Latin Amerika'daki Yahudilerin tarihi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Yahudilik}}
'''Latin Amerika'daki Yahudilerin tarihi''', bazı bakış açılarına göre [[Christopher Columbus]]'un [[İspanya]]'dan yola çıkıp [[Atlantik Okyanusu]]'nu geçtiği tarih olan 3 Ağustos 1492'de başlar. Onun yola çıktığı tarih, [[Katolik Krallar|Katolik Monarklar]] olan [[I. Isabel]] ve [[II. Fernando]]'nun İspanya'daki [[Yahudiler]]e ya [[Katolik Kilisesi|Katolisizm]]'e geçmelerini ya da ülkeyi terk etmelerini emreden [[Elhamra Kararnamesi|bildirgeyi]] yayınladığı tarihe denk gelir.

Columbus'un ilk seyahatindeki mürettebatta en az yedi [[Yeni Hristiyanlar]] ([[Yahudilik]]'ten [[Hristiyanlık|Hristiyanlığa]] geçenler) bulunmaktaydı. Bunlar içinde, yeni dünyaya ilk ayak basan [[Rodrigo de Triana]], [[doktor]] Maestre Bernal ve [[Arapça]] ve [[İbranice]] bilen tercüman [[Luis De Torres]] de bulunmaktaydı.

Bir süre sonra, [[Engizisyon]]lardan uzak olacaklarını düşünen birçok "Yeni Hristiyan" Yahudisi [[Karayip]]lerdeki yeni İspanyol ve [[Portekiz]] sömürgelerine yerleşti. Bunlardan bazıları "[[Yeni Dünya]]"nın fethinde rol aldılar ve [[Bernal Díaz del Castillo]]'nun anlattığına göre [[Meksika]] fethi sırasında [[Gizli Yahudilik|gizli Yahudi]] oldukları ortaya çıkanlar [[Hernán Cortés]]'te öldürüldüler.

17. yüzyılın ortalarında, [[Batı Yarımküre]]'deki en kalabalık Yahudi cemaatleri [[Surinam]] ve [[Brezilya]]'da bulunmaktaydı.

Yine de, [[Karayip]]ler, [[Orta Amerika|Orta]] ve [[Güney Amerika]]'da [[Hollanda]] ve [[Birleşik Krallık]]lara ait sömürgelerde Yahudi cemaatleri oluşmaya başladı. 16. yüzyılda kendi kendilerini işletebilen cemaatler [[Brezilya]], [[Surinam]], [[Curaçao]], [[Haiti]], [[Dominik Cumhuriyeti]], [[Jamaika]] ve [[Barbados]]'ta örgütlendiler. Buna ek olarak, [[Küba]], [[Porto Riko]] ve [[Meksika]] gibi engizisyonun hakim olduğu İspanyol ve Portekiz bölgelerinde organize olmamış Yahudi cemaatleri bulunmaktaydı fakat bu Yahudiler kimliklerini yetkililere karşı genelde gizli tuttular.

Bugün, çoğu [[Arjantin]] ve [[Brezilya]]'da olmak üzere [[Latin Amerika]]'da 2,500,000'den fazla Yahudi bulunmaktadır.

== {{Bayraksimge|Arjantin}} Arjantin ==
{{Ana|Arjantin'deki Yahudilerin tarihi}}
[[İspanyol Engizisyonu]]'ndan kaçan Yeni Hristiyanlar [[Arjantin]]'e yerleşti fakat burada toplum içinde asimile oldular. Virreinato del Río de la Plata'da Portekizli tüccar ve kaçakçılar genel olarak "Yahudi" olarak tanımlansa da bağımsızlık ilan edilene kadar organize bir cemaat kurulmadı. 1810'dan sonra, 19. yüzyılın ortalarında, özellikle Yeni Hristiyan olmayıp da Yahudiliklerini açıkça beyan edenler [[Fransa]]'dan buraya yerleşmeye başladı. 19. yüzyılın sonlarında, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye olduğu gibi bu ülkeye de [[Doğu Avrupa]]'daki zulümlerden kaçan Yahudiler taşındı; bu kişilere "Rusos" (Ruslar) dendi.

Bugün, çoğu [[Buenos Aires]]'te olmak üzere Arjantin'de 250.000 civarı Yahudi bulunur ve bu Amerikalarda, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[Kanada]]'dan sonra gelen en büyük Yahudi cemaatini oluşturmaktadır. Onlara yasal olarak, [[Roşaşana]] ve [[Yom Kipur]]'da iki günü ile [[Pesah]]'ın ilk iki ve son iki günü bayram günleri olarak tahsis edilmiştir.

== {{Bayraksimge|Bolivya}} Bolivya ==
[[Bolivya]]'daki Yahudilerin varlığı İspanyol sömürge çağının ilk dönemlerine rastlar. Bu dönemde [[Sefarad]] [[konverso]]lar için Bolivya'nın [[Santa Cruz]] şehri bir sığınak oluşturmaktaydı.<ref>“Farewell España, The World The Sephardim Remembered”, written by Howard Sachar</ref> 1557'de birçok [[kripto Yahudi]] [[Paraguay]] ve [[Buenos Aires]]'ten gelip [[Ñuflo de Chávez]]'e katıldılar ve Santa Cruz şehrinin ilk kurucularından oldular.<ref name="ReferenceA">“History of the Jewish People”, written by Eli Birnbaum</ref>

16. yüzyılda ''[[marrano]]'' oldukları iddia edilen kişiler Potosi, La Paz ve La Plata'ya yerleşti, fakat kısa zamanda madencilik ve ticaret ile uğraşıp ekonomik başarıya ulaşınca yerel yetkililer ve engizisyonlar tarafından zulme uğradılar. Bunun üzerine çoğu ''marrano'', izole bir şehir olan ve [[konverso]]ların engizisyonlardan etkilenmediği Santa Cruz'a taşındılar.<ref name="ReferenceB">"Storm Clouds over the Bolivian Refuge", written by Sherry Mangan</ref> Bu sınır kenti Portekiz ve Guarani yağmacıları ile Peru madenleri arasında tampon bölgeydi. Çoğu, Santa Cruz'un yanı sıra komşu kentler olan [[Vallegrande]], Postrervalle, Portachuelo, Terevinto, Pucara, Cotoca ve diğer şehirlere yerleşti.<ref>“Los Judíos de Vallegrande”, El Deber, written by Mario Rueda Peña, November 23, 1995</ref>

Santa Cruz'un en eski Katolik ailelerinden bazıları Yahudi kökenlidir; Yahudilik geleneklerinden bazıları halen hayatta olup bölge cemaati bu geleneklerden etkilenmişlerdir. 1920'lerde dahi bazı ailelerde [[menora|yedi kollu şamdan]] bulunup [[kaşer]] kurallarının anıldığı bilinmektedir.<ref name="ReferenceB"/> Bazı eski ailelerde hala [[Şabat|Cuma akşamları]] mum yakılıp matem zamanında yere oturdukları görülür;<ref name="ReferenceA"/> fakat bu geleneklerin kökenleri uzmanlar tarafından tartışma konusudur. Beş asır sonra bazı Katolik aileler Yahudi kökenli olduklarını iddia etmektedir.

1825'teki bağımsızlıktan 19. yüzyılın sonuna kadar geçen dönemde hem [[Sefarad]] hem [[Aşkenaz]] tüccarların Bolivya'ya gelip kendilerine eş aldıkları ve Katolik toplumuyla birleştiği bilinmektedir. Bu olay genelde Santa Cruz'un doğusu, Tarija, Beni ve Pando şehirlerine gelen Brezilyalı ve Arjantinli tüccarlar tarafından gerçekleşmekteydi.

20. yüzyılda Bolivya'da önemli derecede Yahudi yerleşimi gerçekleşti. 1905'te bir grup [[Ruslar|Rus]] Yahudisi ve ardından Arjantin Yahudileri Bolivya'ya yerleşti. Varsayımlara göre 1917'de Bolivya'da Yahudi olduğunu söyleyen 20 ila 25 kişi bulunmaktaydı. 1933'te [[Almanya]]'da [[Nazi]] dönemi başlayınca ülkede 30 Yahudi ailesi vardı. Bolivya'ya ilk büyük Yahudi göçü 1930'larda başladı ve 1942'deki Yahudi nüfusu 7000'di. 1940'larda 2200 Yahudi Bolivya'yı terk etti. Ülkede geri kalanlar ise cemaatlerini [[La Paz]], [[Cochabamba]], [[Oruro]], [[Santa Cruz]], [[Sucre]], [[Tarija]] ve [[Potosi]] şehirlerinde kurdu. [[II. Dünya Savaşı]]'nın ardından bir miktar [[Polonyalılar|Polonyalı]] Yahudi Bolivya'ya geldi. 1939'da Yahudi cemaati daha istikrarlı hale geldi.

