Sovyetler Birliği'nde antisemitizm sayfasının kaynağını görüntüle

{{Sovyetler Birliği'nde kitlesel baskılar}}
'''Sovyetler Birliği'nde antisemitizm''', [[Sovyetler Birliği]]'nde kuruluş yıllarındaki dinî baskılar ve özellikle 1948'den sonra çok sayıda Yahudi şair, yazar, ressam ve heykeltıraşın tutuklandığı veya öldürüldüğü [[Antisemitizm|antisemitik]] hareketler bütünüdür.<ref name=":0">Azadovskii, Konstantin; Boris Egorov (2002). "[https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF31 From Anti-Westernism to Anti-Semitism: Stalin and the Impact of the "Anti-Cosmopolitan" Campaigns on Soviet Culture] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200930222942/https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF31 |tarih=30 Eylül 2020 }}". ''Journal of Cold War Studies''. '''4''' (1): 66-80. {{Doi|10.1162/152039702753344834}}  {{ISSN|1520-3972}} Erişim tarihi: 15 Ekim 2016.</ref><ref name=":5">Patai, Raphael; Patai, Jennifer (1989). ''[https://books.google.com.tr/books?id=Xt7f6WBEP0EC&redir_esc=y The Myth of the Jewish Race]''. Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1948-3 Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.</ref> [[Rus Devrimi (1917)|1917 Rus Devrimi]] antisemitist uygulamalara ev sahipliği yapan [[Rus İmparatorluğu]] yönetimini devirdi.<ref name=":2">Trotsky, Leon (May 1941). "[https://www.marxists.org/archive/trotsky/1937/02/therm.htm Thermidor and Anti-Semitism] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200726064825/https://www.marxists.org/archive/trotsky/1937/02/therm.htm |tarih=26 Temmuz 2020 }}". ''The New International''. '''VII''' (4). Erişim tarihi: 15 Ekim 2016</ref> 1940'lı yılların sonlarında bazı [[Yahudiler]]e karşı suçlamalar ortaya çıktı. [[Doktorlar Komplosu]] olarak adlandırılan olayda, [[Moskova]]'da görev yapan ve çoğunluklu olarak Yahudi olan bir doktor ekibinin [[Josef Stalin]]'e suikast planladığı suçlaması gerçekleşti ve bununla ilgili davalar görüldü.<ref>""[https://web.archive.org/web/20110721015425/http://www.geschichteinchronologie.ch/SU/EncJudaica_doktorverschwoerung-1953-ENGL.html Soviet Union": The Doctors' plot 1953 - Stalin's last purge plan]". ''Encyclopaedia Judaica''. '''6'''. 1971. s. 144. 21 Temmuz 2011 tarihinde [http://geschichteinchronologie.ch/geschichte-der-hiv-impfstoffforschung/ kaynağından] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200516141205/http://geschichteinchronologie.ch/geschichte-der-hiv-impfstoffforschung/ |tarih=16 Mayıs 2020 }} arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2010: Sütun 144'e bakınız.</ref> Bu olay kimi kaynaklarca antisemitizmin bir örneği olarak sunulmuştur. Çokuluslu bir imparatorluk coğrafyasını devralan Sovyetler Birliği kuruluş felsefesi olarak tüm uluslara eşit mesafede durmaya gayret göstermiştir ancak hiçbir ulusun milliyetçi yönelimlere savrulmasına izin vermemiştir. Bu kapsamda Sovyetler Birliği Yahudi halkının yanında olsa da [[siyonizm]]e açık bir cephe almıştır.<ref name="ReferenceA">Molotov Remembers: Inside Kremlin Politics. Conversations with Felix Chuev, Ivan D. Ree, 2007 s.65</ref>

== Devrimden önce ==
1880'lerde [[Rus İmparatorluğu]]'nda yaklaşık 5 milyonu bulan ve çoğunlukla yoksulluk içinde yaşayan Yahudiler, [[Soluk Yerleşim]] adı verilen batı Rus İmparatorluğunda yaşamaktaydılar. Yahudiler bu bölgede çoğunlukla, Çarlık yetkilileri tarafından ya da zımni onayları ile örgütlenmiş olan pogromların kurbanları olmuşlardır.<ref name=":1">Corrin, Chris; Feihn, Terry (31 July 2015). ''AQA A-level History Tsarist and Communist Russia: 1855-1964''. Hachette UK; Hodder Education; Dynamic Learning. ss. 48-49. ISBN 9781471837807 Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.</ref> Baskı mağduru olmanın bir sonucu olarak, birçok Yahudi ya Rus İmparatorluğu'ndan göç etti ya da [[Genel Yahudi Çalışma Grubu]], [[Bolşevikler]],<ref name=":1" /> [[Sosyalist Devrimci Parti]],<ref name=":1" /> ve [[Menşevikler]]<ref>Albert S. Lindemann (1997). ''E[[iarchive:esaustearsmodern00lind|sau's Tears: Modern Anti-Semitism and the Rise of the Jews]]''. Cambridge University Press. s. [[iarchive:esaustearsmodern00lind/page/457|429]]. ISBN 978-0-521-79538-8 Erişim tarihi: 15 Ekim 2016.</ref> gibi devrimci oluşumlara katıldılar.<ref name=":2" />

==Rus İç Savaşı sırasında==
[[Dosya:WhiteArmyPropagandaPosterOfTrotsky.jpg|sağ|küçükresim|upright=0.91|[[Rus İç Savaşı]] sırasında bir [[Beyaz Ordu]] posterinde [[Lev Troçki]] "Yahudi bir canavar" olarak resmedilmiştir]]
[[Ekim Devrimi]]nin ardından iktidarı alan [[Bolşevikler]]e karşı silahlı mücadele eden ve çok çeşitli bileşenlerden oluşan [[Beyaz Ordu]] adı altındaki örgüt Bolşeviklerin ve özellikle Troçki'nin küresel Yahudi komplosunun bir parçası olduğunu iddia eden propagandada bulunmuştur.

