ayrıca evli bireylerin birbirleriyle iletişim kurmalarına, sorunları çözmelerine ve birbirlerini daha kolay affetmelerine yardımcı olmak için uygulayıcılara ve müdahalelere yönelik tavsiyelerde bulunmuştur.[123] Örneğin, insanlar herhangi bir müdahaleye başlamadan önce affetmenin ne anlama geldiğini araştırmalı ve anlamalıdır çünkü affetmeye ilişkin önyargılı fikirler çiftlerin affetmeye açık olmasında sorunlara neden olabilir.[123] Örneğin, bir kişinin eşinin zayıf olduğunu düşünebileceği korkusuyla eşini affetmemesi bir çatışmaya neden olabilir.

2001 yılında Charlotte van Oyen Witvliet, insanlardan kendilerini inciten, yanlış yapan veya kıran birini düşünmelerini istedi. Cevap vermeyi düşündüklerinde, tepkilerini gözlemledi. Kan basınçlarını, kalp atış hızlarını, yüz kaslarının gerginliğini ve ter bezi faaliyetlerini gözlemledi. Kini hatırlamak adayların kan basıncını ve kalp atış hızını artırdı ve daha fazla terlediler. Ruminasyon stresli ve tatsızdı. Affetmeyi benimsediklerinde, normal uyanıklığın ürettiğinden daha fazla anksiyete tepkisi göstermediler.[125]

Bağışlama müdahaleleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoloji araştırmacıları, bağışlama müdahalelerinin amacının, uyaranla ilişkili genel olumsuz duyguyu azaltmak ve bireyin olumlu duygusunu artırmak olduğu konusunda hemfikirdir.[126][127] Affetmenin terapiye dahil edilmesi eksik olmuştur,[126] ancak popülerlik kazanmıştır.[126] Psikolojide affetmenin büyümesi, affetme müdahalelerinin incelenmesine yol açmıştır.[126]

Grup temelli affetme müdahaleleri üzerine yapılan bir meta-analiz, bu müdahalelerin kendi bildirdikleri affetmeyi ne kadar artırdığını (veya "affetmemeyi" ne kadar azalttığını) incelemiştir. Sonuç olarak, "Veriler açıkça konuşuyor gibi görünüyor: Affetme müdahaleleri etkilidir."[128]

Farklı tipler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Affetme müdahalelerinin çeşitli biçimleri vardır:[126] Bunlardan biri, hastaların iç gözlem teknikleri kullanarak ve bunu terapiste ifade ederek affetmelerini engelleyen varlıkla yüzleşmeye zorlandığı durumdur.[126][127] Bir diğeri, kişinin olayları suçlunun bakış açısından görmeye çalışmasını sağlamaktır, böylece suçlunun eylemlerinin arkasındaki mantığı anlayabilir.[126][127] Bunu yapabilirlerse, suçluyu daha kolay affedebilirler.[126][127]

Araştırmacılar ilişkilerde affetme müdahalelerini ve duanın affetmeyi artırıp artırmadığını incelemişlerdir. Bir çalışma, bir arkadaş için dua etmenin veya dört hafta boyunca her gün o kişi hakkında olumlu düşünceler düşünmenin, o arkadaşı veya partneri affetme şansını olumlu yönde artırdığını ve bunun da daha iyi bir ilişkiye yol açtığını buldu.[129] [130]

Karşıt bulgular

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bununla birlikte, affetme müdahalelerinin etkinliği konusunda çelişkili kanıtlar vardır ve bazı araştırmacılar terapide affetme müdahalesi yaklaşımına eleştirel bir yaklaşım benimsemişlerdir.[126]

Eleştirmenler, affetme müdahalelerinin aslında olumsuz duygulanımda bir artışa neden olabileceğini, çünkü kişinin suçluya yönelik duygularını engellemeye çalıştıklarını ileri sürmüştür. Bu yaklaşım, kişinin hissettiği olumsuz duyguların kabul edilemez olduğunu ve affetme duygularının doğru ve kabul edilebilir olduğunu ima eder. Bu durum istemeden de olsa kişide utanç ve pişmanlık duygularını teşvik edebilir.[126]

Kayıtlı bir psikolog olan Wanda Malcolm şöyle demektedir: "Affetmeyi terapinin a priori (birincil) hedefi haline getirmek iyi bir fikir değildir."[27] Steven Stosny önce iyileşip sonra affetmek gerektiğini (affedip sonra iyileşmek değil);[26] affetme gerçekleşmeden önce mağduriyetin tam olarak kabul edilmesinin (hem hangi eylemlerin zararlı olduğunun hem de mağdurun failin eylemlerine yanıt olarak hissettiği duyguların adlandırılmasının) önemli bir ilk adım olduğunu ileri sürmektedir.[131]

Bazı araştırmacılar, affetme müdahalelerinin sağlıksız ilişkileri teşvik ettiğinden endişe etmektedir.[126][126][132] Toksik ilişkileri olan bireylerin, aslında bu tür insanlardan uzaklaşmaları gerekirken, kendilerine karşı sürekli yanlış davranışlarda bulunanları affetmeye devam edeceklerinden endişe etmektedirler.[126][132]

Bir dizi çalışma, uzun bir süre boyunca sürekli olarak yapıldığında affetme müdahalelerinin yüksek etkinlik oranlarını göstermektedir.[126] Ancak bazı araştırmacılar bu müdahaleleri kısa süreler boyunca yapıldığında etkisiz bulmuşlardır.[126]

