Altın sayfasının kaynağını görüntüle

{{diğer anlamı2|Altın}}
{{Element|
Element_adı=Altın|
Kimyasal_simge=Au|
Atom_numarası=79|
Kimyasal_seri=Geçiş metalleri|
Grup=11|
Periyot=6|
Blok=d|
Görünüş=Metalik sarı|
Atom_ağırlığı=196,966569(4)|
Elektron_dizilimi=[[xenon|Xe]] 4f<sup>14</sup> 5d<sup>10</sup> 6s<sup>1</sup>|
Elektronlar=2, 8, 18, 32, 18, 1|
Maddenin_hali=Katı|
Yoğunluk=19,3|
Sıvı_yoğunluğu=17,31|
Ergime_noktası_K=1337,33|
Ergime_noktası_C=1064,18|
Ergime_noktası_F=1947,52|
Kaynama_noktası_K=3129|
Kaynama_noktası_C=2856|
Kaynama_noktası_F=5173|
Ergime_ısısı=12,55|
Buharlaşma_ısısı=324|
Isı_kapasitesi=25.418|
Kristal_yapısı=Yüzey Merkezli Kübik|
Yükseltgenme_seviyeleri=3, 1|
Elektronegatifliği=2,54|
İyonlaşma_enerjisi= 890,1|
Atom_yarıçapı= 135|
Atom_yarıçapı_hes=174|
Kovalent_yarıçapı=144|
Van_der_Waals_yarıçapı=166|
Elektrik_direnci=22,14|
Isıl_iletkenlik=318|
Isıl_genleşme=14,2|
Ses_hızı=2030|
Ses_hızı_derecesi=?|
Mohs_sertliği=2,5|
Vickers_sertliği=216|
Brinell_sertliği=2450|
İzotop_tablosu=|CAS_kayıt_numarası=7440-57-5}}

'''Altın''', '''Au''' ([[Latince]] ''aurum''<nowiki/>'dan) sembolü ile gösterilen ve [[atom numarası]] 79 olan [[element]]. Saf halinde parlak, hafif kırmızıya çalan sarı [[renk]]li, yumuşak, sünek ve dövülgen bir [[metal]]dir. Altının parlak [[sarı]] rengi, [[asit]]lere karşı dayanıklılığı, doğada serbest halde bulunabilmesi ve kolay işlenebilmesi gibi özellikleri, insanların [[İlk çağ]]lardan beri ilgisini çekmiştir.
[[Dosya:Gold nugget (Australia) 4 (16848647509).jpg|küçükresim|upright=1.45]]

Altın, parlak sarı rengi ve ışıltısıyla göz alan çok ağır bir metaldir. Üstelik kolay kolay tepkimeye girmeyen çok kararlı bir element olduğu için [[hava]]dan ve [[su]]dan etkilenmez. Bu yüzden hiçbir zaman [[Pas (kimya)|paslanmaz]], kararmaz ve donuklaşmaz. Bir başka özelliği de saf haldeyken çok yumuşak olmasıdır; bu nedenle kolayca dövülerek biçimlendirilebilir. Altın bütün bu özellikleriyle tarih boyunca en [[kıymetli metal]]lerden sayılmıştır. Günümüzde [[Dünya]]da 53 bin [[Ton (birim)|ton]] Altın rezervi kalmıştır eğer yeni rezervler keşfedilmezse Altın [[maden]]i rezervleri 18 yıl içinde tükeneceği tahmin ediliyor. [[Dünya]]da en çok Altın [[maden]]i rezervine sahip ülkeler [[Avustralya]](9800 ton), [[Güney Afrika]](6000 ton) ve [[Rusya]](5800 ton)'dır.

2020 yılında, [[Altın üretimine göre ülkeler listesi|dünyanın en büyük altın üreticisi]] Çin iken, onu Rusya ve Avustralya izledi.<ref name="production">{{Web kaynağı | başlık = Gold Production & Mining Data by Country | tarih = 7 Haziran 2023 | url = https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 31 Temmuz 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20231006205117/https://www.gold.org/goldhub/data/gold-production-by-country | arşivtarihi = 6 Ekim 2023 | ölüurl = hayır }}</ref> 2020 itibarıyla, yer üstünde toplam yaklaşık 201.296 [[Ton (birim)|ton]] altın bulunmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Above-ground stocks | url = https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks | yayımcı = gold.org | erişimtarihi = 18 Ekim 2021 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20220313000309/https://www.gold.org/goldhub/data/above-ground-stocks | arşivtarihi = 13 Mart 2022 | ölüurl = hayır }}</ref> Bu, her bir kenarı yaklaşık {{dönüştürme|21,7|m|ft|sp=us}} olan bir küpe eşittir. Dünyada üretilen yeni altının yaklaşık %50'si mücevherlerde, %40'ı [[yatırım]]larda ve %10'u [[İmalat|sanayi]]de kullanılır.<ref name='oil-price.com-worlds-gold-consumption 2011'>{{haber kaynağı |soyadı=Soos |ad=Andy |başlık=Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk |tarih=6 Ocak 2011 |yayımcı=Oilprice.com |url=http://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html |çalışma=Advanced Media Solutions, Inc. |erişimtarihi=26 Mart 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190503051809/https://oilprice.com/Metals/Gold/Gold-Mining-Boom-Increasing-Mercury-Pollution-Risk.html |arşivtarihi=3 Mayıs 2019 |ölüurl=hayır }}</ref> Altının yüksek şekil verilebilirliği, sünekliği, korozyona ve diğer çoğu kimyasal reaksiyona karşı direnci ve elektriğin iletkenliği, her türlü bilgisayarlı cihazda korozyona dayanıklı [[Elektrik konnektörü|elektrik konnektör]]lerinde kullanılmaya devam etmesine yol açtı (başlıca endüstriyel kullanımı). Altın ayrıca [[kızılötesi]] kalkanlama, renkli cam üretimi, altın varaklama ve diş restorasyonunda da kullanılır. Bazı altın tuzları hala tıpta [[Antiinflamatuar|iltihap önleyici]] ajan olarak kullanılmaktadır.

== Özellikler ==
[[Dosya:Au atomic wire.jpg|küçükresim|sol|Altın, monatomik bir tele çekilebilir ve kırılmadan önce daha fazla gerilebilir.<ref name="Kizuka-2008" />]]
[[Dosya:Small gold nugget 5mm dia and corresponding foil surface of half sq meter.jpg|küçükresim|sol|{{dönüştürme|5|mm|abbr=on}} boyutundaki bir altın külçesi, yaklaşık {{dönüştürme|0,5|m2|abbr=on}} büyüklüğünde bir altın folyo haline çekiçlenebilir.]]

Altın, tüm metallerin en [[süneklik|dövülebilir]] olanıdır. Tek atom genişliğinde bir tel haline getirilebilir ve daha sonra kopmadan önce önemli ölçüde gerilebilir.<ref name="Kizuka-2008">{{dergi kaynağı |soyadı=Kizuka |ad=Tokushi |başlık=Atomic configuration and mechanical and electrical properties of stable gold wires of single-atom width |url=https://tsukuba.repo.nii.ac.jp/record/16027/files/PRB-77_15.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210716175414/https://tsukuba.repo.nii.ac.jp/record/16027/files/PRB-77_15.pdf |arşivtarihi=16 Temmuz 2021 |ölüurl=hayır |dergi=Physical Review B |cilt=77 |sayı=15 |sayfalar=155401|tarih=1 Nisan 2008 |bibcode=2008PhRvB..77o5401K|issn=1098-0121 |doi=10.1103/PhysRevB.77.155401 |hdl=2241/99261}}</ref>

Bu tür nanoteller, fark edilir bir sertleşme olmaksızın [[dislokasyon]]ların ve kristal ikizlerinin oluşumu, yeniden yönlendirilmesi ve göçü yoluyla bozulur.<ref>{{dergi kaynağı |soyadı1=Che Lah |ad1=Nurul Akmal |soyadı2=Trigueros |ad2=Sonia |başlık=Synthesis and modelling of the mechanical properties of Ag, Au and Cu nanowires |dergi=[[Science and Technology of Advanced Materials]] |cilt=20 |sayı=1 |sayfalar=225-261|yıl=2019 |bibcode=2019STAdM..20..225L |pmid=30956731 |pmc=6442207 |doi=10.1080/14686996.2019.1585145|issn= 1468-6996 }}</ref> Bir gram altın {{dönüştürme|1|m2}} lik levhaya dövülebilir ve bir [[Ons|avoirdupois ons]]u {{dönüştürme|300|sqft|disp=flip}} dövülebilir. Altın yaprak yarı saydam hale gelecek kadar ince dövülebilir. İletilen ışık yeşilimsi mavi görünür çünkü altın sarı ve kırmızıyı güçlü bir şekilde yansıtır.<ref>{{web kaynağı |url=http://www.webexhibits.org/causesofcolor/9.html |başlık=Gold: causes of color |erişimtarihi=6 Haziran 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170505210814/http://www.webexhibits.org/causesofcolor/9.html |arşivtarihi=5 Mayıs 2017 |ölüurl=hayır }}</ref> Bu tür yarı saydam levhalar ayrıca [[kızılötesi]] ışığı güçlü şekilde yansıtır ve bu nedenle ısıya dayanıklı giysilerin vizörlerinde ve [[Uzay elbisesi|uzay giysi]]lerinin güneş vizörlerinde kızılötesi (radyant ısı) kalkanları olarak kullanılır.<ref>{{kitap kaynağı |başlık=Suiting up for space: the evolution of the space suit |soyadı=Mallan |ad=Lloyd |tarih=1971 |yayımcı=John Day Co. |isbn=978-0-381-98150-1 |sayfa=216}}</ref> Altın, [[Isı iletimi|ısı]] ve [[Elektriksel iletken|elektriğin]] iyi bir iletkenidir.

== Tarihçe ==
[[Dosya:Grave offerings.jpg|küçükresim|Bulgaristan'ın Varna nekropolünden dünyanın en eski altın eserleri (M.Ö. 4600–4200)— Varna Müzesi'nde sergilenen mezar adakları.]]
[[Dosya:Indian gold tribute donor Apadana.jpg|küçükresim|upright|MÖ 500 civarında, [[Ahameniş İmparatorluğu|Ahameniş]] ''Hinduş'' [[Satraplık|satraplığı]]ndan [[Apadana]]'da boyunduruğunda altın taşıyan Hint haraç taşıyıcısı.<ref name="CDA">"Ayrıca, XVIII. Heyet'in ikinci üyesi, büyük ihtimalle Hintlilerin ödediği haraç olan altın tozunu içeren dört adet küçük ama açıkça ağır kavanozu boyunduruk üzerinde taşıyor." {{kitap kaynağı |soyadı1=Iran |ad1=Délégation archéologique française en |başlık=Cahiers de la Délégation archéologique française en Iran |tarih=1972 |yayımcı=Institut français de recherches en Iran (section archéologique) |sayfalar=146|url=https://books.google.com/books?id=itIRAQAAMAAJ}}</ref>]]

[[Dosya:Gold Museum, Bogota (36145671394).jpg|küçükresim|sağ|Muisca salı, yaklaşık MS 600-1600 yılları arasından kalmadır. Figür, [[El Dorado]] efsanesinin törenine atıfta bulunur. ''Zipa'', vücudunu altın tozuyla kaplar ve salından, kutsal gölün ortasındaki ''Guatavita'' tanrıçasına hazineler sunardı. Bu eski Muisca geleneği, El Dorado efsanesinin kökeni oldu. <br /><small> Bu Muisca sal figürü Kolombiya'nın Bogota kentindeki Altın Müzesi'nde sergilenmektedir.</small>]]

İnsanlar tarafından kullanılan en eski kayıtlı metal, serbest veya "doğal" olarak bulunabilen altın gibi görünmektedir. {{yaklaşık|40.000 MÖ}} civarında geç [[Eski Taş Çağı|Paleolitik]] dönemde kullanılan İspanyol mağaralarında az miktarda doğal altın bulunmuştur.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı=Yannopoulos |ad=J. C. |url=https://books.google.com/books?id=hE7uBwAAQBAJ&dq=history+of+gold+begins+in+antiquity.+Bits+of+gold+were+found+in+Spanish+caves+that+were+used+by+Paleolithic+people+around+40,000+B.C.&pg=PP8 |başlık=The Extractive Metallurgy of Gold |yayımcı=Springer US |yıl=1991 |isbn=978-1-4684-8427-4 |yer=Boston, MA |sayfalar=ix|dil=İngilizce|doi=10.1007/978-1-4684-8425-0 |erişim-tarihi=31 Temmuz 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240731130456/https://books.google.com/books?id=hE7uBwAAQBAJ&dq=history+of+gold+begins+in+antiquity.+Bits+of+gold+were+found+in+Spanish+caves+that+were+used+by+Paleolithic+people+around+40,000+B.C.&pg=PP8 |arşivtarihi=31 Temmuz 2024 |ölüurl=hayır }}</ref>