== Devrimden sonra ==
=== Şubat Devrimi ve Geçici Hükûmet ===
19. yüzyılda, Batı Avrupa'da Yahudilere uygulanan engellemelerin kaldırılmasına paralel olarak, [[Geçici Hükûmet (Rusya)|Geçici Hükümet]] de [[Çarlık Rusya|Çarlık rejimi]] tarafından Yahudilere karşı yürütülen tüm kısıtlamaları kaldırmıştır.

=== Bolşevikler ===
[[Dosya:Presidium of the 9th Congress of the Russian Communist Party (Bolsheviks).jpg|sağ|küçükresim|upright=1.14|[[Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 9. Kongresi]] Prezidyumu 29 Mart 1920 ([[Vladimir Lenin|Lenin]] sağda)]]
[[Ekim Devrimi]] Yahudileri baskı altına alan [[Soluk Yerleşim]] ve diğer yasaları resmen kaldırdı.<ref name=":2" /> Aynı zamanda Bolşevikler dinsel Yahudiliğe (ve aslında herhangi bir dine) şiddetle karşı çıktılar ve geleneksel Yahudi kültürünün yanı sıra Yahudi nüfusu arasındaki dini gelenekleri bastırmak için kapsamlı bir politika yürüttüler.<ref>Pipes, s. 363, quoted from book by Nora Levin, ''The Jews in the Soviet Union since 1917'', New York, 1988, s.57: "[The mission of the Yevesektsiya was to] ''destruction of traditional Jewish life, the Zionist movement, and Hebrew culture''"</ref> 1918'de Yevsektsiya, [[Marksizm]]i, [[Laiklik|laikliği]] ve dini Yahudi geleneğinin yıkımlanmasını Sovyet toplumuna teşvik etmek ve komünizmi Yahudi kitlelerine getirmek için kuruldu.<ref name=":3">Pipes, Richard (1993). ''[[iarchive:russiaunderbolsh00rich|Russia under the Bolshevik regime]]''. A.A. Knopf. s. [[iarchive:russiaunderbolsh00rich/page/389|363]]. ISBN 978-0-394-50242-7</ref> Yevsektsiya, Sovyet Komünist Partisi'nin Yahudilik konusundaki faaliyet grubuydu.<ref name=":3" />

Ağustos 1919'da sinagoglar da dahil olmak üzere Yahudi mülklerine el konuldu ve birçok Yahudi cemaati feshedildi. Yahudi toplulukları da dahil olmak üzere tüm din gruplarında din ve din eğitiminin tüm ifadelerine karşı din karşıtı yasalar çıkarıldı. Birçok Haham ve diğer dini yetkililer, yaşanan baskı altında görevlerinden istifa etmek zorunda kalmışlardır. Bu tür baskılar 1920'lere kadar devam etmiştir.<ref>"Russia". ''Encyclopaedia Judaica''. '''17'''. Keter Publishing House Ltd. ss. 531-553.</ref> Yahudiler 1900'lerin başlarında ve [[II. Dünya Savaşı]]'nda sık sık Rus savaşlarının ön saflarına  yerleştirildi. Sonuç olarak, çok sayıda Yahudi Rusya'dan ABD gibi yerlere göç etmek zorunda kaldı. Algılanan riski azaltmak için göç sırasında ailelerinin soyadını değiştirmek yaygın görülen bir durumdu.<ref>[https://www.jewishvirtuallibrary.org/russia-virtual-jewish-history-tour "Russia Virtual Jewish History Tour". ''www.jewishvirtuallibrary.org''.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200423132203/https://www.jewishvirtuallibrary.org/russia-virtual-jewish-history-tour |tarih=23 Nisan 2020 }} Erişim tarihi: 2018-04-25.</ref>

[[Vladimir Lenin|Lenin]], [[antisemitizm]] hakkındaki çeşitli açıklamalar yaptı. Mart 1919'da "[[Vladimir Lenin'in konuşmaları listesi|Anti-Yahudi Katliamları]]" adlı konuşmasında antisemitizmi "işçilerin ve köylülerin nefretini sömürenlerin, bu nefreti Yahudilere yönlendirme girişimi" olarak kınamıştır. Konuşma, [[Rus İç Savaşı]] sırasında [[Beyaz Ordu]] tarafından yürütülen antisemitik pogromların kınanmasıyla aynı doğrultudaydı.<ref>Benjamin Pinkus. ''The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority''. Cambridge University Press, 1988.</ref><ref>Naomi Blank. "Redefining the Jewish Question from Lenin to Gorbachev: Terminology or Ideology". In: Yaacov Ro'i, editor. ''Jews and Jewish Life in Russia and the Soviet Union''. Routledge, 1995.</ref><ref>William Korey. ''Russian Anti-semitism, Pamyat, and the Demonology of Zionism''. Routledge, 1995.</ref> Aynı zamanda Lenin, 1919 sonbaharında Komünist Parti "Ukrayna politikaları" yönergesini yazdı;<ref>Alexander Nikolaevich Yakovlev, ''Time of darkness'', Moscow, 2003, ISBN 5-85646-097-9 s.207</ref>

