Birinci Fransız İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
1 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (16 kullanıcı tarafından yapılan 21 ara revizyon gösterilmiyor) | |||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{Koordinat|48|49|N|2|29|E|type:country_source:kolossus-cawiki|display=title}} |
{{Koordinat|48|49|N|2|29|E|type:country_source:kolossus-cawiki|display=title}} |
||
{{ |
{{Ülke bilgi kutusu |
||
|adı = Birinci Fransız İmparatorluğu |
|||
|kendi_dilindeki_adı = ''Empire Français'' |
|||
|resmî_adı = |
|||
|tam_adı = Fransız İmparatorluğu |
|||
|kendi_dilindeki_adı = ''Empire Français'' |
|||
|yaygın_adı = Fransa |
|||
|bayrak_resmi = Flag of France.svg |
|||
|statü = [[Cumhuriyet]] <small>(1808'e kadar)</small><br> [[İmparatorluk]] <small>(1808'den sonra)</small> |
|||
|bayrak_altyazısı = |
|||
|yönetim_biçimi = Meşrutiyet |
|||
|bayrak_maddesi = Fransa bayrağı |
|||
|kuruluş_yılı = 1804 |
|||
|bayrak2_resmi = |
|||
|yıkılış_yılı = 1815 |
|||
|arma_resmi = Imperial Coat of Arms of France (1804-1815).svg |
|||
|olay1 = [[I. Napolyon|Fransız İmparatoru'nun taçlandırılması]] |
|||
|arma_altyazısı = İmparatorluk arması |
|||
|olay_tarihi1 = 2 Aralık 1804 |
|||
|arma_maddesi = Fransa arması |
|||
|olay2 = [[1814 Fontainebleau Antlaşması|Fontainebleau Antlaşması]] ile I. Napolyon'un tahttan feragat etmesi |
|||
|slogan = ''[[Liberté, égalité, fraternité]]''<br />("Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik") |
|||
|olay_tarihi2 = 11 Nisan 1814 |
|||
|millî_marş = ''[[Chant du départ]]''<br />("Kalkış Şarkısı") |
|||
|olay3 = |
|||
|millî_marş_dosyası = Le Chant du Départ Chant patriotique Georges THILL Musique de la Garde Républicaine.ogg |
|||
|olay_tarihi3 = |
|||
|harita_resmi = French Empire (1812).svg |
|||
|olay4 = |
|||
|harita_altyazısı = 1812'de Fransız İmparatorluğu |
|||
|olay_tarihi4 = |
|||
|harita2_resmi = |
|||
|öncel1 = Birinci Fransız Cumhuriyeti |
|||
|harita2_altyazısı = |
|||
|bayrak_öncel1 = Flag of France (1794–1815).svg |
|||
|tür = |
|||
|resim_öncel1 = |
|||
|bağlı_olduğu_devlet = |
|||
|öncel2 = Kutsal Roma-Cermen İmparatorluğu |
|||
|başkent = [[Paris]] |
|||
|bayrak_öncel2 = Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg |
|||
|sürgündeki_başkent = |
|||
|öncel3 = Hollanda Krallığı (Bonapart Hanedanı) |
|||
|resmî_diller = [[Fransızca]] |
|||
|bayrak_öncel3 = Flag of the Netherlands.svg |
|||
|yaygın_diller = |
|||
|öncel4 = Ligurian Cumhuriyeti |
|||
|resmî_din = [[Katolik Kilisesi]] |
|||
|bayrak_öncel4 = Flag of Genoa.svg |
|||
|demonim = [[Fransızlar|Fransız]] |
|||
|öncel5 = İspanya Krallığı |
|||
|yönetim_biçimi = {{Yalın liste| |
|||
|bayrak_öncel5 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg |
|||
*[[Üniter devlet|Üniter]] [[Otoriteryanizm|Otoriter]] [[Bonapartizm|Bonapartist]] [[mutlak monarşi]] (1804-1814) |
|||
|ardıl1 = Restorasyon (Fransa) |
|||
*[[Üniter devlet|Üniter]] [[Bonapartizm|Bonapartist]] [[Meşrutiyet|parlamenter monarşi]] (1815)}} |
|||
|bayrak_ardıl1 = Flag of the Kingdom of France (1814-1830).svg |
|||
|yönetici_unvanı = [[İmparator]] |
|||
|resim_ardıl1 = |
|||
|yönetici1 = [[Napolyon Bonapart]] |