Dünyadaki en eski altın eserler [[Bulgaristan]]'dandır ve MÖ 5. binyıla (MÖ 4.600 ila MÖ 4.200) kadar uzanır. Örneğin Varna Gölü ve [[Karadeniz]] kıyısı yakınlarındaki [[Varna Nekropolü]]'nde bulunanlar, tarihteki en erken "iyi tarihlendirilmiş" altın eser bulgusu olarak düşünülür.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.smithsonianmag.com/travel/varna-bulgaria-gold-graves-social-hierarchy-prehistoric-archaelogy-smithsonian-journeys-travel-quarterly-180958733/ | başlık = Mystery of the Varna Gold: What Caused These Ancient Societies to Disappear? | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 31 Temmuz 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230718083237/https://www.smithsonianmag.com/travel/varna-bulgaria-gold-graves-social-hierarchy-prehistoric-archaelogy-smithsonian-journeys-travel-quarterly-180958733/ | arşivtarihi = 18 Temmuz 2023 | ölüurl = hayır }}</ref><ref name="La Niece">{{kitap kaynağı |soyadı=La Niece |ad=Susan (senior metallurgist in the British Museum Department of Conservation and Scientific Research) |url=https://books.google.com/books?id=oAfITjcHiZ0C |başlık=Gold |sayfa=10 |yayımcı=Harvard University Press |erişimtarihi=10 Nisan 2012 |isbn=978-0-674-03590-4 |tarih=15 Aralık 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230418051428/https://books.google.com/books?id=oAfITjcHiZ0C |arşivtarihi=18 Nisan 2023 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = https://www.smithsonianmag.com/smart-news/oldest-gold-object-unearthed-bulgaria-180960093/ | başlık = World's Oldest Gold Object May Have Just Been Unearthed in Bulgaria | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 31 Temmuz 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190928002452/https://www.smithsonianmag.com/smart-news/oldest-gold-object-unearthed-bulgaria-180960093/ | arşivtarihi = 28 Eylül 2019 | ölüurl = hayır }}</ref> Birkaç tarih öncesi Bulgar buluntusu da en az onlar kadar eski kabul edilir: Hotnitsa'daki altın hazineleri, Durankulak, [[Pazarcık, Bulgaristan|Pazarcık]] yakınlarındaki Yunatsite Kurgan yerleşiminden çıkan eserler, Sakar altın hazinesi, ayrıca [[Pravadı]]'daki Kurgan yerleşiminde bulunan boncuklar ve altın takılar - Solnitsata ("tuz çukuru"). Ancak Varna altını en eskisi olarak anılır çünkü bu hazine en büyük ve en çeşitli olanıdır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://afrinik.com/archaeologists-have-discovered-the-oldest-treasure-in-the-world/ | başlık = Archaeologists have discovered the oldest treasure in the world – Afrinik | tarih = 15 Mayıs 2021 | arşivengelli = evet | erişimtarihi = 31 Temmuz 2024 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20211226231839/https://afrinik.com/archaeologists-have-discovered-the-oldest-treasure-in-the-world/ | arşivtarihi = 26 Aralık 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>

Altın eserler muhtemelen ilk kez Antik Mısır'da hanedanlık öncesi dönemin en başında, MÖ 5. binyılın sonu ve 4. binyılın başında ortaya çıkmış ve eritme işlemi 4. binyıl boyunca geliştirilmiştir. Altın eserler Aşağı Mezopotamya arkeolojisinde 4. binyılın başlarında ortaya çıkmıştır.<ref>Sutherland, C.H.V, Gold (London, Thames & Hudson, 1959) p 27 ff.</ref> 1990 itibarıyla [[Batı Şeria]]'daki Wadi Qana mağara mezarlığında bulunan MÖ 4. binyıl altın eserler Levant'tan gelen en eski eserlerdi.<ref name="Gopher, Tsuk, Shalev and Gophna">{{dergi kaynağı |soyadı1=Gopher |ad1=A. |ad2=T. |soyadı2=Tsuk |ad3=S. |soyadı3=Shalev |ad4=R. |soyadı4=Gophna |başlık=Earliest Gold Artifacts in the Levant |tarih=Ağustos–Ekim 1990 |dergi=Current Anthropology |cilt=31 |sayı=4 |sayfalar=436-443|jstor=2743275 |doi=10.1086/203868|s2cid=143173212 }}</ref> Altın şapkalar ve [[Nebra gök tekeri|Nebra diski]] gibi altın eserler Orta Avrupa'da MÖ 2. binyıl Bronz Çağı'ndan itibaren ortaya çıkmıştır.

Bilinen en eski altın madeninin haritası Eski Mısır'ın 19. Hanedanlığı'nda (MÖ 1320-1200) çizilmiştir; oysa altına dair ilk yazılı referans MÖ 1900 civarında 12. Hanedanlık'ta kaydedilmiştir.<ref>Pohl, Walter L. (2011) ''Economic Geology Principles and Practice''. Wiley. p. 208. {{doi|10.1002/9781444394870.ch2}}. {{ISBN|9781444394870 }}</ref> MÖ 2600'lü yıllara ait [[Mısır hiyeroglifleri]], [[Mitanni]] Kralı Tushratta'nın Mısır'da "topraktan daha bol" olduğunu iddia ettiği altını tasvir eder.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Montserrat |ad1=Dominic |url=https://books.google.com/books?id=bfRbY4gInsQC |başlık=Akhenaten: History, Fantasy and Ancient Egypt |isbn=978-0-415-30186-2 |tarih=21 Şubat 2003|yayımcı=Psychology Press }}</ref>

Mısır ve özellikle [[Nübye]], tarihin büyük bölümünde önemli altın üretim alanları olabilecek kaynaklara sahipti. Bilinen en eski haritalardan biri olan [[Torino Papirüsü|Torino Papirüs Haritası]], Nübye'deki bir [[Altın madenciliği|altın madeni]] planını yerel [[jeoloji]] göstergeleriyle birlikte gösterir. Yangın çıkarmayı da içeren ilkel çalışma yöntemleri hem [[Strabon]] hem de [[Diodoros|Diodorus Siculus]] tarafından anlatılmıştır. Ayrıca, günümüzde [[Suudi Arabistan]] olan [[Kızıldeniz]]'in karşısında büyük madenler de vardı.

[[Dosya:Golden crown Armento Staatliche Antikensammlungen 01.jpg|küçükresim|sol|Antik altın Kritonios Tacı, cenaze veya evlilik takısı olup MÖ 370-360’lere tarihlenir ve [[Armento]], [[Basilicata]]'daki bir mezardan çıkarılmıştır.]]

Altın, MÖ 14. yüzyıl civarından 19<ref>Moran, William L. 1987, 1992. The Amarna Letters, pp. 43–46.</ref> ve 26<ref>Moran, William L. 1987, 1992. The Amarna Letters. EA 245, "To the Queen Mother: Some Missing Gold Statues", pp. 84–86.</ref> numaralı [[Amarna mektupları]]nda geçmektedir.<ref>[https://www.britannica.com/biography/Akhenaten "Akhenaten"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20080611092705/http://www.britannica.com/eb/article-9005276/Akhenaton |tarih=11 Haziran 2008 }}. ''[[Encyclopædia Britannica]]''</ref><ref>Dodson, Aidan and Hilton, Dyan (2004). ''The Complete Royal Families of Ancient Egypt''. Thames & Hudson. {{ISBN|0-500-05128-3}}</ref>

Altın, [[Eski Ahit]]'te sık anılır, [[Yaratılış Kitabı|Yaratılış]] 2:11'den (Havila'da) başlayarak, [[altın buzağı]] hikâyesi ve [[Menora (Tapınak)|Menorah]] ve altın sunak dahil olmak üzere tapınağın birçok bölümünden başlar. [[Yeni Ahit]]'te, Matta'nın ilk bölümlerinde magi'nin armağanları arasındadır. [[Vahiy Kitabı]] 21:21, Yeni Kudüs şehrini "kristal kadar berrak, saf altından yapılmış" sokaklara sahip olarak tanımlar.

[[Karadeniz]]'in güneydoğu köşesindeki altının işletilmesinin [[Midas]] zamanına dayandığı söylenir. Bu altın, muhtemelen MÖ 610 civarında [[Lidya]]'da dünyanın en eski madeni parasının yapımında önemliydi.<ref name="lion" />

MÖ 8. yüzyıla dayanan [[Altın Post|altın post]] efsanesi, antik dünyadaki plaser yataklarından altın tozunu yakalamak için postların kullanımına atıfta bulunur.

MÖ 6. veya 5. yüzyıldan itibaren [[Chu|Chu (eyalet)]], bir tür kare altın sikke olan Ying Yuan'ı dolaşıma sokmuştur.

Roma metalurjisinde, özellikle MÖ 25'ten itibaren [[Hispania]]'da ve MS 106'dan itibaren [[Daçya]]'da hidrolik madencilik yöntemlerinin başlamasıyla büyük ölçekte altın çıkarmak için yeni yöntemler geliştirildi. En büyük madenlerinden biri, yedi uzun [[su kemeri]]nin büyük alüvyon yatağının çoğunu yıkamaya olanak tanıdığı [[León (İspanya ili)|León]]'daki [[Las Médulas]]'tı. [[Erdel|Transilvanya]]'daki [[Roșia Montană]]'daki'daki madenler de çok büyüktü ve çok yakın zamana kadar hala açık ocak yöntemleriyle altın çıkarılıyordu. Ayrıca [[Roma Britanyası|Britanya]]'daki daha küçük yatakları, örneğin Dolaucothi'deki placer ve sert kaya yataklarını da işlettiler. Kullandıkları çeşitli yöntemler, MS 1. yüzyılın sonlarına doğru yazılan ''[[Doğa Tarihi|Naturalis Historia]]'' [[ansiklopedi]]sinde [[Gaius Plinius Secundus|Yaşlı Plinius]] tarafından iyi bir şekilde açıklanmıştır.