{{quote|[[Ukrayna]]'daki Yahudiler ve şehir sakinleri kirpi zırhlıları ile alınmalı,<ref>Rusça ifade: "Ezhovye rukavitsy", bu da "demir yumruk tarafından yönetilen" olarak çevrilebilir.</ref> cephe hattında savaşmak için gönderilmeli ve hiçbir idari pozisyonda (ihmal edilebilir bir yüzde hariç, istisnai durumlarda ve sınıf kontrolümüz altında) asla izin verilmemelidir.}}

Antisemitizme karşı kitlesel kampanyalar 1930'ların başına kadar gerçekleştirildi. 1918'de Lenin özellikle antisemitizme karşı bir konuşma yaptı. Aynı yıl, antisemitizm hakkında geniş kapsamlı bilgilendirici yazılar yayınlandı. Sovyet propagandasının kampanyaları, 1927'den 1930'a kadar antisemitizmi Sovyet düşmanları tarafından yayılan bir düşünce olarak yansıttı. Konuyla ilgili oyunlar sergilendi ve filmler yapıldı ve kamu davaları açıldı. 1931'de Stalin, Yahudi Telgraf Ajansı'na verdiği yanıtta, "Irkçı [[şovenizm]]in aşırı bir biçimi olan antisemitizm, yamyamlığın en tehlikeli yoludur" ifadesini kullandı.<ref>Pinkus, Benjamin (1988). ''The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority''. Cambridge University Press. ss. 85-87.</ref>

Antisemitizme karşı bilgilendirme kampanyaları [[Kızıl Ordu]]'da ve işyerlerinde yürütüldü ve herhangi bir etnisiteye karşı propaganda yapılmasını yasaklayan bir hüküm Sovyet hukukunun bir parçası halini aldı.<ref>Dmitri Volkogonov, Lenin: A New Biography, Free Press, 1994</ref> Sovyet hükûmetinin 1934'teki resmi duruşu, "dünyanın herhangi bir yerinde" antisemitizme karşı çıkmaktı. Sovyet hükûmeti, "Yahudi halkına kardeşçe duygular" ifade ederek uluslararası sosyalizme Yahudi katkılarını övmekteydi.<ref>Skolnik, Fred; Michael Berenbaum, eds. (2007). "Communism". ''[https://ketab3.files.wordpress.com/2014/11/encyclopaedia-judaica-v-05-coh-doz.pdf Encyclopaedia Judaica] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161019100900/https://ketab3.files.wordpress.com/2014/11/encyclopaedia-judaica-v-05-coh-doz.pdf|tarih=19 Ekim 2016}}'' (PDF). '''5''' (2nd ed.). Detroit: Macmillan Reference USA. s. 96. ISBN 0-02-865928-7. Erişim tarihi: 15 Ekim 2016.</ref>

== Stalin dönemi ==
[[Dosya:Dzhugashvili with Kaganovich.jpg|küçükresim|Josef Stalin, Lazar Kaganoviç ile birlikte.]]
=== İkinci Dünya Savaşı öncesi dönem ===
Joseph Stalin, Lenin'in ölümünden sonra [[Lev Troçki]] ile yaşadığı politik mücadeleyi kazanmasının ardından partinin lideri konumuna yükseldi. Stalin, Troçki'ye karşı yaptığı bazı iddialarında onu antisemitizme başvurmakla suçlanmaktaydı. Bununla birlikte [[destalinizasyon]] sürecinin mimarı olan [[Nikita Kruşçev]] Stalin'in uzun zamandır 1917 Devrimi'nden önce bile Yahudilere karşı olumsuz duygular taşıdığını ileri sürmüştür.<ref name=":4">Ro'i, Yaacov, ''Jews and Jewish Life in Russia and the Soviet Union'', Routledge, 1995, ISBN 0-7146-4619-9  ss. 103-106.</ref> Kruşçev 1907'de, Bolşevizm'de bir "Yahudi hizip" ile "gerçek bir Rus hizip" arasında ayrım yapan bir mektup yazdığını bildirdi.<ref name=":4" /><ref>Montefiore, Simon Sebag, ''Young Stalin'', Random House, Inc., 2008, ISBN 1-4000-9613-8  s. 165.</ref> Stalin'in sekreteri [[Boris Bajanov]], Stalin'in Lenin'in ölümünden önce bile ham antisemitik duygular taşıdığını söyledi.<ref name=":4" /><ref>Kun, Miklós, ''Stalin: An Unknown Portrait'', Central European University Press, 2003, ISBN 963-9241-19-9 s.287</ref> Boris Egorov'a göre Stalin o dönemde batı karşıtlığı ile güçlendirilmiş antisemitik politikaları benimsemişti.<ref name=":6">Konstantin Azadovskii and Boris Egorov (2002), "[https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm From Anti-Westernism to Anti-Semitism] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200930222942/https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm |tarih=30 Eylül 2020 }}", ''Journal of Cold War Studies'', '''4:1''' (Winter 2002): 66-80</ref>{{#tag:ref|Novoe literaturnoe obozrenie kültür dergisinin yayın kurulu üyesi Konstantin Azadovskii ve Saint Petersburg Devlet Üniversitesi'nde araştırma görevlisi Boris Egorov, Soğuk Savaş Araştırmaları Dergisi'nden Soğuk Savaş Araştırmaları Dergisi'nde yayınlanan bir makalede şöyle yazmıştır: Stalin'in anti-batılıcılık ve anti-semitizm politikaları birbirini pekiştirdi ve kozmopolitlik kavramında birleşti. "<ref name=":6"/>|group=not}}