|||
|ardıl2 = Hollanda Birleşik Krallığı |
|||
|yönetici1_dönemi = 1804-1814/1815 |
|||
|bayrak_ardıl2 = Prinsenvlag.svg |
|||
|yönetici2 = [[II. Napolyon]] |
|||
|ardıl3 = Neutral Moresnet |
|||
|yönetici2_dönemi = 1815 |
|||
|bayrak_ardıl3 = Flag of Moresnet.svg |
|||
<!--......--> |
|||
|ardıl4 = Sardinya Krallığı |
|||
|yönetici15 = |
|||
|bayrak_ardıl4 = Savoie flag.svg |
|||
|yönetici15_dönemi = |
|||
|ardıl5 = Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
|||
|temsilci_unvanı = |
|||
|bayrak_ardıl5 = Flag of the Habsburg Monarchy.svg |
|||
|temsilci1 = |
|||
|temsilci1_dönemi = |
|||
|temsilci2 = |
|||
|temsilci2_dönemi = |
|||
<!--......--> |
|||
|temsilci5 = |
|||
|temsilci5_dönemi = |
|||
|vekil_unvanı = |
|||
|vekil1 = |
|||
|vekil1_dönemi = |
|||
|vekil2 = |
|||
|vekil2_dönemi = |
|||
<!--......--> |
|||
|vekil15 = |
|||
|vekil15_dönemi = |
|||
|yasama_organı = [[Fransız Parlamentosu|Parlamento]] |
|||
|meclis1 = |
|||
|meclis1_türü = |
|||
|meclis2 = |
|||
|meclis2_türü = |
|||
|dönem = [[Fransız Devrim Savaşları]]<br />[[Napolyon Savaşları]] |
|||
|olay_öncesi = |
|||
|olay_öncesi_tarihi = |
|||
|kuruluş_olayı = |
|||
|kuruluş_günü = 18 Mayıs |
|||
|kuruluş_yılı = 1804 |
|||
|olay1 = [[I. Napolyon|Fransız İmparatoru'nun taçlandırılması]] |
|||
|olay1_tarihi = 2 Aralık 1804 |
|||
|olay2 = [[Tilsit Antlaşmaları]] |
|||
|olay2_tarihi = 7 Temmuz 1807 |
|||
|olay3 = [[Napolyon'un Rusya seferi]] |
|||
|olay3_tarihi = 24 Haziran 1812 |
|||
|olay4 = [[1814 Fontainebleau Antlaşması]] |
|||
|olay4_tarihi = 11 Nisan 1814 |
|||
<!--......--> |
|||
|olay20 = |
|||
|olay20_tarihi = |
|||
|yıkılış_olayı = [[Yüz Gün]] |
|||
|yıkılış_günü = 20 Mart - 7 Temmuz |
|||
|yıkılış_yılı = 1815 |
|||
|olay_sonrası = |
|||
|olay_sonrası_tarihi = |
|||
|sürgün_başlangıç_tarihi = |
|||
|sürgün_sonlanış_tarihi = |
|||
|istatistik_yılı1 = 1812 |
|||
|yüzölçümü_istatistiği1 = 2.100.000 |
|||
|nüfus_istatistiği1 = 44.000.000 |
|||
<!--......--> |
|||
|istatistik_yılı5 = |
|||
|yüzölçümü_istatistiği5 = |
|||
|nüfus_istatistiği5 = |
|||
|para_birimi = [[Fransız frangı]] |
|||
|para_birimi_kodu = |
|||
|para_birimi_simgesi = |
|||
|para_birimi_simgesi_maddesi = |
|||
|ö1 = Birinci Fransız Cumhuriyeti |
|||
|ö1_bayrağı = Flag of France.svg |
|||
|ö1_resmi = |
|||
|ö2 = Hollanda Krallığı (Bonapart Hanedanı) |
|||
|ö2_bayrağı = Flag of the Netherlands.svg |
|||
|ö2_resmi = |
|||
|ö3 = Ligurya Cumhuriyeti |
|||
|ö3_bayrağı = Flag of Genoa.svg |
|||
|ö3_resmi = |
|||
|ö4 = Andorra |
|||
|ö4_bayrağı = Flag of Andorra.svg |
|||
|ö4_resmi = |
|||
<!--......--> |
|||
|ö21 = |
|||
|ö21_bayrağı = |
|||
|ö21_resmi = |
|||
|a1 = Restorasyon (Fransa) |
|||
|a1_bayrağı = Royal flag of France during the Bourbon Restoration.svg |
|||
|a1_resmi = |
|||
|a2 = Hollanda Birleşik Krallığı |
|||
|a2_bayrağı = Flag of the Netherlands.svg |
|||
|a2_resmi = |
|||
|a3 = Lüksemburg |
|||
|a3_bayrağı = Flag of Luxembourg.svg |
|||
|a3_resmi = |
|||
|a4 = Toskana Büyük Dükalığı |
|||
|a4_bayrağı = Flag of the Grand Duchy of Tuscany with Great Coat of arms.svg |
|||
|a4_resmi = |
|||
|a5 = Andorra |
|||
|a5_bayrağı = Flag of Andorra.svg |
|||
