Türk lirası sayfasının kaynağını görüntüle

{{Para bilgi kutusu
| para_adı = Türk lirası
| resim_1 =Turkish Lira Series Banknotes (Modern).png|resim_başlığı_1=Türk lirası banknotları|darphane=[[Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü]]
| resim_başlığı_2 = [[5 TL|5 Türk lirası]]
| iso_kodu = TRY (2005 yılından önce TRL)
| kullanan_ülkeler= {{bayrakülke|Türkiye}}<br />{{bayrakülke|Kuzey Kıbrıs}}<br />{{bayrakülke|Suriye}} (de facto)
| enflasyon_oranı = %47,09 <small>([[Türkiye İstatistik Kurumu|TÜİK]]) </small>
%86,76 <small>(ENAG)</small>
| altbirim_oranı_1 = 1/100
| altbirim_adı_1 = [[Kuruş]]
| sembol = [[Türk lirası simgesi|₺]]
| kullanılan_madeni_paralar = 1 kr, 5 kr, 10 kr, 25 kr, 50 kr, ₺1, ₺5 
| kullanılan_banknotlar = ₺5, ₺10, ₺20, ₺50, ₺100, ₺200
| yetki_veren = [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]]
| yetki_veren_website = tcmb.gov.tr
| yazıcı = TCMB Banknot Matbaası
| yazıcı_website = tcmb.gov.tr
|resim_2=Madeni 5 lira.png
|darphane_website= darphane.gov.tr
|nadiren_kullanılan_madeni_paralar=1kr, 5kr, 10kr, ₺5
|kullanıcılar={{bayrakülke|Türkiye}}<br />{{bayrakülke|Kuzey Kıbrıs}}
}}

'''Türk lirası''' ('''TL'''; [[Para birimi simgesi|sembol]]: '''₺'''; [[ISO 4217|kod]]: '''TRY'''), [[Türkiye|Türkiye Cumhuriyeti]] ve [[Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti]]'nde resmî olarak kullanılan para birimidir. Alt birimi [[kuruş]] olan Türk lirasının basma ve yönetme faaliyetleri [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]] tarafından sürdürülür.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/448.html | başlık = Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu | erişimtarihi = 1 Ocak 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130206174837/http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/448.html | arşivtarihi = 6 Şubat 2013 | ölüurl = evet }}</ref>

Türk lirasının küresel açıdan itibarını yükseltmek ve çeşitli karışıklıklara son vermek amacıyla paradan altı sıfır atılarak, Türk lirası 1 Ocak 2005'te geçici olarak tedavülden kaldırılmış ve yerine Yeni Türk lirası kullanılmaya başlanmıştır. YTL'nin alt birimi Yeni Kuruş'tur. YTL'den TL'ye geçişin tamamlanması nedeniyle 1 Ocak 2009 tarihinde yeniden tedavüle girmiştir.

Bugüne kadar Türk lirasının ön yüzünde sadece [[Mustafa Kemal Atatürk]] ve [[İsmet İnönü]]'nün resimleri bulunmuştur. İsmet İnönü'nün resmi sadece cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde (1938-1950) Türk lirasının ön yüzünde yer almıştır. Bunun nedeni ise Osmanlı döneminden beri bir gelenek hâlini almış ve Osmanlı harici pek çok devlet tarafından da kullanılan bir yöntem olan paranın ön yüzüne o zamanki devlet başının resmini koymaktır. Bu gelenek 30 Aralık 1925’te kabul edilen 701 sayılı “Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun”la resmîleşmiştir. Bu yüzden cumhurbaşkanı olduğu süre içinde İsmet İnönü'nün resmi paranın ön yüzünde kullanılmıştır. Fakat bu kanun 1952'de [[Adnan Menderes]]'in başkanlık yaptığı hükûmet tarafından değiştirilmiş ve Türk lirasının üstünde o zamanki devlet başının değil sadece [[Mustafa Kemal Atatürk]]'ün resminin bulunması kararı alınmıştır. Bu yüzden Türk lirasının önünde resimleri kullanılan tek devlet büyükleri [[Mustafa Kemal Atatürk]] ve [[İsmet İnönü]] olmuştur.<ref>{{Web kaynağı |url=http://blog.milliyet.com.tr/milli-sefin-paradaki-resim-gercegi/Blog/?BlogNo=440632 |başlık=Milli Şefin paradaki resim gerçeği |erişimtarihi=26 Mayıs 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20180712121133/http://blog.milliyet.com.tr/milli-sefin-paradaki-resim-gercegi/Blog/?BlogNo=440632 |arşivtarihi=12 Temmuz 2018 |ölüurl=evet }}</ref><ref name="hikmet">{{Web kaynağı |url=http://www.tibbiyelihikmet.com/2015/05/25/ismet-inonu-neden-paralara-kendi-resmini-bastirdi/ |başlık=İsmet İnönü Neden Paralara Kendi Resmini Bastırdı ? |erişimtarihi=26 Mayıs 2015 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181101224820/http://tibbiyelihikmet.com/2015/05/25/ismet-inonu-neden-paralara-kendi-resmini-bastirdi/ |arşivtarihi=1 Kasım 2018 |ölüurl=evet }}</ref> Ayrıca [[Yunus Emre]], [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmed]], [[Mehmet Akif Ersoy]] ve [[Cahit Arf]] gibi Türk büyüklerinin portreleri ise Türk lirasının bazı emisyonlarının arka yüzünde yer almıştır.

