İçeriğe atla

Kambriyen: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→Flora: Kdş düzenlemeleri
43. satır: 43. satır:


* {{cite journal|title=Extinction of ''Cloudina'' and ''Namacalathus'' at the Precambrian-Cambrian boundary in Oman|issue=5|pages=431–434|journal=Geology|year=2003|volume=31|doi=10.1130/0091-7613(2003)031<0431:EOCANA>2.0.CO;2|first2=John P.|first3=Stefan|first4=Samuel A.|first5=Jahandar|first6=Mark W.|first7=Albert|last2=Grotzinger|last3=Schröder|last4=Bowring|last5=Ramezani|last6=Martin|last7=Matter|first1=J. E.|last1=Amthor|bibcode=2003Geo....31..431A}}
* {{cite journal|title=Extinction of ''Cloudina'' and ''Namacalathus'' at the Precambrian-Cambrian boundary in Oman|issue=5|pages=431–434|journal=Geology|year=2003|volume=31|doi=10.1130/0091-7613(2003)031<0431:EOCANA>2.0.CO;2|first2=John P.|first3=Stefan|first4=Samuel A.|first5=Jahandar|first6=Mark W.|first7=Albert|last2=Grotzinger|last3=Schröder|last4=Bowring|last5=Ramezani|last6=Martin|last7=Matter|first1=J. E.|last1=Amthor|bibcode=2003Geo....31..431A}}
* {{cite journal|title=''Protichnites eremita'' unshelled? Experimental model-based neoichnology and new evidence for a euthycarcinoid affinity for this ichnospecies|issue=3|pages=442–454|journal=Journal of Paleontology|year=2012|volume=86|doi=10.1666/11-056.1|first2=K. C.|first3=J. W.|last2=Gass|last3=Hagadorn|first1=J. H.|last1=Collette|bibcode=2012JPal...86..442C|s2cid=129234373}}
* {{cite journal|url=|title=''Protichnites eremita'' unshelled? Experimental model-based neoichnology and new evidence for a euthycarcinoid affinity for this ichnospecies|issue=3|pages=442–454|journal=Journal of Paleontology|kaynak={{sfnref|Colette|Gass|Hagadorn|2012}}|year=2012|volume=86|doi=10.1666/11-056.1|first2=K. C.|first3=J. W.|last2=Gass|last3=Hagadorn|first1=J. H.|last1=Collette|bibcode=2012JPal...86..442C|s2cid=129234373}}
* {{cite journal|title=Three-dimensionally preserved arthropods from Cambrian Lagerstatten of Quebec and Wisconsin|issue=4|pages=646–667|journal=Journal of Paleontology|year=2010|volume=84|doi=10.1666/09-075.1|first2=J. W.|last2=Hagadorn|first1=J. H.|last1=Collette|s2cid=130064618}}
* {{cite journal|title=Three-dimensionally preserved arthropods from Cambrian Lagerstatten of Quebec and Wisconsin|issue=4|pages=646–667|journal=Journal of Paleontology|year=2010|volume=84|doi=10.1666/09-075.1|first2=J. W.|last2=Hagadorn|first1=J. H.|last1=Collette|s2cid=130064618}}
* {{cite journal|title=Reinterpretation of ''Climactichnites'' Logan 1860 to include subsurface burrows, and erection of ''Musculopodus'' for resting traces of the trailmaker|issue=6|pages=1161–1172|journal=Journal of Paleontology|year=2008|volume=82|doi=10.1666/08-004.1|first2=J. W.|last2=Hagadorn|first1=P. R.|last1=Getty|bibcode=2008JPal...82.1161G|s2cid=129732925}}
* {{cite journal|title=Reinterpretation of ''Climactichnites'' Logan 1860 to include subsurface burrows, and erection of ''Musculopodus'' for resting traces of the trailmaker|issue=6|pages=1161–1172|journal=Journal of Paleontology|year=2008|volume=82|doi=10.1666/08-004.1|first2=J. W.|last2=Hagadorn|first1=P. R.|last1=Getty|bibcode=2008JPal...82.1161G|s2cid=129732925}}