Çocuklar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı çalışmalar affetme müdahalelerinin küçük çocuklar üzerindeki etkinliğini incelemiş olup, bunlar arasında kültürler arası çalışmalar da bulunmaktadır.[126] Bunlardan birinde affetme müdahaleleri ile kendilerine haksızlık yapanları affetme olasılığı daha düşük olan Çinli çocuklar incelenmiş ve bu tür müdahalelerin çocuklar üzerinde bir etkisi[kaynak belirtilmeli] bulunmuştur.[126]

Yaşlı yetişkinler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Affetme müdahaleleri alan yaşlı yetişkinler, tedavi almayanlara göre daha yüksek düzeyde affetme bildirmiştir. Bağışlama tedavileri, tedavisiz koşullara göre daha düşük depresyon, stres ve öfke ile sonuçlanmıştır. Bağışlama müdahaleleri olumlu psikolojik yönleri de geliştirmektedir[kaynak belirtilmeli]. Bu, spesifik müdahale modeli veya kalıbından (grup veya bireysel) bağımsız olarak gerçekleşmiştir.[133]

Affetme ve Fiziksel Sağlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Fiziksel kondisyon

Bazı çalışmalar affetme ile fiziksel sağlık arasında olumlu ya da olumsuz bir ilişki olmadığını iddia ederken diğerleri olumlu bir ilişki olduğunu göstermektedir.[134]

Korelasyonu destekleyen kanıtlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Genişlet ve inşa et yaklaşımı

Affedicilik kişilik özelliği ile karakterize edilen insanlar daha iyi fiziksel sağlık deneyimleme eğilimindedir. İlişkilere odaklanan bir çalışma, bireylerin sergiledikleri affedicilik düzeyinin, olumlu ya da olumsuz ilişkiler içinde olup olmadıklarına bakılmaksızın, fiziksel sağlıkları üzerinde fark edilebilir bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur.[135]

Birini gerçekten affetmeye karar veren kişilerin fiziksel sağlıkları da daha iyi oluyor. Bunun nedeni affetme ve stres azaltma arasındaki ilişkidir. Affetmek kötü fiziksel sağlığı önler ve iyi fiziksel sağlığı yönetir.[136]

Bir başkasını affetmeyi seçen kişilerin kan basıncı ve kortizol seviyeleri affetmeyenlere göre daha düşüktür. Bu durumun affedicilikten kaynaklandığı ve affediciliğin evrimsel olarak seçilmiş bir özellik olduğunu öne sürmektedir.[136] Affediciliğin doğrudan etkileri şunları içerir: Düşmanlığın azaltılması (fiziksel sağlıkla ters orantılıdır) ve affetmemenin bireye stres yüklediği için bağışıklık sistemini bozabileceği. Dolaylı etkiler daha çok bir kişilik özelliği olarak affedicilikle ilgilidir ve şunları içerir: affedici insanlar daha fazla sosyal desteğe ve daha az stresli evliliklere sahip olabilir ve affedicilik fiziksel sağlıkla ilişkili diğer kişilik özellikleriyle ilişkili olabilir.[136]

Bağışlayıcılık fiziksel sağlıkla da ilişkili olabilir çünkü düşmanlık zayıf koroner performansla ilişkilidir. Affetmemek bir tür düşmanlıktır ve affetmek düşmanlıktan vazgeçmektir. Düşmanlığı azaltmak için affetmeyi içeren terapi ile tedavi edilen kalp hastalarının kalp sağlığı, sadece ilaçla tedavi edilenlere kıyasla daha iyi olmaktadır.[134]

Bağışlama aynı zamanda daha iyi algılanan[kaynak belirtilmeli] fiziksel sağlığa da yol açabilir. Bu korelasyon hem kendini affetme hem de başkalarını affetme için geçerlidir, ancak özellikle kendini affetme için geçerlidir. Kendilerini affetme konusunda daha yetenekli olan bireyler daha iyi algılanan fiziksel sağlığa sahiptir.[137]

Affeden insanlar daha sağlıklı kalplere, daha az depresyon belirtilerine ve daha az kaygıya sahip olabilirler. Affetmek, özellikle zihinsel rahatsızlıkları olan kişilerde ruh sağlığına yardımcı olabilir. Affetmek bağışıklık sistemini de iyileştirebilir.[138]

Eleştiriler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Affetme çalışmaları, affetme ile fiziksel sağlık arasında doğrudan bir ilişki olmadığını iddia eden eleştirmenler tarafından çürütülmüştür. Bağışlama, yönlendirilmiş öfkenin azalmasına bağlı olarak ruh sağlığına katkıda bulunur ve ruh sağlığı da fiziksel sağlığa katkıda bulunur, ancak bağışlamanın kendisinin doğrudan fiziksel sağlığı iyileştirdiğine dair bir kanıt yoktur.

Affetme üzerine yapılan çalışmaların çoğu, affetmeyi bireyin refahında bağımsız bir değişken olarak izole edememektedir, bu nedenle nedenselliği kanıtlamak zordur.[139]

Bağışlamayı doğrudan fiziksel sağlıkla ilişkilendiren sınırlı araştırma olmasına rağmen, potansiyel bir bağlantıyı düşündüren bazı faktörler[kaynak belirtilmeli] vardır. Bu özellikle fizyolojik göstergeler[kaynak belirtilmeli] ve affetme sürecinin günlük yaşam boyunca çeşitli durumlarda vücudun tepkilerini nasıl etkileyebileceği ile ilgilidir.[140]