== Tarihçe ==

=== Osmanlı lirası (1844-1923) ===
{{Ana|Osmanlı lirası}}
İlk lira [[Abdülmecid|Sultan Abdülmecid]] döneminde 5 Ocak 1843’te Osmanlı lirası adıyla basıldı. Kâğıt para basılmadan önce kullanılan bu Osmanlı altın parasına Sarı lira denirdi. 2 Haziran 1854’te çeyrek lira ve 18 Şubat 1855’te de iki buçukluk ve beşibiryerdelerin basılmasına başlandı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://ntvmsnbc.com/news/461099.asp#storyContinues | başlık = Türk lirasının 165 yıllık serüveni | erişimtarihi = 1 Ocak 2009 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090106011429/http://www.ntvmsnbc.com/news/461099.asp#storyContinues | arşivtarihi = 6 Ocak 2009 | ölüurl = evet }}</ref>

=== İlk Türk lirası (1923-2005) ===
[[Cumhuriyet]]'in ilanından sonra 30 Aralık 1925 tarih ve 701 Sayılı Mevcut Evrak-ı Nakdiye'nin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun kabul edilerek ilk Türk banknotlarının bastırılmasına karar verilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tcmb.gov.tr/ | başlık = tcmb.gov.tr - Cumhuriyet Dönemi Banknotları | erişimtarihi = 1 Ocak 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160617070753/http://www.tcmb.gov.tr/ | arşivtarihi = 17 Haziran 2016 | ölüurl = evet }}</ref>

[[Dosya:E1 1000 TL ön yüz.jpg|küçükresim|sol|1927'de dolaşıma çıkarılan, ön yüzünde Atatürk'ün bir portresinin yer aldığı banknot|245x245pik]]
Cumhuriyet dönemindeki ilk kâğıt paralar Türkiye'nin kendi [[merkez bankası]] henüz olmadığından 1927'de Birleşik Krallık'ta, Thomas de la Rue şirketi tarafından 88 bin Britanya altınına basılmıştır. (30 Haziran 1930 tarihinde Resmî Gazete'de 1715 sayılı Merkez Bankası Kanunu yayımlanmış, [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]] 3 Ekim 1931 tarihinde faaliyete geçmiştir.) 1927'de Harf Devrimi henüz gerçekleşmediği için paraların üzerinde Latin harfleri yoktu. 1927 yılında basılan 1, 5 ve 10 lirada Atatürk'ün portresi filigranda gözükmekteydi. Diğer paralarda ise Atatürk hem filigranda hem de resim olarak gözükmektedir. İlk paraların üzerinde Osmanlı Türkçesi ve Fransızca yazılar ile dönemin Maliye Bakanı [[Mustafa Abdülhalik Renda]]'nın imzası vardı. Paraların yeniden Latin harfleriyle piyasaya çıkması büyük bir masraf olduğu için 1927'de basılan paralar 1928'deki Harf Devrimi'nden sonra da yıllarca yürürlükte kalmıştır. 1937'de tedavüle giren Latin harfli paraların hepsinde Atatürk portreleri bulunmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.milliyet.com.tr/2007/12/03/pazar/paz01.html|başlık=Türk Lirası 80 yaşında|erişimtarihi=7 Eylül 2011|arşivtarihi=6 Mart 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160306111141/http://www.milliyet.com.tr/2007/12/03/pazar/paz01.html|tarih=3 Aralık 2007|ölüurl=hayır|yayımcı=Milliyet Pazar}}</ref>[[Dosya: 5 Turkish Liras (1927).jpg|küçükresim|sol|5 Aralık 1927'de dolaşıma çıkarılan, ön yüzünde [[Türk mitolojisi|Türk]] ve [[Altay mitolojisi|Altay]] mitolojilerinin ana kavramlarından olan [[Bozkurt (mitoloji)|Bozkurt]] görselinin yer aldığı banknot|245x245pik]]Eylül 1927'den 11 Kasım 1938'e kadar basılan kâğıt paraların üzerinde Atatürk'ün portreleri yer almıştır. 1938 yılında Atatürk öldükten sonra [[İsmet İnönü]] cumhurbaşkanı olduğu için kanun gereği banknotlarda İnönü'nün portresi kullanılmıştır. 1952 yılında yürürlüğe giren 5. emisyon banknotlarında [[Demokrat Parti (1946)|Demokrat Parti]] hükûmeti tarafından banknotlara tekrar Atatürk'ün portresinin konulması kararı alınmıştır.<ref name="hikmet" />

[[Cumhuriyet]]'in kuruluşundan günümüze kadar 9 emisyon grubunda 24 farklı değerde, 126 tertip banknot dolaşıma çıkarılmıştır. İlk altı emisyon grubundaki banknotların tamamı ile Yedinci Emisyon Grubundaki banknotların bir kısmı değişik tarihlerde dolaşımdan kaldırılmış ve 10 yıllık zamanaşımı sürelerinin sonunda değerlerini yitirmiştir.
[[Dosya:100 Turkish lira 1979.jpg|küçükresim|1979'da Türk lirası]]

=== İkinci Türk lirası (2005-günümüz) ===
[[Dosya:New Turkish Lira-set.jpg|küçükresim|Yeni Türk lirası]]
28 Ocak 2004'te [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]], Türk lirasından altı sıfır atılarak yeni bir para birimi oluşturulmasına izin veren bir yasayı kabul etti. Türk lirasının yeniden değerlenmesiyle birlikte, [[Rumen leyi]], kısa bir süre için dünyanın en az değerli para birimi oldu (Temmuz 2005'te yeniden değerlendi). Aynı zamanda, hükûmet 50 ve 100 değerinde iki yeni banknot çıkardı.

==== Yeni Türk lirası (2005-2009) ====
1 Ocak 2005'te Türk lirası'ndan altı sıfır atılmasından itibaren kullanılan [[Döviz|resmî para birimi]]dir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turk-lirasindan-6-sifir-atilmasinin-uzerinden-15-yil-gecti/1688243|başlık=Türk lirasından 6 sıfır atılmasının üzerinden 15 yıl geçti|erişimtarihi=1 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210129173236/https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turk-lirasindan-6-sifir-atilmasinin-uzerinden-15-yil-gecti/1688243|arşivtarihi=29 Ocak 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Ocak 2005 ile Aralık 2008 arasındaki geçiş döneminde, ikinci Türk lirası resmî olarak "Yeni Türk lirası" olarak adlandırıldı.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-a-2004-10-25-15-1-87946127/824315.html|başlık=Yeni Türk Lirası Tanıtıldı|erişimtarihi=1 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709181934/https://www.amerikaninsesi.com/a/a-17-a-2004-10-25-15-1-87946127/824315.html|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref> Para birimi kodundaki "Y" harfi, [[Türkçe]]deki yeni kelimesinden gelmektedir. Resmî olarak "YTL" olarak kısaltılmış ve 100 yeni kuruşa bölünmüştür.