Sayfanın 16.04, 29 Ağustos 2023 tarihindeki hâli

Kambriyen
538.8 ± 0.2 - 485.4 ± 1.9 myö 
Kambriyen Dönem'in ortalarında Dünya
Kronoloji
Etimoloji
Kullanım bilgisi
Gök cismiDünya
Bölgesel kullanımKüresel (ICS)
Kullanılan zaman çizelgesiICS Zaman Cetveli
Tanım
Kronolojik birimDönem
Stratigrafik birimSistem
İlk önerenAdam Sedgwick, 1835
Zaman aralığının resmîyetiResmî
Alt sınırını belirleyenİknofosil Treptichnus pedum'un ortaya çıkışı
Alt sınır KSKNFortune Head kesiti, Newfoundland, Kanada
47°04′34″N 55°49′52″W / 47.0762°K 55.8310°B / 47.0762; -55.8310
KSKN onayı1992[2]
Üst sınırını belirleyenKonodont Iapetognathus fluctivagus'un ilk ortaya çıkışı.
Üst sınır KSKNGreenpoint kesiti, Green Point, Newfoundland, Kanada
49°40′58″N 57°57′55″W / 49.6829°K 57.9653°B / 49.6829; -57.9653
KSKN onayı2000[3]
Atmosfer ve iklim verileri
Deniz seviyesinin günümüze göre yüksekliği4 metreden 90 metreye istikrarlı bir şekilde artar[4]

Kambriyen (bazen Ꞓ şeklinde sembolize edilir), yaklaşık 538,8 milyon yıl önce başlayıp 485,4 milyon yıl öncesine kadar devam eden jeolojik dönemi ifade eder. Bu dönem, Farklı hayvan gruplarının karmaşıklaştığı, hayvanların ilk kez fosilleştiği ve evrimsel patlamaların yaşandığı bir dönem olarak kabul edilir. Adını Galler'in Latince karşılığı olan Cambria'dan alan Kambriyen Dönem, yer kabuğundaki dikkate değer değişimler, deniz seviyelerinin yükselmesi ve iklim değişiklikleri gibi etkilerle şekillendi.

Kambriyen Dönemi, yaşamın karmaşıklaşması ve çeşitlenmesi açısından kritik bir evredir. Bu dönemde fosilleşmiş birçok hayvan türü bulunmuştur ve bu fosiller deniz tabanlarındaki tortullarda korunmuşlardır. Fosillerin jeolojik tarihte ilk kez bu sıklıkta görüldüğü için Kambriyen Patlaması olarak adlandırılan bu olayda, omurgasızlar çeşitlendi, fosil kayıtları daha ayrıntılı hâle geldi ve biyolojik çeşitlilik hızla arttı. Trilobitler, deniz süngerleri, deniz solucanları, deniz salyangozları ve diğer birçok hayvan grubu bu dönemde ortaya çıktı. Bu canlıların çoğu, daha önceki zamanlarda görülmemiş karmaşık vücut yapılarına ve beslenme stratejilerine sahipti.

Kambriyen Dönemi boyunca yaşam büyük oranda deniz habitatlarındaydı ve kara üzerindeki yaşam oldukça sınırlıydı. Kambriyen'in sonlarına doğru ise ilk deniz bitkileri ve kabuklu canlılar ortaya çıkmaya başladı. Bu dönemdeki biyolojik çeşitliliğin büyük bir kısmı deniz ekosistemlerinde meydana geldi ancak karada da bazı omurgasız gruplarının evrimleştiği düşünülmektedir.

Sonuç olarak Kambriyen Dönem, yaşamın çeşitlenmesi ve karmaşık organizmaların evrimleşmesi açısından öneme sahiptir. Kambriyen Patlaması, hayvanların vücut planlarının ve anatomik özelliklerinin hızla değiştiği bir dönem olarak bilinir. Bu dönemde evrimsel yenilikler ve adaptasyonlar, gelecekteki ekosistemlerin temelini atmış ve canlı çeşitliliği konusunda temel bir rol oynamıştır. Kambriyen Dönemi'nin jeolojik ve biyolojik olayları, yaşamın bugünkü çeşitliliğine giden yolda kritik bir adım olmuştur.

