Truva atı (bilgisayar) sayfasının kaynağını görüntüle

{{Dipnotsuz|tarih=Ağustos 2020}}
{{İnternet güvenliği}}
{{Hacking (trojan)}}
'''Truva atı''' ('''Trojan'''), trojan [[yazılım]]ı bağlamında Truva atı zararlı [[program]] barındıran veya yükleyen programdır. (Bazen "zararlı yük" veya sadece "[[Truva Atı|truva]]" ibareleriyle de nitelendirilmektedir.) Terim klasik Truva Atı mitinden türemiştir. Truva atları masum kullanıcıya kullanışlı veya ilginç programlar gibi görünebilir ancak yürütüldüklerinde zararlıdırlar.

Truva atlarının iki türü vardır. Birincisi, kullanışlı bir programın bir [[hacker]] tarafından tahribata uğrayıp içine zararlı kodlar yüklenip program açıldığında yayılan cinsi. Örnek olarak çeşitli hava durumu uyarı programları, bilgisayar saati ayarlama yazılımları ve paylaşım programları verilebilir. Diğer türü ise bağımsız bir program olup başka bir dosya gibi görünür. Örneklemek gerekirse oyun veya kalıp dosyası gibi kullanıcıyı aldatmaya yönelik bir takım yönlendirici karışıklık ile programın harekete geçirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Trojan virüslerini yapmaya yarayan programlar bulunmaktadır.

Truva atları diğer [[kötücül yazılım]]lar, [[bilgisayar virüsleri]] ve [[bilgisayar solucanı]] gibi kendi başlarına işlem yapamazlar. Aynen Yunanların planlarının işleyebilmesi için atın Truvalılar tarafından içeri alınması gerektiği gibi Truva atlarının zararlılığı da kullanıcının hareketlerine bağlıdır. Truva atları kendilerini kopyalayıp dağıtsalar bile her kurbanın programı (Truvayı) çalıştırması gerekir. Bu yüzden Truva atlarının zararlılığı bilgisayar sistem açıklarına veya ayarlarına değil [[toplum mühendisliği]]nin başarılı uygulamalarına bağlıdır.

== Türleri ve örnekler ==
Truva atının en basit örneği yüklendiğinde bedava ekran koruyucu vadeden Waterfalls.scr isimli programdır. Çalıştırıldığında uzaktan bilgisayara giriş sağlayabilecektir.

Truva atı zararlı yükü (payload) çeşitli zararlar vermek için dizayn edilmiş olsa da zararsız da olabilir. Truva atları sistemde nasıl gedik açabildiğine ve nasıl tahribat yaptığına göre sınıflandırılır. 7 ana tür Truva atı zararlı yükü vardır. 
* Uzaktan Erişim.
* E-posta Gönderme.
* Veri yıkımı.
* Proxy Truva (zararlı bulaşmış sistemi saklama).
* Ftp Truva (zararlı bilgisayardan dosya ekleme ya da kopyalama).
* Güvenlik yazılımını devre dışı bırakma.
* Hizmetin reddi servis saldırıları (Dos Saldırıları).
* URL Truva (zararlı bulaşmış bilgisayarı sadece pahalı bir telefon hattı üzerinden internete bağlama).

Bazı örnekler; 
* Veriyi silme ya da üzerine yazma.
* Dosyaları zorla [[kriptoviral alıkoyma]] (cryptoviral extortion) ile şifreleme.
* Ustaca dosyalara zarar verme.
* Bilgisayar kamerasını açarak kullanıcının görüntüsünü kaydetme.
* Dosyaları internetten çekme veya internete aktarma.
* Kurbanın bilgisayarına uzaktan erişime izin verme. Buna RAT (Uzaktan yönetim aracı) denir. 
* Diğer zararlı yazılımları üzerinde toplama. Bu noktada Truva atı dropper ve vector diye ikiye ayrılır.
* DDoS saldırısı yapabilmek veya spam e-posta göndermek için zombi bilgisayar ağı kurma.
* Bilgisayar kullanıcısının alışkanlıklarını başka insanlara gizlice rapor etme kısacası casusluk.
* Arka plan resmi oluşturma.
* Klavye tuşlarını şifreleri ve kredi kartı numaraları gibi bilgileri çalabilmek için kaydetme ([[Klavye dinleme sistemi|Keylogger]])
* Suç aktivitelerinde kullanılabilecek banka ya da diğer hesap bilgileri için [[oltalama]].
* Bilgisayar sistemine arka kapı yerleştirme.
* Optik sürücünün kapağını açıp kapama.
* Spam posta göndermek için e-posta adreslerini toplama.
* İlgili program kullanıldığında sistemi yeniden başlatma.
* Güvenlik duvarını veya anti-virüs programına müdahale etmek veya devre dışı bırakma.
* Diğer zararlı çeşitlerine müdahale etmek veya devredışı bırakmak.
* Bellek üzerinde iz bırakmadan çalışmak.
* Gizlice kripto para madenciliği yapmak.
*

=== Zaman ve bilgi bombaları ===
* Zaman ve bilgi bombaları truva atı çeşitlerindendir. 
* Zaman bombası uygun tarih ve saat geldiğinde harekete geçerken bilgi bombası bilgisayar uygun duruma geldiğinde harekete geçecektir.