[[Mansa Musa]]'nın (1312'den 1337'ye kadar [[Mali İmparatorluğu]]'nun hükümdarı) 1324'te [[Mekke]]'ye yaptığı [[Hac (İslam)|hac]] sırasında, Temmuz 1324'te [[Kahire]]'den geçtiği ve binlerce kişi ve yaklaşık yüz deveden oluşan bir [[deve kervanı]]yla birlikte olduğu ve burada o kadar çok altın dağıttığı bildirilmişti ki, Mısır'daki altın fiyatları on yıldan fazla düşürüp yüksek [[enflasyon]]a neden oldu.<ref>[https://web.archive.org/web/20060524015912/http://www.blackhistorypages.net/pages/mansamusa.php Mansa Musa]. Black History Pages</ref> Çağdaş bir Arap tarihçisi şöyle demiştir:

{{blockquote|Altın, o yıl Mısır'a gelene kadar Mısır'da fiyatı yüksekti. Miskal 25 dirhemin altına düşmedi ve genellikle üstündeydi, ancak o zamandan beri değeri düşüp fiyatı ucuzladı ve şimdiye kadar ucuz kaldı. Miskal 22 dirhemi veya daha azını geçmez. Bu durum, Mısır'a getirdikleri ve orada harcadıkları büyük miktardaki altın nedeniyle yaklaşık on iki yıldır bu şekilde devam etmektedir[...].|sign=Chihab Al-Umari|kaynak=Mali Krallığı<ref>{{Web kaynağı | başlık = Kingdom of Mali&nbsp;– Primary Source Documents | url = http://www.bu.edu/africa/outreach/resources/k_o_mali/ | website = African studies Center | yayımcı = [[Boston Üniversitesi]] | erişimtarihi = 30 Ocak 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140201155651/http://www.bu.edu/africa/outreach/resources/k_o_mali/ | arşivtarihi = 1 Şubat 2014}}</ref>}}

[[Dosya:Monnaie de Bactriane, Eucratide I, 2 faces.jpg|küçükresim|Antik Ai-Khanoum'un Helenistik hükümdarlarından biri olan Eucratides I'in (MÖ 171–145) altın sikkesi. Bu, antik çağda basılan bilinen en büyük altın sikkedir ({{dönüştürme|169.2|g}}; {{dönüştürme|58|mm}}.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Monnaie |ad1=Eucratide I. (roi de Bactriane) Autorité émettrice de |başlık=[Monnaie : 20 Statères, Or, Incertain, Bactriane, Eucratide I] |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8510709q |erişim-tarihi=1 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190602202446/https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b8510709q |arşivtarihi=2 Haziran 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>]]

Avrupalıların Amerika'yı keşfetmeleri, büyük ölçüde, özellikle [[Mezoamerika]], [[Peru]], [[Ekvador]] ve [[Kolombiya]]'da [[Amerika yerlileri|yerli Amerikalı]] halklar tarafından büyük bir bollukta sergilenen altın süs eşyalarına dair raporlarla desteklendi. [[Aztekler]] altını tanrıların ürünü olarak görüyorlardı ve ona kelimenin tam anlamıyla "tanrı dışkısı" ([[Nahuatl]] dilinde ''teocuitlatl'') diyorlardı ve [[II. Montezuma]] öldürüldükten sonra, bu altının çoğu İspanya'ya gönderildi.<ref>{{kitap kaynağı |ad1=Frances |soyadı1=Berdan |ad2=Patricia Rieff |soyadı2=Anawalt |başlık=The Codex Mendoza |cilt=2 |sayı=151 |yayımcı=University of California Press |tarih=1992 |isbn=978-0-520-06234-4}}</ref> Ancak [[Amerika yerlileri|Kuzey Amerika'nın yerli halkları]] için altın işe yaramaz olarak görülüyordu ve doğrudan faydalarıyla ilgili olan [[obsidyen]], [[çakmak taşı]] ve [[Kayrak|arduvaz]] gibi diğer [[mineral]]ler daha çok değer görüyordu.

[[El Dorado]], altın sikkelerle birlikte muhteşem bir bollukta değerli taşların bulunduğu efsanevi bir hikâyeye uygulanır. El Dorado kavramı birkaç dönüşüm geçirdi ve sonunda önceki mitin anlatımları da efsanevi kayıp bir şehrin anlatımlarıyla birleştirildi. El Dorado, İspanyol İmparatorluğu tarafından [[Kolombiya]]'daki Muisca yerli halkının efsanevi bir kabile şefini (zipa) tanımlamak için kullanılan bir terimdi. Bu şef, bir başlangıç ayini olarak kendini altın tozuyla kapladı ve Guatavita Gölü'ne daldı. El Dorado'yu çevreleyen efsaneler zamanla değişti; bir adamdan bir şehre, bir krallığa ve en sonunda bir imparatorluğa dönüştü.

[[Yeni Çağ|Erken modern dönem]]den başlayarak, [[Batı Afrika]]'nın Avrupalılar tarafından keşfi ve [[Afrika'nın sömürgeleştirilmesi]] büyük ölçüde bölgedeki altın yataklarına dair raporlar tarafından yönlendirildi ve sonunda Avrupalılar tarafından "Altın Sahili" olarak adlandırıldı.<ref>{{kitap kaynağı | ad=James Maxwell | soyadı=Anderson|başlık=The History of Portugal | yayımcı=Greenwood Publishing Group | yıl=2000 | isbn=0-313-31106-4 | url=https://books.google.com/books?id=UoryGn9o4x0C | kaynak=refAnderson}}</ref> 15. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın başlarına kadar, bölgedeki Avrupalı ticareti öncelikle [[fildişi]] ve [[Atlantik köle ticareti|köleler]]le birlikte altına odaklanmıştı.<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Newitt|ad=Malyn|url=https://books.google.com/books?id=fsoWg1yXKQUC&q=portuguese+in+ghana|başlık=The Portuguese in West Africa, 1415–1670: A Documentary History|tarih=28 Haziran 2010|yayımcı=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49129-7|dil=İngilizce}}</ref> Batı Afrika'daki altın ticareti, başlangıçta [[Portekiz İmparatorluğu|Portekizliler]]le ticaret yapan ve daha sonra [[Britanya İmparatorluğu|İngiliz]], [[Fransız Sömürge İmparatorluğu|Fransız]], [[İspanyol İmparatorluğu|İspanyol]] ve [[Danimarka sömürge imparatorluğu|Danimarkalı]] tüccarlarla ticaret yapmaya başlayan [[Ashanti İmparatorluğu]] tarafından yönetiliyordu.<ref name="Green, Toby">{{kitap kaynağı |soyadı1=Green |ad1=Toby |başlık=A fistful of shells : West Africa from the rise of the slave trade to the age of revolution |tarih=31 Ocak 2019 |yer=Londra |isbn=978-0-241-00328-2 |sayfalar=108, 247|basım=Penguin Books Ltd. Kindle-Version}}</ref> İngilizlerin Batı Afrika altın yataklarının kontrolünü ele geçirme istekleri, Ashanti İmparatorluğu'nun [[Altın Sahili|İngiltere tarafından ilhak edildiği]] 19. yüzyılın sonlarındaki Anglo-Ashanti savaşlarında rol oynadı.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı=Edgerton |ad=Robert B. |yıl=2010 |başlık=The Fall of the Asante Empire: The Hundred-Year War For Africa's Gold Coast |yayımcı=Simon and Schuster |isbn=9781451603736 }}</ref>

[[Mısır]] hükümdarları zamanında MÖ 3200 yıllarında, altın darphanelerde eşit boyda çubuklar halinde çekilerek [[para]] olarak kullanıldı.

'''Au''' sembolü Latince "altın" anlamına gelen ''aurum'' kelimesinden gelir.

[[Peru]]'da MÖ 2000 yılına ait altın ziynet eşyaları kalıntılarına rastlanmış olup, [[Amerika]] kıtasındaki [[Aztekler]] ve [[İnka medeniyeti|İnkaların]] da altına tutkun oldukları bilinmektedir.

Altına önem veren eski medeniyetler arasında; [[Yunanlar]]ı, [[İran]]lıları, [[Makedonlar]]ı, [[Asurlular]]ı, [[Sümerler]]i ve [[Lidyalılar]]ı saymak yerinde olur.

MÖ 550 yıllarında [[Lidya]] Kralı [[Krezos]], altını para olarak (sikke) bastırmış ve altının para olarak basılması ile de [[ticaret]] artmıştır. Şehirler zenginleşmiş ve dünya yeni bir refah dönemine girmiştir.

[[İskitler|İskit]] ve [[Sarmat]]ların (MÖ 1000) millî kahramanları konu alan altın toka yapımında ileri oldukları bilinmektedir. 4. ve 9. yüzyıl aralarında ise altın kase ile vazo işçiliğinde en güzel örnekleri verdiler. Bu eserlerden bir kısmı [[New York]], Morgan koleksiyonunda teşhir edilmektedir.

Türkler Müslümanlığı kabul ettikten sonra altından eşya yapımını azaltmışlardır. Altın eşyayı sadece süs olarak kullanmışlardır.

Türkiye'de altın, [[Mersin]], [[Hatay]], [[Kayseri]], [[Sivas]], [[Niğde]], [[Ankara]], [[Konya]], [[Eskişehir]], [[Balıkesir]], [[Kütahya]], [[Bursa]], [[Bilecik]], [[İzmir]], [[Uşak]], [[Erzincan]], [[Artvin]], [[Ordu (il)|Ordu]], [[Gümüşhane]] ve çevresinden çıkarılır.

==Köken==
===Evrendeki altının oluşumu===
[[Dosya:Vredefort crater cross section 2.png|küçükresim|upright=1.8|Şema'da [[Güney Afrika]]'daki 2,020 milyar yıllık [[Vredefort Kubbesi|Vredefort çarpma yapısı]]nın NE (sol) ile SW (sağ) kesitinin şeması ve çağdaş jeolojik yapıları nasıl bozduğu gösterilmektedir. Mevcut aşınma seviyesi gösterilmiştir. [[Johannesburg]], Witwatersrand Havzası'nın (sarı tabaka) "mevcut yüzey" çizgisinde, krater kenarının hemen içinde, solda açığa çıktığı yerdedir. Şema ölçekli değildir.]]

Altının [[süpernova nükleosentezi]]nde ve nötron yıldızlarının çarpışmasının neden olduğu<ref>{{haber kaynağı |url=https://www.cfa.harvard.edu/news/2013-19 |başlık=Earth's Gold Came from Colliding Dead Stars |çalışma=David A. Aguilar & Christine Pulliam |yayımcı=cfa.harvard.edu |tarih=17 Temmuz 2013 |erişimtarihi=18 Şubat 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20141124032136/http://www.cfa.harvard.edu/news/2013-19 |arşivtarihi=24 Kasım 2014 |ölüurl=hayır }}</ref> ve [[Güneş Sistemi]]'nin oluştuğu [[Güneş Sistemi'nin oluşumu ve evrimi|toz]]da var olduğu düşünülmektedir.<ref>{{dergi kaynağı |doi=10.1086/190111 |başlık=Nucleosynthesis of Heavy Elements by Neutron Capture |tarih=1965 |soyadı1=Seeger |ad1=Philip A. |soyadı2=Fowler |ad2=William A. |soyadı3=Clayton |ad3=Donald D. |dergi=The Astrophysical Journal Supplement Series |cilt=11 |sayı=121 |bibcode=1965ApJS...11..121S |url=http://tigerprints.clemson.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1307&context=physastro_pubs |erişim-tarihi=30 Temmuz 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20210428094519/http://tigerprints.clemson.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1307&context=physastro_pubs |arşivtarihi=28 Nisan 2021 |ölüurl=hayır }}</ref>

Geleneksel olarak evrendeki altının [[süpernova nükleosentezi]]ndeki r-işlemi (hızlı nötron yakalama) ile oluştuğu düşünülür<ref>{{Web kaynağı | url = http://chandra.harvard.edu/xray_sources/supernovas.html | başlık = Supernovas & Supernova Remnants | yayımcı = Chandra X-ray Observatory | erişimtarihi = 28 Şubat 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/19991010014146/http://chandra.harvard.edu/xray_sources/supernovas.html | arşivtarihi = 10 Ekim 1999}}</ref>, ancak daha yakın zamanda, [[Nötron yıldızı|nötron yıldız]]larının çarpışmasındaki r-işlemi ile altın ve [[demir]]den daha ağır diğer elementlerin de büyük miktarda üretilebileceği öne sürüldü.<ref>{{dergi kaynağı |soyadı1=Berger |ad1=E. |ad2=W. |soyadı2=Fong |ad3=R. |soyadı3=Chornock |tarih=2013 |başlık=An r-process Kilonova Associated with the Short-hard GRB 130603B |dergi=The Astrophysical Journal Letters |cilt=774 |sayı=2 |sayfa=4 |doi=10.1088/2041-8205/774/2/L23 |arxiv=1306.3960 |bibcode=2013ApJ...774L..23B|s2cid=669927 }}</ref> Her iki durumda da uydu spektrometreleri başlangıçta oluşan altını yalnızca dolaylı olarak tespit edebildi.<ref>"Yazar Stephan Rosswog, "[böyle] elementlerin gerçekten üretildiğine dair spektroskopik kanıtımız yok" diye yazdı.{{dergi kaynağı |soyadı=Rosswog |ad=Stephan |tarih=29 Ağustos 2013 |başlık=Astrophysics: Radioactive glow as a smoking gun |url=https://archive.org/details/sim_nature-uk_2013-08-29_500_7464/page/535 |dergi=[[Nature (dergi)|Nature]] |cilt=500 |sayı=7464 |sayfalar=535-536|doi=10.1038/500535a |bibcode=2013Natur.500..535R |pmid=23985867|s2cid=4401544 }}</ref> Ancak Ağustos 2017'de, [[Kütleçekimsel dalga|kütleçekim dalga]] dedektörlerinin olayı nötron yıldızı birleşmesi olarak doğrulamasının ardından, altın da dahil olmak üzere ağır elementlerin spektroskopik imzaları GW170817 nötron yıldızı birleşmesinde elektromanyetik gözlemevleri tarafından gözlemlendi.<ref>{{haber kaynağı |başlık=LIGO and Virgo make first detection of gravitational waves produced by colliding neutron stars |url=https://www.ligo.org/detections/GW170817/press-release/pr-english.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20171031030151/http://www.ligo.org/detections/GW170817/press-release/pr-english.pdf |arşivtarihi=31 Ekim 2017 |ölüurl=hayır |yayımcı=[[LIGO]] & Virgo collaborations |tarih=16 Ekim 2017 |erişimtarihi=15 Şubat 2018}}</ref> Mevcut astrofizik modeller, bu tek nötron yıldızı birleşmesinin 3 ila 13 [[Dünya kütlesi]] arasında altın ürettiğini öne sürmektedir. Bu miktar, bu nötron yıldız birleşme oranına ilişkin tahminlerle birlikte, bu tür birleşmelerin evrendeki altın bolluğunun çoğunu açıklayacak kadar altın üretebileceğini öne sürmektedir.<ref>{{haber kaynağı |başlık=Neutron star mergers may create much of the universe's gold |çalışma=Sid Perkins |yayımcı=Science AAAS |url=https://www.science.org/content/article/neutron-star-mergers-may-create-much-universe-s-gold |tarih=20 Mart 2018 |erişimtarihi=24 Mart 2018 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230606103228/https://www.science.org/content/article/neutron-star-mergers-may-create-much-universe-s-gold |arşivtarihi=6 Haziran 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Bulunuşu ==
[[Dosya:Gold nugget (Australia) 4 (16848647509).jpg|küçükresim|sol|upright=0.7|Yerli altın]]
[[Dosya:GoldOreUSGOV.jpg|upright=0.91|sol|küçükresim|Altın cevheri]]