Kelime kökeni

Kayaçları ilk inceleyen İngiliz yerbilimcisi Adam Sedgwick'tir. Kayaçları bulduğu yer olan Birleşik Krallık Galler bölgesine eski Romalılar Cambria adını verdiklerinden benzer isimlendirme yapılmıştır.[5][6] Kambriyen, Adam Sedgwick tarafından "Kambriyen serisi" olarak adlandırıldı[7] ve bu adlandırmanın kökeni, Britanya'nın Kambriyen kayaçlarının en iyi görüldüğü yer olan "Cymru" (Galler) bölgesine Romalıların verdiği isim olan Cambria'dan gelmekteydi.[8][6][9] Sedgwick, büyük "Geçiş Serisi"ni alt bölümlere ayırmakla görevlendirilen Roderick Murchison ile birlikte bu tabakayı tanımlamıştı fakat iki jeolog uzun bir süre boyunca uygun bir kategorilendirme yapma konusunda anlaşmazlık yaşadı.[7]

Balcoracania dailyi, Avustralya'dan Kambriyen Dönemi'ne ait bir trilobit

Stratigrafi

Ana madde: Kambriyen stratigrafisi

Kambriyen, önceki Ediyakaran Dönemi'nin sonundan 538,8 milyon yıl önce (myö) başlayıp, Ordovisiyen Dönemi'nin başlangıcına denk gelen 485,4 milyon yıl öncesine kadar 53,4 milyon yıl sürdü.[10] Kambriyen Dönem'den önce, Ediyakaran Dönem gelir ve Kambriyen'in sonrasında da Ordovisiyen Dönem gelir.[10]

Kambriyen'in tabanı, Treptichnus pedum adı verilen karmaşık bir iz fosili grubu üzerinde yer alır.[11] Kambriyen'in alt sınırını belirlemek için referans bir iz fosili olarak Treptichnus pedum'un kullanılması sorunlu bir durumdur çünkü Treptichnids grubuna ait T. pedum'a çok benzeyen iz fosilleri, Namibya, İspanya ve Newfoundland gibi bölgelerde T. pedum'un çok daha altında bulunur ve muhtemelen Batı ABD'de de bulunabilir. T. pedum'un stratigrafik yayılımı, Namibya'daki ve muhtemelen İspanya'daki Ediyakaran fosillerinin yayılımı ile örtüşür.[12][13]

Paleocoğrafya

Levhaların yeniden yapılandırılması, küresel bir süperkıta olan Panotya'nın Kambriyen'in erken evrelerinde parçalanma sürecinde olduğunu göstermektedir.[14][15] Ana süperkıta Gondvana'dan ayrılmış Laurentia (Kuzey Amerika), Baltika ve Sibirya, ayrı ve izole birer kara kütlesi hâline geliyordu.[16] Bu dönemde kara kütlelerinin çoğunluğu Güney Yarımküre'de toplanmıştı ancak kuzeye doğru sürükleniyorlardı.[16] Gondvana'nın büyük çaplı ve yüksek hızlı dönme hareketinin Erken Kambriyen'de meydana geldiği görünmektedir.[17]

Marinoan Kartopu Dünya'nın büyük buzulları uzun bir süre önce eridikten sonra[18] denizlerdeki buzul eksikliği sebebiyle deniz seviyeleri yükseldi. Bu durum, kıtaların büyük bölgelerinin deniz yaşamı için uygun sıcak ve sığ sular altında kalmasına yol açtı. Jeolojik kayıtlarda deniz seviyelerinde dalgalanma görülmesi, Güney Kutbu'ndaki buz tabakasının genişleme ve küçülme dönemleriyle ilişkili "buzul çağları" olduğunu göstermektedir.[19]

Baltoskandiya'da gerçekleşen Alt Kambriyen kıyı ilerlemesi, Alt Kambriyen penepleninin büyük bölgelerini bir iç denize dönüştürdü.[20]

