Vikipedi:Vikipedi içinde kopyalama

Vikipedi'nin lisanslama kuralları madde yazarlarına atıf verilmesini gerektirmektedir. Çoğu sayfada madde geçmişi bu bilgiyi sağlamaktadır, bunun istisnası kopyalama ve silme durumlarında olabilir. Bu özel durumlarda, kaynak sayfaya (eğer mevcutsa) bir geri bağlantı veya bir yazarlar listesi, ek bilgi olarak verilmelidir. En azından, hedef sayfada (yani malzemenin kopyalandığı sayfada), içinde bir bağlantı verilmiş bir değişiklik özeti olmalıdır. Eğer kopyalama büyük çaplı yapılmışsa, kaynak sayfadaki bir değişiklik özetinde de bir not bırakmak iyi olur. Maddelerdeki içeriği başka yerde kullananların hem kaynak hem hedefteki tartışma sayfasında bir not bırakabilirler.

Atıf neden gereklidir

Vikipedi'de, yazarların katkı yaptıkları malzemenin telif haklarından vazgeçmeleri istenmez. Onun yerine, katkılarını copyleft esasıyla lisanslamaları gerekmektedir. Bunu yapmak için Creative Commons Atıflı Aynen Paylaşım (3. sürüm) Lisansı (İngilizce kısaltmasıyla CC-BY-SA) ve GNU Özgür Belge Lisansı (GÖBL) kullanılır. Bu lisansların her biri tekrar kullanım ve değiştirmeye izin verir ama atıf verme hakkını korur.

CC-BY-SA lisansının 4(c) maddesi der ki:

Özgün Yazarın adını (veya mahlasını, eğer gerekirse) vermelisiniz ve bir uyarlama durumunda, uyarlamada kullanılan eseri beyan eden bir atıf yapmalısınız (örneğin, "Özgün Yazarın Eserinin Türkçe çevirisi" veya "Özgün Yazarın özgün Eserine dayandırılmış Senaryo"). Bu 4(c) maddesinin zorunlu kıldığı kaynak belirtmesi, makul bir yolla yapılabilir. Ancak, Uyarlama veya Toplama durumunda, böyle bir kaynak beirtmesi en azından olmalıdır; eğer Uyarlama veya Toplamaya katkıda bulunmuş tüm yazarlar belirtilmişse, özgün yazarlar da bu katkılar listesinin parçası olarak ve en az bu listedeki yazarlar kadar belirgin şekilde belirtilmeldir.

GÖBL'nin 4-I bölümünde de şöyle yazar:

"Tarih" olarak adlandırılan bölümü ve onun başlığını korumalısınız, ve bu tarihçeye Başlık Sayfası'nda belirtilen Değiştirilmiş Biçim'in başlığı, yılı, yeni yazarları ve yayımcısının belirtildiği yeni bir satır eklemelisiniz.

Wikimedia Vakfı'nın kullanım şartları atıf verme konusunda açıktır:

atıf şu yollardan biri kullanılarak yapılmalıdır: a) maddeye bir hiper bağ (eğer mümkünse) veya URL adresi verilerek, b) çevrim içi, değişmez (stabil), özgür erişimli ve bizim sitemizde belirtilen şartlara uygun şekilde yazarlara gereken atfı veren bir kopyasına bir hiper bağ (eğer mümkünse) veya URL adresi, veya c) bir yazarlar listesi şeklinde. (Yazarlar listesi kullanılması halinde önemsiz veya çok küçük katkılar belirtilmeyebilir.)

Eğer malzeme atıfsız kullanılırsa, onun temin edilmesini sağlayan lisans şartları ihlal edilmiş olur, bu da Vikipedi'nin telif hakları politikasında belirtilen, Vikipedi içeriğini kullananların hak ve sorumlulukları hükmünü ihlal eder.

Atfın gerekli olmadığı durumlar

Bir Vikipedi sayfasından diğerine kopyalanan her şey atıf vermeyi gerektirmez. Eğer malzemeyi tekrar kullanacak kişi, kaynak metne tek katkıda bulunmuş kişiyse, atıf gerekli değildir. Kişinin kendi kelimeleriyle yeniden yazdığı içerik atıf gerektirmez. Ancak, eğer başka yazarların yarattığı malzeme ABD kurallarına göre (Vikipedi ABD yasalarına bağlıdır) telifli sayılacak derecede bir yaratıcılık içeriyorsa, atıf yapmak gereklidir.