|a5_resmi = |
|||
|a6 = Monako |
|||
|a6_bayrağı = Flag of Monaco.svg |
|||
|a6_resmi = |
|||
<!--......--> |
|||
|a21 = |
|||
|a21_bayrağı = |
|||
|a21_resmi = |
|||
|günümüzdeki_durumu = |
|||
|dipnot_a = |
|||
<!--......--> |
|||
|dipnot_h = |
|||
|dipnotlar = |
|||
}} |
|||
{{Fransa tarihi}} |
|||
|bayrak = Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg |
|||
'''Birinci İmparatorluk''',<ref name="gallica.bnf.fr">{{Web kaynağı | url = https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4453562 | başlık = Bulletin des lois de la République française | ad = France Auteur du | soyadı = texte | tarih = 23 Ocak 1804 | website = Gallica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190823040943/https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4453562 | arşivtarihi = 23 Ağustos 2019 | erişimtarihi = 27 Şubat 2020 | ölüurl = hayır }}</ref> [[Fransa]]'da [[Napoléon Bonaparte]]'ın imparatorluk dönemidir. 2 Aralık 1804'te Bonaparte kendisini [[imparator]] (resmî olarak ''Empeureur des Français'') ilan etti. Takip eden süreçte Fransa [[Fransız Devrim Savaşları|Koalisyon Savaşları]] sonucu Avrupa'nın önemli bir kısmını kontrolü altına aldı.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Thierry | ad1 = Lentz | başlık = The Proclamation of Empire by the | url = http://www.napoleon.org/en/reading_room/articles/files/lentz_proclamation.asp | website = napoleon.org | yayıncı = Fondation Napoléon | erişimtarihi = 15 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160323213424/http://www.napoleon.org/en/reading_room/articles/files/lentz_proclamation.asp | arşivtarihi = 23 Mart 2016 | ölüurl = hayır }}</ref> |
|||
|bayrak_altyazısı = |
|||
|bayrak_bağlantısı = |
|||
|bayrak_türü = |
|||
== Tarihi == |
|||
|arma = Imperial Coat of Arms of France (1804-1815).svg |
|||
[[Dosya:Jacques-Louis David - The Emperor Napoleon in His Study at the Tuileries - Google Art Project.jpg|sağ|küçükresim|Napoléon Bonaparte]] |
|||
|arma_altyazısı = |
|||
2 Aralık 1805'te [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]] ve [[Avusturya İmparatorluğu|Avusturya]]'yı [[Austerlitz Muharebesi]]'nde yenen Napoléon 1806 Ekim ayında [[Jena]] ve [[Auerstedt]]'teki savaşlarda [[Prusya]] ordusunu yok etti.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Battle of Austerlitz | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/43578/Battle-of-Austerlitz | website = Britannica.com | yayıncı = Encyclopædia Britannica | erişimtarihi = 15 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150429155109/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/43578/Battle-of-Austerlitz | arşivtarihi = 29 Nisan 2015 | ölüurl = hayır }}</ref> Fransız birlikleri [[Berlin]]'e girdi. Napoléon [[Polonya]]'ya girdi ve Rus Çarı [[I. Alexander]] ile Avrupa'yı paylaşan bir antlaşma yaptı. Ayrıca [[İngiltere]]'ye karşı Avrupa çapında bir ticaret boykotu getirdi. [[İspanya]]'da tahta yeni bir kral çıkarttıysa da, çıkan isyanı bastıramadı.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Hickman | ad1 = Kennedy | başlık = Napoleonic Wars: Battle of Friedland | url = http://militaryhistory.about.com/od/napoleonicwars/p/battle-of-friedland.htm | website = militaryhistory.about.com | yayıncı = about.com | erişimtarihi = 15 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170214064202/http://militaryhistory.about.com/od/napoleonicwars/p/battle-of-friedland.htm | arşivtarihi = 14 Şubat 2017 | ölüurl = hayır }}</ref><ref>Martyn Lyons, ''Napoleon Bonaparte and the Legacy of the French Revolution.'' p. 232</ref> |