1 Ocak 2009'dan itibaren, ikinci Türk lirasından "yeni" ibaresi kaldırılarak, resmî adı tekrar "Türk lirası" oldu ve "TL" olarak kısaltıldı.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/iste-ytl-267769|başlık=İşte YTL!|erişimtarihi=1 Temmuz 2021|arşivurl=https://web.archive.org/web/20210709183707/https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/iste-ytl-267769|arşivtarihi=9 Temmuz 2021|ölüurl=hayır}}</ref>

== Değeri ==
[[Dosya:100000 lira obverse.jpg|küçükresim|Yüz Bin Türk lirası banknotu]]
Lira, tarihî açıdan yüksek yıllık enflasyon oranlarına sahip olmuş bir para birimidir. 1930 yılında hükûmete ulusal paranın değerindeki dalgalanmayı engelleme yönünde cezai nitelikte yaptırımlarla desteklenen düzenleyici karar alma yetkisi tanıyan "[[Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun]]" [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]] tarafından kabul edildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turk-parasinin-kiymetini-koruma-hakkinda-kanun/ | başlık = Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun | erişimtarihi = 28 Ocak 2022 | tarih = 2 Mart 2021 | dil = Türkçe | çalışma = Atatürk Ansiklopedisi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210924154510/https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turk-parasinin-kiymetini-koruma-hakkinda-kanun/ | arşivtarihi = 24 Eylül 2021}}</ref> Başlangıçta [[İngiliz sterlini]] ve [[Fransız frangı]]na sabitlenmiş liranın 1946'dan itibaren T₤2.8 = [[Amerikan doları|US$]]1 olması kararlaştırıldı. Bu sabitleme 1960'lara kadar stabil kalmış, bu tarihten sonra ise [[Devalüasyon|devalüe]] edilerek T₤9 = US$1 değeri verilmiştir. İlerleyen dönemlerde hükûmet tarafından liraya müdahalelerde bulunularak dolar bazlı devalüasyon devam etmiştir.

Türkiye 1980’li yıllara gelene kadar TL’nin değerinin Merkez Bankası’nca belirlendiği ve o değerde sabit tutulduğu [[sabit döviz kuru rejimi]] kullanımına devam etmiştir. Bu tarihten sonra ülke kur politikası açısından kurlarının piyasada belirlendiği ancak Merkez Bankası’nın sürekli müdahaleleriyle yön verdiği müdahaleli dalgalı döviz kuru rejimine geçmiştir. 2000 yılında [[2001 Türkiye ekonomik krizi|2001 krizinde]] uygulaması durdurulacak [[bant içinde dalgalanma rejimi]] benimsenmiştir. Bu rejim çerçevesinde kur temelli stabilizasyon programı uygulanmış, kur rejimi de esnek bir çıpa olarak belirlenmiştir. Kriz sonrasında Türkiye [[dalgalı kur rejimi]]ne geçtiğini duyurmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Arastirma_ve_Raporlar/Kurrejimleri.doc | başlık = Kur Rejimi Tercihi ve Türkiye | tarih = 2002 | yayıncı = tbb.org.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220128140447/https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Arastirma_ve_Raporlar/Kurrejimleri.doc | arşivtarihi = 28 Ocak 2022}}</ref>

Yüksek enflasyon oranı nedeniyle birim bazında değer kaybetmiş lira, ''[[Guinness Dünya Rekorları]]'' tarafından 1995 ve 1996 ile 1999'dan 2004 yılına kadar en değersiz para birimi seçilmiştir. YTL'ye geçilerek 6 sıfırın atılması sonucunda birim bazında değeri yeniden düzenlenmiştir. 2001'den beri TL'nin yıllık enflasyon oranı, tarihi enflasyon değerleri ile karşılaştırıldığında düşüktür. Ancak Erdoğan'ın cumhurbaşkanı olduğundan itibaren enflasyon yükselişe geçmiştir.[[Dosya:Euro exchange rate to TRY.svg|küçükresim|upright=1.59|2000'den beri [[Euro]]-Türk lirası kuru]]

=== 2018-23 Türkiye döviz ve borç krizi ===
{{Ana|2018-22 Türkiye döviz ve borç krizi}}
2018'in ortalarından itibaren lira kuru hızlı bir şekilde düşüş yaşamaya başladı. Genellikle ekonomistler arasındaki görüş, krizin [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]]'nın faiz oranlarında enflasyon karşıtı politikalar izlemesine engel olması sonucu oluştuğu yönündedir.<ref name="wapo">{{Web kaynağı | url = https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2018/05/16/turkeys-leader-is-helping-to-crash-its-currency/ | başlık = Turkey's leader is helping to crash its currency | tarih = 16 Mayıs 2018 | iş = Washington Post | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180516200201/https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2018/05/16/turkeys-leader-is-helping-to-crash-its-currency/ | arşivtarihi = 16 Mayıs 2018}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ft.com/content/e41a56d6-5855-11e8-bdb7-f6677d2e1ce8 | başlık = Investors lose their appetite for Turkey | tarih = 16 Mayıs 2018 | yayıncı = Financial Times | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180520054323/https://www.ft.com/content/e41a56d6-5855-11e8-bdb7-f6677d2e1ce8 | arşivtarihi = 20 Mayıs 2018}}</ref> Buna karşın Merkez Bankası Eylül 2018'de faiz oranlarında yükseltmeye gitmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.nytimes.com/2018/09/13/business/turkey-central-bank-interest-rates-erdogan.html | başlık = Turkey's Central Bank Raises Interest Rates | erişimtarihi = 13 Eylül 2018 | iş = The New York Times | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180913144230/https://www.nytimes.com/2018/09/13/business/turkey-central-bank-interest-rates-erdogan.html | arşivtarihi = 13 Eylül 2018}}</ref> Erdoğan enflasyonu [[Türkiye'deki komplo teorileri#Üst akıl|dış güçlere]] bağlamış olup, bu görüş o dönemde halkın %42'si tarafından da kabul edilmiştir. Bu iddia genellikle bir komplo teorisi olarak nitelendirilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.ft.com/content/a9b3dc8a-5a6a-11e8-bdb7-f6677d2e1ce8 | başlık = Tumbling Turkish lira tests voters' support for Erdogan | tarih = 18 Mayıs 2018 | yayıncı = Financial Times | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180519013316/https://www.ft.com/content/a9b3dc8a-5a6a-11e8-bdb7-f6677d2e1ce8 | arşivtarihi = 19 Mayıs 2018}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://ahvalnews.com/turkish-lira/forty-two-percent-turks-say-liras-drop-foreign-plot | başlık = Forty-two percent of Turks say lira's drop is foreign plot | tarih = 18 Mayıs 2018 | yayıncı = Ahval | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180520054627/https://ahvalnews.com/turkish-lira/forty-two-percent-turks-say-liras-drop-foreign-plot | arşivtarihi = 20 Mayıs 2018}}</ref>