İkinci Dünya Savaşı öncesinde Sovyetler Birliği Dışişleri Halk komiserliğinde yaşanan değişim de bazı tarihçiler (Snyder, Herf, Heller ve Nekrich) tarafından Yahudi karşıtlığıyla ve Hitler'i memnun etmeye çalışmakla yaftalanmıştır. Ancak uzman akademisyen Geoffrey Roberts'in ''Molotov: Stalin's Cold Warrior'' adlı eserinde de belirttiği gibi Yahudi [[Maksim Litvinov]]'un yerine [[Vyaçeslav Molotov]]'un yerine atanmasının ardındaki gerçek sebep Litvinov'un [[Nazi Almanyası]]na karşı İngiltere ve Fransa ile antlaşmayı başaramamış olmasıdır. Stalin'in en yakın çalışma arkadaşını Dışişlerine atamasının ardında bu anlaşma çabası bulunur. Bu görüşmeler SSCB yüzünden değil anlaşma görüşmelerine İngilizlerin imza yetkisi olmayan Amiral Reginal Drax'ı göndermesi ve süreci boşa çıkartmak için oyalamaya girişmelerinden dolayı sekteye uğramıştır.<ref>Grover Furr, Blood Lies, Red Star, 2014 s.268</ref>

=== İkinci Dünya Savaşı sırası ===
Sistematik şekilde Sovyet tarihinde ve özellikle Stalin'de Yahudi karşıtlığı arayan akademisyenler 2. Dünya Savaşı sonrasına dair çeşitli genellemeler yaparken savaş öncesine ve savaş dönemine dair bu türlü örnekler vermekten kaçınırlar. Bunun ardında iddia edildiği gibi Yahudi karşıtı genel bir tutumun bulunmaması yatmaktadır.<ref>Grover Furr, Blood Lies, Red Star Publishers, 2014 s.488</ref> Tam tersine Nazi işgalinden özgürleştirilen topraklarda özellikle de Polonya'da Almanlara karşı savaşmak isteyen kişiler Sovyet partizanlarına ve [[Armia Ludowa]] saflarına katılmaktaydı. Müttefik Devletlerin safında yer alan sürgündeki Polonya hükûmetine bağlı silahlı kuvvet olan [[Armia Krajowa]] bünyesine Yahudileri almamaktaydı ve geçmişinde gerçekleştirdiği Yahudi katliamları mevcuttu.<ref>Grover Furr, Blood Lies, Red Star Publishers, 2014 s.444, 449</ref> Sovyet Kızıl Ordusu veya ona bağlı partizanların bu türlü bir sicili bulunmamaktadır.<ref>[http://www.solonin.org/live_106-y-evreyskiy-partizanskiy Bir Yahudi partizanın anılarından] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200810001208/http://www.solonin.org/live_106-y-evreyskiy-partizanskiy |tarih=10 Ağustos 2020 }} {{Ru icon}} 11 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir</ref>

Antisemitizm [[Nazi Almanyası]] ile ilişkilendirildiğinden ve resmi olarak Sovyet sistemi tarafından kınanmıştır. Bununla birlikte Sovyetler Birliği ve diğer komünist devletler [[İsrail]]'in savunduğu "[[Siyonizm]] doktrinine karşı bir keskin bir tavır almışlardır. Raphael Patai ve Jennifer ''Yahudi Irkının Efsanesi'' adlı kitabında Sovyet hükûmetinin bu politikasını "Antisemitizmin siyonizmin muhalefet dilinde oturtulduğu" olarak ifade etti.<ref>Patai, Raphael; Patai, Jennifer (1989). ''[https://books.google.com.tr/books?id=Xt7f6WBEP0EC&redir_esc=y The Myth of the Jewish Race]''. Wayne State University Press. ISBN 0-8143-1948-3. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016. s. 178.</ref>

=== İkinci Dünya Savaşı sonrası dönem ===
====İsrail etkisi====
İsrail'in kurulmasına ABD karşı çıkmasına rağmen Stalin ve Molotov - dolayısıyla Sovyetler Birliği - desteklemiştir. Sovyetler Birliğinin Yahudi halkıyla bir alıp veremediği yoktu ancak çok anlaşılır şekilde bir tür milliyetçilik olan Siyonizme karşıydılar. İsrail Devletinin kuruluşu sırasında Sovyetler Birliği bir Arap-İsrail birliği önermiş ancak bu öneri gerçekleşmemiştir. Sovyetler Birliği İsrail'in sosyalist olmasında ısrarcı olmamıştır çünkü bu ısrar ABD ve İngiltere ile doğrudan bir karşı karşıya geliş anlamına gelecektir. Ancak İsrail deneyimi emperyalizm yüzünden bütün umutların aksine, çok olumsuz bir sonuçla sonuçlandı.<ref name="ReferenceA"/>

1948 yılında İsrail'in kurulmasının ardından İsrailli siyasetçiler Sovyetler Birliği'ndeki Yahudileri bünyelerine katabilmek için ABD ve İngiltere'yle koordineli şekilde propaganda faaliyeti başlatmıştır. Buna göre özellikle Batı medyasında Sovyet Yahudilerinin ne kadar kötü bir hayat sürdüklerine dair çok sayıda haber yapılmıştır. Ancak bu koşulların ne kadar yanlış yansıtıldığını bizzat İsrail Dışişleri Bakanlığında çeşitli görevlerde bulunmuş [[Arieh Levavi]] de itiraf etmiştir.<ref>[https://lechaim.ru/ARHIV/125/kost.htm Lehayim sitesindeki Eylül 2002 tarihli Gennady Kostyçenko makalesi] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200727221012/https://lechaim.ru/ARHIV/125/kost.htm |tarih=27 Temmuz 2020 }} {{Ru icon}} 11 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir</ref>