Fiziksel sağlık ve affetme arasındaki ilişkiye dair araştırmalar affetmemeye çok fazla odaklandığı için eleştirilmiştir. Araştırmalar, düşmanlık ve affetmemenin kötü sağlığa katkısı hakkında, affetmenin iyi sağlığa katkısı hakkında gösterdiğinden daha fazlasını göstermektedir.[139] Affetmemek veya kin tutmak, öfkeyi sürekli hale getirerek ve SNS uyarılmasını ve kardiyovasküler reaktiviteyi artırarak olumsuz sağlık sonuçlarına katkıda bulunabilir. Öfkenin ifade edilmesi, kronik olarak yüksek kan basıncı ve trombositlerin toplanması ile güçlü bir şekilde ilişkilendirilmiştir, bu da kalp hastalığına karşı savunmasızlığı artırabilir.[140]

Kendini affetme

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kendini affetme genellikle tefekkürle ilişkilendirilir

Kendini affetme, bir kişinin ahlaki açıdan yanlış olduğunu düşündüğü ve kendisini sorumlu tuttuğu bir şey yaptığı durumlara yanıt olarak gerçekleşir.[141] Kendini affetme, hatalı davranan kişinin hatalı eylemle ilişkilendirdiği olumsuz duyguların üstesinden gelmesidir; bunlar arasında suçluluk, pişmanlık, vicdan azabı, suçlama, utanç, kendinden nefret etme ve/veya kendini hor görme sayılabilir.[141]

Travma içeren büyük yaşam olayları, bireylerin suçluluk veya kendinden nefret etme duyguları yaşamasına neden olabilir.[142] İnsanlar, eylemlerinin ahlaki olup olmadığını belirlemek için davranışları üzerinde düşünebilirler.[142] Travma durumlarında, insanlar değişmelerine ve ahlaki bir yaşam sürmelerine izin vererek kendilerini affedebilirler.Kendini affetme, bireyin kendine zarar verdiği durumlarda veya başkalarına zarar verdiği durumlarda gerekli olabilir.[142] Kendini affetmenin depresyon ve intihar eğilimi arasında ılımlı bir etkisi vardır; bu yönden kendini affetme (bir noktaya kadar) intihara karşı koruyucu olduğunu ve olası önleme stratejilerindeki hedeflerden biri olarak gozetilebilir.[143]

Terapötik model

[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanlar istemeden de olsa birbirlerine zarar verebilir veya kırabilirler. Bireylerin bunun ne zaman gerçekleştiğini fark etmeleri ve telafi sürecinde kendilerini affetmeleri önemlidir.[144] Kendini affetme becerisi kişinin duygusal ve zihinsel esenliğine fayda sağlayabilir.[145][146] Geçmişteki suçlar için kendini affetme becerisi utanç ve suçluluk gibi olumsuz duyguları azaltabilir ve öz nezaket ve öz şefkat gibi olumlu uygulamaları artırabilir.Bununla birlikte, kendini affetme süreci yanlış yorumlanabilir ve bu nedenle doğru bir şekilde tamamlanamayabilir.[144] Bu durum pişmanlık veya kendini suçlama duygularının artmasına neden olabilir.[145][146] Bundan kaçınmak ve gerçek kendini affetme ile ilişkili olumlu faydaları artırmak için, gerçek kendini affetmeyi teşvik etmek için özel bir terapötik kendini affetme modeli kullanılabilir. Önerilen modelin dört temel unsuru vardır: sorumluluk, pişmanlık, restorasyon ve yenilenme:[145][146]

  1. Sorumluluk, gerçek anlamda kendini affetme yolunda atılması gereken ilk adımdır.[145] Ezici suçluluk veya pişmanlık gibi duygularla ilişkili olumsuz etkilerden kaçınmak için, suçluların öncelikle başka bir kişiyi incittiklerini kabul etmeleri ve eylemlerinin sorumluluğunu kabul etmeleri gerekir.[144][145][146]
  2. Kişi sorumluluğu kabul ettiğinde, pişmanlık veya suçluluk duyguları yaşaması doğaldır. Ancak bu duygular gerçekten işlenebilir ve ifade edilebilir.[145][146]
  3. Yenileme, kırıcı kişinin incittiği kişi(ler)e gerekli telafiyi yapmasına olanak tanır.
  4. Yenilenme, kırıcı kişinin geçmişteki ihlalleri için kendini gerçekten affedebilmesini ve öz şefkat ve öz nezaket gibi daha olumlu ve anlamlı davranışlarda bulunabilmesini sağlar.[145][146]

Kendini affetme süreci her insan için her zaman geçerli değildir.[145][146] Örneğin, aslında başkalarına zarar vermemiş ya da yanlış bir şey yapmamış, ancak bunun yerine kendinden nefret etme ya da kendine acıma gibi olumsuz duygulardan muzdarip olan kişiler - örneğin saldırı mağdurları - algılanan suçları için kendilerini affetmeye çalışabilirler. Ancak, bu onların telafi etmeleri için gerekli bir süreç olmayacaktır.[145][146] Ayrıca, geçmiş suçları için kendilerini affetmeye çalışırken suç işlemeye devam eden failler, kendini affetmek için gerekli olan dört aşamayı gerçekten tamamlama konusunda isteksizlik gösterirler.[145][146] Öncelikle kişilerin algıladıkları suçlar ve kendilerini affetme ihtiyaçları ve motivasyonları hakkında dışsal[kim?] bilgi toplamak önemlidir.[145][146]

Özür dilemeden bağışlama

[değiştir | kaynağı değiştir]