=== Dropperlar ===
Dropperlar iki görevi birden gerçekleştirirler. Bu program yasal olarak görevini gerçekleştirirken aynı zamanda bilgisayara virüs veya zararlı da yükler.

=== Tanınmış Truva Atları ===
Sub7, Poison Ivy, Bifrost, Pandora RAT (Türk yapımı), JRat, Prorat (Türk yapımı) DarkComet RAT.

Bu örnekler çoğaltılabilir ancak bu saydıklarımız en tehlikeli ve güncel olanlarıdır. Truva atları internet ortamında hızla yayılmasına rağmen güncel bir antivirüs yazılımı tarafından rahatlıkla tespit edilebilir. Dolayısıyla yukarı da belirttiğimiz uygulamalar, antivirüslerin birçoğu tarafından yakalanıp etkisizleştirilmektedir.

== Truva atına karşı önlemler ==
Truva atları kullanıcının kendisinden saklanarak görevini yerine getirir. Virüsler kişisel bilgisayarlara yeteri kadar hasar verirken küçük şirketler için hasar verme oranı çok daha büyük olacaktır çünkü büyük şirketlerin sahip olduğu virüs koruma sistemlerine sahip değildirler. Bir truva atı sisteminize bulaştığı zaman kendini kamufle ettiği için kendinizi veya şirketinizi korumanız oldukça güç olacaktır fakat yine de koruma yöntemleri mevcuttur: 
Truva atları genel olarak e-posta yoluyla bulaşmaktadır aynı diğer zararlı çeşitlerinde olduğu gibi ancak tek bir farkları vardır truva atları genelde kamufledir.

'''Truva atından korunma yolları:'''

# Tanımadığınız birinden bir e-posta alırsanız veya bilmediğiniz bir ek alırsanız kesinlikle açmayın. Bir e-posta kullanıcısı olarak mutlaka kaynağı teyit edin. Bazı bilgisayar korsanları adres defterlerini çalabilir bu yüzden tanıdığınız birinden bir e-posta alırsanız bu onun güvenilir olacağı anlamına gelmez.
# E-posta ayarlarınız yaparken eklerin otomatik olarak açılmayacağından emin olun. Bazı e-posta servis sağlayıcıları kendi bünyesinde ekleri açmadan önce virüs taraması yapılmasını sağlayan programlar sunar.Eğer servis sağlayıcınız bu hizmeti sunmuyorsa ücretsiz bir tane kullanmak veya satın almak mantıklı olacaktır. 
# Bilgisayarınızın bir antivirüs programına sahip olduğunu ve düzenli olarak kendini güncelleştirdiğinden emin olun. Eğer antivirüs programınızın otomatik güncelleme seçeneği varsa aktif edin. Bu yolla güncellemeyi unutsanız bile yine de tehditlerden korunmuş olacaksınız.
# İşletim sistemleri kullanıcılarını kesin tehditlerden korumak için güncellemeler yayınlarlar. [[Microsoft]] gibi yazılım geliştiricileri Truva atı veya virüslerin kullanabilecekleri açıkları kapatabilmek için yamalar yayınlarlar. Eğer sisteminizi bu yamaları kurarak güncel tutarsanız bilgisayarınız daha güvenli olacaktır. Bununla beraber not olarak bu yamalar sistemlerde daha tehlikeli güvenlik açıklarına neden olabilmektedir. 
# Peer to peer veya yerel ağı paylaşan Kazaa, Limewire, Ares ve Gnutella gibi programların kullanımının kısılması faydalı olur.  Çünkü bu programlar genellikle virüs veya truva atı gibi programlarının yayılması konusunda korumasızdırlar. Bu programlardan bazıları virüs koruma programı barındırmasına rağmen içindeki virüs koruması çok da güçlü değildir. Eğer bu tip programları kullanıyorsanız nadir bulunan kitap, şarkı, resim veya filmleri indirmeniz çok da güvenli olmayacaktır. Bu hassas önlemlerin dışında ücretsiz olarak da bulunabilen bir anti-trojan programı da yüklenilebilir.

== Bulaşma yolları ==
Truva atı bulaşmasının büyük çoğunluğu hileli programların çalıştırılmasıyla oluşur. Bu sebepten dolayı beklenmedik posta eklerinin açılmaması tavsiye edilir. Bu program bazen güzel bir animasyon veya erotik bir resim olabilir ancak arka planda program bilgisayara truva veya solucan yüklemektedir.

