Novartis sayfasının kaynağını görüntüle

{{Şirket bilgi kutusu
|company_name		= Novartis AG <br />(Novartis Aktiengesellschaft) <br />(Novartis Anonim Şirketi)
|company_logo		= [[Dosya:Industria Novartis.jpg|200px]]
|company_type		= [[Anonim şirket|Anonim]] ({{SWX|NOVN}}, {{NYSE|NVS}})
|foundation		= 1996 ([[Şirket birleşmesi|birleşme]])
|location		= [[Basel]], [[İsviçre]]
|key_people		= [[Daniel Vasella]] <br /><small>([[Başkan]])</small><br /> [[Joseph Jimenez]]<ref>{{web |url=http://www.businessweek.com/news/2010-01-26/novartis-s-jimenez-beats-out-reinhardt-to-replace-ceo-vasella.html |title=Novartis’s Jimenez Beats Out Reinhardt to Replace CEO Vasella |erişimtarihi=15 Şubat 2010 |yayıncı=Businessweek}}</ref> <br /><small>([[İcra kurulu başkanı|CEO]])</small><br />
|industry		= [[İlaç sektörü]]
|products		= [[Eczacılık]] <br />[[Eşdeğer ilaç]] <br />[[Tezgahüstü ilaç piyasası]] <br />[[Aşı (tıp)|Aşı]] <br />[[Tıbbi teşhis|Teşhis bilimi]] <br />[[Kontakt lens|Kornea lensleri]] <br />[[Veteriner ilaçları]]
| revenue = {{increase}} {{US$|49.89 billion|link=yes}} {{küçük|(2020)}}<ref name="FY">{{Web kaynağı |başlık=Novartis Annual Report 2020 |url=https://www.novartis.com/sites/www.novartis.com/files/2021-01-interim-financial-report-en.pdf |erişimtarihi=4 Şubat 2021 |arşivtarihi=26 Ocak 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210126214819/https://www.novartis.com/sites/www.novartis.com/files/2021-01-interim-financial-report-en.pdf |ölüurl=hayır}}</ref>
| operating_income = {{increase}} {{US$|10.15 billion}} {{küçük|(2020)}}<ref name=FY/>
| net_income = {{decrease}} {{US$|8.07 billion}} {{küçük|(2020)}}<ref name=FY/>
| num_employees = {{increase}} 110,000 {{küçük|(2020)}}<ref name=FY/>
|homepage		= [http://www.novartis.com Novartis.com] <br />[http://www.novartis.com.tr/ Novartis Türkiye]<br />
|subsid			= [[Ciba Vision]] <br />[[Sandoz]]
|list			= yes
}}
'''Novartis''' 1996  yılında [[Basel]]'de kurulan, ilaç sektöründe üretim yapan [[çok uluslu şirket]].
==Kurumsal yapı==
{{Pasta grafiği
| caption= 2019 itibarıyla menşe ülkeye göre Novartis hissedarları.<ref>{{Haber kaynağı |tarih=31 Aralık 2019|başlık=Share Ownership |dil=İngilizce|iş=Novartis |url=https://www.novartis.com/investors/share-data-analysis/share-ownership |erişimtarihi=20 Eylül 2020|arşivtarihi=27 Ocak 2021 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210127204758/https://www.novartis.com/investors/share-data-analysis/share-ownership |ölüurl=hayır}}</ref> | label1 = İsviçre | value1 = 42.38 | renk1 = kırmızı | label2 = Birleşik Krallık | value2 = 26.15 | renk2 = mavi | label3 = Amerika Birleşik Devletleri | value3 = 25.41 | color3 = yeşil | label4 = Diğerleri | value4 = 6.06 | color4 = yellow}}

Novartis AG, Novartis Group aracılığıyla faaliyet gösteren halka açık [[İsviçre]] menşeli bir [[Holding|holding şirketi]]dir. Novartis AG, dünya çapında Novartis Group'un yan kuruluşları olarak faaliyet gösteren tüm şirketlerin doğrudan veya dolaylı olarak sahibidir.<ref name=":2">{{Web kaynağı |başlık=SEC 2010 |url=https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1114448/000104746910000310/a2196017z20-f.htm |erişimtarihi=9 Ocak 2020 |arşivtarihi=6 Ağustos 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200806011642/https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/1114448/000104746910000310/a2196017z20-f.htm |ölüurl=hayır}}</ref>