Aşağıdakilerden Vikipedi amaçları açısından "yaratıcı ifade" sayılmazlar:

• Sade kaynakçalar;
• Yaygın deyim veya deyişler;
• Basit, yaratıcı olmayan bilgi listeleri (örneğin bir televizyon programındaki aktörlerin alfabetik sıra veya sahneye çıkma sırasında göre listesi);
• Temel matematik veya bilimsel formüller;
• Tamamen geri alınan veya silinen, kamuya açık Vikipedi'de kopyası kalmayan malzemeler. (Burada özellikle vandalizm, mahrem bilgi, küfürlü veya topluluğu rahatsız edici yazılar, anlamsız yazılar, YİB ihlalleri ve iftiralar, vb. hizmetlilerce silinen veya değiştirilen içerik söz konusudur.)

Dış kaynaklardan alıntılar, bunu Vikipedi'ye aktaran Vikipedi yazarına atıf verilmesi gerekmez, ama alıntının etrafındaki metin kullanılmışsa hem bunun için atıf yapılmalıdır hem de alıntının özgün kaynağı belirtilmelidir. Atıf verilmesi gerekli olmadığı durumda dahi, bir bağlantı verilmesi genelde yararlıdır.

Uygun atıf

Yukarıda listelenen, Kullanım Şartları'nın belirtmiş olduğu yollardan herhangi biri ile atıf yapılabilir ama (a) ve (c) yöntemleri -- yani maddeye bir hiper bağ (mümkünse) veya URL adresi; veya bir yazarlar listesi -- bir Vikipedi sayfasında diğerine metin aktarmakta en kullanışlıdır. Her iki yöntemin de avantaj ve dezavantajları vardır ama her ikisi de doğru uygulandığı takdirde lisans şartlarını yerine getirir.

Hiper bağ

Eğer malzemeye birden çok yazar katkıda bulunmuşsa, değişiklik özetinde bir bağ vermek atıf yapmanın en kolay yöntemidir. Değişiklik özetinde [[madde adı]]'ndan içerik kopyalandı; atıflar için maddenin geçmişine bakın gibi bir not, ilgilenen kişileri kaynak sayfanın değişiklik geçmişine yöneltecektir, orada kimin ne zaman hangi içeriği eklediğini görebilirler. Bu yöntemin bir dezavantajı, özgün sayfa geçmişinin artık korunmasının zorunlu hale geldiğidir, atfın korunabilmesi için. Kaynak sayfanın kazara silinmesi veya taşınmasını engellemek için, kaynak maddenin tartışma sayfasında bu durum hakkında bir not düşülmesi yararlı olacaktır. Bu amaç için {{kopyalandı}} şablonu kullanılabilir. Aynı şablon hedef maddenin tartışma sayfasına da eklenebilir.

Yazarlar listesi

Pek çok yazar tarafından yazılmış bir sayfa olunca hiper bağ kullanmak en basit çözümdür ama eğer kopyalanan içeriğin tek bir yazarı varsa o kişiyi kendi başına listelemek tercih edilebilir. Bu yöntemde, kaynak maddenin değişiklik geçmiş sayfası gereksizdir ve o sayfa sonradan silinir veya taşınırsa bunun bir etkisi olmaz. Değişiklik özetinde örneğin [[Kullanıcı:Örnek]] tarafından 1 Ocak 2010'da yapılmış katkı yazmak, tam atıf yapma şartını karşılar. Eğer kopyalanan malzemenin birden çok yazarı varsa, tartışma sayfasında bulunan bir yazarlar listesinin varlığını bildiren bir notu değişiklik özetine yazmak, teknik olarak atif yapma gereğini sağlar, ama Kullanma Şartları'nın belirttiği gibi, bir hiper bağ mümkünse tercih edilmelidir.

Özel durumlar

Birleştirme ve ayırma

Bir sayfadaki metni kopyalamak için çeşitli nedenler olabilir ama Vikipedi içinde bazı kopyalama durumları için gerekli olan ek usuller ve şablonlar vardır. İki maddenin birleştirilmesi veya bir maddenin içeriğinin bir diğerine katılması durumunda Vikipedi:Birleştirme'ye bakınız. Bir maddeyi iki veya daha fazla maddeye ayırmak için Vikipedi:Bölme'ye bakınız.