2020'de de değer kaybına devam eden liranın enflasyonu, düşük faiz oranları, Erdoğan hükûmetinin sınırdışı askerî operasyonları ile diğer jeopolitik problemler, [[2020 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri]]nde Türkiye'ye yaptırım uygulaması olası olduğu düşünülen [[Joe Biden]]'ın seçilme olasılığı ve [[Türkiye'de COVID-19 pandemisi]] gibi nedenlerle açıklanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.al-monitor.com/originals/2020/10/turkey-lira-new-low-central-bank-rates.html | başlık = Turkish lira hits new record low as central bank holds rates - Al-Monitor: The Pulse of the Middle East | erişimtarihi = 17 Aralık 2021 | dil = İngilizce | çalışma = www.al-monitor.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210512203917/https://www.al-monitor.com/originals/2020/10/turkey-lira-new-low-central-bank-rates.html | arşivtarihi = 12 Mayıs 2021}}</ref>

2021'in başlarında faiz oranlarının artırılmasına bağlı olarak liranın değerinde iyileşme meydana gelmiş olsa da, Merkez Bankası lideri [[Naci Ağbal]]'ın görevden alınması 21 Mart 2021'de hızlı bir enflasyona sebep olmuştur. Aynı yılın Haziran ayında dolar-lira kurunun 8,8 olmasıyla tarihi düşük değerini gören lira, 2021'in en hızlı değer kaybeden para birimlerinden biri oldu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-21/turkey-bulls-are-wrong-footed-after-central-bank-hawk-s-ouster | başlık = Turkey bulls are wrong footed after central bank hawks ouster | website = [[Bloomberg News]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210321150204/https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-03-21/turkey-bulls-are-wrong-footed-after-central-bank-hawk-s-ouster | arşivtarihi = 21 Mart 2021}}</ref> 2022 yılının başında dolar 18,88'e ulaşarak lira değer açısından tüm zamanların en düşük seviyesini gördü.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cnbc.com/2021/11/18/currencies-turkish-lira-falls-central-bank-meeting.html | başlık = Turkish lira hits all-time low before country's central bank meeting | tarih = 18 Kasım 2021 | website = CNBC | soyadı = Ng | ad = Abigail | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211118072505/https://www.cnbc.com/2021/11/18/currencies-turkish-lira-falls-central-bank-meeting.html | arşivtarihi = 18 Kasım 2021}}</ref> [[Lütfi Elvan]]'ın istifa etmesi üzerine Erdoğan'ın faiz oranına ilişkin fikirlerine yakın olarak tanımlanmış [[Nureddin Nebati]]'nin pozisyona atanması, faiz indirimine devam edilmesi ve [[Türkiye'de asgari ücret|asgari ücretin]] açıklanması, 2021 sonunda liranın düşüşüne katkı sağlamış faktörler olarak nitelendirildi.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.firstpost.com/world/explained-why-turkeys-lira-is-crashing-and-what-it-has-to-do-with-strongman-recep-tayyip-erdogan-10181081.html | başlık = Explained: Why Turkey's lira is crashing and what it has to do with strongman Recep Tayyip Erdogan | tarih = 3 Aralık 2021 | website = Firstpost | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211203022709/https://www.firstpost.com/world/explained-why-turkeys-lira-is-crashing-and-what-it-has-to-do-with-strongman-recep-tayyip-erdogan-10181081.html | arşivtarihi = 3 Aralık 2021}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.crossroadstoday.com/i/turkeys-erdogan-replaces-finance-minister-as-lira-crashes/ | başlık = Erdogan replaces finance minister as Turkey's lira crashes | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211203042232/https://www.crossroadstoday.com/i/turkeys-erdogan-replaces-finance-minister-as-lira-crashes/ | arşivtarihi = 3 Aralık 2021}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/markets/rates-bonds/turkish-lira-trades-near-record-low-after-rate-cut-fuels-slide-2021-12-17/|başlık=Turkey's currency crisis deepens after Erdogan's latest rate cut|erişimtarihi=17 Aralık 2021|tarih=17 Aralık 2021|dil=İngilizce|çalışma=Reuters|ad=Daren|soyadı=Butler|ad2=Nevzat|soyadı2=Devranoglu|arşivurl=https://web.archive.org/web/20211217053811/https://www.reuters.com/markets/rates-bonds/turkish-lira-trades-near-record-low-after-rate-cut-fuels-slide-2021-12-17/|arşivtarihi=17 Aralık 2021|ölüurl=hayır}}</ref> 2021'de meydana gelen enflasyon krizi nedeniyle [[Adalet ve Kalkınma Partisi]] ile Recep Tayyip Erdoğan'a halk arasında destek oranı anketlere göre önemli bir düşüş yaşadı (Anketlere göre değerlendirilirse %15-20 oranında bir düşüş vardır).{{Kaynak belirt}}

== Simgesi ==
{{Ana|Türk lirası simgesi}}{{çoklu resim|total_width=250|image1=Turkish lira symbol black.svg|caption1=Türk lirası sembolü|image2=Turkish Lira Construction.svg|caption2=Tasarım sınırları<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/TLSimge/TLSimge_teknik.jpg|başlık=TLSimge|yayıncı=Central Bank of the Republic of Turkey|erişimtarihi=31 Ocak 2013|ölüurl=evet|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130224033113/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/TLSimge/TLSimge_teknik.jpg|arşivtarihi=24 Şubat 2013|df=dmy-all}}</ref>}}
Türk lirası, başlangıçta '''TL''' olarak simgelenmiştir, Osmanlı lirası işaretinin karakterlerini ters çevirerek, LT'de "Fransızca: Livre Turque" anlamına gelen Fransızca ifadesini temsil eder. Tarihsel olarak İngilizce kaynaklar, para birimi için '''"£T"''' veya '''"T£"''' kullandı, ancak bu gösterim Türkiye içinde kullanılıp kullanılmadığı bilinmemektedir.<ref>{{Cite EB1911|wstitle=Pound|volume=22|pages=221–222; see page 221|quote=Pound.—|short=1}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://books.google.com/books?id=vzZ71Eh5QvMC&dq=%22Turkish+pound%22&pg=PR25 | başlık = Middle East Record Volume 2 | tarih = 1961 | soyadı1 = Oron | ad1 = Yitzhak | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160312041849/https://books.google.com/books?id=vzZ71Eh5QvMC&dq=%22Turkish+pound%22&pg=PR25 | arşivtarihi = 12 Mart 2016}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://archive.org/details/sim_insurance-law-journal_1952-12_359/page/846/mode/2up?q=T%C2%A3+turkish+lira | başlık = The Insurance Law Journal 1952-12: Iss 359 | tarih = December 1952 | arşivengelli = evet}}</ref>