Novartis'in işletmeleri üç faaliyet bölümüne ayrılmıştır: Yenilikçi İlaçlar, Sandoz (jenerikler) ve Alcon (göz bakımı).<ref>{{Haber kaynağı |soyadı=Roland |ad=Denise |başlık=Novartis Pharmaceuticals Head to Depart Amid Restructuring |url=https://www.wsj.com/articles/novartis-to-split-pharmaceuticals-division-into-two-1463506092 |erişimtarihi=9 Ocak 2020|gazete=Wall Street Journal |tarih=17 Mayıs 2016 |dil=en-US |arşivtarihi=5 Ağustos 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200805221151/https://www.wsj.com/articles/novartis-to-split-pharmaceuticals-division-into-two-1463506092 |ölüurl=hayır}}</ref> Nisan 2019'da Novartis, Alcon'u ayrı bir şirkete dönüştürdü.<ref>{{Web kaynağı |başlık=Alcon to Officially Spin out From Novartis on April 9 |url=https://www.biospace.com/article/alcon-to-begin-trading-on-nyse-on-april-9/ |erişimtarihi=9 Ocak 2020|website=BioSpace |dil=en-US |arşivtarihi=6 Ağustos 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200806004648/https://www.biospace.com/article/alcon-to-begin-trading-on-nyse-on-april-9/ |ölüurl=hayır}}</ref> Yenilikçi İlaçlar bölümü iki iş biriminden oluşur: Novartis Pharmaceuticals ve Novartis Oncology.<ref name="AR2012">{{Web kaynağı |başlık=Novartis Annual Report 2012 |url=http://www.novartis.com/downloads/investors/reports/novartis-annual-report-2012-en.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130228120424/http://www.novartis.com/downloads/investors/reports/novartis-annual-report-2012-en.pdf |arşivtarihi=28 Şubat 2013|erişimtarihi=6 Şubat 2018 |website=Novartis}}</ref>{{rp|150}}<ref>{{Web kaynağı |başlık=Novartis to split Pharma business unit; names new CEOs |url=https://www.thepharmaletter.com/article/novartis-to-split-pharma-business-unit-names-new-ceos |erişimtarihi=9 Ocak 2020|website=www.thepharmaletter.com |arşivtarihi=13 Ağustos 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200813183404/https://www.thepharmaletter.com/article/novartis-to-split-pharma-business-unit-names-new-ceos |ölüurl=hayır}}</ref> Novartis, her biri bölümlerden birine giren ve Novartis'in aşağıdaki işlevlerden bir veya daha fazlasını yerine getirmek olarak sınıflandırdığı yan kuruluşlar aracılığıyla doğrudan çalışır: Holding/Finans, Satış, Üretim ve Araştırma<ref name=":2" /><ref name=AR2012/>{{rp|251–253}}

Novartis AG ayrıca [[Roche (firma)|Roche]]'nun yüzde 33.3 hissesine sahiptir ancak [[Roche (firma)|Roche]] üzerinde kontrol sahibi değildir.<ref>{{Web kaynağı |başlık=Novartis AG to Hold On to Its 33% Stake in Roche—For Now |url=https://www.biospace.com/article/novartis-ag-to-hold-on-to-its-33-percent-stake-in-roche-for-now-/ |erişimtarihi=10 Ocak 2020|website=BioSpace |dil=en-US |arşivtarihi=1 Kasım 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201101033841/https://www.biospace.com/article/novartis-ag-to-hold-on-to-its-33-percent-stake-in-roche-for-now-/ |ölüurl=hayır}}</ref> Novartis'in ayrıca bir Roche yan kuruluşu olan [[Genentech]] ile iki önemli lisans anlaşması vardır.<ref>{{Web kaynağı |başlık=Avastin vs Lucentis |url=https://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2014-012_ipa_avastin_vs_lucentis-letter_to_v-p_almunia.pdf |erişimtarihi=29 Ocak 2021 |arşivtarihi=6 Ağustos 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200806005225/https://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2014-012_ipa_avastin_vs_lucentis-letter_to_v-p_almunia.pdf |ölüurl=hayır}}</ref> Bir anlaşma [[Lucentis]] içindir; diğeri [[Xolair]] içindir.<ref name=AR2012/>{{rp|239}}