|||
|arma_bağlantısı = Fransa arması |
|||
|sembol_türü = İmparatorluk arması |
|||
1809'da yeniden Avusturya'ya karşı savaş başladı. [[Viyana]]'ya kadar yürüyen Napoléon [[Aspern]]'deki savaşta durduruldu. Ancak iki gün sonra [[Wagram]]'daki savaşta Napoléon galip geldi ve Viyana'ya girdi. |
|||
|harita = First French Empire (1804-1815).png |
|||
|harita_altyazısı = 1812 yılında Fransız İmparatorluğu (koyu mavi) ve bağlı devletler (açık mavi). |
|||
Aynı yıl Napoléon kendisine çocuk veremeyen Joséphine'den ayrıldı. 1810'da [[Marie-Louise von Habsburg]] ile evlendi. 1812'de Rusya'ya karşı alınan başarısızlıkla birlikte imparatorluk sallanmaya başladı. 1813'teki [[Leipzig Muharebesi]]'nde Fransa mutlak olarak yenildi. Yenilginin üzerine Napoléon [[Elba Adası]]na sürgüne gitti. [[XVIII. Louis]] tahta çıktı ve [[Restorasyon (Fransa)|Restorasyon]]'un ilk dönemi başladı. Ancak Napoléon [[Yüz Gün]] olarak bilinen dönemde yeniden Fransa'ya döndü, ordunun desteğiyle Paris'i ve iktidarı ele geçirdi. Ancak [[Brüksel]] yakınlarında [[Waterloo Muharebesi]]'nde kesin olarak yenildi. Fransa ele geçirdiği toprakları bırakmak zorunda kaldı. [[XVIII. Louis]] yeniden tahta çıktı ve [[Restorasyon (Fransa)|Restorasyon]] dönemi yüz günlük kesintiden sonra devam etti.<ref>Martyn Lyons pp. 234–36</ref><ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Haine|ad1=Scott|başlık=The History of France|yayıncı=Greenwood Press|isbn=978-0-313-30328-9|sayfalar=[https://archive.org/details/historyoffrance00hain/page/92 92]|basım=1.|yıl=2000|url=https://archive.org/details/historyoffrance00hain/page/92}}</ref> |
|||
|başkent = Paris |
|||
|sürgündeki_başkent = |
|||
|latd = |latm = |latNS = |longd = |longm = |longEW = |
|||
== Napolyon yönetiminin özellikleri == |
|||
|slogan = |
|||
Napolyon, Fransız halkının bazı ortak endişelerine hitap ederek destek kazandı. Bunlar arasında baskıdan kaçan göçmen soylulardan duyulan hoşnutsuzluk, bazılarının [[Ancien Régime|Ancien Régime'in]] yeniden kurulmasından duyduğu endişe, Devrimi tersine çevirmeye çalışan yabancı ülkelerden duyulan kuşku ve Jakobenlerin Fransa'nın devrimci ideallerini genişletme arzusu yer almaktaydı. |
|||
|ulusal_marş = ''[[Chant du Départ]]''<br/><small>"Kalkış Şarkısı"</small> |
|||
|yaygın_diller = Fransızca |
|||
|din = [[Katolik Kilisesi|Katolisizm]] |
|||
|para_birimi = [[Fransız frankı]] |
|||
Napolyon güç ve imparatorluk statüsü kazanarak, Katolik Kilisesi'ni Fransa'nın hakim kilisesi olarak onaylayan ve sivil statüsünün bir kısmını geri getiren 1801 Konkordatosu gibi Fransız kurumlarında yaptığı değişiklikler için destek topladı. Ancak Napolyon bu zamana kadar kendisini daha çok aydınlanmış bir despot olarak görmekteydi. Siyasi özgürlüğü kısıtlarken Devrim'in pek çok sosyal kazanımını korudu. Verimliliğe ve güce hayranlık duyuyor, feodalizmden, dini hoşgörüsüzlükten ve sivil eşitsizlikten nefret ediyordu. |