Bugün Bolivya'da yaklaşık 600 Yahudi yaşamaktadır. Santa Cruz, Cochabamba ve La Paz şehirlerinde [[sinagog]]lar bulunmaktadır. Yahudilerin çoğu Santa Cruz'da yaşamaktadır.<ref>“Esplendor Judío en la Llajta”, Los Tiempos, written by Luz Marina Canelas A., September 24, 2006</ref>

== {{Bayraksimge|Brezilya}} Brezilya ==
{{Ana| Brezilya'daki Yahudilerin tarihi}}
[[Dosya:Sinagoga-kahal-zur-israel-recife.jpg|upright=0.91|küçükresim|sağ|Amerikalardaki en eski [[sinagog]] olan [[Kahal Zur İsrael Sinagogu]], [[Recife]], [[Brezilya]].]]
Yahudiler [[Brezilya]]'ya ilk olarak özellikle Hollanda hakimiyeti döneminde yerleşti ve Ameriklardaki ilk [[sinagog]]u [[Recife]]'de 1636'da inşa etti. Yahudilerin çoğu, İspanya ve Portekiz'de eskiden Hristiyandı ve bölgeye Hollanda'nın sunduğu dini özgürlük sebebiyle taşındı. 1656'da Portekizlerin ülkeyi fethetmesiyle Yahudiler [[Karayip]]lere ve sonradan [[New York]] olacak olan [[Nieuw Amsterdam]]'a gittiler.

19. yüzyılda Brezilya bağımsızlığını ilan etmesiyle 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın başları arasında ülkeye Yahudi göçü hızlandı. Ülkeye olan Yahudi göçü 1881-1900 yılları kısmen daha az olmuş olsa dahi Brezilya'ya olan dünya genelindeki göç en yüksek rakamına ulaştı. 1921-1942 yılları arasında bölgeye olan dünya genelindeki göç %21'e düştü fakat [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[Arjantin]], [[Kanada]] ve [[Güney Afrika Cumhuriyeti]] göç yasalarına sınırlamalar ve kota koyunca Brezilya'ya olan Yahudi göçü %57,000 arttı. Brezilya hükûmeti göçmen yasalarını yürürlüğe sokmayarak iyi ilişkilerini sürdürmeye devam etti. Son olarak Yahudiler güçlü bir destek temeli ve ekonomik fırsatlar oluşturduğundan bu durum [[Doğu Avrupa]] ve [[Polonya]] Yahudilerinin ilgisini çekti.<ref>[http://history.emory.edu/home/people/faculty/lesser.html Jeffrey Lesser's] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20101213005249/http://history.emory.edu/home/people/faculty/lesser.html |tarih=13 Aralık 2010 }} article</ref>

2000 nüfus sayımına göre [[Yahudilik]] dinini icra eden 87,000 kişi bulunmaktadır<ref>Censo Demográfico - 2000 : Características Gerais da População: Resultados da Amostra, Tabela 1.3.1 - População residente, por sexo e situação do domicílio, segundo a religião - Brasil: http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/populacao/religiao_Censo2000.pdf {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110221195629/http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/populacao/censo2000/populacao/religiao_Censo2000.pdf |tarih=21 Şubat 2011 }}</ref> (varsayımlara göre bu rakam 96,000'dir<ref>{{Kitap kaynağı
|başlık=American Jewish Year Book
|yayıncı=American Jewish Committee
|url=http://www.ajcarchives.org/main.php?GroupingId=10143
|cilt=107
|yıl=2007
|erişimtarihi=25 Mayıs 2011
|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100613064641/http://ajcarchives.org/main.php?GroupingId=10143
|arşivtarihi=13 Haziran 2010
|ölüurl=hayır
}}, to see chapter used, see [http://www.ajcarchives.org/AJC_DATA/Files/AJYB727.CV.pdf "World Jewish Population, 2007"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190804171546/http://www.ajcarchives.org/AJC_DATA/Files/AJYB727.CV.pdf |tarih=4 Ağustos 2019 }}</ref>). [[Brezilya'daki Yahudilerin tarihi|Brezilya Yahudileri]] siyaset, spor, akademi, ticaret, sanayi ve Brezilya yaşamında aktif rol almaktadırlar. Her ne kadar Brezilya Yahudilerinin çoğu [[São Paulo]]'da yaşasa da [[Rio de Janeiro]], [[Rio Grande do Sul]], [[Minas Gerais]] ve [[Paraná]]'da büyük cemaatleri bulunur.

== {{bayraksimge|Curaçao}} Curaçao ==
1651'den beri var olan Amerikalardaki en eski Yahudi cemaati [[Curaçao]]'da bulunur ve [[Curaçao Sinagogu|eski sinagogun]] bulunduğu yere dikilen ve 1732'de tamamlanan sinagog Amerikalardaki en eski sinagogdur. Curaçao Yahudi cemaati, 18 ve 19. yüzyıllarda [[New York]] ve [[Rhode Island]]'daki [[Touro Sinagogu]] cemaatlerinin de bulunduğu Amerikan Yahudi cemaatlerinde kilit rol oynamıştır.

== {{Bayraksimge|Dominik Cumhuriyeti}} Dominik Cumhuriyeti ==
{{Ana|Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi}}
[[İspanyol Engizisyonu]] sonucunda 16 ve 17. yüzyılda buradan kaçan [[konverso]] [[Sefarad]] tüccarlar [[Hispanyola]]'ya vardı. Asırlar boyunca birçok Yahudi genel toplum içinde asimile oldu ve bazıları Katolik dinine geçti. Ülkedeki Yahudilerde, atalarının Sefarad kültüründen unsurlar bulunur. 18 ve 19. yüzyıllarda çoğu Sefarad aile Curaçao'dan [[Dominik Cumhuriyeti]]'ne göç etti.

[[Puerta Plata]] eyaletine yakın küçük bir kent olan [[Sosua]], 1930'larda [[Nazi]] rejiminden kaçan [[Aşkenaz]]lar tarafından kuruldu. Ülkenin diktatörü [[Rafael Trujillo]], yeteneklerinden faydalanmak için çoğu Yahudiyi ülkesine kabul etti; amacı, [[Haiti]]li göçmenlerden ziyade [[Avrupa]]lı ve [[Orta Doğu]]lu göçmenleri cezbetmekti. Bugün Sosua'da halen bir sinagog ve Yahudi tarihi müzesi bulunur. Adanın kuzeyindeki Sosua'ya yakın yerleşim birimlerinde, gerek Aşkenaz gerek Sefarad, hala Yahudi bulmak mümkündür.

== {{Bayraksimge|Ekvador}} Ekvador ==
[[Ekvador]] Yahudilerinin çoğu [[Sefarad]] kökenlidir. Bazı kişiler bu Yahudilerin Ekvador'a gelen Avrupalı yerleşimciler olduğunu varsayar. Diğerleri, 1939'da Almanya'dan "Koenigstein" isimli bir gemiyle vardı. 1933-43 yılları arasında 2700 Yahudi göçmen bulunmaktaydı. 1939'da, çoğu [[Almanya'daki Yahudilerin tarihi|Alman]] ve [[Polonya'daki Yahudilerin tarihi|Polonya]] kökenli olan Yahudiler, [[İtalya]]n etkisi altındaki [[Alberto Enriquez Gallo]] hükûmeti tarafından bir bildirgeyle kovuldular. Halk genelinde [[antisemitizm]] yayıldı fakat bu durum Amerikan elçiliğinin araya girmesiyle durduruldu. 1945'te, %85'i Avrupalı mülteci olan 3000 Yahudi bulunmaktaydı. 1950'de bu sayının 4000'e ulaştığı düşünülür. Ekvador'daki Yahudi cemaatlerinin çoğu Alman kökenlidir. Ekvador Yahudilerinin büyük bir kısmı [[Quito]] ve [[Guayaquil]] şehirlerinde yaşamaktadır. [[Quito]]'da bir Yahudi okulu bulunur. Guayaquil'de, Los Caminos de Israel'e bağlı<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.loscaminosdeisrael.com/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=31 Mart 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20181228184745/http://loscaminosdeisrael.com/ |arşivtarihi=28 Aralık 2018 |ölüurl=evet}}</ref> Nachle Emuna Cemaati bulunur. 50'den fazla aile Yahudi ibadetlerine geri dönmüştür. [[Ekvador]]'a gelen Yahudi göçmenler arasında profesyoneller, entelektüeller, artistler, profesörler ve yazarlar bulunmaktadır.