1952-1963 yılları arasında [[Mossad]] Başkanlığı yapan [[Isser Harel]], [[Sovyetler Birliği]]ndeki İsrail Büyükelçiliği üzerinden Sovyet Yahudi vatandaşlarının İsrail'e kaçırılması için plan yapmış ve uygulamaya koymuştur. Ayrıca kurulan örgütlenmeyle benzer faaliyetin Moskova haricindeki tüm Doğu Bloku başkentlerinde (Bükreş, Budapeşte, Prag ve Varşova) yürütülmesi sağlanmıştır. İsrail Devleti daha kurulalı 4 yıl olmadan bu türlü Sovyet-karşıtı faaliyetlere başlamıştır.<ref>Murray Friedman, A Second Exodus: The American Movement to Free Soviet Jews, Brandeis University Press, 1999 s.71</ref>

===="Köksüz kozmopolitlik"====
Çeşitli kaynaklar Sovyetler Birliği'ndeki antisemitizmi sınıfsal temellere dayanan "[[Köksüz Kozmopolitan|köksüz kozmopolitan]]" olgusuna karşı bir kampanya olarak başlatıldığını ifade eder.<ref name=":5" /> Aralık 1948'de [[Sovyet Yazarlar Birliği]] yönetim kurulu genel kurulunda ''Sovyet Dramaturjisinde Gecikmenin Birkaç Nedeni Üzerine'' başlıklı konuşmasında Aleksandr Fadeyev kozmopolitlerini Yahudilerle aynı gördüğünü ifade etti.<ref name=":6" />{{#tag:ref|Konstantin Azadovskii ve Boris Egorov, Soğuk Savaş Araştırmaları Dergisi'nde yayınlanan Anti-Batılıcılıktan Anti-Semitizme başlıklı bir makalede "1949'da kozmopolitlere (kozmopolit) yönelik saldırılar belirgin bir Yahudi aleyhtarı karakter kazandı." ifadelerini kullandı. Gazete manşetlerinde daha sık ortaya çıkmaya başlayan kozmopolit ifadesi, zamanın sözlüğünde köksüz (bezrodnye) kelimesiyle eşleştirildi kozmopolitleri Yahudilerle eşitleme uygulaması, Aralık 1948'in sonlarında Anatolii Fadeev tarafından verilen bir konuşma ile müjdelendi. Sovyet Yazarlar Birliği yönetim kurulu genel kurulunda ''Sovyet Dramaturjisinde Gecikmenin Birkaç Nedeni Üzerine'' başlıklı konuşmasını, bir ay sonra Pravda'da tanınmış bir başyazı, " Tiyatro Eleştirmenleri "" Vatanseverlik karşıtı tiyatro eleştirmenleri grubu "Aleksandr Borshchagovskii, Abram Gurvich, Efim Kholodov, Yulii Yuzovskii ve Yahudi kökenli birkaç kişiden oluşuyordu. Yazara göre makaleler ve konuşmalar, tiyatro ve edebiyat eleştirmenlerinin vatanseverliği Yahudi milliyetleriyle kesin olarak bağlantılıydı."<ref>Konstantin Azadovskii and Boris Egorov (2002), "[https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF31] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200930222942/https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF31 |tarih=30 Eylül 2020 }}",''Journal of Cold War Studies'', '''4:1''' (Winter 2002): 66-80</ref>|group=not}} "Köksüz kozmopolit" e karşı yürütülen bu kampanyada önde gelen birçok Yahudi yazar ve sanatçı tutuklandı veya öldürüldü.<ref name=":5" /> Gazetelerde "köksüz kozmopolit", "burjuva kozmopolit" ve "ulus veya kabileden yoksun bireyler" (Yahudilere atıfta bulunmak için kullanılan) gibi terimler yer aldı.<ref name=":6" />{{#tag:ref|Konstantin Azadovskii ve Boris Egorov, Soğuk Savaş Araştırmaları Dergisi'nde yayınlanan Anti-Batılıcılıktan Anti-Semitizme başlıklı bir makalede "Köksüz kozmopoltanlar, burjuva kozmopolitleri ve ulustan ya da kabileden yoksun bireyler gibi terimler sürekli olarak gazete makalelerinde yer aldı. bunlardan Yahudiler için kod kelimeleri vardı ve o zamanlar insanlar tarafından böyle anlaşıldı.<ref>Konstantin Azadovskii and Boris Egorov (2002), "[https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF41] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200930222942/https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF41 |tarih=30 Eylül 2020 }}",''Journal of Cold War Studies'', '''4:1''' (Winter 2002): 66-80</ref>|group=not}} Sovyet basını Yahudileri "Batı'dan büyülenmek", "Amerikan emperyalizmine", "burjuva kültürünün köleli taklitine" ve "burjuva estetiğine" yardım etmekle suçladı.<ref name=":6" />{{#tag:ref|Konstantin Azadovskii ve Boris Egorov, Soğuk Savaş Araştırmaları Dergisi'nde yayınlanan Anti-Batılıcılıktan Anti-Semitizme başlıklı bir makalede "Sovyet basında Yahudilere / kozmopolitlere atfedilen birçok suçtan en kötücül olanların Batı'dan önce "Amerikan emperyalizmine", "burjuva kültürünün körü körüne taklidine" ve "burjuva estetiğinin" yanıltmasına yardımcı oldu ifadeler olduğunu belirtti.<ref>Konstantin Azadovskii and Boris Egorov (2002), "[https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF41] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200930222942/https://sites.fas.harvard.edu/~hpcws/egorov.htm#REF41 |tarih=30 Eylül 2020 }}", ''Journal of Cold War Studies'','''4:1''' (Winter 2002): 66-80</ref>|group=not}} Bu kampanya neticesinde Yahudi bilim adamları, akademisyenlikten çıkarıldı ve Yahudilerin göç hakları reddedildi.<ref>Horowitz, Irving Louis (2007). "[http://www.schaler.net/Horowitz.pdf Cuba, Castro and Anti-Semitism] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20201125031701/http://www.schaler.net/Horowitz.pdf |tarih=25 Kasım 2020 }}" (PDF). ''Current Psychology''. '''26''' (3-4): 183-190. {{Doi|10.1007/s12144-007-9016-4}}. {{ISSN|0737-8262}}. {{OCLC|9460062}}. Erişim tarihi: 16 Ekim 2016.</ref>