|||
|yönetici1 = [[I. Napolyon]] |
|||
|yönetici2 = [[II. Napolyon]] |
|||
|yönetici3 = |
|||
|yönetici4 = |
|||
|yönetici_yılları1 = 1804–1814/1815 |
|||
|yönetici_yılları2 = 1815 |
|||
|yönetici_yılları3 = |
|||
|yönetici_yılları4 = |
|||
|yönetici_unvanı = [[İmparator]] |
|||
|vekil1 = |
|||
|vekil2 = |
|||
|vekil3 = |
|||
|vekil4 = |
|||
|vekil_yılları1 = |
|||
|vekil_yılları2 = |
|||
|vekil_yılları3 = |
|||
|vekil_yılları4 = |
|||
|vekil_unvanı = |
|||
|yasama_organı = [[Fransa Parlamentosu]] |
|||
|meclis1 = [[Fransa Senatosu|Senato]] |
|||
|meclis_türü1 = |
|||
|meclis2 = [[Ordu Meclisi]] |
|||
|meclis_türü2 = |
|||
|istatistik_yılı1 = '''1812'''<ref name="Taagepera501">{{Dergi kaynağı | tarih=Eylül 1997 | başlık=Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia | url=https://escholarship.org/uc/item/3cn68807 | journal=[[International Studies Quarterly]] | cilt=41 | sayı=3 | sayfalar=475–504 | doi=10.1111/0020-8833.00053 | yazar=Rein Taagepera | authorlink=Rein Taagepera | jstor=2600793 | erişimtarihi=16 Eylül 2016}}</ref> |
|||
|yüzölçümü1 = 3000000 |
|||
|nüfus1 = 96472000 |
|||
|istatistik_yılı2 = |
|||
|yüzölçümü2 = |
|||
|nüfus2 = |
|||
|istatistik_yılı3 = |
|||
|yüzölçümü3 = |
|||
|nüfus3 = |
|||
|istatistik_yılı4 = |
|||
|yüzölçümü4 = |
|||
|nüfus4 = |
|||
|istatistik_yılı5 = |
|||
|yüzölçümü5 = |
|||
|nüfus5 = |
|||
|günümüzdeki_durumu = |
|||
|dipnotlar = |
|||
}} |
|||
{{Fransa tarihi}} |
|||
'''Birinci İmparatorluk'''<ref name="gallica.bnf.fr">{{Web kaynağı | url = https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4453562 | başlık = Bulletin des lois de la République française | ad = France Auteur du | soyadı = texte | tarih = 23 Ocak 1804 | website = Gallica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190823040943/https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k4453562 | arşivtarihi = 23 Ağustos 2019 | erişimtarihi = 27 Şubat 2020 | ölüurl = no }}</ref>, [[Fransa]]'da [[Napoléon Bonaparte]]'ın imparatorluk dönemidir. 2 Aralık 1804'te Bonaparte kendisini imparator (resmî olarak ''Empeureur des Français'') ilan etti. Takip eden süreçte Fransa [[Koalisyon Savaşları]] sonucu Avrupa'nın önemli bir kısmını kontrolü altına aldı.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Thierry | ad1 = Lentz | başlık = The Proclamation of Empire by the | url = http://www.napoleon.org/en/reading_room/articles/files/lentz_proclamation.asp | website = napoleon.org | yayıncı = Fondation Napoléon | erişimtarihi = 15 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160323213424/http://www.napoleon.org/en/reading_room/articles/files/lentz_proclamation.asp | arşivtarihi = 23 Mart 2016 | ölüurl = no }}</ref> |
|||
== Tarihi == |
|||
[[Dosya:Jacques-Louis David - The Emperor Napoleon in His Study at the Tuileries - Google Art Project.jpg|sağ|thumb|Napoléon Bonaparte]] |
|||