Türk lirasının mevcut sembolü, [[Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası]] tarafından 2012 yılında oluşturulmuştur. Yeni simge, ülke genelinde bir yarışma sonucunda seçilmiştir. Yeni simge, yarım çapa benzeyen harf L ve 20 derece açıyla eğilmiş çift çizgili harf T'den oluşmaktadır.<ref name="SignContest2011">{{Web kaynağı|url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/2011/TLsartname.pdf|başlık=TL SİMGE YARIŞMASI ŞARTNAMESİ|erişimtarihi=9 Eylül 2011|tarih=October 2011|dil=Türkçe|yayıncı=Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111026213428/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/2011/TLsartname.pdf|arşivtarihi=26 Ekim 2011|ölüurl=hayır}}</ref>

Tasarım, Tülay Lale tarafından oluşturulmuş ve ülke genelinde yapılan bir yarışma sonrasında onaylanmıştır. Toplam 8,362 başvurudan seçilen yedi kısa listeden, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası yönetim kuruluna sunulan kazanan olarak seçilmiştir. Sembol, çift çizgili yarı çapa benzer şekilde, Türk para birimi olan L'nin ilk harfini temsil etmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/Bulten25.php|başlık=TL Simgesi Açıklandı|erişimtarihi=1 Mart 2012|arşivtarihi=17 Nisan 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120417164438/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/Bulten25.php|tarih=March 2012|dil=Türkçe|gazete=[[Central Bank of the Republic of Turkey]]|cilt=25|ölüurl=evet}}, page 6.</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/2012/Baskan_simge.php|başlık=Başkan Başçı'nın TL Simge Yarışması Basın Toplantısında Yaptığı Konuşma|erişimtarihi=1 Mart 2012|arşivtarihi=3 Mart 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120303212406/http://www.tcmb.gov.tr/yeni/duyuru/2012/Baskan_simge.php|dil=Türkçe|yayıncı=Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası|ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.haber7.com/haber/20120301/Turk-Lirasinin-yeni-simgesi-aciklandi.php|başlık=Türk lirasının yeni simgesi açıklandı|erişimtarihi=4 Mart 2012|dil=Türkçe|gazete=Haber 7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130206175003/http://www.haber7.com/haber/20120301/Turk-Lirasinin-yeni-simgesi-aciklandi.php|arşivtarihi=6 Şubat 2013|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.hurriyetdailynews.com/brand-new-turkish-lira-sign-revealed---.aspx?pageID=238&nID=15000&NewsCatID=346|başlık=Brand new Turkish Lira sign revealed|erişimtarihi=4 Mart 2012|tarih=1 Mart 2012|gazete=[[Hürriyet Daily News]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160720010046/http://www.hurriyetdailynews.com/brand-new-turkish-lira-sign-revealed---.aspx?pageID=238&nID=15000&NewsCatID=346|arşivtarihi=20 Temmuz 2016|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="h2">{{Haber kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/20039341.asp|başlık=Dünyada TL kullanımı 3'e katlandı, 'çıpa'lı simge 'güvenli liman' mesajı oldu|erişimtarihi=4 Mart 2012|tarih=2 Mart 2012|dil=Türkçe|gazete=[[Hürriyet]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120419192313/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/20039341.asp|arşivtarihi=19 Nisan 2012|ölüurl=hayır}}</ref>

Dönemin başbakanı [[Recep Tayyip Erdoğan]], yeni sembolü 1 Mart 2012 tarihinde duyurdu. Tanıtımında Erdoğan, tasarımı "çapa şekliyle para biriminin 'güvenli liman' olduğunu ifade etmeyi umuyor, yukarı doğru çizgiler ise onun yükselen prestijini temsil ediyor" şeklinde açıkladı.<ref>[http://www.todayszaman.com/news-273024-pm-erdogan-announces-symbol-for-turkish-lira.html "PM Erdoğan announces symbol for Turkish lira"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160304062529/http://www.todayszaman.com/news-273024-pm-erdogan-announces-symbol-for-turkish-lira.html |tarih=4 Mart 2016 }}, TodaysZaman.com, 1 March 2012</ref><ref>[http://www.todayszaman.com/news-272940-.html "Turkey unveils symbol for national currency"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121127092907/http://www.todayszaman.com/news-272940-.html|tarih=27 Kasım 2012}}, TodaysZaman.com, 1 March 2012</ref>

Dönemin ana muhalefet partisi [[Cumhuriyet Halk Partisi|CHP'nin]] genel başkan yardımcısı [[Faik Öztrak (1954 doğumlu siyasetçi)|Faik Öztrak]], yeni sembolün Osmanlı padişahlarının tuğrasına atıfta bulunarak o dönem başbakan olan Tayyip Erdoğan'ın baş harfleri TE'yi anımsattığını iddia etti. Yeni Türk lirası sembolü, aynı zamanda ters çevrilmiş [[Ermeni dramı]] sembolüyle benzerlik gösterdiği iddiasıyla eleştirildi.<ref name="h2" /><ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/20035186.asp|başlık=CHP'den, TL simgesi için ilginç iddia|erişimtarihi=4 Mart 2012|tarih=1 Mart 2012|dil=Türkçe|gazete=[[Hürriyet]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120303220910/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/20035186.asp|arşivtarihi=3 Mart 2012|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/20038979.asp|başlık=Paramızın artık haysiyeti var faizlerin daha da inmesi lazım|erişimtarihi=4 Mart 2012|tarih=2 Mart 2012|dil=Türkçe|gazete=[[Hürriyet]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120420070850/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/20038979.asp|arşivtarihi=20 Nisan 2012|ölüurl=hayır}}</ref>