Özür dilememek, yanlışlar için özür dilemeyi ve hatta yanlışları kabul etmeyi reddetmektir. "Özür dileme ile 'özür dileyen' ve 'özür dilemeyen' sıfatları arasındaki ilişki o kadar da açık değildir.""[147] Birini affetmeyi ya da affetmemeyi seçmek, o kişinin eylemlerinden dolayı gerçekten üzgün olup olmadığıyla ilişkilidir.[148] Yaptıklarından pişmanlık duymayan bir kişiyi affetmek zor olabilir, ancak kişinin üzerinizdeki etkisini azaltabilir. Rahatsız edici düşünceler, affetmek isteyen kişinin düşük öz-değer duygularına sahip olmasına ve o kişinin eylemleri nedeniyle travmatik bir aşamaya katlanmasına neden olabilir.[149] Olumsuz bir deneyim yaşamak uzun vadeli travmalara neden olabilir. Kişi olanları akışına bırakmak ve kabul etmekten fayda görebilir.[150] Olanları akışına bırakmak kişinin yaptıklarını silmez, ancak affetmek kişinin içinde olumsuz duyguların olmamasından kaynaklanan bir iç huzura yol açabilir. Diğer kişi içtenlikle özür dilemese de, onu affetmek sorunların çözümü olabilir ve kişinin kendini sevmesiyle sonuçlanabilir.[148]

Jean Hampton, pişmanlık duymayan suçluyu affetme kararını, tamamen çürümüş veya ahlaki açıdan ölmemiş biri olarak "suçluyu yeni ve daha olumlu bir ışık altında görme" taahhüdünü ifade etmek olarak görür.[147]