== {{bayraksimge|El Salvador}} El Salvador ==
{{Ana| El Salvador'daki Yahudilerin tarihi}}
1868'de [[El Salvador]]'a gelen [[Alsace]] doğumlu Bernardo Haas'ın ülkedeki ilk Yahudi olduğuna inanılır. 1888 kayıtlarında yer alan Leon Libes isimli başka bir Yahudi ise ilk Alman Yahudisidir. [[Türkiye]], [[Mısır]], [[Tunus]] ve [[Fransa]]'dan [[Sefarad]] Yahudileri de bu ülkeye geldi. De Sola, ülkedeki ilk [[sinagog]]un kurulmasında yardımcı olduğu için cemaatin en değerli üyelerinden biri oldu. 1936'da, [[II. Dünya Savaşı]] nedeniyle Yahudi cemaati, dindaşlarının Avrupa'dan kaçmasına yardım etti. Bazılarının El Salvador'da akrabaları vardı fakat bazıları zorla [[Brezilya]], [[Ekvador]], [[Guatemala]] ve [[Panama]] gibi ülkelere gönderildiler. 30 Temmuz 1939'da, Devlet Başkanı Martinez, 50 Yahudi mülteci taşıyan ''Portland'' isimli Alman gemisinin girişine izin vermedi. 11 Eylül 1948'den beri cemaatin "Colegio Estado de Israel" isimli bir Yahudi okulu vardır.

== {{bayraksimge|French Guiana}} Fransız Guyanası ==
Yahudiler [[Fransız Guyanası]]'na Dutch West India şirketi aracılığıyla geldi. 12 Eylül 1659'da Portekizli Yahudiler Brezilya'dan buraya vardı. Şirket, Brezilyalı mülteci David Nassy'yi, Yahudileri [[Cayenne]] adasının batısında Remire veya Irmire denen alanda yerleştirmesi için görevlendirdi. Paulo Jacomo Pinto, 1658'den 1659'a kadar [[Amsterdam]]'daki yetkililerle [[Livorno]]lu Yahudileri Amerikalara getirmek için görüşmeler yaptı. 20 Temmuz 1600'de 150'den fazla [[Sefarad]] Livorno'yu terkedip Cayenne'ye yerleşti. [[Fransa|Fransızlar]], diğer kolonilerinin aksine buradaki koşulları kabul etti. Yine de nüfusun üçte ikisi Hollanda kolonisi [[Surinam]]'a gitmeyi tercih etti. Birkaç onyıl içinde Cayenne'deki Livonro Yahudileri Surinam'a göç etti. Ülkede geri kalan Yahudiler, 1667'de İngilizler bölgeyi fethedince ya Surinam'a ya da [[Barbados]]'a [[şeker kamışı]] üretimi için gönderildi. 17. yüzyılın sonlarından beri az sayıda Yahudi Frasız Guyanası'nda yaşamaktadır. 1992'de 20 Surinamlı ve Kuzey Afrikalı Yahudi aile Cayenne'deki cemaati tekrar kurmayı denediler. Ülkede Chabad örgütü bulunmaktadır ve cemaat içindeki Yahudi yaşamını idame ettirmektedir. Çoğu Cayenne'de olmak üzere Fransı Guyanasında bugün 800 Yahudi yaşamaktadır.

== {{bayraksimge|Guatemala}} Guatemala ==
[[Guatemala]]'daki Yahudiler, 19. yüzyılda [[Almanya]] ve [[Doğu Avrupa]]'dan geldiler. Çoğu, [[II. Dünya Savaşı]] sırasında ülkeye göç etti. Bugün Guatemela'da yaklaşık 1200 Yahudi bulunmaktadır ve nüfusun büyük bir kısmı [[Guatemala (şehir)|Guatemala]], [[Quezaltenango]] ve [[San Marcos]] şehirlerinde yaşamaktadır. Guatemala Yahudileri, [[Almanlar|Alman]] ve Doğu Avrupa Yahudilerinden oluşur.

== {{bayraksimge|Haiti}} Haiti ==
[[Christopher Columbus]] [[Haiti]]'ye vardığı zaman yanında tercümanı Luis de Torres de bulunmaktaydı. Luis, 1492'de Haiti'ye yerleşen ilk Yahudilerden biri oldu. Haiti 1633'te [[Fransa]] tarafından işgal edildi ve 1634'te [[Brezilya]]'dan birçok Hollanda Yahudisi geldi. 1683'te, diğer Fransa sömürgelerinde olduğu gibi Yahudiler Haiti'den de kovuldu fakat Fransız ticaret şirketlerinde yetkili olan bazı Yahudilerin kalmalarına izin verildi. 18. yüzyılın ortalarında kovulan Yahudiler geri geldi. Köle ayaklanmaları (Toussaint L'Ouverture) baş gösterdiği zaman Yahudi cemaatinden birçok kişi öldürüldü ve bazıları kovuldu. Bundan birkaç yıl sonra [[Polonya Yahudileri]] ülkelerindeki iç huzursuzluk nedeniyle Grand-Anse bölgesindeki Casal'a yerleşti. Çoğu Yahudi liman kentlerine yerleşmeye çalıştı. 1881'de, Port-au-Prince'de bir zümre, bir grup Yahudiye saldırdı fakat zümre milişalar tarafından püskürtüldü.<ref>Reported in Jews newspaper 'Ha-Melitz' on July 12, 1881</ref> Birkaç yıl önce arkeologlar [[Jérémie]]'de [[kripto Yahudiler]]e ait bir [[sinagog]] buldular. [[Cap-Haitien]], [[Cayes]] ve [[Jacmel]] şehirlerinde Yahudi mezar taşları bulundu. 19. yüzyılın sonlarında [[Lübnan'daki Yahudilerin tarihi|Lübnan]], [[Suriye'deki Yahudilerin tarihi|Suriye]] ve [[Mısır'daki Yahudilerin tarihi|Mısır]]'dan Yahudi aileler buraya göç etti. Bu Yahudiler beraberinde [[Sefarad]] kültürünü getirdi. 1915'te Haiti'de 200 Yahudi vardı. 20 yıllık Amerikan işgali sırasında çoğu Yahudi [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye göç etti. 1937'de hükûmet, [[Holokost]]'tan kaçmaya çalışan Doğu Avrupa Yahudileri için pasaport ve vize hazırladı. Bu dönemde adada 300 Yahudi bulunmaktaydı ve çoğu 1950'lerin sonlarına kadar adada kaldı.

2010 itibarıyla Haiti'de bilinen 25 Yahudi bulunmaktadır ve [[Port au Prince]]'in dışındaki varlıklı [[Petionville]] kentinde yaşamaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://forward.com/articles/123890/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110610141945/http://forward.com/articles/123890/ |arşivtarihi=10 Haziran 2011 |ölüurl=hayır }}</ref>

Haiti ve İsrail'in tam diplomatik ilişkileri bulunur fakat İsrail'in en yakın kalıcı diplomatı komşu [[Dominik Cumhuriyeti]]'ndedir.

== {{bayraksimge|Honduras}} Honduras ==
{{Ana|Honduras'taki Yahudilerin tarihi}}
[[Honduras]], 19. yüzyıldan 1980'lere kadar [[Rusya]], [[Polonya]], [[Almanya]], [[Macaristan]] ve [[Romanya]]'dan Yahudi göçü aldı. Bunun yanı sıra [[Yunanistan]] ve [[Türkiye]]'den [[Sefarad]]lar ve [[Kuzey Afrika]]'dan [[Mizrahi]]ler de buraya göç etti. 1970 ve 80'lerde [[İsrail]]'den çok sayıda göçmen kabul etti. Son yirmi yıldır Honduras Yahudi yaşamında canlanma gözlenmektedir. [[Tegucigalpa]] ve [[San Pedro Sula]]'daki cemaatler daha aktif hale geldi. 1998'de, Honduras Yahudi cemaatinin merkezi olan [[sinagog]] kasırga sonucu yok oldu fakat cemaat içinde para toplanıp sinagog tekrar inşa edildi. Honduras'taki Yahudilerin çoğu Tegucigalpa'da yaşamaktadır.