Mayıs 2012'de Unicode Teknik Komitesi, Türk lirası sembolü için '''U+20BA (₺) (TÜRK LİRASI İŞARETİ)''' adlı yeni bir karakterin kodlamasını kabul etti ve bu karakter, Eylül 2012'de yayınlanan Unicode 6.2 sürümüne dahil edildi. Microsoft Windows işletim sistemlerinde [[Q klavye|Türkçe-Q]] veya [[F klavye|Türkçe-F]] klavye düzenleri kullanılırken, sembol şu kombinasyonla yazılabilir: {{Klavye tuşu|[[AltGr tuşu|AltGr]]|T}}.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.unicode.org/mail-arch/unicode-ml/y2012-m05/0076.html|başlık=Unicode 6.2 to Support the Turkish Lira Sign from announcements_at_unicode.org on 15 May 2012 (Unicode Mail List Archive)|erişimtarihi=31 Ocak 2013|tarih=15 Mayıs 2012|yayıncı=Unicode.org|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121226183426/http://www.unicode.org/mail-arch/unicode-ml/y2012-m05/0076.html|arşivtarihi=26 Aralık 2012|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.unicode.org/versions/Unicode6.2.0/|başlık=Unicode 6.2.0|tarih=23 Ekim 2012|yayıncı=The Unicode Consortium|erişimtarihi=31 Temmuz 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230708182056/http://www.unicode.org/versions/Unicode6.2.0/|arşivtarihi=8 Temmuz 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Banknotlar ==
{{Ana|Türkiye Cumhuriyeti banknotları}}
5083 sayılı "Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun"un<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.darphane.gov.tr/mevzuat/kanunytl.htm|başlık=Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun|erişimtarihi=14 Ocak 2009|arşivtarihi=17 Ağustos 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090817160102/http://www.darphane.gov.tr/mevzuat/kanunytl.htm|ölüurl=evet}}</ref> 1. maddesi uyarınca, [[Bakanlar Kurulu]] Yeni Türk lirası ve Yeni Kuruş'ta yer alan "Yeni" ibarelerini kaldırmaya yetkili kılınmış olup "Yeni" ibarelerinin 1 Ocak 2009 tarihinde kaldırılmasına ilişkin söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı 5 Mayıs 2007 tarihli [[T.C. Resmî Gazete|Resmî Gazete]]'de yayımlanmıştır.
{| class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 100%"
! colspan="10" style="text-align: center" |Dokuzuncu Emisyon Grubu (E9) (2009-günümüz)
|- style="text-align: center"
! colspan="2" |Resim
! rowspan="2" |Değeri
₺
! rowspan="2" |Boyutları
(mm)
! colspan="2" rowspan="2" |Ana rengi
! colspan="2" |Bilgi
! colspan="2" |Tarih
|-
!Ön yüz
!Arka yüz
!Ön yüz
!Arka yüz
!Tedavüle çıkarılışı
!Tedavülden çekilişi
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:5tl on.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:5tl_on.jpg|91x91pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:5tl arka.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:5tl_arka.jpg|91x91pik]]
| rowspan="2" |5
| rowspan="2" |130 × 64
| style="background:#964b00;" |
|Kahverengi
| rowspan="7" |''[[Mustafa Kemal Atatürk]]''
| rowspan="2" |Ordinaryüs Prof. Dr. [[Aydın Sayılı]]’ın bir portresi, güneş sistemi, atomun yapısı, DNA ve ilk çağ mağara resimleri
|1 Ocak 2009
| rowspan="6" | N/A
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:5tl2 on.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:5tl2_on.jpg|91x91pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:5tl2 arka.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:5tl2_arka.jpg|91x91pik]]
| style="background:#656182;" |
|Mor
|8 Nisan 2013
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:10_Türk_Lirası_front.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:10_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_front.jpg|95x95pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:10_Türk_Lirası_reverse.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:10_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_reverse.jpg|95x95pik]]
|10
|136 × 64
| style="background:#de3163;" |
|Kırmızı
|Ordinaryüs Prof. Dr. [[Cahit Arf]]’ın bir portresi, “Arf Değişmezi”nden alınan bir kesitin yanı sıra “aritmetik diziler, abaküs, sayılar ve bilgisayar teknolojisinin temeli olan sayısal sistemi belirten ikili (Binary) sayı sistemini ifade eden rakamlar
| rowspan="5" |1 Ocak 2009
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:20_Türk_Lirası_front.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:20_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_front.jpg|99x99pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:20_Türk_Lirası_reverse.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:20_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_reverse.jpg|99x99pik]]
|20
|142 × 68
| style="background:#009f6b;" |
|Yeşil
|[[Mimar Kemaleddin]]’in bir portresi, “Gazi Üniversitesi Rektörlük Binası”nın çizgisel bir çalışması ile “kemer, dairesel motif ve mimarinin üç boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, küre, silindir” gibi formlar
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:50_Türk_Lirası_front.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:50_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_front.jpg|104x104pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:50_Türk_Lirası_reverse.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:50_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_reverse.jpg|104x104pik]]
|50
|148 × 68
| style="background:#ef9b0f;" |
|Turuncu
|[[Fatma Aliye Topuz]]’un bir portresi, “hokka, tüy kalem, kâğıt ve kitap” gibi figürler ile kadın zarafetini simgeleyen “çiçek” motifleri
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:100_Türk_Lirası_front.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:100_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_front.jpg|108x108pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:100_Türk_Lirası_reverse.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:100_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_reverse.jpg|108x108pik]]
|100
|154 × 72
| style="background:#27a;" |
|Mavi
|[[Buhurizade Mustafa Itri|Itri]]’nin bir portresi, “notalar, kudüm ve ud gibi enstrümanlar” ile Itri’nin Mevlevi kişiliğine uygun olarak “ney üfleyen Mevlevi dervişi” figürü
|- style="text-align:center;"
| style="background:#000;" |[[Dosya:200_Türk_Lirası_front.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:200_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_front.jpg|112x112pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:200_Türk_Lirası_reverse.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:200_T%C3%BCrk_Liras%C4%B1_reverse.jpg|112x112pik]]
|[[200 Türk lirası banknotu|200]]
|160 × 72
| style="background:#8000a3;" |
|Mor
|[[Yunus Emre]]’nin bir portresi, “Yunus Emre’nin anıt mezarı, dizelerinde yer verdiği gül motifi, barışı ve kardeşliği simgeleyen güvercin motifi ile felsefesini en iyi vurgulayan ‘Sevelim, Sevilelim’ dizesi
|-
| colspan="10" |<small>Kaynaklar: [http://www.tcmb.gov.tr/ TCMB]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160617070753/http://www.tcmb.gov.tr/|tarih=17 Haziran 2016}} - [https://web.archive.org/web/20070224085028/http://www.turkishbanknotes.info/pick_list.htm Turkish Banknotes.info]</small>
|}