Karakter cezalandırmacılığı

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. Bağışlama ancak yanlıştan önemli ölçüde zamansal olarak uzaklaşıldığında sunulabilir.
  2. Adaletin uygulanması, en azından cezalandırma veya ödüllendirme açısından, kişisel bağışlama alanının dışında kalır.
  3. Bağışlama adaletten farklı bir düzeyde işler.[147]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Doka, Kenneth (2017). Grief is a journey. Atria Books. ss. 14-16. ISBN 978-1476771519. 
  2. ^ Hieronymi, Pamela (May 2001). "Articulating an Uncomprimising Forgiveness" (PDF). ss. 1-2. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
  3. ^ North, Joanna (1998). Exploring Forgiveness. University of Wisconsin. ss. 20-21. ISBN 0299157741. 
  4. ^ a b c d e f g h "American Psychological Association. Forgiveness: A Sampling of Research Results." (PDF). 2006. ss. 5-8. 26 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009. 
  5. ^ "What Is Forgiveness?". University of California, Berkeley: The Greater Good Science Center. 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ a b Field, Courtney; Zander, Jaimie; Hall, Guy (September 2013). "'Forgiveness is a present to yourself as well': An intrapersonal model of forgiveness in victims of violent crime". International Review of Victimology (İngilizce). 19 (3): 235-247. doi:10.1177/0269758013492752. ISSN 0269-7580. 
  7. ^ Wade, Nathaniel (14 Ağustos 2020). "Forgive and be free". Psyche. 
  8. ^ "Debt Forgiveness". OECD, Glossary of Statistical Terms. 2001. 31 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Loan Forgiveness". Glossary, U.S. Department of Education. 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ Rogers, Carl (1956). Client-Centered Therapy. 3. Boston: Houghton-Mifflin. 
  11. ^ Hieronymi, P. (2001). "Articulating an uncompromising forgiveness". Philosophy and Phenomenological Research. 62 (3). ss. 529-555. doi:10.1111/j.1933-1592.2001.tb00073.x. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2023. 
  12. ^ Graham, Michael C. (2014). Facts of Life: ten issues of contentment. Outskirts Press. s. 268. ISBN 978-1-4787-2259-5. 
  13. ^ Arendt, Hannah (1958). "Irreversibility and the Power to Forgive". The Human Condition. 
  14. ^ Guillou, Benoît (2014). "Le pardon est-il durable? Une enquête au Rwanda". Paris. 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ Lawler-Row, Kathleen A.; Scott, Cynthia A.; Raines, Rachel L.; Edlis-Matityahou, Meirav; Moore, Erin W. (1 Haziran 2007). "The Varieties of Forgiveness Experience: Working toward a Comprehensive Definition of Forgiveness". Journal of Religion and Health. 46 (2). ss. 233-248. doi:10.1007/s10943-006-9077-y. ISSN 1573-6571. 
  16. ^ Cordova, J.; Cautilli, J.; Simon, C.; Axelrod-Sabtig, R (2006). "Behavior Analysis of Forgiveness in Couples Therapy". IJBCT. 2 (2): 192. 
  17. ^ Enright, Robert (2001). Forgiveness Is a Choice. American Psychological Association. ISBN 1-55798-757-2. 
  18. ^ Maltby, J.; Wood, A.M.; Day, L.; Kon, T.W.H.; Colley, A.; Linley, P.A. (2008). "Personality predictors of levels of forgiveness two and a half years after the transgression" (PDF). Journal of Research in Personality. 42 (4): 1088-1094. doi:10.1016/j.jrp.2007.12.008. 19 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  19. ^ "Forgiving (Campaign for Forgiveness Research)". 2006. 15 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2006. 
  20. ^ Witvilet, C. Van Oyen; Ludwig, T.E.; Vander Lann, K.L. (2001). "Granting Forgiveness or Harboring Grudges: Implications for Emotions, Physiology and Health". Psychological Science. 12 (12): 117-23. doi:10.1111/1467-9280.00320. PMID 11340919. 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  21. ^ Sarinopoulos, S. (2000). "Forgiveness and Physical Health: A Doctoral Dissertation Summary". World of Forgiveness (2): 16-18. 
  22. ^ a b c d e f g h i j Luskin, Fred (September 2003). Forgive for Good: A Proven Prescription for Health & Happiness. HarperOne. s. 7-8. ISBN 978-0062517210. 
  23. ^ Worthington, Everett. "Everett Worthington - Adalet, Bağışlama ve Uzlaşma: How Psychology Informs Theology". Youtube. GordonConwell. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019.  (Archived at Ghostarchive and the Wayback Machine)
  24. ^ Romm, Cari (11 Ocak 2017). "Rushing to Forgiveness is not a Binary State". The Cut. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  25. ^ Hughes, Paul M.; Warmke, Brandon (31 Mayıs 2017). "Stanford Encyclopedia of Philosophy". Emotion Accounts (of what forgiveness is). 15 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
  26. ^ a b Stosny, Steven (1 Eylül 2013). Living & Loving after Betrayal. New Harbinger Publications. s. 227. ISBN 978-1608827527. 
  27. ^ a b c d e Malcolm, Wanda (19 Ekim 2007). Women's Reflections on the Complexities of Forgiveness. Routledge. ss. 275-291. ISBN 978-0415955058. 
  28. ^ {Enright, Robert (10 Ağustos 2017). "Two Weaknesses of Forgiving: it victimizes and it stops justice". Psychology Today. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  29. ^ Marsh, Jason (29 Temmuz 2015). "İntikam Mağdurlar İçin Affetmekten Daha mı İyi?". Greater Good. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  30. ^ Luskin, Fred; Seago, Laura. "Forgiveness is not what you think it is". Curable Health. Laura Seago. 19 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  31. ^ North, Joanna (1998). Exploring Forgiveness. University of Wisconsin. s. 17. ISBN 0299157741. 
  32. ^ a b Zaibert, Loe (2009). "The Paradox of Forgiveness" (PDF). Journal of Moral Philosophy. 6 (3): 365-393. doi:10.1163/174552409X433436. 19 Ekim 2021 tarihinde edu/zaibertl/zaibert%20the%20paradox%20of%20forgiveness.pdf kaynağından |url= değerini kontrol edin (yardım) (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  33. ^ Seltzer, Leon F. (20 Şubat 2015). "Fake vs. True Forgiveness". Psychology Today. Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  34. ^ Worthington, Everett (1 Şubat 2001). "Forgiveness is an emotion-focused coping strategy that can reduce health risks and promote health resilience" (PDF). Psychology & Health. 19 (3): 385-405. doi:10.1080/0887044042000196674. 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Aralık 2019. 