== {{Bayraksimge|Kolombiya}} Kolombiya ==
16. ve 17. yüzyıllarda zulümlerden kaçıp dini özgürlük arayan [[marrano]]lar [[İber Yarımadası]]'nı terk etti. Bunlardan bazılarının eski adı Yeni Granada olan [[Kolombiya]]'nın kuzeyine yerleştiği düşünülür. Göçmenlerden çoğu Kolombiya toplumu içinde asimile oldularsa da bu toplumda genelde farkında olmamalarına rağmen [[Sefarad]] Yahudi ibadetleri bulunur.

18. yüzyılda dinini icra eden Yahudiler [[Jamaika]] ve [[Curaçao]]'dan geldi. Her ne kadar [[Yahudilik]] resmen tanınmamışsa da 18. yüzyılın sonlarına doğru bu kişiler dinlerini alenen uyguladılar. Hükûmet Yahudiliği resmen bir din olarak tanıdığı zaman Yahudilere bir mezarlık tahsis etti. 18. ve 19. yüzyıllarda Yahudiler Kolombiya toplumunda kalıcı yerlere geldiler fakat baskılar sonucu ya dinlerini değiştirdiler ya da dinlerini ifşa etmemeye zorlandılar. Bu kişiler arasında [[İngiltere'deki Yahudilerin tarihi|İngiliz asıllı Yahudi]] yazar [[Jorge Isaacs]], [[Lativa'daki Yahudilerin tarihi|Latvia Yahudisi]] sanayici [[James Martin Eder]] ve [[engizisyon]]lar zamanında İspanya'dan kovulup [[Curaçao]]'ya yerleşen De Lima ve Lobo aileleri bulunur; toplumda etkili üyeler olan bu ailelerin soyu zamanla [[Katolik Kilisesi|Katolisizm]]'e geçmiştir.

20. yüzyılın başlarında [[Yunanistan]], [[Türkiye]], [[Kuzey Afrika]] ve [[Suriye]]'den Sefaradlar göç etti. Kısa bir süre sonra bunları [[Doğu Avrupa]] Yahudileri takip etti. 1933'te [[Adolf Hitler|Hitler]]'in başa geçmesiyle [[Aşkenaz]] göç dalgası gerçekleşip 7000 Alman Yahudisi Kolombiya'ya kaçtı. 1939'dan [[II. Dünya Savaşı]]'nın sonun kadar göç yasasıyla [[Nazi Almanyası|Almanya]]'dan yapılan göçler durduruldu.<ref>Ignacio Klich & Jeff Lesser, Arab and Jewish immigrants in Latin America: images and realities, page 76-78</ref> Sinagoglar, okullar ve sosyal kulüpler gibi enstitülerin kurulmasıyla 1950 ve 60'larda Yahudi nüfusunda artış gerçekleşti.

Bugün Kolombiya'da, çoğu [[Bogotá]]'da olmak üzere 5000 Yahudi bulunur. Ayrıca, [[Cali]], [[Barranquilla]] ve [[Medellin]]'de cemaatleri vardır ve turistlik mekanlar olan [[Cartagena, Kolombiya|Cartagena]], [[Santa Marta]] ve [[San Andrés]] adasında da Yahudiler yaşamaktadır. Aşkenaz ile Sefarad nüfusu birbirlerine yakındır. Ülke genelinde resmi olarak dokuz [[sinagog]] bulunur. Bogota'da Aşkenazlar, Sefaradlar ve Alman Yahudileri kendi enstitülerinden sorumludur. Bogota'daki ''Confederación de Asociaciones Judías de Colombia'', Kolombiya'daki bütün Yahudilerin ve Yahudi enstitülerinin merkezidir.

20. yüzyılın son on yılında ekonomik iktidarsızlık, şiddet ve kaçırılma olaylarında artış yaşandı, bu sebeple Yahudi cemaatinin çoğu ülkeyi terk etti. Çoğu, başta [[Miami]] olmak üzere [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin şehirlerine yerleşti. Demokratik Güven Poltikası ile Kolombiya'daki şiddet ve ekonomideki kötü gidişat azaldı bu nedenle [[Venezuela]]'dan kaçan Yahudiler için kabul edilebilir bir yer halini aldı.

Yakın bir tarihte Kolombiyalı bir grup [[Yahudiliğe geçme|Yahudiliğe geçmiştir]].<ref>Mass converts pose dilemma for Latin American Jews By Florencia Arbiser · June 18, 2009, http://jta.org/news/article/2009/06/18/1005984/mass-converts-pose-dilemma-for-latin-american-jews {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20120606182649/http://www.jta.org/news/article/2009/06/18/1005984/mass-converts-pose-dilemma-for-latin-american-jews |tarih=6 Haziran 2012 }}</ref>

== {{Bayraksimge|Kosta Rika}} Kosta Rika ==
[[Kosta Rika]]'daki ilk Yahudiler muhtemelen 16. ve 17. yüzyıllarda gelen [[konverso]]lardı. 19. yüzyılda [[Curaçao]], [[Jamaika]], [[Panama]] ve [[Karayip]]lerden [[Sefarad]] tüccarlar katıldı. Çoğu ''Valle Central''{{'}}de yaşıyordu ve genel toplum içinde asimile olup [[Yahudilik|Yahudiliği]] bıraktılar. Üçüncü göç dalgası da [[II. Dünya Savaşı]]'ndan önce, özellikle 1930'larda [[Nazi Almanyası]] tehdidi altındaki Avrupa'dan kaçan Yahudiler tarafından gerçekleştirildi. Göçmenlerin çoğu [[Polonya]]'nın [[Żelechów]] kasabasından geldi. Zamanında bu göçmenler için argo kelime olan ''Polacos'' kullanılırdı fakat bu terim zamanla Kosta Rika İspanyolcası'nda esnaf anlamına gelmeye başladı. Ülkenin ilk [[sinagog]]u Ortodoks Shaarei Zion, 1933'te başkent [[San José]]'de inşa edildi. Yahudiler ile Katolik çoğunluk genelde birlikte uyum içinde yaşadılarsa da bazen sorunlar yaşandı; 1940'larda artan milliyetçilik akımıyla [[antisemitizm|antisemit]] olaylar gerçekleşti. Yakın zamanda, gerek emekliye ayrılan gerekse iş için, başta Amerikalı ve [[İsrail]]li Yahudiler bu ülkeye dördüncü göç dalgasını gerçekleştirdi. Çoğu başkentte yaşayan Yahudilerin nüfusu 2500 - 3000 arasıdır.<ref>Perman, Stacy: [http://www.hadassah.org/news/content/per_hadassah/archive/2006/06_dec/traveler.asp  The Jewish Traveler: Costa Rica] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090308025231/http://www.hadassah.org/news/content/per_hadassah/archive/2006/06_dec/traveler.asp |tarih=8 Mart 2009 }} in [[Hadassah Magazine]] December 2006. Accessed December 29, 2006.</ref> San José'ye bağlı Rohrmoser önemli ölçüde Yahudi nüfusu barındırır. İki sinagog, birer [[kaşer]] şarküteri dükkânı ve lokanta bulunur. Ülkedeki tek kaşer ''[[Burger King]]'' Plaza Rohrmoser alışveriş merkezinde bulunur. ''Centro Israelita Sionista'' (Siyonist İsrail Merkezi), içinde sinagog, kütüphane ve müze barındıran [[Ortodoks Yahudilik|Ortodoks]] bir tesistir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.centroisraelita.com/ |başlık=Centro Israelita Sionista |erişimtarihi=1 Ekim 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20100226183123/http://www.centroisraelita.com/ |arşivtarihi=26 Şubat 2010 |ölüurl=evet}}</ref>