Fauna

Ana madde: Kambriyen Patlaması

Kambriyen'de, Dünya üzerindeki yaşamda derinden bir değişiklik görüldü. Kambriyen öncesinde, canlıların çoğunluğu küçük, tek hücreli ve nispeten basit yapıdaydı (Ediyakaran faunası ve Ediyakaran öncesindeki Toniyen Huainan biyotası bu duruma birer istisnadır). Karmaşık ve çok hücreli canlılar, Kambriyen'den hemen önce gelen milyonlarca yıl boyunca giderek daha yaygın hâle geldi, ancak mineralleşmiş ve bu nedenle kolayca fosilleşebilen canlılar, Kambriyen Dönemi'ne kadar yaygın değillerdi.[21] Kambriyen'de canlıların hızla çeşitlenmesi, Kambriyen Patlaması olarak bilinir ve tüm modern hayvan şubelerinin ilk hâlleri bu olayla ortaya çıkmıştır. Filogenetik analizler, Kambriyen yayılımından önce Kriyojeniyen[22][23][24] veya Toniyen'de[25] hayvanların (metazoa) modern yakalı kamçılılar benzeri kolonileşen kamçılı protistlerden monofiletik olarak evrildiği görüşünü desteklemiştir.[26] Okyanuslarda çeşitli canlılar yaygınken, karalar canlılık açısından okyanuslara kıyasla verimsizdi. Mikrobiyal toprak kabuğundan[27] ve (birer kara canlısı olmasalar da) mikrobiyal biyofilmde gezinen birkaç yumuşakça ve eklem bacaklıdan daha karmaşık canlılar bulunmuyordu.[28] Kambriyen sonunda, çok bacaklılar,[29][30] örümceğimsiler[31] ve altı bacaklılar,[32] ilk bitkilerle eş zamanlı olarak karaya adapte olmaya başladı.[33][34]

Kambriyen, olağanüstü yüksek oranda lagerstätte (bkz: Almanca: lagerstätte) tortul yataklarına sahip olmasıyla özeldir. Lagerstätte türü mineral yatakları, canlıların "yumuşak" kısımlarının yanı sıra daha dayanıklı kabuklarının da korunduğu istisnai birer koruma bölgesi olma özelliğini taşır. Bu durumun bir sonucu olarak Kambriyen biyolojisi hakkındaki bilgiler, Kambriyen'den sonra gelen bazı dönemlere kıyasla daha fazladır.[35]

Flora

Kambriyen florası, Ediyakaran'a kıyasla biraz daha farklıydı. Ana taksonlar birer deniz makroalgi olan Fuxianospira, Sinocylindra, and Marpolia'ydı. Bu dönemde kalkerli bir makroalge rastlanmamıştır.[36]

Kambriyen'e tarihlenen herhangi bir kara bitkisi (embriyofit) fosili yoktur. Buna karşın 500 milyon yıl önce[27] Kambriyen Dönemi'ne ait gelgit düzlükleri ve sahillerinde biyofilmler ve mikrobiyal matlar çoktan gelişmişlerdi. Mikroskopik Dünya ekosistemlerini oluşturan mikroplar da tıpkı çöl bölgelerindeki günümüzdeki toprak kabukları gibi toprak oluşumuna katkıda bulunuyordu.[37][38] Moleküler saat, kara bitkilerinin ilk kez Orta veya Geç Kambriyen'de ortaya çıktığını ortaya koysa da, atmosferden sera gazı karbondioksitin büyük ölçekli olarak azalması ancak Ordovisiyen'de başladı.[39]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel

