Okyanusal kabuk sayfasının kaynağını görüntüle

{{düzenle|Nisan 2017}}
[[Dosya:Tectonic plate boundaries2.png|sağ|küçükresim|upright=1.36|1- [[Astenosfer]]. 2- [[Litosfer]]. 3- [[Sıcak nokta]]. 4- Okyanusal kabuk. 5- [[Batan levha]]. 6- [[Kıtasal kabuk]]. 7- [[Kıta sırt bölgesi]]. 8- [[Yitim zonu]]. 9- [[Uzaklaşan sınır tabaka]]. 10- [[Dönüşümsel sınır tabaka]]. 11- [[Kalkan volkan]]. 12- [[Okyanus Ortası Sırtı]]. 13. [[Yaklaşan tabaka sınırı]]. 14- [[Strato Volkan]]. 15- [[Ada Yayı]]. 16- [[Levha]]. 17- [[Astenosfer]]. 18-Okyanus Hendeği]]
[[Dosya:2008 age of oceans plates.jpg|küçükresim|upright=1.36|Kırmızı renkler kabuğun genç yaşta olduğunu maviler ise eski yaşta olduğunu belirtir bu eskime yeşil renklere doğru artmaktadır. Çizgiler tektonik plakaları temsil eder.]]
[[Okyanus]] tabanlarında [[magma]]dan gelen malzemenin katılaşması ile oluşan kabuk. '''Okyanusal kabuk''' dünyanın bir parçası olan [[litosfer]] kabuğunun üzerinde bulunan okyanus [[havza]]larıdır. [[Mafik]] kayaçlardan ya da [[demir]] ve [[magnezyum]] açısından zengin olan sima dan oluşur.

===Sial===
Sial'in kalınlığı okyanus ve deniz tabanlarında az iken, kara tabanlarında fazladır. Katmanı oluşturan taşlar daha çok [[volkanizma]]nın etkisiyle oluşmuştur. Ayrıca yoğunluğu en düşük katmandır (2,7g/cm³) . Bileşiminde [[Silisyum]] (Si) ve [[Alüminyum]] (Al) bileşikleri fazla olduğu için bu iki [[element]]in sembolleri yan yana getirilerek katmana Sial adı verilmiştir.
[[Dosya:Sial ve sima.jpg|upright=1.36|thumb]]

===Sima===
Hemen Sial'in altında yer alan katılaşmış taşlardan oluşan katmandır. Bu katmanda kalınlık fazla değişmez, buna rağmen okyanus tabanlarında daha kalındır. Yoğunluğu Sial'den fazladır (3,3 g/cm 3). Bileşiminde [[Silisyum]] (Si) ve [[Magnezyum]] (Mg) bileşikleri fazla olduğu için bu iki elementin sembolleri yan yana getirilerek katmana [[Sima]] adı verilmiştir.

Okyanusal kabuk denince yaklaşık 3–4&nbsp;km lik [[su]] tabakasının altında taban [[çamur]]u 1–2&nbsp;km sediman, yaklaşık 4–5&nbsp;km kalınlıkla okyanus bazaltları adı verilen toelitik bazaltlar yer almaktadır.

==Okyanus Tabanının Ana Yapısal Özellikleri==
[[Dosya:Ridge Render.svg|upright=1.36|thumb]]
Yeryuvarlağı üzerindeki kabuk tabakası kıtasal ve osenik olmak üzere iki ana yapısal birime ayrılmaktadır. Kıtasal kabuk  yoğunluk yönden osenik kabuğa göre daha hafif ve daha kalındır. Osenik kabuk ise okyanusların ve denizlerin deniz havzalarının temelini teşkil etmektedir.

*Okyanus tabanı: Genel olarak [[okyanus]] tabanları 3000– 4000 m den daha derin kısımlarda olup, [[Leontiev|Leontiev’e]] göre 20 milyon km² den daha fazla saha kapsamaktadır ve bu alan tüm okyanus sahasının ½ 60 ını oluşturur. Okyanusların tabında ince osenik tipte bir kabuk tabakası bulunur; bu kabuk tabakasında [[granit]]ik kütle bulunmamaktadır. Ortalama kabuk kalınlığı 600–700 m civarındadır. Okyanus tabanlarında 1/1000 den daha az eğim gösteren son derece düz abisal [[ova]]lar bulunmaktadır.

==Okyanuslarda dört tabaka==
*Tabaka 1: Pekişmemiş veya yarı pekişmiş çökellerden ibarettir.
*Tabaka 2: Bariz değildir kaydedilmiş boyuna dalga hızları çoğunlukla tortul kayalardan volkanitlerden ve granitlerden geçen dalga hızlarına benzemektedir.
*Tabaka 3: Muhtemelen yeknesaktır. Kalınlık ve dalga hızlarının değerlendirilmesinde bu tabakanın nispeten yeknesak olduğu anlaşılmıştır.
*Tabaka 4: Moho'nun (Kabuk ile manto arasındaki sınır)  altında mantonun bir üst bölümünü oluşturur. Moho'nun dış yüzeyi okyanusların altında ortalama 12&nbsp;km ve kıtaların altında ise 35–50&nbsp;km derinliğindedir.