  35. ^ Worthington, Everett L.; Kurusu, Taro A.; Collins, Wanda; Berry, Jack W.; Ripley, Jennifer S.; Baier, Sasha N. (2000). "Forgiving Usually Takes Time: A Lesson Learned by Studying Interventions to Promote Forgiveness". Journal of Psychology and Theology. SAGE Publications. 28 (1): 3-20. doi:10.1177/009164710002800101. ISSN 0091-6471. 
  36. ^ Bedrick, David (25 Eylül 2014). "6 reasons not to forgive, not yet". Psychology Today. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
  37. ^ Escher, Daniel (2013). "How Does Religion Promote Forgiveness? Linking Beliefs, Orientations, and Practices". Journal for the Scientific Study of Religion. 52 (1): 100-119. doi:10.1111/jssr.12012. ISSN 0021-8294. JSTOR 23353893. 
  38. ^ a b c d e "Yom Kippur". Judaism 101. 2006. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Nisan 2006. 
  39. ^ Shulchan Aruch OC 606:1
  40. ^ Sacks, Jonathan (7 Ocak 2006). "The force of forgiveness" (PDF). Covenant and Conversation. 19 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009. 
  41. ^ "incil.info". 9 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  42. ^ Matthew 6:12
  43. ^ Matthew 18:22
  44. ^ Matthew 6:15
  45. ^ Luke 23:34
  46. ^ Arendt, Hannah (1958). "Irreversibility and the Power to Forgive". The Human Condition. 
  47. ^ "Catechism of the Catholic Church 1864". www.vatican.va. 1 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  48. ^ "The Parable of the Prodigal Son in Christianity and Buddhism". 2006. 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2009. 
  49. ^ "Catechism of the Catholic Church 2447". www.vatican.va. 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2023. 
  50. ^ Matthew 6
  51. ^ Mark 11:25, Matthew 6:14–15
  52. ^ Moore, Charles E. (2018). "Radical, Communal, Bearing Witness: The Church as God's Mission in Bruderhof Perspective and Practice". Missio dei. 9 (2). 6 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2018. 
  53. ^ 1 John 2:2
  54. ^ Ephesians 4:32
  55. ^ Matthew 18:21–35
  56. ^ Matthew 5:7
  57. ^ Matthew 5:23–24
  58. ^ Mark 11:25
  59. ^ Luke 6:36
  60. ^ Luke 6:37
  61. ^ Matthew 18:21–22
  62. ^ Benedict XVI (15 Eylül 2012). "Address of His Holiness Pope Benedict XVI". May 25th Hall of the Baabda Presidential Palace: Holy See. 24 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2015. 
  63. ^ Watkins, Devin (24 Nisan 2019). "Pope at Audience: 'We are forgiven as we forgive others'". Vatican News. 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2023. 
  64. ^ a b Abu-Nimer; Nasser (2013). "Forgiveness in The Arab and Islamic Contexts". Journal of Religious Ethics. 41 (3): 474-494. doi:10.1111/jore.12025. 
  65. ^ Kuran 5:95
  66. ^ a b c d Leaman, Oliver (2005). The Qur'an: An Encyclopedia. Routledge. ss. 213-216. ISBN 978-0415326391. 
  67. ^ "Kuran.diyanet.gov.tr Maide Suresi 95-98". 21 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2023. 
  68. ^ Maide 5:95
  69. ^ Mohammad Hassan Khalil (2012). Islam and the Fate of Others: The Salvation Question. Oxford University Press. ss. 65-94. ISBN 978-0199796663. 
  70. ^ Kuran 42:40
  71. ^ "Kuran.diyanet.gov.tr Şura suresi 40-43". 26 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
  72. ^ Şura 42:40
  73. ^ Nisa suresi 149[ölü/kırık bağlantı]
  74. ^ Shah, S.S. (1996). "Mercy Killing in Islam: Moral and Legal Issues". Arab Law Quarterly. 11 (2): 105-115. doi:10.2307/3381592. JSTOR 3381592. 
  75. ^ a b c d Amanullah, M. (2004). "Just Retribution (Qisas) Versus Forgiveness ('Afw)". Islam: Past, Present and Future. ss. 871-883.  International Seminar on Islamic Thoughts Proceedings, December 2004, Department of Theology and Philosophy, Faculty of Islamic Studies Universiti Kebangsaan Malaysia
  76. ^ Gottesman, E. (1991). "Reemergence of Qisas and Diyat in Pakistan". Columbia Human Rights Law Review. 23: 433-439. 
  77. ^ Tsang, J.A.; McCullough, M.E.; Hoyt, W.T. (2005). "Psychometric and Rationalization Accounts of the Religion-Forgiveness Discrepancy". Journal of Social Issues. 61 (4): 785-805. doi:10.1111/j.1540-4560.2005.00432.x. 
  78. ^ Athamina, Khalil (1992). "Al-Qisas: its emergence, religious origin and its socio-political impact on early Muslim society". Studia Islamica (76): 53-74. doi:10.2307/1595660. JSTOR 1595660. 
  79. ^ Maide 5:12
  80. ^ Maide 5:13
  81. ^ "Kuran.diyanet.gov.tr Maide suresi 12-14". 28 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
  82. ^ Nisa 4:48
  83. ^ Nisa 4:116
  84. ^ Nisa 4:168,169
  85. ^ "Kuran.diyanet.gov.tr Nisa suresi 167-169 Burada geçen "hak gözetmeme"yi, "zulmetme" olarak değerlendirilme yanında "kul hakkı gözetmeme" olarak geniş manada da değerlendirilebilmektedir". 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
  86. ^ Müslim/Birr 69/İmam Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, cilt: II, s.386
  87. ^ Buhârî, Edeb 57, 58, 62; Müslim, Birr 23, 24, 28, 30-32
  88. ^ Chen Yu-Hsi (2006). "Introduction to Buddhism Series". Psychjourney. 14 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2006. 
  89. ^ Ajahn Sumedho (October 1997). "Universal Loving Kindness". Forest Sangha (42). 10 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009. 
  90. ^ O'Leary, Joseph S. (2006). "Buddhism and Forgiveness". 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009. 
  91. ^ Ajahn Pasanno (2004). "Preparing for Death". Abhayagiri Buddhist Monastery. 18 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2006. 