  1. ^ "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). www.stratigraphy.org. Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. 
  2. ^ Brasier, Martin; Cowie, John; Taylor, Michael. "Decision on the Precambrian-Cambrian boundary stratotype" (PDF). Episodes. 17. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  3. ^ Cooper, Roger; Nowlan, Godfrey; Williams, S. H. (March 2001). "Global Stratotype Section and Point for base of the Ordovician System" (PDF). Episodes. 24 (1): 19-28. doi:10.18814/epiiugs/2001/v24i1/005 Özgürce erişilebilir. 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  4. ^ Haq, B. U.; Schutter, SR (2008). "A Chronology of Paleozoic Sea-Level Changes". Science. 322 (5898): 64-8. Bibcode:2008Sci...322...64H. doi:10.1126/science.1161648. PMID 18832639. 
  5. ^ Asimov, Isaac (1989). Patlayan Güneşler. Çeviren: Nejat Ebcioğlu. İstanbul: İnkılap Kitabevi. s. 227. 
  6. ^ a b Sedgwick, A. (1852). "On the classification and nomenclature of the Lower Paleozoic rocks of England and Wales". Q. J. Geol. Soc. Land. Cilt 8. ss. 136-138. doi:10.1144/GSL.JGS.1852.008.01-02.20. 
  7. ^ a b Howe 1911, s. 86.
  8. ^ Sedgwick and R. I. Murchison (1835) "On the Silurian and Cambrian systems, exhibiting the order in which the older sedimentary strata succeed each other in England and Wales," Notices and Abstracts of Communications to the British Association for the Advancement of Science at the Dublin meeting, August 1835, pp. 59–61, in: Report of the Fifth Meeting of the British Association for the Advancement of Science; held in Dublin in 1835 (1836). From p. 60: "Professor Sedgwick then described in descending order the groups of slate rocks, as they are seen in Wales and Cumberland. To the highest he gave the name of Upper Cambrian group. ... To the next inferior group he gave the name of Middle Cambrian. ... The Lower Cambrian group occupies the S.W. coast of Cærnarvonshire,"
  9. ^ Chambers 21st Century Dictionary. Chambers Dictionary (Revised bas.). New Delhi: Allied Publishers. 2008. s. 203. ISBN 978-81-8424-329-1. 
  10. ^ a b "Uluslararası Kronostratigrafik Çizelge" (PDF). Uluslararası Stratigrafi Komisyonu. 2018. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2023. 
  11. ^ A. Knoll, M. Walter, G. Narbonne, and N. Christie-Blick (2004) "The Ediacaran Period: A New Addition to the Geologic Time Scale. 4 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Submitted on Behalf of the Terminal Proterozoic Subcommission of the International Commission on Stratigraphy.
  12. ^ M.A. Fedonkin, B.S. Sokolov, M.A. Semikhatov, N.M.Chumakov (2007). "Vendian versus Ediacaran: priorities, contents, prospectives. 4 Ekim 2011[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." In: edited by M. A. Semikhatov "The Rise and Fall of the Vendian (Ediacaran) Biota. Origin of the Modern Biosphere. Transactions of the International Conference on the IGCP Project 493, August 20–31, 2007, Moscow. 22 Kasım 2012[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Moscow: GEOS.
  13. ^ A. Ragozina, D. Dorjnamjaa, A. Krayushkin, E. Serezhnikova (2008). "Treptichnus pedum and the Vendian-Cambrian boundary 4 Ekim 2011[Tarih uyuşmuyor] tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". 33 Intern. Geol. Congr. 6–14 August 2008, Oslo, Norway. Abstracts. Section HPF 07 Rise and fall of the Ediacaran (Vendian) biota. p. 183.
  14. ^ Powell, C.M.; Dalziel, I.W.D.; Li, Z.X.; McElhinny, M.W. (1995). "Did Pannotia, the latest Neoproterozoic southern supercontinent, really exist". Eos, Transactions, American Geophysical Union. 76: 46-72. 