Edebiyatçıların mahlaslarının yanına isimlerinin parantezle yazılması uygulaması merkezi iktidarın bir tasarrufu değildir, bu şekilde yapılan uygulamalar yapıldıktan kısa bir süre sonra durdurulmuştur. Bu konuya dair Stalin'in bakış açısını kendisi de Yahudi asıllı olan ünlü yazar [[Konstantin Simonov]] belirtmiştir:

{{Alıntı|Neden önce “Mal’tsev” sonra parantez içinde “Rovinskii” yazılıyor? Ne oluyor burada? Bu daha ne kadar devam edecek? … Bu neden yapılıyor? Bununla ilgili geçen yıl görüşmüştük, [Stalin] ödül[ü] için sunulan eserlerde iki isim yazılmasını yasaklamıştık. Neden iki tane soyadı yazılıyor? Eğer bir kişi edebi bir mahlas kullanmak istiyorsa – bu onun en doğal hakkıdır. Burada en temel nezaket kurallarından bahsediyoruz. Bir kişi seçtiği mahlasla yazı yazma hakkına sahiptir. Ancak görünen o ki birileri bu kişinin ikinci bir adı olduğunu, onun bir Yahudi olduğunu vurgulamak istiyor. Bunu neden vurgulamak istiyor? Neden yapıyor bunu? Neden Yahudi karşıtlığı yapılıyor? Bundan kimin çıkarı var? O kişinin adının yanına kendi seçtiği soyadını yazmalıyız; o kişinin kendisi için doğal olarak gördüğü soyadını. Neden onu geri çekiyoruz, neden yakasını bırakmıyoruz?|Konstantin Simonov Stalin'den aktarıyor<ref>[http://www.hrono.info/libris/lib_s/simonov16.php Hrono sitesindeki ilgili pasaj] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200429142313/http://www.hrono.info/libris/lib_s/simonov16.php |tarih=29 Nisan 2020 }} {{Ru icon}} 13 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir</ref>}}

Bir edebiyat tarzının yerilmesi olarak ortaya atılan eleştiriler bazı Yahudi aydınlar tarafından Yahudi karşıtı olarak değil Marksist bir yönteme dayanmadığı için eleştirilmiştir. İsrail'deki Ben-Gurion Üniversitesinde Yahudi Tarihi Profesörü olan Benjamin Pinkus bu eleştiriler için ''"Bu kozmopolitlik karşıtı kampanyada açık ya da örtük bir Yahudi karşıtı unsur bulunmamaktadır."'' demiştir. Ayrıca kozmopolitlik karşıtı kampanyaya bazı Yahudi yazarlar da katılmıştır, ancak resmiyette Yahudi karşıtı bir amacı olmasa da fiiliyatta çoğunlukla Yahudileri etkilemiştir.<ref>''The Jews of the Soviet Union: The History of a National Minority.'' Cambridge University Press, 1989 s.152 ve 157</ref>

====Doktorlar komplosu====
[[Stalinizm|Stalinist]] [[Antisemitizm|antisemitik]] kampanya 1953'te [[Doktorlar Komplosu]]'na neden oldu. R. Patai ve J. Patai'ye göre, Doktorlar Komplosu "açıkça Yahudi kültürel yaşamının tamamen tasfiyesine yönelikti".<ref name=":5" /> Bu kapsamda çeşitli kaynaklar "komünist antisemitizmi", "Yahudi dünya komplosu" inancında Nazi ve faşist antisemitizmi ile ortak özellikler paylaştığını savunur.<ref>Laqueur, Walter (2006), ''[[iarchive:changingfaceofan00laqu|The Changing Face of Anti-Semitism: From Ancient Times to the Present Day]]'', Oxford University Press, ISBN 978-0-19-530429-9. s.177</ref>

====Almanya'daki durum====
Sovyet antisemitizmi, [[Almanya]]'nın Sovyet İşgal Bölgesi'ndeki politikaya yayıldı. Tarihçi [[Norman Naimark]]'ın belirttiği'ne göre, 1947-48 yılları arasında Almanya'daki Sovyet Askeri İdaresindeki (SVAG) yetkililer, askeri yönetimde Yahudilerin varlığı, özellikle de Cadres Departmanının Propaganda İdaresinde bulunmasıyla "büyüyen bir saplantı" sergiledi.<ref>[[Norman Naimark|Norman M. Naimark]], ''The Russians in Germany: A History of the Soviet Zone of Occupation, 1945-1949''. Cambridge, MA: Belknap of Harvard UP, 1995, s. 338</ref> Bazı kaynaklar Alman üniversitelerinde Sovyetleşmeye direnen Yahudilerin 'faşizmin kurbanları' olarak nitelendirildiğini, ancak daha sonra "burjuva partileriyle yandaş" olarak tanımlandıklarını belirtir.<ref>[[Norman Naimark|Norman M. Naimark]], ''The Russians in Germany: A History of the Soviet Zone of Occupation, 1945-1949''. Cambridge, MA: Belknap of Harvard UP, 1995, s. 444</ref>