== {{Bayraksimge|Küba}} Küba ==
{{Ana|Küba'daki Yahudilerin tarihi}}
Yahudiler [[Küba]] adasında asırlar boyunca yaşadılar. Bazı Kübalıların ataları, [[İspanyol Engizisyonu]]'ndan kaçan [[kripto Yahudiler]]e dayanır, fakat bunların çok azı bugün Yahudiliklerini icra etmektedir. 20. yüzyılın başında Küba'ya önemli ölçüde Yahudi göçü gerçekleşti. 1959'da Küba'da 15,000 Yahudi bulunmaktaydı fakat bunların çoğu [[Küba Devrimi]]'nin ardından [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye göç etti. 1990'ların başında ''Puro Operasyonu'' başladı, beş yıllık bir zaman diliminde 400 Kübalı Yahudi gizlice [[İsrail]]'e göç etti.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Cuba.html |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101226121321/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Cuba.html |arşivtarihi=26 Aralık 2010 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www1.jafi.org.il/papers/1999/oct/jtaoct12.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110721143226/http://www1.jafi.org.il/papers/1999/oct/jtaoct12.htm |arşivtarihi=21 Temmuz 2011 |ölüurl=evet}}</ref> ''New York Times''{{'}}ın Şubat 2007 sayısına göre çoğu (yaklaşık 1000 kişi) Havana'da olmak üzere ülkede 1500 Yahudi bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://travel.nytimes.com/2007/02/04/travel/04journeys.html?em&ex=1170824400&en=254a263b2686376e&ei=5087%0A |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110510211942/http://travel.nytimes.com/2007/02/04/travel/04journeys.html?em&ex=1170824400&en=254a263b2686376e&ei=5087%0A |arşivtarihi=10 Mayıs 2011 |ölüurl=hayır }}</ref>

== {{Bayraksimge|Meksika}} Meksika ==
{{Ana|Meksika'daki Yahudilerin tarihi}}
[[Dosya:Sinagoga en México DF.JPG|küçükresim|sağ|Meksika şehrindeki sinagog.]]
Yeni Hristiyanlar en erken 1521'de [[Meksika]]'ya vardılar. Çoğu [[konverso]] [[İspanyol Engizisyonu|İspanyol engizisyonlarından]] kaçıp buraya yerleşti fakat modern Meksika Yahudi cemaatinde konversolardan geriye kalan bir yapı bulunmamaktadır. Meksika'daki [[Katolik Kilisesi]]'nin güçlü varlığı nedeniyle az sayıda konverso ve bundan da az sayıda Yahudi İspanya'nın fethinden sonra Meksika'ya göç etti. 19. yüzyılın sonlarında [[I. Maximilian (Meksika)|Meksikalı I. Maximilian]]'ın daveti üzerine bazı Alman Yahudileri geldi, bunu [[Rusya]] ve Doğu Avrupa'daki [[pogrom]]lardan kaçan Aşkenazlar takip etti. İkinci büyük göç dalgası ise [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun çöküşüyle yaşandı. [[Türkiye]], [[Fas]] ve [[Fransa]]'daki bazı bölgelerden Sefaradlar Meksika'ya yerleşti. Son göç dalgası da II. Dünya Savaşı sırasında Avrupa'daki Nazi zulmünden kaçanlar tarafından gerçekleştirildi.
Bugün, 50,000'den fazla Yahudi Meksika'da yaşamaktadır ve bu Meksika'yı Latin Amerika'da Yahudi nüfusu barındıran üçüncü büyük ülke yapmaktadır.

Son on yılda Meksika'nın Quintana Roo eyaletinde, özellikle Cozumel adasında, gelişen bir Yahudi cemaati bulunur. 2009'da Chabad, Rabbi David Caplin ve Rabbi Shalom Peleg liderliğinde bir şube açtı. Başladığı günden beri başarılı bir şekilde büyüyen Chabad, Glatt Kaşer lokanta ve ilk kaşer [[mikve]]yi inşa etti. Her yıl yüz binlerce Yahudi turist adayı ziyaret etmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.chabadcozumel.com/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=16 Mart 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20200222165205/http://chabadcozumel.com/ |arşivtarihi=22 Şubat 2020 |ölüurl=hayır }}</ref> Cozumel Chabad'ı ayrıca Playa Del Carmen, Cancun ve Isla Mujeres şehirlerinde de hizmetler sunmaktadır.

== {{Bayraksimge|Nikaragua}} Nikaragua ==
{{Ana|Nikaragua'daki Yahudilerin tarihi}}
[[Nikaragua]]'ya ilk Yahudiler [[Doğu Avrupa]]'dan 1929 yılında geldiler.<ref name="WJC">{{Haber kaynağı |ad= |soyadı= |eşyazarlar= |başlık=World Jewish Communities - Latin America - Nicaragua |tarih= |yayıncı= |url=http://www.worldjewishcongress.org/communities/comm_reg_latam.html# |eser=World Jewish Congress |sayfalar=|erişimtarihi=30 Ağustos 2007 |dil= |arşivurl=https://web.archive.org/web/20070801033201/http://www.worldjewishcongress.org/communities/comm_reg_latam.html |arşivtarihi=1 Ağustos 2007 |ölüurl=evet}}</ref> Nikaragua'daki Yahudi cemaati kısmen küçüktü ve çoğunluğu [[Managua]]'da yaşadı. Yahudiler, çiftçilik, imalatçılık ve perakendecilik yaparak ekonomiye önemli derecede katkıda bulundular.<ref name="DOS3">{{Haber kaynağı |ad= |soyadı= |eşyazarlar= |başlık=Persecution and restrictions of religion in Nicaragua - transcript |yıl=1984 |yayıncı= |url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1079/is_v84/ai_3408623/pg_2 |eser=US Department of State Bulletin, |sayfalar=2|erişimtarihi=30 Ağustos 2007 |dil= |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071005045352/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1079/is_v84/ai_3408623/pg_2 |arşivtarihi=5 Ekim 2007 |ölüurl=hayır}}</ref> [[İsrail]]'in [[Somoza]] rejimine silah satma iddiasıyla Yahudi cemaati bireyler tarafından [[antisemitizm|antisemit]] hareketlerle karşılaştılar. Bu bireylerin çoğu [[Sandinista Ulusal Kurtuluş Cephesi]]'ne (SUKC) bağlıydılar.<ref name="DOS3"/> 1979'da başa geçen Sandinista hükûmetiyle Yahudiler arasında hüsumet yaşanmaktaydı. Bunun sebebi, büyük ölçüde Sandinista hükûmetinin [[Filistin Kurtuluş Örgütü]]'yle yakınlaşmasıydı.

Nikaragua'daki Yahudi nüfusunun en yoğun olduğu zaman 250 kişi ile 1972 yılıydı.<ref name="WJC"/> Fakat, SUKC tarafından zulüme uğrama ve hapise atılma korkusuyla ülkerdeki tüm Yahudiler Nikaragua'yı terk etti.<ref name="AB">{{Haber kaynağı |ad= |soyadı= |eşyazarlar= |başlık=2001 International Religious Freedom Report |tarih= |yayıncı= |url=http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2001/5681.htm |eser=U.S. State Department |sayfalar=|erişimtarihi=30 Ağustos 2007 |dil= |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120113123525/http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2001/5681.htm |arşivtarihi=13 Ocak 2012 |ölüurl=hayır}}</ref> Genellikle, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], İsrail ve diğer [[Orta Amerika]] ülkelerine göç ettiler.<ref name="DOS3"/>

Başkan olmak için yarışan [[Daniel Ortega]] seçimde başarı kazanamayınca 1990'da bazı Yahudiler Nikaragua'ya geri döndü<ref name="AB"/> Bugün ülkedeki Yahudi nüfusu yaklaşık 50 kişidir. 1979'dan önce ülkede bir [[haham]] dahi yoktu, 2005'ten sonra ise cemaat tekrar hahamsız ve sinagogsuz hayatlarını idame ettirmektedir.<ref name="DOS">{{Haber kaynağı |ad= |soyadı= |eşyazarlar= |başlık=International Religious Freedom Report 2005 |tarih= |yayıncı= |url=http://managua.usembassy.gov/religion2005-nicaragua.html |eser=U.S. Department of State. |sayfalar=|erişimtarihi=30 Ağustos 2007 |dil= |arşivurl=https://archive.today/20121214065051/http://managua.usembassy.gov/religion2005-nicaragua.html |arşivtarihi=14 Aralık 2012 |ölüurl=evet}}</ref>

<!--== {{bayraksimge|Panama}} Panama ==
Yaklaşık beş yüz yıldır [[Panama]] bir transit istasyonu olmuştur. Yirminci yüzyılın başında [[Panama Kanalı]] inşaatı önce, tüccar ve misyonerler, maceracılar ve haydutlar Panama limanların bataklık geçti ve Atlantik'ten Pasifik veya tam tersi gitmek için.

İber Yarımadası gelen "anusim" veya kripto, torunları erken onaltıncı yüzyıldan beri Panama yaşamış olmasına rağmen, asırlar süren dek açıkça din uygulanan bir Yahudi topluluğu var oldu. Yahudiler, [[Sefarad]] ve [[Aşkenaz]] hem bu iki okyanus demiryolu inşaat ve Kaliforniya'daki altın gibi ekonomik teşviklerle çekti, orta-on dokuzuncu yüzyıla kadar büyük miktarlarda Panama gelmeye başladı.