Dünya'da altın, [[Prekambriyen]] döneminden itibaren oluşan kayalarda [[Maden cevheri|cevher]] halinde bulunur.<ref name="La Niece"/> Çoğunlukla doğal bir metal olarak, tipik olarak gümüşle katı metal çözelti olarak (yani altın/gümüş [[alaşım]]ı halinde) bulunur. Bu tür alaşımlar genellikle %8-10 gümüş içeriklidir. [[Elektron (alaşım)|Electrum]], %20'den fazla gümüş içeren elementsel altındır ve yaygın olarak beyaz altın denir. Electrum'un rengi, gümüş içeriğine bağlı olarak altın-gümüşten gümüşe kadar değişir. Ne kadar fazla gümüş varsa, özgül ağırlık da o kadar azdır.

[[Dosya:Gold-Pyrite-263192.jpg|küçükresim|sol|upright=0.7|Pirit içindeki altın]]

Doğal altın, kayaya gömülü çok küçük ila mikroskobik parçacıklar halinde, genellikle [[kuvars]] veya "[[pirit|aptal altını]]" gibi sülfür mineralleriyle birliktedir ki bu [[pirit]]tir.<ref>{{web kaynağı|url=http://arizonagoldprospectors.com/formation.htm |başlık=Formation of Lode Gold Deposits |yazar=Heike, Brian |ölüurl=evet |arşivurl=https://web.archive.org/web/20130122100747/http://arizonagoldprospectors.com/formation.htm |arşivtarihi=22 Ocak 2013 |yayımcı=Arizona Gold Prospectors|erişimtarihi=24 Şubat 2021}}</ref> Bunlara damar yatakları denir.

Doğal haldeki metal, kayalardan aşınmış ve yerleştirici yataklar denilen [[alüvyon]]lu yataklarda son bulan serbest pullar, taneler veya daha büyük külçeler<ref name="La Niece" /> şeklindedir. Bu tür serbest altınlar, eşlik eden minerallerin [[Redoks|oksitlenmesi]], ardından hava koşullarının etkisiyle aşınması, tozların akarsulara ve nehirlere taşınması ve buralarda toplanıp suyun etkisiyle külçeler oluşturması nedeniyle, altın taşıyan damarların açıkta kalan yüzeylerinde her zaman daha zengindir.

Altın bazen [[tellür]] ile birlikte kalaverit (Au<sub>2</sub>Te<sub>4</sub>), krennerit (Au<sub>8</sub>Te<sub>6</sub>), nagyagit, petzit ve silvanit (Au<sub>2</sub>Ag<sub>2</sub>Te<sub>6</sub>) [[mineral]]leri (tellürit minerallerine bakınız) ve nadir bizmutit maldonit ({{chem2|Au2Bi}}) ve antimonit aurostibit ({{chem2|AuSb2}}) olarak bulunur.

Altın ayrıca [[bakır]], [[kurşun]] minerallerinde eser miktarlarda ve [[cıva]] ile nadir alaşımlarda ör. aurikuprid ({{chem2|Cu3Au}}), novodneprit ({{chem2|AuPb3}}) ve weishanit ({{chem2|(Au,Ag)3Hg2}}) olarak da bulunabilir.

Dünyanın geniş bölümünde altın konsantrasyonu azdır. Yer küresinin tahminen 0,001 ppm (milyonda bir)ini oluşturur.

Volkanik [[kuvars]]ların içinde, akarsuların kumlu yataklarında toz ve külçe halinde bulunur.

2004 yılında yapılan bir araştırma makalesi, mikropların bazen altın yataklarının oluşumunda önemli rol oynayabileceğini, altının alüvyonlu yataklarda biriken tanecikler ve külçeler oluşturmak üzere taşınıp çökeltilebileceğini öne sürmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.abc.net.au/science/news/enviro/EnviroRepublish_1032376.htm | başlık = Environment & Nature News&nbsp;– Bugs grow gold that looks like coral | tarih = 28 Ocak 2004 | erişimtarihi = 22 Temmuz 2006 | yayımcı = abc.net.au | arşivurl = https://web.archive.org/web/20040207231551/http://www.abc.net.au/science/news/enviro/EnviroRepublish_1032376.htm | arşivtarihi = 7 Şubat 2004}} Bu, Frank Reith'in Avustralya Ulusal Üniversitesi'nde gerçekleştirdiği ve 2004 yılında yayınlanan doktora araştırmasıdır.</ref>

2013 yılında yapılan bir araştırma, deprem sırasında faylardaki suyun buharlaşarak altın biriktirdiğini iddia etti. Bir deprem olduğunda [[fay]] boyunca hareket eder. Su genellikle fayları yağlar, çatlakları doldurur ve akar. Yüzeyin yaklaşık {{dönüştürme|10|km}} altında, çok yüksek sıcaklık ve basınç altında, su yüksek konsantrasyonlarda karbondioksit, silika ve altın taşır. Deprem sırasında, fay sarsıntısı aniden daha da büyür. Boşluğun içindeki su anında buharlaşıp buharlaşır ve mineral kuvarsını oluşturan silika ve altını sıvılardan dışarı ve yakındaki yüzeylere zorlar.<ref>{{Web kaynağı | url = https://news.yahoo.com/earthquakes-turn-water-gold-180356174.html | başlık = Earthquakes Turn Water into Gold | tarih = 17 Mart 2013 | erişimtarihi = 18 Mart 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130319235253/https://news.yahoo.com/earthquakes-turn-water-gold-180356174.html | arşivtarihi = 19 Mart 2013}}</ref>

2006 sonu itibarı ile tarih boyunca çıkarılan tüm altın miktarının 158.000 ton olduğu tahmin edilmekteydi.<ref name="World Gold Council">{{Web kaynağı | url = http://www.invest.gold.org/sites/en/why_gold/demand_and_supply/ | başlık = World Gold Council | erişimtarihi = 4 Temmuz 2008 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20101121122734/http://www.invest.gold.org/sites/en/why_gold/demand_and_supply/ | arşivtarihi = 21 Kasım 2010 | ölüurl =evet}}</ref> Benzer bir görüş [[National Geographic]] dergisinin Ocak 2009 sayısında "''Tüm tarih boyunca sadece 161.000 ton altın çıkarıldı, bu miktar iki olimpik havuzu doldurmaya ancak yeter.''" yorumu yapılmıştır. Bahsedilen miktardaki altının [[hacim|hacmi]] [[kenar]]ları 20,28 metre uzunlukta olan bir [[küp]]e eşittir. Eğer [[ons]]u 1000$'dan hesaplanırsa küpün değeri yaklaşık 5,2 trilyon dolardır.<ref name=ngeo>{{Web kaynağı |url=http://ngm.nationalgeographic.com/2009/01/gold/larmer-text/3 |başlık=National Geographic: "The Real Price of Gold" by Brook Larmer |erişimtarihi=19 Nisan 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20170615124707/http://ngm.nationalgeographic.com/2009/01/gold/larmer-text/3 |arşivtarihi=15 Haziran 2017 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Üretim ==
{{Ana|Altın üretimine göre ülkeler listesi}}
[[Dosya:Gold - world production trend.svg|küçükresim|Altın üretiminin zamana karşı değişimi|link=Dosya:Gold_-_world_production_trend.svg%3Flang=en]]
[[Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu|ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu]]'nun 2016 yılı verilerine göre dünyada yaklaşık {{dönüştürme|5.726.000.000|ozt|t}} altın vardır ve bunun %85'i aktif olarak kullanılmaktadır.<ref>{{rapor kaynağı |ad1=John L. |soyadı1=Munteen |ad2=David A. |soyadı2=Davis |ad3=Bridget |soyadı3=Ayling |tarih=2017 |başlık=The Nevada Mineral Industry 2016 |url=http://epubs.nsla.nv.gov/statepubs/epubs/210988-2016.pdf |yayımcı=University of Nevada, Reno |erişimtarihi=9 Şubat 2019 |oclc=1061602920 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190209232131/http://epubs.nsla.nv.gov/statepubs/epubs/210988-2016.pdf |arşivtarihi=9 Şubat 2019 |ölüurl=evet }}</ref>

=== Madencilik ve arama ===
{{Ana|Altın madenciliği}}
[[Dosya:Miner underground at Pumsaint gold mine (1294028).jpg|küçükresim|sol|Pumsaint yeraltı altın madeninde bir madenci, [[Galler]] {{yaklaşık|1938}}.]]
[[Dosya:Grasberg mine.jpg|upright=1|küçükresim|Endonezya'daki Grasberg madeni dünyanın en büyük altın madenidir.]]

1880'lerden beri Güney Afrika, dünya altın arzının büyük bölümünün kaynağıydı. Halen hesaplanan altının yaklaşık %22'si [[Güney Afrika]]'dan gelmektedir. 1970'teki üretim dünya arzının %79'unu yani yaklaşık 1.480 tonunu oluşturuyordu.

2007 yılında [[Çin]] (276 tonla) Güney Afrika'yı geçerek dünyanın en büyük altın üreticisi oldu. Artık Güney Afrika 1905'ten beri ilk kez en büyük üretici değildir.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Mandaro | ad = Laura | url = http://www.marketwatch.com/story/china-now-worlds-largest-gold-producer-foreign-miners-at-door | başlık = China now world's largest gold producer; foreign miners at door | website = MarketWatch | tarih = 17 Ocak 2008 | erişimtarihi = 5 Nisan 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090608232208/http://www.marketwatch.com/story/china-now-worlds-largest-gold-producer-foreign-miners-at-door | arşivtarihi = 8 Haziran 2009}}</ref>

2020 yılında Çin dünyanın lider altın madencilik ülkesiydi. Çin'i sırasıyla Rusya, Avustralya, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Gana izledi.<ref name="production" />

[[Dosya:Gold 30g for a 860kg rock.jpg|küçükresim|sol|[[Japonya]]'daki Toi altın madeninde {{dönüştürme|860|kg|adj=on}} ağırlığındaki bir altın cevher bloğunun ve bloktan çıkarılabilecek 30&nbsp;g altının göreceli boyutları resimde görülmektedir.]]

Güney Amerika'da ise tartışmalı Pascua Lama projesi, [[Şili]] ve [[Arjantin]] sınırındaki [[Atacama Çölü]]'nün yüksek dağlarındaki zengin yatakların işletilmesini amaçlamaktadır.