Erich Goldhagen gibi akademisyenler, Stalin'in ölümünden sonra Sovyetler Birliği'nin Yahudilere yönelik politikasının ve Yahudi sorununun daha doğrudan fiziksel saldırıya karşı dolaylı antisemitik politikalarla daha gizli hale geldiğini iddia eder.<ref>Goldhagen, Erich (1987), "Communism and Anti-Semitism", ''The Persisting Question: Sociological Perspectives and Social Contexts of Modern Antisemitism'', Walter de Gruyter, ISBN 978-3-11-010170-6 s. 389</ref> Erich Goldhagen, Stalin'i ünlü bir şekilde eleştirmesine rağmen, Nikita Kruşçev'in Stalin'in antisemitik politikalarını "[[Gizli söylev|korkunç eylemler]]" veya "Sovyet devletinin milliyet politikasının temel [[Leninizm|Leninist]] ilkelerinin kaba ihlalleri" olarak görmediğini ileri sürmektedir.<ref>Goldhagen, Erich (1987), "Communism and Anti-Semitism", ''The Persisting Question: Sociological Perspectives and Social Contexts of Modern Antisemitism'', Walter de Gruyter, ISBN 978-3-11-010170-6 s.390</ref>

== Brejnev dönemi ==
[[Dosya:Brezhnev-color.jpg|küçükresim|[[Leonid Brejnev]]]]
1967'deki [[Altı Gün Savaşı]]'ndan hemen sonra antisemitik koşullar birçok Sovyet Yahudisi için [[İsrail]]'e göç etme arzusuna neden oldu. Bir Yahudi Ukraynalı radyo mühendisi Boris Kochubievski İsrail'e taşınmaya çalıştı. [[Leonid Brejnev]]'e yazdığı bir mektupta Kochubievski şunları söyledi:

{{quote|Ben bir Yahudi'yim. Yahudi bir devlette yaşamak istiyorum. Bu benim hakkım, tıpkı bir Ukraynalı'nın Ukrayna'da yaşama hakkı, Rusların Rusya'da yaşama hakkı, Gürcüler'in Gürcistan'da yaşama hakkı gibi ben de İsrail'de yaşamak istiyorum. Bu benim hayalim, sadece hayatımın değil, ondan önce gelen yüzlerce neslin, topraklarından atılan atalarımın da amacı buydu. Çocuklarımın İbranice çalışmasını istiyorum. Yahudi gazetelerini okumak istiyorum, bir Yahudi tiyatrosuna katılmak istiyorum. Bu isteklerdeki sorunu ne? Suçum nedir ...?"<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Beckerman|ad=Gal|başlık=When They Come For Us, We'll All Be Gone|tarih=2010|yayıncı=Houghton Mifflin Harcourt|yer=Boston|sayfa=103}}</ref>}}

Bu mektubunun ardından, Kochubievskş bir hafta içinde [[KGB]] bürosuna çağrıldı ve sorgulamanın ardından [[Kiev]]'deki bir akıl hastanesine götürüldü.<ref name=":7">Beckerman, Gal (2010). ''When They Come For Us We'll All Be Gone''. Boston: Houghton Mifflin Harcourt. s.103.</ref> Bazı kaynaklar bu olayı münferit bir olay olarak tanımlasa da, Altı Gün Savaşı'nın ardından Sovyetler Birliği'ndeki neredeyse tüm Yahudileri etkilemiştir.<ref name=":7" /> O yıllarda vizyona giren ''[[:en:Secret and Explicit (The Aims and Acts of Zionists)|Gizli ve Açık]]'' gibi filmlerin belli bir Yahudi aleyhtarı suçlaması vardı.<ref>{{Kitap kaynağı|soyadı=Fomin|ad=Valery|başlık=Cinema and power: Soviet Cinema, 1965-1985: Documents, evidence, and reflections|yayıncı=Mainland|yıl=1996|sayfalar=120-121|dil=ru}}</ref> Önceki sistemler altında asimilasyona uğrayan Yahudiler şimdi Yahudi inanç ve miraslarında yeni bir güç ve yeniden canlanma duygusu ile karşı karşıya kaldılar. 23 Şubat 1979'da, Brejnev ve diğer yedi kişiyi "[[Siyonizm|Siyonist]]" oldukları için eleştiren [[Moskova]] ve [[Sankt-Peterburg|Leningrad]] şehirlerine altı sayfalık bir makale dağıttı.<ref>Korey, William (1984). Robert O. Freedman (ed.). ''Brezhnev and Soviet Anti-Semitism''. Durham: Duke University Press. s. 31.</ref> Makale, [[Rus Kurtuluş Ordusu]]'nun bir üyesi olan yazarın Siyonistleri tanımlamak için yollar belirlediği köklü antisemitizm izleri içeriyordu; bunlara "tüylü göğüs ve kollar", "kaygan gözler" ve "kanca benzeri bir burun" dahildir.<ref>Korey, William. ''Brezhnev and Soviet Anti-Semitism''. s. 31.</ref> 22 Şubat 1981'de, 5 saatten fazla süren bir konuşmada, Sovyet lideri [[Leonid Brejnev]] [[Sovyetler Birliği]]'nde [[Antisemitizm|anti-Semitizmi]] kınadı.<ref name=":8">Korey, William. ''Brezhnev and Soviet Anti-Semitism''. s. 29.</ref> Lenin ve Stalin'den sonra ilk kez yüksek mevkideki bir Sovyet yetkilisi bunu tüm Partinin önünde yapmıştır.<ref name=":8" /> Brejnev, antisemitizmin [[Doğu Bloku]] içerisinde var olduğunu kabul etmiş ve "gereksinimleri" karşılanmayan birçok farklı etnik grubun var olduğunu söylemiştir.<ref name=":8" /> On yıllar boyunca, farklı dini kökenlere sahip insanlar Sovyet toplumunda baskı ya uğramıştır ve daha önce yaptıkları gibi dinlerini uygulama becerilerini veya kaynaklarını uygulayamamışlardır.<ref name=":8" /> Brejnev, bu etnik gruplara bu "gereklilikleri" sunmayı resmi Sovyet Politikası yaptı ve bunun nedeni olarak da "etnik gruplar arası gerginliklerin ortaya çıkması" yönündeki kaygılarını belirtti.<ref name=":8" /> Politikanın duyurusu genel bir mesajıyla takip edildi;