Önce parçalanan gelen Birinci Dünya Savaşı'nda [[Osmanlı İmparatorluğu]], sırasında ve Arap ülkelerinden, çünkü ekonomik krizler yaşadı Güney Amerika ülkelerinden 1948 ve daha yakın sebep göçünün Avrupa'da, İkinci Dünya Savaşı sonrası: Onlar göç diğer dalgaları izledi. Hepsi Panama Yahudi nüfusunun bugün çeşitliliğine katkıda bulunmuştur.

Yahudilerin tarihsel olarak küçük gruplar Columbus, David, Chitre, Chorrera, Santiago de Veraguas ve Bocas del Toro gibi diğer şehirlerde yerleşmiş olsa Panama Yahudi yaşamının merkezi, Panama olduğunu, bu topluluklar yok edildi ailelerin çocukları için ve ekonomik nedenlerden dolayı eğitim arama sermaye taşındı gibi. Bazı 20.000 ruhlar ile, Yahudi cemaatinin toplam nüfus (üç milyon) ile ilişki içinde nispeten küçük demografi rağmen ülkenin güçlü bir varlık olduğunu.

Panamalı Yahudiler hükümet ve sivil ve diplomatik fonksiyonları katılım kendine özgü bir geçmişi var. Panama yirminci yüzyılda iki Yahudi cumhurbaşkanı oldu İsrail dışında dünyadaki tek ülke olduğu gerçeğini seviyorum. Altmışlı Max Delvalle ilk başkan yardımcısı ve daha sonra başkanı oldu. Delvalle dedi içinde kendi açılış başkanlık konuşmasında ünlüdür: ". Bugün İsrail ve kendimin Devlet Başkanı olan dünyada iki Yahudi başkanlar vardır" Onun yeğeni, Eric Arturo Delvalle, 1985 ve 1988 yılları arasında başkanlığını yaptı. İki Kol Shearith İsrail Sinagogu üyesi olduğu ve Yahudi yaşamı dahil edildi.
-->

== {{bayraksimge|Paraguay}} Paraguay ==
19. yüzyıla doğru [[Yahudiler]] [[Fransa]], [[İsviçre]] ve [[İtalya]] gibi ülkelerden [[Paraguay]]'a göç ettiler. [[I. Dünya Savaşı]] sırasında, çoğunluğu Sefarad olmak üzere [[Filistin]] ([[Kudüs]]), [[Mısır]] ve Türkiye'den Yahudiler Paraguay'a vardı. 1920'lerde [[Ukrayna]] ve [[Polonya]]'dan ikinci bir göç dalgası gerçekleşti. 1933 - 1939 arası, 15,000 ila 20,000 Yahudi, Paraguay'ın serbest göç kanunlarından faydalanarak Nazi Avrupası'ndan kaçıp [[Almanya]], [[Avusturya]] ve [[Çekoslovakya]]'dan  ayrıldı. II. Dünya Savaşı'nın ardından Paraguay'a gelen Yahudiler [[toplama kampı|toplama kamplarından]] kurtulanlardı. Bugün, çoğu başkent [[Asunción]]'da olmak üzere ülkede 10,000 Yahudi mevcuttur ve bunların çoğunluğu [[Almanlar|Alman]] kökenlidir.

== {{bayraksimge|Peru}} Peru ==
{{Ana|Peru'daki Yahudilerin tarihi}}
{{ayrıca bakınız|B'nai Moshe|Amazon Yahudileri}}
[[Konverso]]lar [[Peru]]'ya İspanyol fetihleri zamanında vardı. Başlangıçta, [[Peru Kral Vekilliği]] altındaki Peru'da engizisyonlar aktif değildi. Fakat, engizisyonların bölgeye ulaşmasıyla Yeni Hristiyanlar yargılanmaya ve bazıları öldürülmeye başlandı. Bu dönemde, kişinin kökeni ne olursa olsun sonradan Katolisizm'e geçenlere "marranolar", "konversolar" ve "cristianos nuevos" (Yeni Hristiyanlar) denmekteydi.

Modern zamanlarda, [[II. Dünya Savaşı]]'ndan önce ve sonra, genelde güney ve batı [[Slavlar|Slav]]lar ve [[Macarlar]]dan oluşan Aşkenazlar başta [[Lima]]'ya olmak üzere Peru'ya göç ettiler. Bugün Peru Yahudileri ülke ekonomisi ve politikasında önemli roller almaktadır.

== {{bayraksimge|Puerto Rico}} Porto Riko ==
{{ayrıca bakınız|Porto Riko'daki Yahudilerin tarihi}}
Üçü başkent San Juan'da olmak üzere dört sinagog ve 3000 kişiyle [[Porto Riko]], [[Karayipler]]deki en büyük Yahudi cemaatini oluşturmaktadır.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.tbspr.org/ |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=16 Mart 2022 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20201201014808/https://tbspr.org/ |arşivtarihi=1 Aralık 2020 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://godaven.com/browseminyan.asp?City=Mayaguez |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071123020301/http://www.godaven.com/browseminyan.asp?City=Mayaguez |arşivtarihi=23 Kasım 2007 |ölüurl=evet}}</ref> Tarihin büyük bir bölümünde Yahudilerin resmi olarak Porto Riko'ya yerleşmeleri yasaktı fakat çoğu Yahudi, dinlerini gizleyek uzak dağlık bölgelere yerleştiler.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.cryptojews.com/Puerto_Rico_Ezratty.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20080430072654/http://www.cryptojews.com/Puerto_Rico_Ezratty.htm |arşivtarihi=30 Nisan 2008 |ölüurl=evet}}</ref> 1800'lerin sonunda gerçekleşen İspanyol-Amerikan Savaşı'nda, Amerikalı Yahudi askerler yerli Porto Riko Yahudileriyle Ponce'deki Eski Telegraf binasında bir araya gelip dini ibadette bulundular.<ref>El Vocero, Suplemento: 40 Aniversario del Estado de Israel, seccion: Judios de PR, 1988 pg.6</ref>  Yahudilerin çoğu, [[II. Dünya Savaşı]]'nın ardından [[Orta Avrupa|Orta]] ve [[Doğu Avrupa]]'dan geldi. Bir kısmı ise 1959'da [[Fidel Castro]] liderliğindeki [[Küba Devrimi]]'nden sonra gelen [[Küba'daki Yahudilerin tarihi|Kübalı Yahudilerdir]].

== {{bayraksimge|Suriname}} Surinam ==
{{Ana|Jodensavanne}}
Amerikalardaki en eski Yahudi cemaati [[Surinam]]'da bulunur. 1500'lerdeki Portekiz ve İspanyol engizisyonları zamanında, engizisyonlardan ve toplumsal ayrımcılıktan kaçan Yahudiler Hollanda ve Hollanda sömürgelerine yerleştiler. Katolisizm'e geçen Yahudilere Yeni Hristiyanlar, konversolar ve bazen de "Marrano"lar denmekteydi. Portekiz Kralı sulh yargıcı Hollanda'ya gitmek isteyenler için 16 gemi, zaman ve güvenlik tahsis etti. Hollanda hükümeti mültecilere [[Brezilya]]'ya gitme fırsatı verdi; çoğu Recife'ye yerleşip [[kakao]] ticaretiyle uğraştı. Brezilya'daki Portekizliler Yahudilerin kuzey Hollanda sömürgelerine gitmeleri için baskı yaptı. Yahudiler Surinam'a 1639'da yerleşti. II. Dünya Savaşı kapıya dayandığında Hollandalı ve diğer Avrupa bölgelerinden Yahudilerin bazıları Surinam'a kaçtı. Bugün Surinam'da 2765 Yahudi bulunmaktadır.