  92. ^ "Yamakavagga: Pairs". Access to Insight. Thanissaro Bikkhu tarafından çevrildi. 1997. 15 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  93. ^ Agarwal, R. (2013). "Water Festivals of Thailand: The Indian Connection". Journal of Social Sciences, Humanities, and Arts. Silpakorn University: 7-18. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  94. ^ "Vaishnava Rites". Encyclopædia Britannica. Sacred times and festivals. 2009. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  95. ^ "Bali's day of silence". Bali & Indonesia on the Net. 2010. 31 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  96. ^ "Forgiveness". English-Sanskrit Dictionary, Spoken Sanskrit. Germany. 2010. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  97. ^ a b c d e McCullough, Michael E.; Pargament, Kenneth I.; Thoresen, Carl E. (2001). Forgiveness: Theory, Research, and Practice. The Guildford Press. ss. 21-39. ISBN 978-1572307117. 
  98. ^ The Hymns of RugVeda. Griffith, Ralph tarafından çevrildi. Motilal Banarsidas. 1973. 
  99. ^ Hunter, Alan (2007). "Forgiveness: Hindu and Western Perspectives". Journal of Hindu-Christian Studies. 20 (1): 11. doi:10.7825/2164-6279.1386 Özgürce erişilebilir. 
  100. ^ Ransley, Cynthia (2004). Forgiveness: Themes and issues. Forgiveness and the healing process: A central therapeutic concern. Brunner-Routledge. ss. 10-32. ISBN 1-58391-182-0. 
  101. ^ Bkz. Manusamhita, 11.55, Mahabharata Vol. II, 1022:8
  102. ^ Mohapatra, Prafulla (2008). Ethics and Society. Concept Publishing. ss. 22-25. ISBN 978-8180695230. 
  103. ^ Temoshok, Lydia R.; Chandra, Prabha S. (28 Ağustos 2001). "The Meaning of Forgiveness in a Specific Situational and Cultural Context". McCullough, Michael E.; Pargament, Kenneth I.; Thoresen, Carl E. (Ed.). Forgiveness: Theory, Research, and Practice. The Guildford Press. ISBN 978-1572307117. 
  104. ^ Radhakrishnan, Sarvepalli (1995). Religion and Society. Indus: Harper Collins India. 
  105. ^ Sinha, Jadunath (1985). Indian psychology. 2 (Emotion and Will). New Delhi: Motilal Banarsidas. 
  106. ^ Krishna-Dwaipayana Vyasa (1896). "Vana Parva". Mahabharata. I. Kisari Mohan Ganguli tarafından çevrildi. Section XXIX. 27 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  107. ^ "Udyoga Parva, chapter XXXIII". Mahabharata. Sri Kisari Mohan Ganguli tarafından çevrildi. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  108. ^ "Ashtavakra Gita, Chapter 1, Verse 2". OSHO tarafından çevrildi. 2008. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    • Original: मुक्तिं इच्छसि चेत्तात विषयान् विषवत्त्यज । क्षमार्जवदयातोषसत्यं पीयूषवद् भज || 2 ||
    • Aştavakra Gita'nın her biri farklı 10'dan fazla çevirisi vardır; yukarıdaki en yakın fikir birliğine varılan versiyonudur.
  109. ^ Mukerjee, Radhakamal (1971). Aṣṭāvakragītā (the Song of the Self Supreme): The Classical Text of Ātmādvaita by Aṣṭāvakra. Motilal Banarsidass Publ. ISBN 978-81-208-1367-0. 
  110. ^ Varni, Jinendra (1993). Tukol, T.K.; Dixit, K.K. (Ed.). Translated Justice. verse 84: Bhagwan Mahavir memorial Samiti; Samaṇ Suttaṁ; Ed. Prof. Sagarmal Jain 
  111. ^ Jaini, Padmanabh (2000). Collected Papers on Jaina Studies. Delhi: Motilal Banarsidass Publ. s. 285. ISBN 978-81-208-1691-6. 
  112. ^ Chapple, Christopher Key (2006). Jainism and Ecology: Nonviolence in the Web of Life. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. s. 46. ISBN 978-81-208-2045-6. 
  113. ^ Hastings, James (2003). Encyclopedia of Religion and Ethics. 10. Kessinger Publishing. s. 876. ISBN 978-0-7661-3682-3. 
  114. ^ Jaini, Padmanabh (2000). Collected Papers on Jaina Studies. Delhi: Motilal Banarsidass Publ. ss. 18 and 224. ISBN 978-81-208-1691-6. 
  115. ^ Concept of Pratikramana. Shah, Nagin J.; Sen, Madhu tarafından çevrildi. Ahmedabad: Gujarat Vidyapith. 1993. ss. 25-26. 
  116. ^ F. Max Müller, (Ed.) (1895). The Uttarādhyayana Sūtra. Sacred Books of the East vol.45, Part 2 (İngilizce). Jacobi, Hermann tarafından çevrildi. Oxford: The Clarendon Press. ISBN 978-0-7007-1538-1. 4 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Note: ISBN refers to the UK:Routledge (2001) reprint. URL is the scan version of the original 1895 reprint.
  117. ^ Jacobi, Hermann (1884). F. Max Müller (Ed.). The Kalpa Sūtra. Sacred Books of the East (İngilizce). 22, Part 1. Oxford: The Clarendon Press. ISBN 978-0-7007-1538-1. 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Note: ISBN refers to the UK:Routledge (2001) reprint. URL is the scan version of the original 1884 reprint.
  118. ^ Gorsuch, R. L.; Hao, J. Y. (1993). "Forgiveness: An exploratory factor analysis and its relationship to religious variables". Review of Religious Research. 34 (4): 351-363. doi:10.2307/3511971. JSTOR 3511971. 21 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  119. ^ "About Breaking the Cycle, A project of the Bruderhof". www.breakingthecycle.com. 6 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020. 
  120. ^ "The key to forgiveness is the refusal to seek revenge". The Guardian. 8 Şubat 2013. 24 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013. 
  121. ^ "Beyond Right & Wrong: Stories of Justice and Forgiveness". Forgiveness Project. 1 Şubat 2013. 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013. 
  122. ^ Newberry, Paul A. (April 2001). "Joseph Butler on Forgiveness: A Presupposed Theory of Emotion". Journal of the History of Ideas. 62 (2): 233-244. doi:10.2307/3654356. JSTOR 3654356. 
  123. ^ a b c d e f g h i j k Fincham, F.; Hall, J.; Beach, S. (2006). "Forgiveness In Marriage: Current Status And Future Directions". Family Relations. 55 (4): 415-427. doi:10.1111/j.1741-3729.2005.callf.x-i1. 
  124. ^ Fow, Neil Robert (1996). "The Phenomenology of Forgiveness and Reconciliation". Journal of Phenomenological Psychology. 27 (2): 219-233. doi:10.1163/156916296X00113. 