{{quote|Sovyetler Birliği Komünist Partisi, şovenizm veya milliyetçilik gibi sosyalizmin doğasına yabancı olan bu tür fenomenlere [etnik gruplar arası gerilimlere] karşı savaştı ve her zaman kararlı bir şekilde mücadele edecek. Antisemitizm veya Siyonizm. Ulusal özelliklerin yapay erozyonuna yönelik eğilimlere karşıyız. Fakat aynı ölçüde yapay abartılarını kabul edilemez buluyoruz. Sovyet vatanseverliği ve sosyalist enternasyonalizm ruhuyla emekçilerin tek bir büyük Sovyet anavatanına ait olmaktan gurur duymak, partinin kutsal görevidir.<ref name="Korey 30">{{Kitap kaynağı|soyadı=Korey|ad=William|başlık=Brezhnev and Soviet Anti-Semitism|sayfa=30}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık=none|gazete=Povada|tarih=23 Şubat 1981|sayfa=38}}</ref>}}

Bazı kaynaklarda Sovyetlerde antisemitizm meselesinin rasgtele ve tesadüfi olduğu ifade edilmişken diğer bazı kaynaklara göre ise "partinin yaptığı her şey gibi" çok iyi hesaplanmış ve planlanmıştır.<ref name=":9">Korey, William. ''Brezhnev and Soviet Anti-Semitism''. s. 30.</ref> Aynı dönemlerde Sovyetler Birliği, sınırları içinde meydana gelen hak ihlallerini çözmek için batı dünyasından baskı almaktaydı.<ref name=":9" /> Çeşitli kaynaklar partinin antisemitizme karşı sert bir tutum sergiliyor gibi görünse de, antisemitik propagandanın Sovyetler Birliği'nde uzun zamandır mevcut olduğunu ve sorunların hemen çözülmesinin son derece zor hale getirdiğini söylemektedir.<ref name=":9" /> Bununla birlikte [[Washington, DC|Washington D.C.]]'deki Yahudi örgütleri, Sovyet Yahudilerinin Amerikalı liderlere yönelik sorunlarına dikkat çekiyordu.<ref name=":9" /> 18 Ekim 1974'te Senatör Henry Jackson, Henry Kissinger ve Senatör Jacob Javits ile Kongre Başkanı Charles Vanik'in "Jackson-Vanik tadilatının" tamamlanmasını görüşmek üzere neredeyse bir yıl boyunca ABD Kongresi'nde bir araya geldiği Sovyet Yahudilerine yardım etme konusunda  büyük bir adım attı.<ref name=":10">Beckerman, Gal. ''When They Come For Us, We'll All Be Gone''. s. 305.</ref> Toplantıdan sonra Jackson, gazetecilere verdiği demeçte; insan hakları alanında tarihi bir anlayışın" yerine getirildiğini ve Sovyet Rusya'sının neler yaptığını yorumlamadığı halde, burada temelde tam bir geri dönüş olduğunu söyledi.<ref name=":10" /> Değişiklikler, bazı Sovyet Yahudilerinin ülkeyi terk etmesine izin veriyordu. Sorun çözülmeye daha yakın görünse de, Sovyet yetkililer göçmenlik ve dış politikalarının Washington'daki Yahudiler tarafından dikte edilmesine izin vermeye karşı çıkması yönünde bir tepki gösterdi.<ref name=":11">Beckerman, Gal. ''When They Come For Us, We'll All Be Gone''. s. 306.</ref> Dışişleri Bakanı Andrei Gromyko, Kissenger'a "bu tür bir yorumu kararlılıkla reddettiklerini" belirten bir mektup gönderdi ve bu mevzuatın önceki yıllara göre  daha fazla "Sovyet vatandaşının" göç etmesine izin vereceği görüşüne vurgu yaptı.<ref name=":11" />

Tasarı hâlâ ezici bir farkla geçerken Sovyet yöneticileri eleştirilere uğradı. Bu nedenle, Birleşik Devletler, Sovyetler Birliği'ne izin verilecek kredi miktarına resmi bir sınır koyduğunda, Sovyet Yahudileri sorununu iki devlet arasında çözülmesi gereken sorunların ön saflarına itti.<ref>Beckerman, Gal. ''When They Come For Us, We'll All Be Gone''. ss. 308-310.</ref>

== Ayrıca bakınız==
*[[Rus İmparatorluğu'nda antisemitizm]]
*[[Rus İmparatorluğu'nda pogromlar]]

== Notlar ==
{{kaynakça|group=not}}
== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}
{{Antisemitizm}}

[[Kategori:Ülkelere göre antisemitizm]]
[[Kategori:Sovyetler Birliği'nde Yahudilik]]
[[Kategori:Sovyetler Birliği'nde ırkçılık]]