2 Aralık 1805'te [[Rusya İmparatorluğu|Rusya]] ve [[Avusturya İmparatorluğu|Avusturya]]'yı [[Austerlitz Muharebesi]]'nde yenen Napoléon 1806 Ekim ayında [[Jena]] ve [[Auerstedt]]'teki savaşlarda [[Prusya]] ordusunu yok etti.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Battle of Austerlitz | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/43578/Battle-of-Austerlitz | website = Britannica.com | yayıncı = Encyclopædia Britannica | erişimtarihi = 15 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150429155109/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/43578/Battle-of-Austerlitz | arşivtarihi = 29 Nisan 2015 | ölüurl = no }}</ref> Fransız birlikleri [[Berlin]]'e girdi. Napoléon [[Polonya]]'ya girdi ve Rus Çarı [[I. Alexander]] ile Avrupa'yı paylaşan bir antlaşma yaptı. Ayrıca [[İngiltere]]'ye karşı Avrupa çapında bir ticaret boykotu getirdi. [[İspanya]]'da tahta yeni bir kral çıkarttıysa da, çıkan isyanı bastıramadı.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Hickman | ad1 = Kennedy | başlık = Napoleonic Wars: Battle of Friedland | url = http://militaryhistory.about.com/od/napoleonicwars/p/battle-of-friedland.htm | website = militaryhistory.about.com | yayıncı = about.com | erişimtarihi = 15 Ağustos 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170214064202/http://militaryhistory.about.com/od/napoleonicwars/p/battle-of-friedland.htm | arşivtarihi = 14 Şubat 2017 | ölüurl = no }}</ref><ref>Martyn Lyons, ''Napoleon Bonaparte and the Legacy of the French Revolution.'' p. 232</ref> |
|||
1809'da yeniden Avusturya'ya karşı savaş başladı. [[Viyana]]'ya kadar yürüyen Napoléon [[Aspern]]'deki savaşta durduruldu. Ancak iki gün sonra [[Wagram]]'daki savaşta Napoléon galip geldi ve Viyana'ya girdi. |
|||
Devrimin ilk günlerinde radikal Jakobenleri pragmatizm nedeniyle desteklemiş olsa da,<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/napoleonbiograph00nich|başlık=Napoleon: A Biographical Companion|tarih=1999|sayfa=[https://archive.org/details/napoleonbiograph00nich/page/131 131]|yayıncı=ABC-CLIO|author=David Nicholls|isbn=978-0-87436-957-1}}</ref> Napolyon siyasi kariyeri ilerledikçe giderek daha otokratik hale geldi ve iktidara geldikten sonra hem liberalizmin hem de otoriterliğin bazı yönlerini benimsedi, örneğin kamusal eğitim, Fransız hukuk sisteminin genel olarak liberal bir şekilde yeniden yapılandırılması ve Yahudilerin özgürleştirilmesi, ancak aynı zamanda seçim yoluyla demokrasiyi ve basın özgürlüğünü reddetti.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1468-229X.12089|başlık="'Citizen Emperor': Political Ritual, Popular Sovereignty and the Coronation of Napoleon I"|yazarlar=Philip Dwyer|tarih=2015|erişim-tarihi=7 Haziran 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210515151911/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/1468-229X.12089|arşivtarihi=15 Mayıs 2021|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/ageofnapoleon0000conn|başlık=The Age of Napoleon|yazarlar=Susan P. Conner|tarih=2004|isbn=0-3133-2014-4}}</ref> |
|||