  125. ^ Witvliet, Charlotte van Oyen; Ludwig, Thomas E.; Laan, Kelly L. Vander (1 Mart 2001). "Granting Forgiveness or Harboring Grudges: Implications for Emotion, Physiology, and Health". Psychological Science. 12 (2): 117-123. doi:10.1111/1467-9280.00320. PMID 11340919. 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  126. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q Wade, Nathaniel G.; Johnson, Chad V.; Meyer, Julia E. (2008). "Understanding concerns about interventions to promote forgiveness: A review of the literature". Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training. 45 (1): 88-102. doi:10.1037/0033-3204.45.1.88. PMID 22122367. 
  127. ^ a b c d Wade, Nathaniel G.; Bailey, Donna C.; Shaffer, Philip (2005). "Helping Clients Heal: Does Forgiveness Make a Difference?". Professional Psychology: Research and Practice. 36 (6): 634-641. doi:10.1037/0735-7028.36.6.634. 
  128. ^ Wade, Nathanie; Worthington, Everett; Meyer, Julia (2005). "But Do They Work? A Meta-Analysis of Group Interventions to Promote Forgiveness". Handbook of Forgiveness. 
  129. ^ Lambert, Nathaniel (2010). "Motivating Change in Relationships: Can Prayer Increase Forgiveness?". Psychological Science. Los Angeles, Calif.: SAGE Publications. 21 (1): 126-132. doi:10.1177/0956797609355634. JSTOR 41062174. PMID 20424033. 
  130. ^ Beach, S.R.H.; Fincham, F.D.; Hurt, T.; McNair, L.M.; Stanley, S.M. (2008). "Prayer and marital intervention: A conceptual framework". Journal of Social and Clinical Psychology. 27 (7): 641-669. doi:10.1521/jscp.2008.27.7.641. PMC 2802219 $2. PMID 20054450. 
  131. ^ Luskin, Fred (21 Ocak 2013). Forgive For GoodÜcretsiz kayıt gerekli. HarperOne. ISBN 978-0062517210. 
  132. ^ a b Stover, C.S. (1 Nisan 2005). "Domestic Violence Research: What Have We Learned and Where Do We Go From Here?". Journal of Interpersonal Violence. 20 (4): 448-454. doi:10.1177/0886260504267755. PMID 15722500. 
  133. ^ López, Javier; Serrano, Maria Inés; Giménez, Isabel; Noriega, Cristina (January 2021). "Forgiveness Interventions for Older Adults: A Review". Journal of Clinical Medicine (İngilizce). 10 (9): 1866. doi:10.3390/jcm10091866 Özgürce erişilebilir. ISSN 2077-0383. PMC 8123510 $2. PMID 33925790. 
  134. ^ a b McCullough, Michael; Vanoyen, Charlotte (2002). "The Psychology of Forgiveness". Handbook of Positive Psychology. 
  135. ^ Berry, Jack W.; Everett, L. Jr. Worthington (2001). "Forgivingness, Relationship Quality, Stress While Imagining Relationship Events, and Physical and Mental Health". Journal of Counseling Psychology. 48 (4): 447-55. doi:10.1037/0022-0167.48.4.447. 
  136. ^ a b c Worthington, Everett L.; Scherer, Michael (2004). "Forgiveness Is an Emotion-focused Coping Strategy That Can Reduce Health Risks and Promote Health Resilience: Theory, Review, and Hypotheses". Psychology & Health. 19 (3): 385-405. doi:10.1080/0887044042000196674. 
  137. ^ Wilson, T.; Milosevic, A.; Carroll, M.; Hart, K.; Hibbard, S. (2008). "Physical Health Status in Relation to Self-Forgiveness and Other-Forgiveness in Healthy College Students". Journal of Health Psychology. 13 (6): 798-803. doi:10.1177/1359105308093863. PMID 18697892. 
  138. ^ Mayo Clinic Staff (13 Kasım 2020). "Forgiveness; Letting go of grudges and bitterness". Mayo Clinic. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2021. 
  139. ^ a b McCullough, Michael E.; Pargament, Kenneth I.; Thoresen, Carl E. (2000). Forgiveness: Theory, Research, and Practice. New York: Guilford Press. 
  140. ^ a b vanOyen Witvliet, Charlotte; Ludwig, Thomas E.; Vander Laan, Kelly L. (2001). "Granting Forgiveness or Harboring Grudges: Implications for Emotion, Physiology, and Health". Psychological Science. 12 (2): 117-123. doi:10.1111/1467-9280.00320. ISSN 0956-7976. JSTOR 40063597. PMID 11340919. 15 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  141. ^ a b Gamlund, Espen (2014). "Ethical aspects of self-forgiveness". Sats. 15 (2). doi:10.1515/sats-2014-0006. 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2015. 
  142. ^ a b c Szablowinski, Zenon (2011). "Self-forgiveness and forgiveness". The Heythrop Journal. 53 (4): 678-689. doi:10.1111/j.1468-2265.2010.00611.x. 
  143. ^ Jung, Minjee; Park, Yeonsoo; Baik, Seung Yeon; Kim, Cho Long; Kim, Hyang Sook; Lee, Seung-Hwan (February 2019). "Self-Forgiveness Moderates the Effects of Depression on Suicidality". Psychiatry Investigation. 16 (2): 121-129. doi:10.30773/pi.2018.11.12.1. ISSN 1738-3684. PMC 6393745 $2. PMID 30808118. 
  144. ^ a b c Fisher, M.L.; Exline, J.J. (2010). "Moving toward self-forgiveness: Removing barriers related to shame, guilt, and regret". Social and Personality Psychology Compass. 4 (8): 548-558. doi:10.1111/j.1751-9004.2010.00276.x. 
  145. ^ a b c d e f g h i j k Cornish, Marilyn A.; Wade, Nathaniel G. (2015). "A therapeutic model of self-forgiveness with intervention strategies for counselors". Journal of Counseling & Development. 93 (1): 96-104. doi:10.1002/j.1556-6676.2015.00185.x. 
  146. ^ a b c d e f g h i j Wade, Nathaniel; Cornish, Marilyn (29 Mart 2023). "How to forgive yourself". Aeon. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2023. 
  147. ^ a b c Pettigrove, Glen (2012). Forgiveness and love. Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780191654855. OCLC 810531587. 
  148. ^ a b Pettigrove, Glen (July 2004). "Unapologetic Forgiveness". American Philosophical Quarterly. 41 (3): 187-204. JSTOR 20010156. 
  149. ^ "Forgiveness: Letting go of grudges and bitterness". Mayo Clinic. Mayo Clinic Staff. 22 Kasım 2022. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  150. ^ Souders, Beata (13 Ağustos 2019). "Why is Forgiveness Important?". PositivePsychology.com (İngilizce). 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikiversite'de
Affetme ile ilgili kaynaklar bulunur.
Wikimedia Commons'ta Affetme ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikisözlük'te affetme ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
Vikisöz'de Affetme ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Affetme&oldid=33463167" sayfasından alınmıştır