Novartis, 2014 yılında, Ar-Ge, klinik geliştirme, tıbbi yazı ve idari işlevlerinin birçoğunu denizaşırı ülkelere taşımak için Hindistan'ın [[Hyderabad]] kentinde bir merkez kurdu.<ref>{{Web kaynağı |başlık=Novartis slashing thousands more jobs in global reorganization, shifting many to India |url=http://www.fiercepharma.com/story/nzz-novartis-will-cut-or-move-4000-jobs-many-india/2014-02-02 |website=FiercePharma |erişimtarihi=4 Şubat 2015 |arşivtarihi=2 Ağustos 2019 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190802165715/https://www.fiercepharma.com/regulatory/novartis-slashing-thousands-more-jobs-global-reorganization-shifting-many-to-india |ölüurl=hayır}}</ref> Merkez, ana ilaç şirketinin ilaç (Novartis), göz bakımı (Alcon) ve genel ilaçlar segmentlerindeki (Sandoz) operasyonlarını desteklemektedir.<ref>{{Haber kaynağı |soyadı=Datta |ad=P. T. Jyothi |tarih=18 Aralık 2015|başlık=Novartis consolidates global services operations at Hyderabad centre |iş=The Hindu BusinessLine |url=https://www.thehindubusinessline.com/companies/novartis-consolidates-global-services-operations-at-hyderabad-centre/article8005067.ece |erişimtarihi=6 Şubat 2020|arşivtarihi=8 Kasım 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201108102041/http://www.thehindubusinessline.com/companies/novartis-consolidates-global-services-operations-at-hyderabad-centre/article8005067.ece |ölüurl=hayır}}</ref>

== Tarih ==
Novartis 1996'da çok uzun geçmişleri olan '''Ciba-Geigy''' ve '''Sandoz Laboratories''''in birleşmesiyle oluşmuş ilaç şirketi.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Tarihçe | url = http://www.novartis.com.tr/Default.aspx?sayfa=hakkimizda_tarihce | yayıncı = Novartis | erişimtarihi = 30 Mart 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150622064019/http://novartis.com.tr/Default.aspx?sayfa=hakkimizda_tarihce | arşivtarihi = 22 Haziran 2015 | ölüurl = evet }}</ref>  Bu şirketler yıllar önceki büyük birleşmeler ile oluştu. '''J. R. Geigy''' (1758'de Basel'de kuruldu.) ve '''Ciba''' (1859'da Basel'de kuruldu) ilaç şirketlerinin birleşmesiyle 1970'te Ciba-Geigy adlı şirket oluştu . Bu şirketlerin yaklaşık 250 yıllık tarihleri vardır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.novartis.com.tr/Default.aspx?sayfa=hakkimizda_tarihce_1758_1996&ustmenu=hakkimizda_as |başlık=Novartis'in resmi sitesindeki tarih |erişimtarihi=11 Mart 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110717092734/http://www.novartis.com.tr/Default.aspx?sayfa=hakkimizda_tarihce_1758_1996&ustmenu=hakkimizda_as |arşivtarihi=17 Temmuz 2011 |ölüurl=evet }}</ref>

=== Ciba-Geigy ===
[[Johann Rudolf Geigy-Gemuseus]] (1733 - 1793) [[İsviçre]]'nin [[Basel]] kentinde 1758'de kimyasallar, boyalar, ilaçlar vb. çeşitler ile ticarete başladı. [[Johann Rudolf Geigy-Merian]] (1830 - 1917) ve [[Johann Müller-Pack]] 1857'de [[Basel]]'e yerleşme hakkını elde etti, oraya [[dyewood]] işleme ve boya çıkarma fabrikası kurdular. İki yıl geçti, onlar sentetik [[fuchsine]] üretmeye başladılar. 1901'de '''Geigy''' şirketin yönetimini, [[Halka Açık Limited Şirket]]ine (Public Limited Company, PLC) çevirdi ve 1914'te, şirketin adı '''J.R. Geigy Ltd''' olarak değiştirildi.