Aynı yıl Napoléon kendisine çocuk veremiyen Joséphine'den ayrıldı. 1810'da [[Marie-Louise von Habsburg]] ile evlendi. 1812'de Rusya'ya karşı alınan başarısızlıkla birlikte imparatorluk sallanmaya başladı. 1813'teki [[Leipzig Muharebesi]]'nde Fransa mutlak olarak yenildi. Yenilginin üzerine Napoléon [[Elba Adası]]na sürgüne gitti. [[XVIII. Louis]] tahta çıktı ve [[Restorasyon (Fransa)|Restorasyon]]'un ilk dönemi başladı. Ancak Napoléon [[Yüz Gün]] olarak bilinen dönemde yeniden Fransa'ya döndü, ordunun desteğiyle Paris'i ve iktidarı ele geçirdi. Ancak [[Brüksel]] yakınlarında [[Waterloo Muharebesi]]'nde kesin olarak yenildi. Fransa ele geçirdiği toprakları bırakmak zorunda kaldı. XVIII. Louis yeniden tahta çıktı ve [[Restorasyon (Fransa)|Restorasyon]] dönemi yüz günlük kesintiden sonra devam etti.<ref>Martyn Lyons pp. 234–36</ref><ref>{{Kitap kaynağı|soyadı1=Haine|ad1=Scott|başlık=The History of France|yayıncı=Greenwood Press|isbn=978-0-313-30328-9|sayfalar=[https://archive.org/details/historyoffrance00hain/page/92 92]|baskı=1st|yıl=2000|url=https://archive.org/details/historyoffrance00hain/page/92}}</ref> |
|||
== Ayrıca bakınız == |
== Ayrıca bakınız == |
||
| 130. satır: | 170. satır: | ||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
{{ |
{{Kaynakça}} |
||
== Dış bağlantılar == |
== Dış bağlantılar == |
||
| 136. satır: | 176. satır: | ||
{{1789'dan beri Fransa'da hükümet sistemleri}} |
{{1789'dan beri Fransa'da hükümet sistemleri}} |
||
{{İtalya Yarımadası'ndaki eski devletler}} |
|||
{{Otorite kontrolü}} |
{{Otorite kontrolü}} |
||
15.51, 10 Temmuz 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.
Birinci Fransız İmparatorluğu Empire Français | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1804-1815 | |||||||||||||
.svg) 1812'de Fransız İmparatorluğu | |||||||||||||
| Başkent | Paris | ||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Fransızca | ||||||||||||
| Resmî din | Katolik Kilisesi | ||||||||||||
| Demonim | Fransız | ||||||||||||
| Hükûmet |
| ||||||||||||
| İmparator | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Yasama organı | Parlamento | ||||||||||||
| Tarihî dönem | Fransız Devrim Savaşları Napolyon Savaşları | ||||||||||||
| |||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||
| 1812 | 2.100.000 km2 | ||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Para birimi | Fransız frangı | ||||||||||||
.svg)
| Fransa tarihi dizisinin bir parçası |
|---|
   |
| Zaman çizgisi |
Birinci İmparatorluk,[1] Fransa'da Napoléon Bonaparte'ın imparatorluk dönemidir. 2 Aralık 1804'te Bonaparte kendisini imparator (resmî olarak Empeureur des Français) ilan etti. Takip eden süreçte Fransa Koalisyon Savaşları sonucu Avrupa'nın önemli bir kısmını kontrolü altına aldı.[2]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]
2 Aralık 1805'te Rusya ve Avusturya'yı Austerlitz Muharebesi'nde yenen Napoléon 1806 Ekim ayında Jena ve Auerstedt'teki savaşlarda Prusya ordusunu yok etti.[3] Fransız birlikleri Berlin'e girdi. Napoléon Polonya'ya girdi ve Rus Çarı I. Alexander ile Avrupa'yı paylaşan bir antlaşma yaptı. Ayrıca İngiltere'ye karşı Avrupa çapında bir ticaret boykotu getirdi. İspanya'da tahta yeni bir kral çıkarttıysa da, çıkan isyanı bastıramadı.[4][5]
1809'da yeniden Avusturya'ya karşı savaş başladı. Viyana'ya kadar yürüyen Napoléon Aspern'deki savaşta durduruldu. Ancak iki gün sonra Wagram'daki savaşta Napoléon galip geldi ve Viyana'ya girdi.