== Madenî paralar ==
{{Ana|Türkiye Cumhuriyeti madenî paraları}}
1 Ocak 2009 tarihinde dokuzuncu emisyon ile birlikte tedavüle çıkarıldı. Madenî paralar [[Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü]] tarafından üretilmektedir.
{| class="wikitable" width="100%"
! colspan="2" rowspan="2" |Resim
! rowspan="3" |Kupür değeri
! colspan="4" |Teknik ölçüleri
! colspan="4" rowspan="2" |Açıklama
! colspan="2" rowspan="2" |Tarih
|-
! rowspan="2" |Çap
! rowspan="2" |Kalınlık
! rowspan="2" |Kütle
! rowspan="2" |Alaşım
|-
!Ön
!Arka
!Kenarı
!Ön
!Çevre
!Arka
!Tedavüle
çıkarılışı
!Tedavülden
çekilişi
|-
| style="background:#000;" |[[Dosya:1kr_obverse.png|orta|42x42pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:1kr_reverse.png|orta|42x42pik]]
|1 kuruş
|16,5&nbsp;mm
|1,35&nbsp;mm
|2,2 g
|%70 [[Cu]], %30 [[Zn]]
| rowspan="3" |Düz
| rowspan="10" |Değer, [[Ay Yıldız]] ve basım yılı
|[[Kardelen|Kardelen çiçeği]]
| rowspan="8" |''Türkiye Cumhuriyeti,''
''[[Mustafa Kemal Atatürk]]''
| rowspan="5" |1 Ocak 2009
| rowspan="10" |N/A
|-
| style="background:#000;" |[[Dosya:5kr_obverse.png|orta|45x45pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:5kr_reverse.png|orta|45x45pik]]
|5 kuruş
|17,5&nbsp;mm
| rowspan="3" |1,65&nbsp;mm
|2,9 g
| rowspan="3" |%65 [[Cu]], %18 [[Nikel|Ni]], %17 [[Zn]]
|[[Yaşam ağacı]]
|-
| style="background:#000;" |[[Dosya:10kr_obverse.png|orta|47x47pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:10kr_reverse.png|orta|47x47pik]]
|10 kuruş
|18,5&nbsp;mm
|3,15 g
|[[Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî|Rûmî]] motifi
|-
| style="background:#000;" |[[Dosya:25kr_obverse.png|orta|51x51pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:25kr_reverse.png|orta|51x51pik]]
|25 kuruş
|20,5&nbsp;mm
|4 g
|Çıkıntılı
|[[Kûfî]] kaligrafisi
|-
| rowspan="2" style="background:#000;" |[[Dosya:50kr_obverse.png|orta|60x60pik]]
| rowspan="2" style="background:#000;" |[[Dosya:50kr_reverse.png|orta|60x60pik]]
| rowspan="2" |50 kuruş
| rowspan="2" |23,85&nbsp;mm
|1,9&nbsp;mm
|6,8 g
|'''Çevre:''' %65 [[Cu]], %18 [[Nikel|Ni]], %17[[Zn]]
'''Orta:''' %79 [[Cu]], %17 [[Zn]], %4 [[Nikel|Ni]]
|Geniş çıkıntılı
| rowspan="2" |[[15 Temmuz Şehitler Köprüsü|Boğaz Köprüsü]] ve İstanbul haritası
|-
|''Belirtilmedi''
|5,5 g<ref name=":02">{{Web kaynağı|url=https://www.ntv.com.tr/galeri/ntvpara/metal-parada-agirlik-degisti-otomatlar-sasirdi,fwg2p7E5qEaZlCosZcZbhg|başlık=Metal parada ağırlık değişti, otomatlar şaşırdı|erişimtarihi=10 Kasım 2023|dil=Türkçe|çalışma=[[NTV]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231110221006/https://www.ntv.com.tr/galeri/ntvpara/metal-parada-agirlik-degisti-otomatlar-sasirdi,fwg2p7E5qEaZlCosZcZbhg|arşivtarihi=10 Kasım 2023|ölüurl=hayır}}</ref>
|''Belirtilmedi''
|''Belirtilmedi''
|Nisan 2023
|-
| rowspan="2" style="background:#000;" |[[Dosya:1TL_obverse.png|orta|65x65pik]]
| rowspan="2" style="background:#000;" |[[Dosya:1TL_reverse.png|orta|65x65pik]]
| rowspan="2" |[[1 TL|1 lira]]
| rowspan="2" |26,15&nbsp;mm
|1,9&nbsp;mm
|8,2 g
|'''Çevre:''' %79 [[Cu]], %4 [[Nikel|Ni]], %17 [[Zn]]
'''Orta:''' %65 [[Cu]], %18 [[Zn]], %17 [[Nikel|Ni]]
|T.C. yazısı ve [[lale]] figürü
| rowspan="2" |[[Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî|Rûmî]] motifi
|1 Ocak 2009
|-
|1,67&nbsp;mm
|6,6 g<ref name=":02" />
|''Belirtilmedi''
|Düz
|Nisan 2023
|-
| rowspan="2" style="background:#000;" |[[Dosya:5_TL_2023_ön.png|orta|70x70pik]]
| style="background:#000;" |[[Dosya:5_TL_2023_arka.png|orta|70x70pik]]
| rowspan="2" |[[5 TL|5 lira]]
| rowspan="2" |28,15&nbsp;mm
| rowspan="2" |1,7&nbsp;mm
| rowspan="2" |8,25 g
| rowspan="2" |'''Çevre:''' %64 [[Cu]], %4 [[Nikel|Ni]], %32 [[Zn]]
'''Orta:''' %64 [[Cu]], %9 [[Zn]], %27 [[Nikel|Ni]]
| rowspan="2" |Düz tırtıllı
| rowspan="2" |[[Rub el Hizb]], Türkiye Yüzyılı logosu<ref name=":1" />
|''Türkiye Cumhuriyeti,''
''[[Mustafa Kemal Atatürk]]''
''Yüzüncü yıl logosu''
|29 Ekim 2023
|-
| style="background:#000;" |
|''Türkiye Cumhuriyeti,''
''[[Mustafa Kemal Atatürk]]''
|8 Haziran 2024
|}