  15. ^ Scotese, C.R. (1998). "A tale of two supercontinents: the assembly of Rodinia, its break-up, and the formation of Pannotia during the Pan-African event". Journal of African Earth Sciences. 27 (1A): 1-227. Bibcode:1998JAfES..27....1A. doi:10.1016/S0899-5362(98)00028-1. 
  16. ^ a b Mckerrow, W. S.; Scotese, C. R.; Brasier, M. D. (1992). "Early Cambrian continental reconstructions". Journal of the Geological Society. 149 (4): 599-606. Bibcode:1992JGSoc.149..599M. doi:10.1144/gsjgs.149.4.0599. 
  17. ^ Mitchell, R. N.; Evans, D. A. D.; Kilian, T. M. (2010). "Rapid Early Cambrian rotation of Gondwana". Geology. 38 (8): 755. Bibcode:2010Geo....38..755M. doi:10.1130/G30910.1. 
  18. ^ Smith, Alan G. (2009). "Neoproterozoic timescales and stratigraphy". Geological Society, London, Special Publications. 326 (1): 27–54. Bibcode:2009GSLSP.326...27S. doi:10.1144/SP326.2. 
  19. ^ Brett, C. E.; Allison, P. A.; Desantis, M. K.; Liddell, W. D.; Kramer, A. (2009). "Sequence stratigraphy, cyclic facies, and lagerstätten in the Middle Cambrian Wheeler and Marjum Formations, Great Basin, Utah". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. 277 (1–2): 9–33. Bibcode:2009PPP...277....9B. doi:10.1016/j.palaeo.2009.02.010. 
  20. ^ Nielsen, Arne Thorshøj; Schovsbo, Niels Hemmingsen (2011). "The Lower Cambrian of Scandinavia: Depositional environment, sequence stratigraphy and palaeogeography". Earth-Science Reviews. 107 (3–4): 207–310. Bibcode:2011ESRv..107..207N. doi:10.1016/j.earscirev.2010.12.004. 
  21. ^ Butterfield, N. J. (2007). "Macroevolution and macroecology through deep time". Palaeontology. 50 (1): 41–55. Bibcode:2007Palgy..50...41B. doi:10.1111/j.1475-4983.2006.00613.x.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  22. ^ Love; Grosjean, Emmanuelle; Stalvies, Charlotte; Fike, David A.; Grotzinger, John P.; Bradley, Alexander S.; Kelly, Amy E.; Bhatia, Maya; Meredith, William; ve diğerleri. (2009). "Fossil steroids record the appearance of Demospongiae during the Cryogenian period" (PDF). Nature. 457 (7230): 718–721. Bibcode:2009Natur.457..718L. doi:10.1038/nature07673. PMID 19194449. 8 May 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 December 2021. 
  23. ^ Maloof, Adam C.; Rose, Catherine V.; Beach, Robert; Samuels, Bradley M.; Calmet, Claire C.; Erwin, Douglas H.; Poirier, Gerald R.; Yao, Nan; Simons, Frederik J. (17 August 2010). "Possible animal-body fossils in pre-Marinoan limestones from South Australia". Nature Geoscience. 3 (9): 653–659. Bibcode:2010NatGe...3..653M. doi:10.1038/ngeo934. 
  24. ^ "Discovery of possible earliest animal life pushes back fossil record". 2010-08-17. 
  25. ^ Kliman, Richard M. (Apr 14, 2016). Encyclopedia of Evolutionary Biology. Academic Press. s. 251. ISBN 9780128004265. 
  26. ^ Carr M, Leadbeater BS, Hassan R, Nelson M, Baldauf SL (October 2008). "Molecular phylogeny of choanoflagellates, the sister group to Metazoa". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 105 (43): 16641–6. Bibcode:2008PNAS..10516641C. doi:10.1073/pnas.0801667105. PMC 2575473 $2. PMID 18922774.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  27. ^ a b Schieber et al. 2007, ss. 53-71.
  28. ^ Seilacher, A.; Hagadorn, J.W. (2010). "Early Molluscan evolution: evidence from the trace fossil-record" (PDF). PALAIOS (Submitted manuscript). 25 (9): 565–575. Bibcode:2010Palai..25..565S. doi:10.2110/palo.2009.p09-079r. 2022-10-09 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  29. ^ Collette, Gass & Hagadorn 2012.