Dünyadaki yıllık altın üretiminin dörtte birinin küçük ölçekli veya el işçiliğiyle yapılan madencilikten sağlandığı tahmin edilmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.iisd.org/publications/global-trends-artisanal-and-small-scale-mining-asm-review-key-numbers-and-issues | soyadı1 = Fritz | ad1 = Morgane | soyadı2 = McQuilken | ad2 = James | soyadı3 = Collins | ad3 = Nina | soyadı4 = Weldegiorgis | ad4 = Fitsum | başlık = Global Trends in Artisanal and Small-Scale Mining (ASM): A review of key numbers and issues | ile = Intergovernmental Forum on Mining, Minerals, Metals and Sustainable Development | biçim = PDF |tür= Rapor | yayımcı = International Institute for Sustainable Development | yer = Winnipeg Kanada | tarih = Ocak 2018 | erişimtarihi = 24 Şubat 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200807210237/https://www.iisd.org/publications/global-trends-artisanal-and-small-scale-mining-asm-review-key-numbers-and-issues | arşivtarihi = 7 Ağustos 2020}}</ref><ref>{{{Web kaynağı | website = reuters.com | url = https://www.reuters.com/article/us-gold-mining-artisanal-explainer/what-is-artisanal-gold-and-why-is-it-booming-idUSKBN1ZE0YU | başlık = What is artisanal gold and why is it booming? | yayımcı = [[Reuters]] | tarih = 15 Ocak 2020 | erişimtarihi = 24 Şubat 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200116031529/https://www.reuters.com/article/us-gold-mining-artisanal-explainer/what-is-artisanal-gold-and-why-is-it-booming-idUSKBN1ZE0YU | arşivtarihi = 16 Ocak 2020}}</ref><ref>{{{web kaynağı |başlık=Removal of Barriers to the Abatement of Global Mercury Pollution from Artisanal Gold Mining |url=http://www.unido.org/fileadmin/import/10644_CHRISTIANtext.3.pdf |soyadı=Beinhoff |ad=Christian |erişimtarihi=29 Aralık 2014 |ölüurl=evet |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160126032505/http://www.unido.org/fileadmin/import/10644_CHRISTIANtext.3.pdf |tür=Rapor |arşivtarihi=26 Ocak 2016}}</ref>

Güney Afrika'daki [[Johannesburg]] şehri, kayıtlı tarihteki en büyük doğal altın yataklarından bazılarının keşfiyle sonuçlanan [[Witwatersrand Gold Rush|Witwatersrand Altına Hücum]]u sonucunda kuruldu. Altın sahaları, çoğu yerde [[Özgür Devlet (Güney Afrika Cumhuriyeti ili)|Özgür Devlet]], [[Gauteng]] ve çevre illerin derinliklerinde bulunan {{dönüştürme|5|-|7|km|adj=on}} kalınlığında [[arkeen]] kaya tabakası olan Witwatersrand havzasının kuzey ve kuzeybatı kenarlarıyla sınırlıdır.<ref name="Truswell">Truswell, J.F. (1977). ''The Geological Evolution of South Africa''. sayfa: 21–28. Purnell, Cape Town. {{ISBN|9780360002906}}</ref> Bu Witwatersrand kayaları, Johannesburg ve çevresinde Witwatersrand'ın yüzeyinde, ayrıca Johannesburg'un güneydoğusu ve güneybatısındaki izole yamaçlarda ve Witwatersrand havzasının merkezine yakın [[Vredefort Kubbesi]] etrafındaki kaviste ortaya çıkar.<ref name="Truswell" /><ref name="McCarthy" /> Bu yüzey maruziyetlerinden havza geniş ölçüde eğilir ve madenciliğin kısmen yaklaşık {{dönüştürme|4000|m}} derinliklerde yapılmasını gerektirir. Bu yüzden özellikle Johannesburg'un güneybatısındaki Savuka ve TauTona madenleri Dünya'nın en derin madenleridir. Altın, kuzey ve kuzeybatıdan gelen [[arkeen]] nehirlerin Witwatersrand tortularının geri kalanının biriktiği "Witwatersrand denizi"ne boşalmadan önce geniş çakıllı Örgülü nehir deltaları oluşturan yalnızca altı alandadır.<ref name="Truswell" />

1899-1901 yılları arasında [[Britanya İmparatorluğu]] ile [[Afrikanerler|Afrikaner]] [[Boerler]]i arasında yaşanan [[II. Boer Savaşı]]'nın en azından bir kısmı, madencilerin hakları ve Güney Afrika'daki altın zenginliklerinin mülkiyeti konusundaydı.

[[Dosya:Kullanhuuhdontaa Ivalossa.jpg|küçükresim|1898'de [[Laponya (Finlandiya)|Finlandiya Laponyası]]'ndaki [[Ivalo Nehri]]'nde altın arama çalışmaları]]

19. yüzyılda, büyük altın yatakları keşfedildiğinde [[altına hücum]] başladı. Amerika Birleşik Devletleri'nde belgelenen ilk altın keşfi, 1803'te Kuzey Carolina, Georgeville yakınlarındaki Reed Altın Madeni'ndeydi.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.nchistoricsites.org/Reed/reed.htm |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120115012324/http://www.nchistoricsites.org/Reed/reed.htm |ölüurl=evet |arşivtarihi=15 Ocak 2012 |başlık=Reed Gold Mine State Historic Site |soyadı=Moore |ad=Mark A. |tarih=2006 |yayımcı=North Carolina Office of Archives and History |erişimtarihi=13 Aralık 2008}}</ref>

Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk büyük altın grevi, Dahlonega adlı küçük bir kuzey Georgia kasabasında oldu.<ref>{{web kaynağı|başlık=Road to adventure |yayımcı=Georgia Magazine |soyadı=Garvey |ad=Jane A. |url=http://www.georgiamagazine.org/archives_view.asp?mon=7&yr=2006&ID=1344 |tarih=2006 |erişimtarihi=23 Ocak 2007|ölüurl=evet |arşivurl=https://web.archive.org/web/20070302212304/http://www.georgiamagazine.org/archives_view.asp?mon=7&yr=2006&ID=1344 |arşivtarihi=2 Mart 2007 }}</ref> [[Kaliforniya Altına Hücum|Kaliforniya]], Colorado, Black Hills, Yeni Zelanda'daki Otago, Avustralya'nın çeşitli yerlerinde, Güney Afrika'daki [[Witwatersrand Gold Rush|Witwatersrand]] ve Kanada'daki [[Klondike Altına Hücumu|Klondike]]'da altına hücumlar oldu.

[[Endonezya]], [[Papua (il)|Papua]]'da bulunan Grasberg madeni, dünyanın en büyük [[Altın madenciliği|altın madeni]]dir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Grasberg Open Pit, Indonesia | url = http://www.mining-technology.com/projects/grasbergopenpit | website = Mining Technology | erişimtarihi = 16 Ekim 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20071017072808/http://www.mining-technology.com/projects/grasbergopenpit | arşivtarihi = 17 Ekim 2007}}</ref>

=== Çıkarma ve saflaştırma ===
{{Ana|Altın üretimi}}
[[Dosya:Gold nuggets from Arizona.jpg|küçükresim|sol|[[Arizona]]'da bulunan altın külçeleri.]]

[[Altın üretimi|Altın çıkarma]], büyük ve kolayca çıkarılabilen yataklarda ekonomiktir. Milyonda 0,5&nbsp;parça (ppm) kadar az cevher miktarı ekonomik olabilir. Açık ocak madenlerindeki tipik cevher miktarı 1–5&nbsp;ppm'dir; yeraltı veya sert kaya madenlerindeki cevher miktarı genellikle en az 3&nbsp;ppm'dir. Altının çıplak gözle görülebilmesi için genellikle 3&nbsp;ppm'lik cevher miktarına gerek duyulduğundan çoğu altın madeninde altın çıplak gözle görünmez.

Ortalama altın madenciliği ve çıkarma maliyetleri 2007 yılında troy ons başına yaklaşık 317 dolardı. Ancak bu maliyet madencilik türü ve cevher kalitesine bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. 2007'de küresel maden üretimi 2.471,1 tona ulaştı.<ref>{{haber kaynağı |soyadı=O'Connell |ad=Rhona |tarih=13 Nisan 2007 |başlık=Gold mine production costs up by 17% in 2006 while output fell |url=http://www.mineweb.net/mineweb/view/mineweb/en/page33?oid=19485&sn=Detail |ölüurl=evet |arşivurl=https://web.archive.org/web/20141006084904/http://www.mineweb.net/mineweb/view/mineweb/en/page33?oid=19485&sn=Detail |arşivtarihi=6 Ekim 2014}}</ref>

İlk üretimden sonra, altın genellikle [[elektroliz]]e dayalı Wohlwill işlemi veya eriyikte klorlama olan Miller işlemi ile endüstriyel olarak saflaştırılır. Wohlwill işlemi daha çok saflık sağlar ancak daha karmaşıktır ve yalnızca küçük ölçekli tesislerde yapılır.<ref>{{kitap kaynağı|soyadı=Noyes |ad=Robert |url=https://books.google.com/books?id=__lqGczo9TwC&pg=PA342 |sayfa=342 |başlık=Pollution prevention technology handbook |yayımcı=William Andrew |tarih=1993 |isbn=978-0-8155-1311-7}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Pletcher |ad1=Derek |ad2=Frank |soyadı2=Walsh |url=https://books.google.com/books?id=E_u9ARrm37oC&pg=PA244 |sayfa=244 |başlık=Industrial electrochemistry |yayımcı=Springer |tarih=1990 |isbn=978-0-412-30410-1}}</ref>

Ayırma ve kuvartasyon ve [[kupelasyon]] veya altının aqua regia'da çözülmesine dayalı rafinasyon yöntemleri daha az miktarda altını deneme ve saflaştırma yöntemleridir.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Marczenko |ad1=Zygmunt |soyadı2=Balcerzak |ad2=María |url=https://books.google.com/books?id=0NE1KjVISyAC&pg=PA210 |sayfa=210 |başlık=Separation, preconcentration, and spectrophotometry in inorganic analysis |yayımcı=Elsevier |tarih=2000 |isbn=978-0-444-50524-8}}</ref>

===Geri Dönüşüm===
1997'de geri dönüştürülmüş altın, pazara sunulan 2.700 ton altının yaklaşık %20'siydi.<ref>{{kitap kaynağı |doi=10.1002/14356007.a12_499 |kısım=Gold, Gold Alloys, and Gold Compounds |başlık=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry |yıl=2000 |soyadı1=Renner |ad1=Hermann |soyadı2=Schlamp |ad2=Günther |soyadı3=Hollmann |ad3=Dieter |soyadı4=Lüschow |ad4=Hans Martin |soyadı5=Tews |ad5=Peter |soyadı6=Rothaut |ad6=Josef |soyadı7=Dermann |ad7=Klaus |soyadı8=Knödler |ad8=Alfons |soyadı9=Hecht |ad9=Christian |soyadı10=Schlott |ad10=Martin |soyadı11=Drieselmann |ad11=Ralf |soyadı12=Peter |ad12=Catrin |soyadı13=Schiele |ad13=Rainer |isbn=3527306730 }}</ref> Generation Collection vb mücevher şirketleri ve [[Dell]] vb bilgisayar şirketleri geri dönüşüm yapmaktadır.<ref>{{haber kaynağı|soyadı=Paton|ad=Elizabeth|tarih=23 Nisan 2021|başlık=Does Recycled Gold Herald a Greener Future for Jewelry?|dil=Amerikan ingilizce|çalışma=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/04/23/fashion/jewelry-recycled-gold.html |arşivurl=https://ghostarchive.org/archive/20211228/https://www.nytimes.com/2021/04/23/fashion/jewelry-recycled-gold.html |arşivtarihi=28 Aralık 2021|erişimtarihi=17 Mayıs 2021|issn=0362-4331}}{{cbignore}}</ref>

2020 itibarıyla bir kilogram altın madenciliğinde çıkan [[karbondioksit]] {{chem2|CO2}} miktarı 16 ton iken, bir kilogram altının geri dönüştürülmesi 53 kilogram {{chem2|CO2}} eşdeğeri üretir. 2020 itibarıyla küresel altın arzının yaklaşık %30'u geri dönüştürülmektedir ve madenden çıkarılmaz.<ref>{{haber kaynağı |soyadı=Baraniuk |ad=Chris |başlık=Why it's getting harder to mine gold |url=https://www.bbc.com/future/article/20201026-why-its-getting-harder-to-mine-gold |yayımcı=[[BBC]] |tarih=27 Ekim 2020 |erişimtarihi=29 Ekim 2020 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20231024203723/http://www.bbc.com/future/article/20201026-why-its-getting-harder-to-mine-gold |arşivtarihi=24 Ekim 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Elde edilişi ==
[[Dosya:Gold-crystals.jpg|küçükresim|upright=0.91|sol|[[CVT]] ile üretilmiş %99.99 [[saflık]]ta altın [[kristal]]i]]

Altın cevherleri, “metalik altın ihtiva eden cevherler” ve “bileşikleri halinde altın ihtiva eden cevherler” olarak sınıflandırılır.