== Hatıra paraları ==
Hatıra paralar, [[Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü]] tarafından basılmakta ve dolaşıma sokulmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda görsel halinde verilmiştir:<gallery mode="packed">
Dosya:1TL Sayıştay 150th reverse.png|[[Sayıştay (Türkiye)|Sayıştay]]'ın 150. Yılı (2012)
Dosya:1TL Turkish Olympics reverse.png|[[Uluslararası Türkçe Olimpiyatları]]'nın 10. yılı<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.diken.com.tr/darphane-acikladi-piyasada-1-milyon-adet-turkce-olimpiyatlari-parasi-var/|başlık=Darphane açıkladı: Piyasada 1 milyon adet 'Türkçe Olimpiyatları' parası var|erişimtarihi=1 Ocak 2021|arşivtarihi=24 Aralık 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171224022022/http://www.diken.com.tr/darphane-acikladi-piyasada-1-milyon-adet-turkce-olimpiyatlari-parasi-var/|tarih=21 Aralık 2017|dil=en-US|çalışma=Diken}}</ref> (2012)
Dosya:1TL July 15 reverse.png|[[15 Temmuz Darbe Girişimi|15 Temmuz]] şehitleri ve gazileri anısına (2016)
Dosya:1TL Hagia Sophia reverse.png|[[Ayasofya]]'nın yeniden cami olarak açılması anısına (2020)
Dosya:Gaziantep hatıra parası.png|[[Gaziantep]]'e gazi unvanının verilişinin 100. yılı anısına<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.sabah.com.tr/yasam/2021/02/07/100-yil-hatirasi-olumsuzlestirildi|başlık=100. yıl hatırası ölümsüzleştirildi!|erişimtarihi=27 Mart 2021|arşiv-tarihi=3 Nisan 2021|arşivengelli=evet|arşiv-url=https://web.archive.org/web/20210403161734/https://www.sabah.com.tr/yasam/2021/02/07/100-yil-hatirasi-olumsuzlestirildi|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=Sabah}}</ref> (2021)
Dosya:1TL 1915 Çanakkale Bridge (reverse).png|[[1915 Çanakkale Köprüsü]]'nün açılışı (2022)
Dosya:Büyük Taarruz'un 100. Yılı Hatıra Parası.png|[[Büyük Taarruz]]'un 100. yılı anısına (2022)
Dosya:5 TL 2023 arka.png|[[Türkiye Cumhuriyeti'nin Yüzüncü Yılı]] anısına<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhuriyetin-100-yilina-ozel-5-turk-lirasi-hatira-parasi-basildi-807739.html|başlık=Cumhuriyetin 100. yılına özel "5 Türk lirası" hatıra parası basıldı|erişimtarihi=30 Ekim 2023|arşivtarihi=29 Ekim 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231029154329/https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhuriyetin-100-yilina-ozel-5-turk-lirasi-hatira-parasi-basildi-807739.html|tarih=28 Ekim 2023|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|çalışma=[[TRT Haber]]}}</ref> (2023)
</gallery>
* 2018 - [[Türkiye cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın göreve başlama töreni anısına
* 2020 - [[Türkiye Büyük Millet Meclisi]]nin 100. yılı anısına
* 2023 - [[Türkiye cumhurbaşkanı|Cumhurbaşkanı]] [[Recep Tayyip Erdoğan]]'ın göreve başlama töreni anısına<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.haber7.com/guncel/haber/3329886-cumhurbaskani-erdoganin-goreve-baslama-toreni-dolayisiyla-hatira-parasi-bastirildi|başlık=Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Göreve Başlama Töreni dolayısıyla hatıra parası bastırıldı|erişimtarihi=1 Eylül 2023|dil=Türkçe|çalışma=Haber7|soyadı=Haber7|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230901210208/https://www.haber7.com/guncel/haber/3329886-cumhurbaskani-erdoganin-goreve-baslama-toreni-dolayisiyla-hatira-parasi-bastirildi|arşivtarihi=1 Eylül 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=https://www.takvim.com.tr/guncel/2023/06/03/baskan-erdoganin-goreve-baslama-toreni-dolayisiyla-misafirlere-hatira-parasi-verildi|başlık=Başkan Erdoğan’ın Göreve Başlama Töreni dolayısıyla misafirlere hatıra parası hediye edildi!|erişimtarihi=1 Eylül 2023|dil=Türkçe|çalışma=takvim.com.tr|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230603171854/https://www.takvim.com.tr/guncel/2023/06/03/baskan-erdoganin-goreve-baslama-toreni-dolayisiyla-misafirlere-hatira-parasi-verildi|arşivtarihi=3 Haziran 2023|ölüurl=hayır}}</ref>

== Güncel döviz kurları ==
{{Döviz kuru|TRY|AZN|NZD|RUB}}

== Ayrıca bakınız ==
* [[Türkiye Cumhuriyeti madenî paraları]]
*[[Türkiye Cumhuriyeti banknotları]]
*[[Türkiye'de enflasyon]]

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}<br />{{Türkiye ekonomisi}}
{{Avrupa para birimleri}}{{Asya para birimleri}}{{Türkiye konuları}}
{{Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti konuları}}

{{DEFAULTSORT:Turk Lirasi}}
[[Kategori:Türk lirası| ]]
[[Kategori:Avrupa para birimleri]]
[[Kategori:Asya para birimleri]]
[[Kategori:Osmanlı İmparatorluğu ekonomisi]]
[[Kategori:Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi]]
[[Kategori:Türkiye Cumhuriyeti tarihi]]

[[lv:Turcijas lira]]