Kabuk yeryüzünden Moho kesiklik yüzeyine kadar devam etmekte ve birbirinden  farklı kalınlıklara sahip kıtasal kabuk (25–75&nbsp;km) ve okyanusal kabuk (5–7&nbsp;km)  şeklinde tanımlanmaktadır.

== Yer Kabuğun İç Yapısı==
Kıtalarda ve okyanuslarda farklı kalınlıklarda olan yerkabuğu yukarıda da belirtildiği  gibi kıtasal ve okyanusal kabuk şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Gözlemler, [[jeofizik]] incelemeler ve yorumlamalar üst kabuğun granitik bileşimde  olduğunu göstermektedir. Bu bölüm başlıca [[Silisyum]] ve [[Alüminyum]] elementlerinden oluştuğu için eski literatürde sial şeklinde adlandırılan bölüme karşılık gelmektedir. Bu  kesimin ortalama yoğunluğu 2,7 gr/cm³ tür.

===Kıtasal kabuk===
Kıtasal kabuk [[bazalt]]/gabro bileşimindedir. Geniş ölçüde [[Silisyum]], [[Alüminyum]]  ve [[Magnezyum]] elementlerinden oluştuğu için eski tanımlamalara göre sialsima  şeklinde adlandırılan bölüme karşılık gelmektedir. Bu kesimin ortalama yoğunluğu ise  2,8-3,0 gr/cm³ tür. Orojenik bölgelerde yaklaşık 75&nbsp;km ye kadar ulaşabilen, genellikle 30–50&nbsp;km  derinliklerde bulunan Moho Kesiklik Yüzeyi, kabuk ve üst manto arasındaki sınırı  çizmektedir

===Okyanusal kabuk===
Kıtasal kabuktan çok farklı bir bileşim ve yapıya sahiptir. Üst manto  sınırını teşkil eden Moho Kesiklik Yüzeyi'ne kadar olan kalınlığı yaklaşık ortalama 6&nbsp;km dolayındadır. Bir çökelme ortamı oluşturan ve ortalama derinliği yaklaşık 4400 m  olan okyanus tabanı üzerinde kalınlığı ortalama 500 m kadar olabilen pekişmemiş  derin deniz sedimanlarının varlığı, bunların altında da  görülen ve ofiyolitik istif olarak adlandırılan [[kayaç]] istifinin bulunduğu kabul  edilmektedir. 
Okyanusal kabuk kıtasal kabuğa oranla daha gençtir. Üst [[Manto (jeoloji)|manto]]ya ait  [[magmatik]] malzemenin okyanus ortası sırtlardan veya manto yükseltilerinden itibaren  bazaltik bileşimli [[lav]]lar şeklinde devamlı olarak aşağı çıkması ve kabuğa eklenmesi  ile oluşmaktadır.

== Ayrıca bakınız ==
*[[Kıtasal kabuk]]
*[[Okyanus Ortası Sırtı]]
*[[Mohorovičić süreksizliği]]
*[[Levha tektoniği]]

==Notlar==
*Rogers, K .; Blake S .; Burton, K. (2008). dinamik gezegene giriş . Cambridge University Press. s. 19. ISBN 978-0-521-49424-3 .
*DR Bowes (1989) magmatik Ansiklopedisi ve Metamorfik Petroloji, Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-20623-2
*Clare P. Marshall, Rodos W. Fairbridge (1999) Jeokimya Ansiklopedisi, Kluwer Academic Publishers ISBN 0-412-75500-9
*CMR Fowler (2005) Katı Yer (2nd ed.), Cambridge University Press, ISBN 0-521-89307-0
*Condie, KC 1997. Levha tektoniği ve Kıtasal Evrim (4th Edition). 288 sayfa, Butterworth-Heinemann Ltd.

==Kaynakça==
*Erinç, S., [[Jeomorfoloji]] I, Der Yayınları, İstanbul, 2002
*Atalay, İ., Denizaltı jeolojisi ve jeomorfolojisi, Atatürk Üniversitesi yayınları, No. 52 Edebiyat fakültesi yayınları, Erzurum, 1981
*Atalayi İ., Genel Fiziki Coğrafya, Meta Basım, İzmir, 2005 
*Erol, O., 4..Çağ, Jeoloji ve Jeomorfoloji'nin Ana Çizgileri, Ank. Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara, 1979
*Hoşgören, M.Y, Jeomorfoloji Terimler Sözlüğü, Çantay Yayınları, İstanbul, 2011.
*Toksöz, N., Litosferin yitimi, Yer Yuvarı Ve İnsan, 1976
*Arslan, R.L  "Kabuk Büyüme Kalıcı Myth" Yer Bilimleri 38 Avustralya Dergisi, 1991
*Russell E. McDu, G. Ross Heath, Oceanic Litosfer; Levha tektoniği, denizatları Topoğrafya
*Hillis, R. D.; R. D. Müller (2003) (İngilizce). Evolution and Dynamics of the Australian Plate. Geological Society of America.
*Morelock, Jack (2004). Margin Strructure (İngilizce). Geological Oceanography. 2007

{{commons|Category:Okyanusal kabuk}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Dünya'nın yapısı]]
[[Kategori:Levha tektoniği]]