Metalik altın içeren cevherlerden altın elde etmek için altın içeren küçük kuvars parçaları öğütme değirmenlerinde hamur haline getirilir. Bu hamur içinde altın tanecikleri kolloidal halde dağılır. Buradaki ürün malgama tekniği ile ayrıştırılır. Malgamalanmış hamurun konsantrasyonu arttırılarak çok seyreltik sodyum siyanür çözeltisiyle işlenir. [[Sodyum siyanür]] altın ile reaksiyona girerek kompleks bileşik meydana getirir:

4 NaAu(CN)<sub>2</sub> + 4 NaOH → 4 Au + 8 NaCN + 2 H<sub>2</sub>O + O<sub>2</sub>

Kompleks bileşikteki altın metalik çinko ile çöktürülür:

2 Na + 2 Au(CN)<sub>2</sub> + Zn → 2 Au + Na<sub>2</sub>Zn(CN)<sub>4</sub>

Bu çökeltideki altın ve [[gümüş]] dışındaki maddeler, Kal metoduyla alınır. Gümüş de nitrik ve [[sülfürik asit]] etkisiyle çözülerek geriye saf altın kalır.

== Bileşikleri ==

Altın [[bileşik]]lerinde +1 ve +3 değerlikli halde bulunur. Bütün bileşiklerinden kolayca metalik hale indirgenebilir.

Altının, AuCl, Au<sub>2</sub>S, AuCN gibi +1 değerlikli bileşikleri sulu çözeltilerde kararsız olup, +3 değere yükseltgenir veya metalik hale indirgenir. Bununla beraber sodyum ve [[potasyum siyanür]] ile verdiği kompleks tuzlarının sulu çözeltileri hazırlanabilir ve endüstride özellikle kaplamacılıkta kullanılır.

Organik tuzları da bilinmekte olup kararsızdırlar.

Altının +3 değerlikli bileşikleri genellikle kararlıdır.

AuCl<sub>3</sub> su, alkol ve eterde çözünür, fotoğrafçılıkta ve kaplamada kullanılır.

AuBr<sub>3</sub> alkol ve eterde çözünür. Bazı kimyasal analizlerde kullanılır.

Altın hidroksit, Au(OH)<sub>3</sub>, ışığa karşı hassas kahverengi bir tozdur. Suda çözünmez, hidroklorik asit ve diğer asitlerde çözünür. Yaldız yapımı ve kaplamacılıkta kullanılır.

Altının organik bileşikleri genellikle [[dialkil tuzlar]]ıdır. Bu tuzlar R<sub>2</sub>AuX şeklindedir. Burada R organik molekül X ise [[halojen]], [[kükürt]], [[azot]] veya [[oksijen]]dir.

== Kullanılışı ==

{| style=" text-align:right;float:right" class="wikitable sortable"
|+ Ülkelere göre altın mücevher tüketimi (ton olarak)<ref>{{haber kaynağı |url=http://www.forexyard.com/en/news/Gold-jewellery-consumption-by-country-2011-02-28T130619Z-FACTBOX |arşivurl=https://web.archive.org/web/20120112003914/http://www.forexyard.com/en/news/Gold-jewellery-consumption-by-country-2011-02-28T130619Z-FACTBOX |arşivtarihi=12 Ocak 2012 |başlık=Gold jewellery consumption by country |tarih=28 Şubat 2011 |ajans=Reuters}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.gold.org/investment/research/regular_reports/gold_demand_trends/ | başlık = Gold Demand Trends &#124; Investment &#124; World Gold Council | yayımcı = Gold.org | erişimtarihi = 12 Eylül 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110625162404/http://www.gold.org/investment/research/regular_reports/gold_demand_trends/ | arşivtarihi = 25 Haziran 2011}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.gold.org/investment/research/regular_reports/gold_demand_trends/ | başlık = Gold Demand Trends | tarih = 12 Kasım 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110625162404/http://www.gold.org/investment/research/regular_reports/gold_demand_trends/ | arşivtarihi = 25 Haziran 2011}}</ref>
|-
! Ülke !! 2009 !! 2010 !! 2011 !! 2012 !! 2013
|-
| align=left|{{bayrakülke|Hindistan}} || 442,37 || 745,70 || 986,3 || 864 || 974
|-
| align=left|{{bayrakülke|Çin}} || 376,96 || 428,00 || 921,5 || 817,5 || 1120,1
|-
| align=left|{{bayrakülke|Amerika Birleşik Devletleri}} || 150,28 || 128,61 || 199,5 || 161 || 190
|-
| align=left|{{bayrakülke|Türkiye}} || 75,16 || 74,07 || 143 || 118 || 175,2
|-
| align=left|{{bayrakülke|Suudi Arabistan}} || 77,75 || 72,95 || 69,1 ||58,5 || 72,2
|-
| align=left|{{bayrakülke|Rusya}} || 60,12 || 67,50 || 76,7 || 81,9 || 73,3
|-
| align=left|{{bayrakülke|Birleşik Arap Emirlikleri}} || 67,60 || 63,37 || 60,9 ||58,1 || 77,1
|-
| align=left|{{bayrakülke|Mısır}} || 56,68 || 53,43 || 36 ||47,8 || 57,3
|-
| align=left|{{bayrakülke|Endonezya}} || 41,00 || 32,75 || 55 || 52,3 || 68
|-
| align=left|{{bayrakülke|Birleşik Krallık}} || 31,75 || 27,35 || 22,6 || 21,1 || 23,4
|-
| align=left|Diğer Basra Körfezi Ülkeleri || 24,10 || 21,97 || 22 || 19,9 || 24,6
|-
| align=left|{{bayrakülke|Japonya}} || 21,85 || 18,50 || −30,1 || 7,6 || 21,3
|-
| align=left|{{bayrakülke|Güney Kore}} || 18,83 || 15,87 || 15,5 ||12,1 || 17,5
|-
| align=left|{{bayrakülke|Vietnam}} || 15,08 || 14,36 || 100,8 || 77 || 92,2
|-
| align=left|{{bayrakülke|Tayland}} || 7,33 || 6,28 || 107,4 || 80,9 || 140,1
|-
| align=left|'''Toplam''' || '''1466,86''' || '''1770,71''' || '''2786,12 ''' || '''2477,7''' || '''3126,1 '''
|-
| align=left|''Diğer Ülkeler'' || ''251,6'' || ''254,0'' || ''390,4'' || ''393,5'' || ''450,7''
|-
| align=left|'''Dünya Toplamı''' || '''1718,46''' || '''2024,71''' || '''3176,52'''|| '''2871,2''' || '''3576,8'''
|}
Dünyada üretilen altının yaklaşık %50'si mücevher, %40'ı yatırım, %10'u ise sanayide tüketilmektedir.<ref name="oil-price.com-worlds-gold-consumption 2011" /><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.usdebtclock.org/gold-demand-by-country.html | başlık = Country wise gold demand | erişimtarihi = 2 Ekim 2015 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20181011132938/http://www.usdebtclock.org/gold-demand-by-country.html | arşivtarihi = 11 Ekim 2018 | ölüurl = hayır }}</ref>

Dünya Altın Konseyi'ne göre Çin, 2013 yılında Hindistan'ı geride bırakarak dünyanın en büyük tek altın tüketicisi oldu.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Harjani | ad = Ansuya | url = https://www.cnbc.com/id/101422278 | başlık = It's official: China overtakes India as top consumer of gold | yayımcı = [[CNBC]] | tarih = 18 Şubat 2014 | erişimtarihi = 2 Temmuz 2014 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150402182248/http://www.cnbc.com/id/101422278 | arşivtarihi = 2 Nisan 2015 | ölüurl = hayır }}</ref>

[[Dosya:CPUPINS.JPG|sol|küçükresim|İşlemci bacakları altın alaşımı malzemeden yapılır. Elektronik malzemelerdeki geri dönüşümlerde, altın alaşımdan ayrılarak tekrar kullanacak hale getirilir.]]
[[Dosya:Or Venezuela.jpg|küçükresim|sağ|upright=0.91|Doğal bir altın külçesi]]

Bugüne kadar yeryüzünden çıkarılan bütün altının yarıdan fazlası hükûmetlerin ve merkez bankalarının elindedir. Gerek her ülkede kâğıt para emisyonunun güvencesi olarak, gerek milletlerarası bir ödeme aracı olarak eskiden beri büyük önem taşıyan altın, metalle çalışan zanaatkârların gözünde de değerini korumaktadır. Kuyumculukta altının genellikle gümüşlü, paladyumlu, bakırlı veya [[platin]]li alaşımları çok kullanılır.

[[Elektrik iletkenliği]] yüksek ([[gümüş]] ve [[bakır]]dan sonra) ve kolayca kimyasal tepkimeye girmeyen altın en çok elektrik ve elektronik sanayilerde bağlantıların, terminallerin, baskı devrelerinin, transistörlerin ve yarı iletken sistemlerin kaplanmasında kullanılır.

Üstüne düşen kızılötesi ışınların yaklaşık yüzde 98'ini yansıtarak geri çevirebilen ince altın levhalar, uzay elbiselerinin başlığındaki göz deliklerinde zararlı ışınlardan korunmayı ve sun'i uyduların yüzeylerinde sıcaklığın denetlenebilmesini sağlar. Büyük büro binalarının pencerelerinde de gene ince levhalar halinde altın kullanılması, yalnız estetik açısından değil, bu yansıtıcı yüzeyin çevreyle ısı alış-verişini büyük ölçüde azaltmasından kaynaklanır.

Lal camlara parlak kırmızı rengini veren, camsı kütlenin içinde kolloidal halinde dağılmış olan çok az miktardaki altındır. Ancak insanlar çoğunlukla takı ve süs eşyası içinde kullanır.

=== Kirlilik ===
Altın üretimi tehlikeli kirliliğe katkıda bulunmakla ilişkilendirilir.<ref>{{dergi kaynağı |soyadı2=Marikar |ad2=Fouzul |soyadı1=Abdul-Wahab |başlık=The environmental impact of gold mines: pollution by heavy metals |dergi=Central European Journal of Engineering  |cilt=2 |sayı=2 |sayfalar=304-313|tarih=24 Ekim 2011 |bibcode=2012CEJE....2..304A|s2cid=3916088 |doi=10.2478/s13531-011-0052-3}}</ref>

Düşük kaliteli altın cevheri bir ppm'den daha az altın metali içerebilir; bu tür cevher [[Değirmen|öğütülür]] ve altını eritmek için sodyum siyanürle karıştırılır. Siyanür, çok az miktarda maruz kaldığında canlıları öldürebilen son derece zehirli bir kimyasaldır. Altın madenlerinden kaynaklanan birçok siyanür sızıntısı<ref>[http://www.deseretnews.com/article/810435/Cyanide-spill-compared-to-Chernobyls---N-disaster.html Cyanide spills from gold mine compared to Chernobyl's nuclear disaster] {{webarşiv |url=https://web.archive.org/web/20180714135300/https://www.deseretnews.com/article/810435/Cyanide-spill-compared-to-Chernobyls---N-disaster.html |tarih=14 Temmuz 2018}}. Deseretnews.com (14 Şubat 2000). Retrieved on 4 May 2012.</ref> hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde meydana gelmiş ve etkilenen nehirlerin uzun kesimlerinde su canlılarını öldürmüştür. Çevreciler bu olayları büyük çevre felaketleri olarak görmektedir.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/642880.stm Death of a river] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090109134649/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/642880.stm |tarih=9 Ocak 2009 }}. BBC News (15 Şubat 2000). Retrieved on 4 May 2012.</ref><ref>[http://www.abc.net.au/am/stories/s98890.htm Cyanide spill second only to Chernobyl] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20170525072149/http://www.abc.net.au/am/stories/s98890.htm |tarih=25 Mayıs 2017 }}. Abc.net.au. 11 Şubat 2000. Retrieved on 4 May 2012.</ref> Bir troy ons altın üretmek için otuz tona kadar kullanılmış cevher atık olarak dökülebilir.<ref name="NYT">[https://www.nytimes.com/2005/10/24/international/24GOLD.html Behind gold's glitter, torn lands and pointed questions] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20150408113857/http://www.nytimes.com/2005/10/24/international/24GOLD.html |tarih=8 Nisan 2015 }}, ''The New York Times'', 24 Ekim 2005</ref> Altın cevheri dökümleri kadmiyum, kurşun, çinko, bakır, [[arsenik]], [[selenyum]] ve cıva gibi birçok ağır elementin kaynağıdır. Bu cevher dökümlerindeki sülfür taşıyan mineraller havaya ve suya maruz kaldığında, sülfür [[sülfürik asit|sülfürik asid]]e dönüşür ve bu da bu ağır metalleri çözerek yüzey suyuna ve yeraltı suyuna geçişlerini kolaylaştırır. Bu işleme [[asit maden drenajı]] denir. Bu altın cevheri döküm alanları uzun vadeli, son derece tehlikeli atıklar içerir.<ref name="NYT" />