Aynı yıl Napoléon kendisine çocuk veremeyen Joséphine'den ayrıldı. 1810'da Marie-Louise von Habsburg ile evlendi. 1812'de Rusya'ya karşı alınan başarısızlıkla birlikte imparatorluk sallanmaya başladı. 1813'teki Leipzig Muharebesi'nde Fransa mutlak olarak yenildi. Yenilginin üzerine Napoléon Elba Adasına sürgüne gitti. XVIII. Louis tahta çıktı ve Restorasyon'un ilk dönemi başladı. Ancak Napoléon Yüz Gün olarak bilinen dönemde yeniden Fransa'ya döndü, ordunun desteğiyle Paris'i ve iktidarı ele geçirdi. Ancak Brüksel yakınlarında Waterloo Muharebesi'nde kesin olarak yenildi. Fransa ele geçirdiği toprakları bırakmak zorunda kaldı. XVIII. Louis yeniden tahta çıktı ve Restorasyon dönemi yüz günlük kesintiden sonra devam etti.[6][7]
Napolyon yönetiminin özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Napolyon, Fransız halkının bazı ortak endişelerine hitap ederek destek kazandı. Bunlar arasında baskıdan kaçan göçmen soylulardan duyulan hoşnutsuzluk, bazılarının Ancien Régime'in yeniden kurulmasından duyduğu endişe, Devrimi tersine çevirmeye çalışan yabancı ülkelerden duyulan kuşku ve Jakobenlerin Fransa'nın devrimci ideallerini genişletme arzusu yer almaktaydı.
Napolyon güç ve imparatorluk statüsü kazanarak, Katolik Kilisesi'ni Fransa'nın hakim kilisesi olarak onaylayan ve sivil statüsünün bir kısmını geri getiren 1801 Konkordatosu gibi Fransız kurumlarında yaptığı değişiklikler için destek topladı. Ancak Napolyon bu zamana kadar kendisini daha çok aydınlanmış bir despot olarak görmekteydi. Siyasi özgürlüğü kısıtlarken Devrim'in pek çok sosyal kazanımını korudu. Verimliliğe ve güce hayranlık duyuyor, feodalizmden, dini hoşgörüsüzlükten ve sivil eşitsizlikten nefret ediyordu.
Devrimin ilk günlerinde radikal Jakobenleri pragmatizm nedeniyle desteklemiş olsa da,[8] Napolyon siyasi kariyeri ilerledikçe giderek daha otokratik hale geldi ve iktidara geldikten sonra hem liberalizmin hem de otoriterliğin bazı yönlerini benimsedi, örneğin kamusal eğitim, Fransız hukuk sisteminin genel olarak liberal bir şekilde yeniden yapılandırılması ve Yahudilerin özgürleştirilmesi, ancak aynı zamanda seçim yoluyla demokrasiyi ve basın özgürlüğünü reddetti.[9][10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Haritası
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Konsolosluk döneminde Fransız sınırları, 1801. -
1812'de Fransız İmparatorluğu sınırları. -
1812. -
1812'de Avrupa haritası.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ texte, France Auteur du (23 Ocak 1804). "Bulletin des lois de la République française". Gallica. 23 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
- ^ Thierry, Lentz. "The Proclamation of Empire by the". napoleon.org. Fondation Napoléon. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2014.
- ^ "Battle of Austerlitz". Britannica.com. Encyclopædia Britannica. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2014.
- ^ Hickman, Kennedy. "Napoleonic Wars: Battle of Friedland". militaryhistory.about.com. about.com. 14 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2014.
- ^ Martyn Lyons, Napoleon Bonaparte and the Legacy of the French Revolution. p. 232
- ^ Martyn Lyons pp. 234–36
- ^ Haine, Scott (2000). The History of France (1. bas.). Greenwood Press. ss. 92. ISBN 978-0-313-30328-9.
- ^ David Nicholls (1999). Napoleon: A Biographical Companion. ABC-CLIO. s. 131. ISBN 978-0-87436-957-1.
- ^ Philip Dwyer (2015). ""'Citizen Emperor': Political Ritual, Popular Sovereignty and the Coronation of Napoleon I"". 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2024.
- ^ Susan P. Conner (2004). The Age of Napoleon. ISBN 0-3133-2014-4.