  30. ^ Edgecombe, Gregory D.; Strullu-Derrien, Christine; Góral, Tomasz; Hetherington, Alexander J.; Thompson, Christine; Koch, Marcus (2020). "Aquatic stem group myriapods close a gap between molecular divergence dates and terrestrial fossil record". Proceedings of the National Academy of Sciences. 117 (16): 8966–8972. Bibcode:2020PNAS..117.8966E. doi:10.1073/pnas.1920733117. PMC 7183169 $2. PMID 32253305.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  31. ^ Lozano-Fernandez, Jesus; Tanner, Alastair R.; Puttick, Mark N.; Vinther, Jakob; Edgecombe, Gregory D.; Pisani, Davide (2020). "A Cambrian–Ordovician Terrestrialization of Arachnids". Frontiers in Genetics. 11: 182. doi:10.3389/fgene.2020.00182. PMC 7078165 $2. PMID 32218802.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  32. ^ Lozano-Fernandez, Jesus; Carton, Robert; Tanner, Alastair R.; Puttick, Mark N.; Blaxter, Mark; Vinther, Jakob; Olesen, Jørgen; Giribet, Gonzalo; Edgecombe, Gregory D.; Pisani, Davide (2016). "A molecular palaeobiological exploration of arthropod terrestrialization". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 371 (1699). doi:10.1098/rstb.2015.0133. PMC 4920334 $2. PMID 27325830.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  33. ^ De Vries, Jan; De Vries, Sophie; Fürst-Jansen, Janine M R. (2020). "Evo-physio: On stress responses and the earliest land plants". Journal of Experimental Botany. 71 (11): 3254–3269. doi:10.1093/jxb/eraa007. PMC 7289718 $2. PMID 31922568.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  34. ^ Morris, Jennifer L.; Puttick, Mark N.; Clark, James W.; Edwards, Dianne; Kenrick, Paul; Pressel, Silvia; Wellman, Charles H.; Yang, Ziheng; Schneider, Harald; Donoghue, Philip C. J. (2018). "The timescale of early land plant evolution". Proceedings of the National Academy of Sciences. 115 (10): E2274–E2283. Bibcode:2018PNAS..115E2274M. doi:10.1073/pnas.1719588115. PMC 5877938 $2. PMID 29463716.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  35. ^ Orr, P. J.; Benton, M. J.; Briggs, D. E. G. (2003). "Post-Cambrian closure of the deep-water slope-basin taphonomic window". Geology. 31 (9): 769–772. Bibcode:2003Geo....31..769O. doi:10.1130/G19193.1. 
  36. ^ LoDuca, S. T.; Bykova, N.; Wu, M.; Xiao, S.; Zhao, Y. (July 2017). "Seaweed morphology and ecology during the great animal diversification events of the early Paleozoic: A tale of two floras". Geobiology. 15 (4): 588–616. Bibcode:2017Gbio...15..588L. doi:10.1111/gbi.12244. PMID 28603844.  Geçersiz |doi-access=free (yardım)
  37. ^ Retallack, G.J. (2008). "Cambrian palaeosols and landscapes of South Australia". Alcheringa. 55 (8): 1083–1106. Bibcode:2008AuJES..55.1083R. doi:10.1080/08120090802266568. 
  38. ^ "Greening of the Earth pushed way back in time". Phys.org. University of Oregon. 22 July 2013. 
  39. ^ Donoghue, Philip C.J.; Harrison, C. Jill; Paps, Jordi; Schneider, Harald (October 2021). "The evolutionary emergence of land plants". Current Biology. 31 (19): R1281–R1298. doi:10.1016/j.cub.2021.07.038. hdl:1983/662d176e-fcf4-40bf-aa8c-5694a86bd41d. PMID 34637740. 

Genel

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Kambriyen ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Öncesinde
gelen Proterozoyik Üst Zaman 		Fanerozoyik Üst Zaman
Paleozoyik Zaman Mezozoyik Zaman Senozoyik Zaman
Kambriyen Ordovisiyen Silüriyen Devoniyen Karbonifer Permiyen Triyas Jura Kretase Paleojen Neojen Kv.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kambriyen&oldid=30160562" sayfasından alınmıştır