Zararlı bulaşmış program direkt e-posta yoluyla gelmemesine rağmen size anında mesajlaşma yazılımları ile web Ftp sitesinden indirilerek veya cd ve disket yoluyla ulaştırılabilir. 
Fiziksel ulaşım çok nadir olmakla birlikte eğer hedef direkt sizseniz bu yolda yaygın olarak kullanılabilir. Daha da fazlası hileli program bilgisayarınızın başına oturan biri tarafından manuel olarak da yüklenebilir. 
Virüsü anında mesajlaşma yazılımları aracılığıyla alma şansı çok düşüktür daha çok internetten indirilmeyle ulaşılır.<br /> 
'''Web sitesi yolu ile'''<br /> 
Zararlı bir siteyi ziyaret ettiğinizde bulaşabilir.<br /> 
'''E-posta ile'''<br /> 
Eğer Microsoft Outlook kullanıyorsanız [[Internet Explorer]] kullanmasanız bile onun etkilendiği açıklardan sizlerde etkilenirsiniz. E-posta virüsleri genellikle kopyalarını zararlı bulaşmış kullanıcı adres defterlerini yollarlar.<br /> 
'''Açık Portlar ile '''<br /> 
Bilgisayarlar dosya paylaşımını destekleyen anında mesajlaşma yazılımları ([[AOL]], [[MSN]] gibi) veya dosya paylaşımına izin veren ([[HTTP]], [[FTP]] veya [[SMTP]] gibi) kendi sunucularını kullanırlar ki 
bu sunucular yukarıda saydığımız açıklardan etkilenmektedirler. 
Bu program ve servisler yere ağ portunu açabilirlerken, internet üzerinde herhangi birinin bu açıktan faydalanmasına olanak tanır. 
Bu tip programlarda açıklardan faydalanılarak oluşturulan yetkisiz uzaktan erişimlere 
düzenli olarak rastlanmaktadır. Bu yüzden bu tip programlar kısıtlanmalı veya güvenli hale getirilmelidir. 
Açık olan portları kısmak için bir ateş duvarı kullanılabilir. Açık olan portlardan oluşabilecek zararlar için güvenlik duvarları pratikte çok sıklıkla kullanılmasına rağmen yine de kökten bir çözüm sağlamayacaktır. 
Bazı modern truva atları doğrudan mesajlarla gelebilirler. Çok önemli gibi görünen mesajlar aslında truva atı içerebilir. 
Çalıştırılabilen dosyalar sistem dosyalarıyla aynı veya benzer isimleri taşıyabilirler (Svchost.exe gibi) Bazı benzer truva atları: 
* Svchost32.exe 
* svhost.exe 
* back.exe
* systems.exe
* explorer.exe

== Ayrıca bakınız ==
* [[Bilgisayar güvenliği]]
* [[Bilgi güvenliği]] 
* [[Bilgisayar virüsü]] 
* [[Bilgisayar solucanı]] 
* [[Kötücül yazılım]] 
* [[Casus yazılım]]
* [[Yemleme]] saldırıları 
* [[Antivirüs yazılımı]] 
* [[Güvenlik duvarı]]
* [[Toplum mühendisliği]]
* [[Exploit]]
* [[Sanayi casusu]]
* [[Sahte güvenlik yazılımı]]
* [[Zombi bilgisayar]]

== Dış bağlantılar ==
* [https://web.archive.org/web/20180904101356/http://www.doctus.org/ Bilgi Güvenliği Forumu] 
* [http://wiki.doctus.net/ Güvenlik Ansiklopedisi]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20160125175840/http://wiki.doctus.net/ |tarih=25 Ocak 2016 }} 
* [http://www.webopedia.com/TERM/T/Trojan_horse.html Truva atı nedir?]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20180726194601/https://www.webopedia.com/TERM/T/Trojan_horse.html |tarih=26 Temmuz 2018 }} Webopedia 
* [http://www.webopedia.com/DidYouKnow/Internet/2004/virus.asp Virüs, solucan ve Truva atı arasındaki farklar?]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070324063331/http://www.webopedia.com/DidYouKnow/Internet/2004/virus.asp |tarih=24 Mart 2007 }} Webopedia 
* [https://web.archive.org/web/20070204143013/http://www.beyondsecurity.com/whitepapers/SolomonEvronSept06.pdf Truva atları ve zombi bilgisayar ağlarında kullanımları] ''Virus Bulletin's The World of Botnets'' - Dr Alan Solomon ve Gadi Evron 
* [http://www.symantec.com/security_response/writeup.jsp?docid=2001-062614-1754-99&tabid=3 Bir Truva atı arka kapısından nasıl kurtulunur.]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070316054009/http://www.symantec.com/security_response/writeup.jsp?docid=2001-062614-1754-99&tabid=3 |tarih=16 Mart 2007 }} Symantec
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Zararlı yazılımlar]]
[[Kategori:Exploitler]]
[[Kategori:Hacker terimleri]]
[[Kategori:İnternet dolandırıcılığı]]