== {{Bayraksimge|Şili}} Şili ==
[[Dosya:SynagogueSantiago.jpg|upright=0.91|sağ|küçükresim|[[Santiago, Şili|Santiago]]'daki Büyük Sinagog.]]
Ülke genelinde dini azınlık oranı %1 olmasına rağmen küçük Yahudi cemaati [[Şili]] toplumunda kalıcı yerler edinmiş, 1810'da kazanılan bağımsızlık öncesi ve sonrasında kültürel mozaiğe katkıda bulunmuştur. Şili Yahudilerinin çoğu [[Santiago, Şili|Santiago]] ve [[Valparaíso]]'da yaşamaktadır fakat ülkenin kuzey ve güneyinde de cemaatler bulunmaktadır. Az nüfusa rağmen Şili genelinde tanınan [[Yahudiler]] vardır, bunlar içinde dünyada en uzun televizyon şovu olan 'Sábado Gigante' sunucusu [[Mario Kreutzberger]], kültür ve sanatta katkısı olan [[Alejandro Jodorowsky]], aktör Nissim Sharim, aktrisler Shlomit Baytelman ve Anita Klesky, şair ve [[Şili Komünist Partisi]] lideri [[Volodia Teitelboim]], radikal yeşil-komünist koalisyon lideri [[Tomás Hirsch]], maden bakanı Karen Poniachick, toplumsal ilişkiler bakanı Clarisa Hardy ve 2004 Atina Olimpiyatlarında teniste altın madalya kazanan [[Nicolás Massú]] bulunur. Ülkedeki en önemli perkande şirketi 'Gendelman ve Hites' ile yatak ve çilte şirketi 'Rosen' Yahudiler tarafından kurulmuştur.

== {{bayraksimge|Uruguay}} Uruguay ==
[[Uruguay]]'daki Yeni Hristiyanların varlığı 16. yüzyıla dayandığı düşünülür; konverso tarihiyle ilgili koloniyal döneme ait çok az belge mevcuttur. 1726'da, [[Montevideo]] valisi ilk yerleşimciler için "değerli, iyi huylu, şerefli ve aile insanlarıdır yani bayağı, Fas veya Yahudi ırkından değildir" dedi. Yahudi yerleşim birimiyle ilgili ilk kaynak 1770'lere aittir. Engizisyonun bitmesiyle, 1813'te Uruguay'ın politik ve sosyal sistemi gelişti, daha açık ve hoşgörülü siyaset izlenmeye başlandı. Şeffaf politika sebebiyle Yahudiler 19. yüzyılın başından beri ülkede ikamet etmektedir. Bazı Yahudiler [[Arjantin]] ve [[Brezilya]]'ya gitti. 1929'da, Aşkenaz Yahudi cemaati eğitim ağı kurdu. 1920'lerde, ülkenin çeşitli yerlerinde Yahudi okulları faaliyet göstermekteydi. 1930'larda, Faşist ve liberal göç karşıtı yasalar yürürlüğe sokulup başta Yahudiler olmak üzere yabancıların göçü engellendi. Birçok kişi Yahudilerin Uruguay toplumuna katılmasına karşı çıktı. Bugün, Uruguay Yahudi cemaati Polonya ve Rus Yahudi ailelerinden oluşmaktadır. Cemaatin %75'i [[Aşkenaz]], %11'i [[Sefarad]]dır.

== {{bayraksimge|Venezuela}} Venezuela ==
{{Ana|Venezuela'daki Yahudilerin tarihi}}
[[Venezuela]]'daki Yeni Hristiyanların tarihi büyük olasılıkla 17. yüzyılın ortalarında başlamıştır; bazı kayıtlar konversoların [[Caracas]] ve [[Maracaibo]]'da yaşadığını ima etmektedir.

19. yüzyıla girildiğinde Venezuela ve Kolombiya, İspanya'ya karşı bağımsızlık savaşı vermekteydi. Venezuela'ya bağımsızlığını kazandıran lider [[Simón Bolívar]], Curaçao'daki Yahudi evlerinde sığınnma imkânı ve ordusu için Yahudilerden maddi destek buldu.

Yapılan nüfus sayımına göre 1891'de Venezula vatandaşı olan 247 Yahudi bulunmaktaydı. Ülkenin değişik şehirlerindeki Yahudileri bir araya getirmek için 1907'de Israelite Beneficial Society (İsrailoğulları Yarar Toplumu) kuruldu, daha sonra bu örgüt 1919'da Israelite Society of Venezuela (Venezuela İsrailoğulları Toplumu) adını aldı.

1943'te 600 Alman Yahudisi ülkeye girdi, II. Dünya Savaşı'ndan sonra bunlardan birkaç yüzü vatandaş oldu. 1950'de göç kısıtlamalarına rağmen Yahudi nüfusu 6000'e ulaştı.

Bugün, Venezuela'da 35,000'den fazla Yahudi yaşamaktadır ve bunların yarısından fazlası başkent [[Caracas]]'tadır. Sefaradlarla Aşkenazların sayısı eşittir. Ülkedeki 15 sinagogdan biri hariç hepsi [[Ortodoks Yahudilik|Ortodokstur]]. Venezuela Yahudilerinin çoğunluğu orta sınıfın bir parçasıdır.

== Amerikalar ve Karayipteki Yahudi nüfusu ==
{| class="wikitable" border="1" cellpadding="0"
|- bgcolor=#CCCCFF
! Dünya<br />sıralaması
! Ülke
! Yahudi<br />nüfusu
!  Yahudilerin<br />%'si
|- bgcolor=#F0F8FF
!5
|[[Arjantin]]
|185,000
| %2
|- bgcolor=#F0F8FF
!11
|[[Brezilya]]
|96,500
| %0.18
|- bgcolor=#F0F8FF
!15
|[[Meksika]]
| 39,600
| %0.05
|- bgcolor=#F0F8FF
!18
|[[Venezuela]]
| 35,000
| %0.2
|- bgcolor=#F0F8FF
!20
|[[Uruguay]]
| 18,600
| %0.9
|- bgcolor=#F0F8FF
!24
|[[Şili]]
| 25,400
| %0.1
|- bgcolor=#F0F8FF
!31
|[[Panama]]
| 20,029
| %0.6
|- bgcolor=#F0F8FF
!44
|[[Kolombiya]]
| 17,600
| %0.011
|- bgcolor=#F0F8FF
!47
|[[Ekvador]]
| 9,500
| %0.09
|- bgcolor=#FOF8FF
!48
|[[Peru]]
| 12,792
| %0.11
|- bgcolor=#F0F8FF
!48
|[[Kosta Rika]]
| 2,409
| %0.06
|- bgcolor=#F0F8FF
!49
|[[Guatemala]]
| 1,200
| %0.02
|- bgcolor=#FOF8FF
!50
|[[Paraguay]]
| 11,000
| %0.01
|- bgcolor=#FOF8FF
!51
|[[Honduras]]
| 400
| %0.41
|- bgcolor=#FOF8FF
!52
|[[Jamaika]]
| 3,000
| %0.09
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Dominik Cumhuriyeti]]
| 2,850
| %0.003
|- bgcolor=#F0F8FF
! 
|[[Surinam]]
| 2,765
| %0.55
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Aruba]]
| 2,611
| %0.50
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Hollanda Antilleri]]
| 200<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=NT |başlık=Joshua Project - Ethnic People Groups of Netherlands Antilles<!-- Bot generated title --> |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20081003121548/http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=NT |arşivtarihi=3 Ekim 2008 |ölüurl=hayır}}</ref>
| %0.00
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[El Salvador]]
| 120
| %0.04
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Fransız Guyanası]]
| 880<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/french_guiana.html |başlık=The Virtual Jewish History Tour: French Guiana<!-- Bot generated title --> |erişimtarihi=25 Mayıs 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110717063555/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/french_guiana.html |arşivtarihi=17 Temmuz 2011 |ölüurl=hayır}}</ref>
| %0.02
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Barbados]]
| 970<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=BB] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110522043001/http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=BB |tarih=22 Mayıs 2011 }}  Ethnic groups - Barbados, Joshua project</ref>
| %0.00
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Haiti]]
| 25<ref>[http://forward.com/articles/123890/] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110610141945/http://forward.com/articles/123890/ |tarih=10 Haziran 2011 }}  Ethnic groups - Haiti, The Forward</ref>
| %0.00
|- bgcolor=#FOF8FF
! 
|[[Bermuda]]
| Bilinmiyor<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=BD] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110608172938/http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=BD |tarih=8 Haziran 2011 }}  Ethnic groups - Bermuda, Joshua project</ref>
|%0.00
|}

<sup>1</sup> ''Anais da Biblioteca Nacional do Rio de Janeiro''; v. 74. Rio de Janeiro: Departamento de Imprensa Nacional, 1953.