Bir zamanlar cevherden altın çıkarmak için cıva kullanmak yaygındı, ancak bugün cıva kullanımı büyük ölçüde küçük ölçekli bireysel madencilerle sınırlıdır.<ref>{{web kaynağı|url=http://www.worstpolluted.org/files/FileUpload/files/WWPP_2012.pdf |arşivurl=https://web.archive.org/web/20150402130613/http://www.worstpolluted.org/files/FileUpload/files/WWPP_2012.pdf |arşivtarihi=2 Nisan 2015 |ölüurl=hayır |başlık=Pollution from Artisanal Gold Mining, Blacksmith Institute Report 2012 |erişimtarihi=22 Eylül 2015}}</ref> Çok az miktarda cıva bileşiği su kütlelerine ulaşabilir ve ağır metal kirliliğine neden olabilir. Cıva daha sonra metilciva formunda insan besin zincirine girebilir. İnsanlarda cıva zehirlenmesi tedavi edilemez beyin fonksiyonu hasarına ve ciddi geriliğe neden olur.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Wroblewski | ad = William | tarih = 12 Ocak 2022 | başlık = 'Babies here are born sick': are Bolivia's gold mines poisoning its indigenous people? | url = https://www.theguardian.com/global-development/2022/jan/12/babies-here-are-born-sick-are-bolivias-gold-mines-poisoning-its-indigenous-people | erişimtarihi = 12 Ocak 2022 | website = The Guardian | dil = İngilizce | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230404002432/https://www.theguardian.com/global-development/2022/jan/12/babies-here-are-born-sick-are-bolivias-gold-mines-poisoning-its-indigenous-people | arşivtarihi = 4 Nisan 2023 | ölüurl = hayır }}</ref>

Altın çıkarma işlemi aynı zamanda oldukça enerji yoğun bir endüstridir; derin madenlerden cevher çıkarmak ve büyük miktarda cevheri daha fazla kimyasal çıkarma için öğütmek, üretilen her gram altın için yaklaşık 25 [[Kilowatt saat|kWh]] elektrik gerektirir.<ref>{{dergi kaynağı |doi=10.1016/j.jclepro.2012.01.042 |başlık=Using life cycle assessment to evaluate some environmental impacts of gold |tarih=2012 |soyadı1=Norgate |ad1=Terry |soyadı2=Haque |ad2=Nawshad |dergi=Journal of Cleaner Production |cilt=29–30 |sayfalar=53-63}}</ref>

=== Fiyat ===
[[Dosya:Gold price in USD.png|küçükresim|upright=1.35|1960-2020 yılları arasında altın fiyatı geçmişi.]]

Diğer değerli metaller gibi altın da [[Troy Ağırlık Sistemi|troy ağırlığı]] ve gram olarak ölçülür. Alaşımdaki altın oranı ''ayar'' (k) ile ölçülür, 24 ayar (24k) saf altın (%100) ve daha düşük ayar sayıları orantılı olarak daha azdır (18k = %75). Bir külçe veya madeni paranın saflığı, 0 ile 1 arasında değişen ve bindelik incelik olarak bilinen ondalık bir rakamla da ifade edilebilir, örneğin 0,995 neredeyse saftır.

Altının fiyatı, altın ve [[Türev (finans)|türev]] piyasalarında ticaret yoluyla belirlenir ancak Eylül 1919'da başlayan Londra'daki Altın Sabitlemesi olarak bilinen yöntem, sektöre günlük kıyaslama fiyatı sağlar. Öğleden sonra sabitleme, ABD piyasaları açıkken bir fiyat sağlamak için 1968'de tanıtıldı.<ref>{{kitap kaynağı |soyadı1=Warwick-Ching |ad1=Tony |url=https://books.google.com/books?id=GrQQxVrtJ3sC&pg=PA26 |sayfa=26 |başlık=The International Gold Trade |isbn=978-1-85573-072-4 |tarih=28 Şubat 1993|yayımcı=Woodhead }}</ref> Eylül 2017 itibarıyla altının değeri gram başına yaklaşık 42 dolardı (troy ons başına 1.300 dolar).

=== Mücevher ===
[[Dosya:MocheGoldNecklace.jpg|küçükresim|Kedi başlarını tasvir eden [[Moçe kültürü|Moçe]] altın kolye. Larco Müzesi Koleksiyonu, [[Lima|Lima, Peru]].]]

[[Dosya:Boule de Genève, ca. 1890.jpeg|küçükresim|{{Yaklaşık|1890}}'da yapılmış, "Boule de Genève" (Cenevre topu) olarak da bilinen 21,5 ayar sarı altın kolyeli [[Kol saati|saat]].]]

af (24 ayar) altının yumuşaklığı nedeniyle, genellikle mücevherlerde kullanılmak üzere diğer metallerle [[alaşım]]lanır, sertliği ve sünekliği, erime noktası, rengi ve diğer özellikleri değişir. Genellikle 22 ayar, 18 ayar, 14 ayar veya 10 ayar olan daha düşük ayarlı alaşımlar, alaşımda daha yüksek oranda bakır, gümüş, paladyum veya diğer temel metalleri içerir.<ref name="utilisegold">[https://web.archive.org/web/20080619061619/http://www.utilisegold.com/jewellery_technology/colours/colour_alloys/ Jewellery Alloys]. World Gold Council</ref>

Nikel toksiktir ve nikel beyaz altından salınımı Avrupa'daki mevzuat tarafından kontrol edilir.<ref name="utilisegold" /> Paladyum-altın alaşımları, nikel kullananlardan daha pahalıdır.<ref name=":0" />

Yüksek ayarlı beyaz altın alaşımları, saf gümüş veya [[som gümüş]]ten daha çok korozyona dayanıklıdır. Japon Mokume-gane zanaatı, dekoratif ahşap doku efektleri üretmek için lamine edilmiş renkli altın alaşımları arasındaki renk kontrastlarından yararlanır.

2014 yılına gelindiğinde, altın fiyatlarındaki düşüşe rağmen altın mücevher endüstrisi yükselişteydi. Dünya Altın Konseyi raporuna göre, 2014'ün ilk çeyreğindeki talep ciroyu 23,7 milyar dolara çıkardı.

Altın lehim, altın takıların bileşenlerini yüksek sıcaklıkta sert lehimleme veya sert lehimleme ile birleştirmek için kullanılır. İşin damgalama kalitesinde olması için, altın lehim alaşımı işin inceliğine uygun olmalıdır ve alaşım formülleri sarı ve beyaz altının renk uyumuna göre üretilir. Altın lehim genellikle Kolay, Orta ve Sert olarak adlandırılan en az üç erime noktası aralığında yapılır. Önce sert, yüksek erime noktalı lehimi, ardından giderek daha düşük erime noktalı lehimleri kullanarak kuyumcular birkaç ayrı lehimli bağlantıya sahip karmaşık parçaları bir araya getirebilirler. Altın ayrıca ipliğe dönüştürülebilir ve [[nakış]] yapmada kullanılabilir.

=== Elektronik ===
Dünyada yeni üretilen altının sadece %10'u sanayide kullanılır<ref name="oil-price.com-worlds-gold-consumption 2011" />, ancak yeni altının sanayide en önemli kullanımı bilgisayarların ve diğer elektrikli cihazların paslanmaz [[Elektrik konnektörü|elektrik konnektör]] imalatıdır. Örneğin Dünya Altın Konseyi'ne göre, tipik bir cep telefonu yaklaşık 2 dolar 82 sent değerinde 50&nbsp;mg altın içerebilir. Ancak her yıl yaklaşık bir milyar cep telefonu üretilirken her telefondaki 2,82 ABD doları değerindeki altınla yalnızca bu uygulamada toplam harcanan değer 2,82 milyar ABD dolarına eşittir.<ref>[http://www.usfunds.com/slideshows/the-many-uses-of-gold/ Uses of gold] {{Webarşiv|url=https://archive.today/20141104233515/http://www.usfunds.com/slideshows/the-many-uses-of-gold/ |tarih=4 Kasım 2014 }} 4 Kasım 2014'te erişildi</ref> (Fiyatlar Kasım 2022'de güncellenmiştir)

Altın, serbest klor tarafından saldırıya uğramasına rağmen, iyi iletkenliği ve diğer ortamlarda oksitlenme ve korozyona karşı direnci (klorsuz asitlere karşı direnç dahil) nedeniyle [[elektrik konnektörü]] üstünde ince bir tabaka kaplama şeklinde sanayide yaygın kullanılmış böylece iyi elektriksel bağlantı sağlamıştır. Örneğin, altın ses, video ve [[USB]] kabloları gibi daha pahalı elektronik kablo konnektörlerinde kullanılır. Bu uygulamalarda [[kalay]] gibi diğer konnektör metallerine kıyasla altın kullanmanın faydası tartışılmıştır. Altın kaplı konnektörler genellikle ses-görüntü uzmanları tarafından çoğu tüketici için gereksiz olarak eleştirilir ve basit bir pazarlama taktiği olarak görülür. Ancak, altının çok nemli veya aşındırıcı atmosferlerde elektronik kayar kontaklarda ve çok yüksek arıza maliyetli kontaklarda (belirli [[bilgisayar]]lar, iletişim ekipmanları, [[uzay aracı]], [[Jet motorlu uçak]] motorları) diğer uygulamalarda kullanımı hala çok yaygındır.<ref>{{kitap kaynağı |editör-soyadı=Krech III |editör-ad=Shepard |editör2-soyadı=Merchant |editör2-ad=Carolyn |editör3-soyadı=McNeill |editör3-ad=John Robert |başlık=Encyclopedia of World Environmental History |cilt=2: F–N |yıl=2004 |yayımcı=Routledge |isbn=978-0-415-93734-4 |sayfalar=597-|url=https://books.google.com/books?id=G7JrhAy5phoC |erişim-tarihi=21 Ağustos 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20240731080833/https://books.google.com/books?id=G7JrhAy5phoC |arşivtarihi=31 Temmuz 2024 |ölüurl=hayır }}</ref>

Kayar elektrik kontaklarının yanı sıra, altın [[korozyon]]a karşı direnci, [[Elektrik direnci ve iletkenliği|elektriksel iletkenliği]], [[süneklik|sünekliği]] ve [[Toksiklik|toksisite]] olmaması nedeniyle [[elektrik kontakları]]nda da kullanılır.<ref>{{web kaynağı |başlık=General Electric Contact Materials |website=Electrical Contact Catalog (Material Catalog) |yayımcı=Tanaka Precious Metals |tarih=2005 |url=http://www.tanaka-precious.com/catalog/material.html|arşivurl=https://web.archive.org/web/20010303213152/http://www.tanaka-precious.com/catalog/material.html|ölüurl=evet|arşivtarihi=3 Mart 2001 |erişimtarihi=21 Şubat 2007}}</ref> Anahtar kontakları genellikle kayar kontaklardan daha yoğun korozyon stresine maruz kalır. İnce altın teller, tel bağlama olarak bilinen bir işlemle [[yarı iletken cihaz]]ları paketlerine bağlamak için kullanılır.