== Novartis'in Türkiye'deki Fabrikası ==
Novartis [[Türkiye]] [[Kurtköy, Pendik|Kurtköy]] Üretim Tesisleri, 31 Mayıs 2005 tarihinde açılmıştır. Bu fabrika 110 bin metrekare açık arazi üzerinde 51 bin metrekare kapalı alanda kuruludur.<ref name="nov">{{Web kaynağı |url=http://www.novartis.com.tr/Default.aspx?sayfa=hakkimizda_uretim&ustmenu=hakkimizda_as |başlık=Novartis'in sitesindeki bilgilere göre |erişimtarihi=11 Mart 2008 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080209115246/http://www.novartis.com.tr/Default.aspx?sayfa=hakkimizda_uretim&ustmenu=hakkimizda_as |arşivtarihi=9 Şubat 2008 |ölüurl=evet }}</ref>

=== Kurtköy Üretim Tesisinde yer alan departmanlar ===
* PU Katı Formlar
* PU Efervesan ve Pastil Formlar
* Kalite Güvence
* Mühendislik ve Teknik Hizmetler
* Tedarik Zinciri Bölümü
* BPA
* HSSE
* IT
* İnsan Kaynakları 
* İç Hizmetler<ref name="nov" />

=== Rüşvet iddiaları ===
Mart 2016'da, şirketin Türkiye'de rüşvet yoluyla 85 milyon dolarlık avantaj sağladığı iddia edildi. Suçlamalarla ilgili soruşturma başlatıldığı açıklandı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.dw.com/tr/novartise-t%C3%BCrkiyede-r%C3%BC%C5%9Fvet-su%C3%A7lamas%C4%B1/a-19150892 |başlık=30 Mart 2016 Deutsche Welle Türkçe haberiː Novartis’e Türkiye’de rüşvet suçlaması |erişimtarihi=3 Haziran 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160817104448/http://www.dw.com/tr/novartise-t%C3%BCrkiyede-r%C3%BC%C5%9Fvet-su%C3%A7lamas%C4%B1/a-19150892 |arşivtarihi=17 Ağustos 2016 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Dış bağlantılar ==
* Novartis [http://www.novartis.com Official website(en)]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110224034535/http://www.novartis.com/ |tarih=24 Şubat 2011 }}
* [https://web.archive.org/web/20080124033509/http://www.gstock.com/quote/nvs.html Novartis stock quote(en)]
* [[Sandoz]] [http://sandoz.com/ Official website(en)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080309064906/http://www.sandoz.com/ |tarih=9 Mart 2008 }}
* [http://www.gnf.org Genomics Institute of the Novartis Research Foundation(en)] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210126140055/https://www.gnf.org/ |tarih=26 Ocak 2021 }}
* [[Chiron Corporation]] [https://web.archive.org/web/20070104082853/http://www.chiron.com/ Official website(en)]
* [http://cws.huginonline.com/N/134323/PR/200604/1045686_5_2.html Novartis acquisition of Chiron approved by Chiron shareholders(en)]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20131020204542/http://cws.huginonline.com/N/134323/PR/200604/1045686_5_2.html |tarih=20 Ekim 2013 }}
* [http://www.novartis.com/about-novartis/locations/basel-campus-project.shtml Basel Campus Project(en)]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110202145833/http://www.novartis.com/about-novartis/locations/basel-campus-project.shtml |tarih=2 Şubat 2011 }}
* [https://web.archive.org/web/20080211120137/http://www.nav.ch/Start/NAV_online_e.html Novartis Employees Association (website in english)]

{{Otorite kontrolü}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

[[Kategori:İlaç şirketleri]]
[[Kategori:Biyoteknoloji şirketleri]]
[[Kategori:Çokuluslu şirketler]]
[[Kategori:İsviçre merkezli şirketler]]
[[Kategori:Aşı üreticileri]]
[[Kategori:Veteriner sağlık firmaları]]