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}

== Bibliyografi ==
* [[Mordechai Arbell]], [[Dennis Channing Landis]], [[Ann Phelps Barry]] [http://books.google.com/books?id=Ex4HAAAACAAJ&dq= ''Spanish and Portuguese Jews in the Caribbean and the Guianas: A Bibliography''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133700/http://books.google.com/books?id=Ex4HAAAACAAJ&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, [[Interamericas]], 1999, ISBN 0-916617-52-1
* Mordechai Arbell [http://books.google.com/books?id=-35vXOgop6QC&dq= ''The Portuguese Jews of Jamaica''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133804/http://books.google.com/books?id=-35vXOgop6QC&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, Canoe Press, 2000, ISBN 976-8125-69-1
* [[Marjorie Agosín]] [http://books.google.com/books?id=LLXo2mwXX5YC&dq= ''Memory, Oblivion, And Jewish Culture In Latin America''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133431/http://books.google.com/books?id=LLXo2mwXX5YC&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, [[University of Texas Press]], 2005, ISBN 0-292-70667-7
* [[Alan Fredric Benjamin]] [http://books.google.com/books?id=8fmJjFNftIYC&dq= ''Jews of the Dutch Caribbean: Exploring Ethnic Identity on Curacao''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133241/http://books.google.com/books?id=8fmJjFNftIYC&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, [[Routledge]], 2002, ISBN 0-415-27439-7
* [[Judah M. Cohen]] [http://books.google.com/books?id=svHvesC-rUUC&dq= ''Through the Sands of Time: A History of the Jewish Community of St. Thomas''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133556/http://books.google.com/books?id=svHvesC-rUUC&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, UPNE, 2004, ISBN 1-58465-341-8

Judith Laikin Elkin. The Jews of Latin America (rev) Holmes & Meier, 1998. ISBN 0-8419-1369-2

* [[Ariel Segal Frielich]] [http://books.google.com/books?id=9BBettxFjKsC&dq= ''Jews of the Amazon: Self-Exile in Earthly Paradise''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133832/http://books.google.com/books?id=9BBettxFjKsC&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, [[The Jewish Publication Society]], 1999, ISBN 0-8276-0669-9

Jeffrey Lesser & Raanan Rein. Rethinking Jewish-Latin Americans. University of New Mexico Press, 2008. ISBN 978-0-8263-4401-4
http://books.google.com/books?id=SbSySBPlQT4C&pg=PA1&dq=jeffrey+lesser&hl=en&ei=0nD6TIHgAo6bOsHsgNUK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CC0Q6AEwAg#v=onepage&q=jeffrey%20lesser&f=false {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210416221430/https://books.google.com/books?id=SbSySBPlQT4C&pg=PA1&dq=jeffrey+lesser&hl=en&ei=0nD6TIHgAo6bOsHsgNUK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CC0Q6AEwAg#v=onepage&q=jeffrey%20lesser&f=false |tarih=16 Nisan 2021 }}

Jeffrey Lesser, Welcoming the Undesirables: Brazil and the Jewish Question. University of California Press, 1995
http://books.google.com/books?id=zM9NtZOHxdcC&printsec=frontcover&dq=jeffrey+lesser&hl=en&ei=0nD6TIHgAo6bOsHsgNUK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDMQ6AEwAw#v=onepage&q=jeffrey%20lesser&f=false {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210416215714/https://books.google.com/books?id=zM9NtZOHxdcC&printsec=frontcover&dq=jeffrey+lesser&hl=en&ei=0nD6TIHgAo6bOsHsgNUK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDMQ6AEwAw#v=onepage&q=jeffrey%20lesser&f=false |tarih=16 Nisan 2021 }}

* [[Ruggiero, Kristin]] [http://books.google.com/books?id=SyWjwOzJmOMC&dq= ''The Jewish Diaspora In Latin America And The Caribbean: Fragments Of Memory''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133533/http://books.google.com/books?id=SyWjwOzJmOMC&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, Sussex Academic Press, 2005, ISBN 1-84519-061-0
* [http://books.google.com/books?id=m0JAGMuePO0C&dq= ''The Jews and the Expansion of Europe to the West, 1450-1800''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121112133414/http://books.google.com/books?id=m0JAGMuePO0C&dq= |tarih=12 Kasım 2012 }}, [[Berghahn Books]], 2001, ISBN 1-57181-430-2

Leo Spitzer. Hotel Bolivia. Hill and Wang, 1998. ISBN 0-8090-5545-7

== Dış bağlantılar ==
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Argentina.html Jews in Argentina]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20151124033831/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Argentina.html |tarih=24 Kasım 2015 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Bolivia.html Jews in Bolivia] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110514012544/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Bolivia.html |tarih=14 Mayıs 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Brazil.html Jews in Brazil]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150905080813/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Brazil.html |tarih=5 Eylül 2015 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/chile.html Jews in Chile] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110510075000/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/chile.html |tarih=10 Mayıs 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/columbia.html Jews in Colombia] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717072806/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/columbia.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/CostaRica.html Jews in Costa Rica] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717021741/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/CostaRica.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Cuba.html Jews in Cuba] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20101226121321/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Cuba.html |tarih=26 Aralık 2010 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Ecuador.html Jews in Ecuador] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717013541/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Ecuador.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/ElSalvador.html Jews in El Salvador] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717021753/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/ElSalvador.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/french_guiana.html Jews in French Guiana]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717063555/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/french_guiana.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Guatemala.html Jews in Guatemala]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161109063115/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Guatemala.html |tarih=9 Kasım 2016 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/haiti.html Jews in Haiti]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170121031054/https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/haiti.html |tarih=21 Ocak 2017 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Honduras.html Jews in Honduras]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150906193136/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Honduras.html |tarih=6 Eylül 2015 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/martinique.html Jews in Martinique] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717063509/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/martinique.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Mexico.html Jews in Mexico]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160416040429/https://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Mexico.html |tarih=16 Nisan 2016 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Paraguay.html Jews in Paraguay] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717055644/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Paraguay.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/peru.html Jews in Peru] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717034207/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/peru.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.chabadpr.com Jewish Puerto Rico]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080703202912/http://www.chabadpr.com/ |tarih=3 Temmuz 2008 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Suriname.html Jews in Suriname] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717052525/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Suriname.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Uruguay.html Jews in Uruguay] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717013340/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Uruguay.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Venezuelatoc.html Jews in Venezuela] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110717021405/http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/vjw/Venezuelatoc.html |tarih=17 Temmuz 2011 }}
* [http://www.jodensavanne.sr.org/ The Foundation For Jodensavanne]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20100707134808/http://www.jodensavanne.sr.org/ |tarih=7 Temmuz 2010 }}
* [http://www.jewishsf.com/content/2-0-/module/displaystory/story_id/17442/edition_id/346/format/html/displaystory.html Brazil's Jews face 60% intermarriage rate] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080228040148/http://www.jewishsf.com/content/2-0-/module/displaystory/story_id/17442/edition_id/346/format/html/displaystory.html |tarih=28 Şubat 2008 }} Includes history and current stats
* [http://www.csmonitor.com/2009/0811/p12s01-woam.html Latin American Jews contend with spike in anti-Semitism] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090814132738/http://www.csmonitor.com/2009/0811/p12s01-woam.html |tarih=14 Ağustos 2009 }} By Sara Miller Llana, ''[[The Christian Science Monitor]]'' July 26, 2009

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Latin Amerika tarihi| Yahudilerin tarihi]]
<!--
[[Kategori:Ashkenazi Jews topics|Latin America]]
[[Kategori:History of the Jews in South America|Latin America]]
[[Kategori:History of the Jews in Central America|Latin America]]
[[Kategori:History of the Jews in North America|Latin America]]
[[Kategori:Jewish Argentine history|Latin America]]
[[Kategori:Jewish history by country|Latin America]]
[[Kategori:Latin American history|Jews, history]]
[[Kategori:Religion in Puerto Rico|Jews]]
[[Kategori:Sephardi Jews topics|Latin America]]
-->

[[Kategori:Arjantin'deki Yahudilerin tarihi]]
[[Kategori:Bolivya'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Brezilya'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Curaçao'nun Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Dominik Cumhuriyeti'nin Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Ekvador'un Yahudi tarihi]]
[[Kategori:El Salvador'un Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Fransız Guyanası'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Guatemala'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Haiti'nin Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Honduras'ın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Kolombiya'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Kosta Rika'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Küba'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Meksika'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Nikaragua'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Paraguay'ın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Peru'nun Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Porto Riko'nun Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Surinam'ın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Şili'nin Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Uruguay'ın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Venezuela'nın Yahudi tarihi]]
[[Kategori:Sefarad]]
[[Kategori:Yerlerine göre Yahudi tarihi]]