Altın metalindeki serbest elektron konsantrasyonu 5,91×10<sup>22</sup>&nbsp;cm<sup>−3</sup>'tür.<ref>{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=MaWKDQAAQBAJ&pg=SA2-PA8 |başlık=Electronic, Magnetic, and Optical Materials, Second Edition |soyadı1=Fulay |ad1=Pradeep |soyadı2=Lee |ad2=Jung-Kun |tarih=2016 |yayımcı=CRC Press |isbn=978-1-4987-0173-0}}</ref> Altın elektriği oldukça iyi [[Elektrik direnci ve iletkenliği|iletir]] ve bazı yüksek enerji uygulamalarda elektrik kablolamada kullanılmıştır (sadece gümüş ve bakır hacim başına daha iletkendir, ancak altının korozyon direnci avantajı vardır). Örneğin, [[Manhattan Projesi]]'nin bazı atom deneyleri sırasında altın elektrik telleri kullanılmış ancak projedeki [[kalutron]] izotop ayırıcı mıknatıslarda çok yüksek akımlı gümüş teller kullanılmıştı.

Dünyadaki mevcut altın rezervinin %16'sının, gümüş rezervinin ise %22'sinin Japonya'daki elektronik teknolojisinde bulunduğu tahmin edilmektedir.<ref>{{haber kaynağı |url=http://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/japan-wants-citizens-to-donate-their-phone-to-make-2020-olympic-medals-1326938 |başlık=Japan wants citizens to donate their old phone to make 2020 Olympics medals |çalışma=TechRadar |tarih=23 Ağustos 2016 |yazar=Peckham, James |erişimtarihi=31 Temmuz 2024 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190403103725/https://www.techradar.com/news/phone-and-communications/mobile-phones/japan-wants-citizens-to-donate-their-phone-to-make-2020-olympic-medals-1326938 |arşivtarihi=3 Nisan 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>

== Alaşımları ==

Altının bazı özelliklerini (kullanış gayesine göre) değiştirmek için çeşitli [[alaşım]]ları yapılır.

=== Altın-[[gümüş]] [[alaşım]]ları ===

* %75 altın, %25 gümüş alaşımı yeşil renkte olup mücevher yapımında kullanılır.
* %40 altın %60 gümüş alaşımı serttir.

=== Altın-[[nikel]] alaşımı ===
Mücevher yapımında kullanılan beyaz altının esasını teşkil eder. Bu alaşımda %80 altın, %16 nikel, %3 çinko ve %1 bakır kullanılır.

=== Altın-[[bakır]] alaşımı ===

Para basımında yaygın olarak kullanılır. Kolayca işlenebilir.

=== Altın-[[paladyum]] alaşımı ===

Kolayca işlenebilir. En fazla sertlik gösterenler %60-65 paladyum ihtiva edenlerdir. Düşük sıcaklıklardaki yüksek direnci sebebiyle potansiyometre yapımında kullanılır.

=== Altın ayarı ===

Altının kimyadaki saflığı “yüzde” ile, mücevhercilikteki saflığı ise “[[karat]]” veya “ayar” terimleriyle ifade edilir. Buna göre 24 ayar (veya karat) altın %100 saf altını, 22 ayar ise %91,6ü saf altını ifade etmektedir. 22 ayar altının %8,4'ü diğer metaller ile tamamlanmıştır. Altına gümüşün ilavesi yeşilimsi, nikel ve platinin ilavesi beyaz, çinkonun ilavesi sarı ve bakır ilavesi de bakır miktarına göre sarıdan kırmızıya kadar değişen renkler kazandırılabilir.

%100 saf altın doğada bulunmayıp, en saf altın binde 999,9 saflıktadır. 18 ayar altın %75,14 oranında, 14 ayar altın %58,5 oranında altın içerir. Tamamlayıcı metalin gümüş ağırlıklı olması durumunda kuyumculuk sektöründe yeşil altın denilen, halk arasında sarı altın denilen renk yakalanır. Tamamlayıcı metalin bakır ağırlıklı olması durumunda kırmızı altın denilen renk yakalanır. Beyaz altın ise beyaz renge yakın çeşitli metallerin tamamlayıcı olarak kullanılmasıyla ortaya çıkar. Beyaz altın, [[Altın üretimi|üretim]] sonunda kirli beyaz bir renge sahiptir, Rodyum kaplanmasıyla tam beyaz renge kavuşur.

=== Altın işi ===

Altından yapılan heykel, kap, kacak, mücevher süsleme ve paraların hepsine verilen ad. Altın metallerin en yumuşağı ve en kolay biçimlendirilebilenidir. 10 g altın dövülerek 11 m²'lik ince bir levha veya çekilerek 570 m uzunluğunda ince bir tel elde edilebilir. En rahat çalışılabilen metal olarak kalemle işlenerek, kakılarak, dövülerek, oyularak, kabartılarak, dökülerek varak haline getirilip ahşap, metal, deri ve parşömen başka eşyaları kaplamada da kullanılmıştır.

=== Altın suyu ===

''[[Kral suyu]]'' olarak da bilinir. Hacimce bir birim derişik nitrik asit ile üç birim derişik hidroklorik asitten oluşan karışımdan meydana gelir. Bu karışım altını çözebildiğinden altın suyu adı verilmiştir.

Altın suyu (veya kral suyu), kimyasal çözme işlemlerinde bazı demir cevherlerini, fosfatlı kayaçları, curufları, nikel-[[krom]] alaşımlarını, [[antimon]]u, [[selenyum]]u ve [[cıva]], [[arsenik]], [[kurşun]] ve [[kobalt]] sülfürleri, çözünürlüğü az olan sülfürleri çözmek için kullanılır.

== Altın Standardı Sistemi ==

[[Dosya:Goldkey logo removed.jpg|küçükresim|sağ|upright=0.91|1 kg [[külçe altın]].]]

Standart para biriminin, belirli bir ağırlıkta altın olarak kabul edildiği veya para değerinin belli ağırlıkta altının değerine denk tutulduğu para sistemi.<ref>{{Web kaynağı | soyadı = Eğilmez | ad = Mahfi | başlık = Altın Standardı | url = http://www.mahfiegilmez.com/p/ekonomi-sozlugu.html | eser = Ekonomi Sözlüğü | erişimtarihi = 1 Nisan 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150506052955/http://www.mahfiegilmez.com/p/ekonomi-sozlugu.html | arşivtarihi = 6 Mayıs 2015 | ölüurl =evet}}</ref> Ülke içinde altın standardının benimsenmesi, milletlerarası seviyede de altın standardının uygulanması sonucunu getirir. Altın standardında ya altın sikkeler kanuni olarak para dolaşımına girer veya kâğıt para, istendiğinde sabit bir fiyatla altına çevrilebilir.

Hiçbir ülkede altın standardı uygulanmasa da milletlerarası seviyede altın standardı sistemi yürürlükte kalabilir. Bu durumda, ya altının kendisi veya sabit fiyat üzerinden altına çevrilebilen bir para birimi milletlerarası ödeme aracı olarak kullanılır. Bu sistemde, ülkeler arasındaki döviz kurları sabittir. Döviz kurları, altının bir ülkeden ötekine taşınma maliyetini aşarak sabit altın paritesinin üzerine çıkar veya altına düşerse, kurlar resmi seviyeye dönünceye kadar, ülkeden ülkeye büyük miktarlarda altın sikke ve külçe giriş veya çıkışı gerçekleşir.

Altın standardı ilk defa 1821'de [[İngiltere]]'de kondu. Birçok devre geçirdikten sonra 1937'ye gelindiğinde tam altın standardını sürdüren hiçbir ülke kalmadı. [[II. Dünya Savaşı]] sonrasında, döviz kurlarının genellikle dolara veya altına göre ayarlandığı bir sisteme geçildi. 1958'de yeniden bir tür altın standardı sistemine dönüldü. Buna göre, önde gelen Avrupa ülkeleri milletlerarası ödemelerde kendi paralarının altına veya dolara serbestçe çevrilebilirliğini garanti ediyorlardı. Millî seviyede altın standardına dönüş ise hiç görülmedi.

== En çok altına sahip ülkeler ==
Altın kaynaklarının dağılımı ile sahip olunan altın miktarı büyük paralellik göstermemektedir. Dünya'daki altın rezervinin en fazla olduğu ülkeler ve rezerv yüzdeleri sırası: [[Avustralya]] (% 17), [[Rusya]] (% 14), [[Güney Afrika Cumhuriyeti]] (% 10,5), [[Amerika Birleşik Devletleri]] (% 5), [[Endonezya]] (% 5).<ref>{{Web kaynağı | başlık = Yer 'altından' 185 bin ton çıkarıldı | url = https://www.timeturk.com/yer-altindan-185-bin-ton-cikarildi/haber-858851 | yayıncı = timeturk.com | erişimtarihi = 1 Ocak 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190101134310/https://www.timeturk.com/yer-altindan-185-bin-ton-cikarildi/haber-858851 | arşivtarihi = 1 Ocak 2019 | ölüurl =evet}}</ref> 2018'de dünyada en çok altına sahip olan ülkeler ise sırasıyla şu şekildedir:<ref>[https://www.aksam.com.tr/ekonomi/altin-rezervine-sahip-ulkeler-icerisinde-11-sirada-yer-alan-turkiye-ilk-10a-girmeye-daha-da-yaklasti/haber-731885 ''Altın rezervine sahip ülkeler içerisinde 11. sırada yer alan Türkiye ilk 10'a girmeye daha da yaklaştı''] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190102002129/https://www.aksam.com.tr/ekonomi/altin-rezervine-sahip-ulkeler-icerisinde-11-sirada-yer-alan-turkiye-ilk-10a-girmeye-daha-da-yaklasti/haber-731885 |tarih=2 Ocak 2019 }}'', [[Akşam (gazete)|AKŞAM]], 03 Mayıs 2018, Erişim tarihi: 01 Haziran 2018''</ref>
{| class="wikitable"
!En çok altına sahip ülkeler
!Miktar
|-
|[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
|8135 ton
|-
|[[Almanya]]
|3372 ton
|-
|[[Uluslararası Para Fonu|IMF]]
|2814 ton
|-
|[[İtalya]]
|2451 ton
|-
|[[Fransa]]
|2436 ton
|-
|[[Rusya]]
|1890 ton
|-
|[[Çin]]
|1842 ton
|-
|[[İsviçre]]
|1040 ton
|-
|[[Japonya]]
|756 ton
|-
|[[Hollanda]]
|612 ton
|-
|[[Türkiye]]
|595 ton
|-
|[[Hindistan]]
|558 ton
|-
|[[Avrupa Merkez Bankası]]
|504 ton
|-
|[[Tayvan]]
|423 ton
|-
|[[Portekiz]]
|382 ton
|}
{| class="wikitable" style="text-align:center;margin-left:1em;float:right"
!En çok altın rezervine sahip ülkeler!<ref>{{Web kaynağı | başlık = Türkiye ve Dünyada Altın | url = https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/Altin.pdf | yayıncı = mta.gov.tr | erişimtarihi = 1 Ocak 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180219194536/http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/Altin.pdf | arşivtarihi = 19 Şubat 2018 | ölüurl =evet}}</ref> Rezerv (ton)
|-
|[[Avustralya]]
|9.100 
|-
|[[Rusya]]
|8.000
|-
|[[Güney Afrika Cumhuriyeti|Güney Afrika]]
|6.000
|-
|[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
|3.000
|-
|[[Endonezya]]
|3.000
|-
|[[Peru]]
|2.800
|-
|[[Brezilya]]
|2.400
|-
|[[Kanada]]
|2.000
|-
|[[Çin]]
|1.900
|-
|[[Özbekistan]]
|1.700
|-
|[[Meksika]]
|1.400
|-
|[[Papua Yeni Gine]]
|1.200
|-
|[[Gana]]
|1.200
|-
|[[Türkiye]]
|1.175
|-
|Diğer
|11.125
|-
|Toplam
|56.000
|}

{{Altın bileşikleri}}

{{Otorite kontrolü}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

[[Kategori:Altın| ]]
[[Kategori:Altın bileşikleri]]
[[Kategori:Altın madenciliği]]
[[Kategori:Elementler]]
[[Kategori:Kübik mineraller]]
[[Kategori:Elektrik iletkenleri]]
[[Kategori:Soy metaller]]
[[Kategori:Kıymetli metaller]]
[[Kategori:Geçiş metalleri]]
[[Kategori:Diş malzemeleri]]