Başka bir Wikimedia projesinden kopyalama yapmak

Eğer CC-BY-SA lisanslı başka bir Wikimedia projesinden (örneğin Vikisözlük, Vikitür, Commons gibi) kopyalama yapıyorsanız, atıf yapma gerekliliğini sağlamak için ya özgün içeriğin yazarlarının listesini temin etmelisiniz (kaynak sayfanın Geçmiş sayfasını kopyalayarak bunu yapabilirsiniz) ya da özgün içeriğe bir bağlantı vermelisiniz. Eğer yazarlar listesi kısaysa bu liste değişiklik özetinde belirtilebilir. Değişiklik özetinde bir doğrudan bağlantı verilmelidir; maddenin tartışma sayfasında {{Interwiki copy}} şablonu kullanılabilir. Eğer bir yazar listesi konacaksa, gelecekte o Geçmiş sayfasına ulaşma gereği çıkabileceği için özgün sayfanın URL adresini de lütfen belirtin. (Bakınız Vikipedi:InterWiki.) Çoğu Wikimedia projesi CC-BY-SA lisanslı olmasına rağmen ve Vakfın Kullanım Şartları ile tutarlı atıf vermeyi gerekli kılsa da, bazı projeler farklıdır. Örneğin Vikihaber'deki içerik farklı bir lisans olan CC-BY ile lisanslanmıştır ve ancak "Vikihaber"e atıf verilerek kullanılabilir. (Bakınız Vikihaber:Telif hakkı.) Hangi lisansın söz konusu olduğunu bilmek ve atıf kurallarının sağlandığından emin olmak, malzemeyi ithal eden yazarın sorumluluğudur.

Başka dillerdeki Wikimedia Projelerinden çeviri yapmak

Telif hakları korunmuş bir metnin çevirisi, başka bir Wikimedia projesinden olsa dahi, bir türetme üründür ve lisanslama şartlarını sağlamak için atıf verilmesi gerekmektedir. CC-BY-SA lisanslı bir Wikimedia projesinden metin çevirirken, değişiklik özetinde kaynak Wikimedia sayfası belirtilmeli ve maddenin tartışma sayfasında özgün maddeye bir bağlantı konmalıdır. {{Çevrilmiş sayfa}} bu amaç için kullanılabilir.

İçerik çatallanması

Bazı durumlarda Vikipedi içinde içerik kopyalaması uygun olmayabilir. Bir maddenin nasıl geliştirileceği konusunda anlaşmazlık olması nedeniyle aynı konu hakkında iki madde oluşturulması bunun bir örneğidir. Buna "içerik çatallanması" denir. Bir maddenin gelişmesi konusundaki anlaşmazlıkların çözümlenmesi için anlaşmazlık giderme yollarıyla fikir birliği aranmalıdır.

Silinmiş malzemenin tekrar kullanılması

Eğer bir madde silinmişse, onun tarihçesi silinir ve içeriği artık Vikipedi'de kullanılamaz. Tekrar kullanılabilmesi için Vikipedi harici bir kaynağa atıf verilmelidir, veya silinmiş sayfa geri getirilmelidir. Vikipedi kopyası diğer sitelerden, Google önbelleğinden veya hizmetlilerin silinmiş maddeleri görme olanağı kullanılarak silinmiş sayfalar kurtarılıp tekrar kullanılamaz.

Bazen bir maddenin geçmişinden sadece belli bölümlerin silinmesi gerekebilir. Örneğin, telif hakkı ihlalleri girilmiş ve sonra çıkarılmıştır; aşırı kişisel saldırılar, mahrem bilgiler çıkarılmış olabilir. Bu silme işlemi seçmeli silmeli, sürüm silmesi veya gizleme işlemiyle yapılabilir. Eğer maddenin silinmiş veya gizlenmiş sürümüne katkıda bulunmuş yazardan katkılar arta kalmışsa, bunlara atıf verilmelidir. Bu amaç için uyduruk bir değişiklik yapılıp değişiklik özeti kullanılabilir, pratik olduğu derecede; aksi hâlde tartışma sayfasında atıf verilmelidir. Örneğin şöyle bir değişiklik özeti yazılabilir: XYZ nedeniyle sürüm silinmiştir. Madde [[Kullanıcı:Örnek]] tarafından başlatılmış ve ondan katkılar arta kalmıştır, ayrıca [[Kullanıcı:Örnek2]] ve [[Kullanıcı:Örnek3]]'ün katkıları vardır

Kullanıcı altsayfasına aktarma

Eğer bir madde bir kullanıcı alt sayfasına kopyalanmış veya taşınmışsa, sayfa geçmişinde yer alan atıflarının korunması gerekir. Silinmekten korunmak için (veya silinme sonrası üzerinde çalışmak için) bir madde kullanıcı alanına taşınmışsa, tüm geçmişi görünür olmalıdır; bu amaç için gerekirse madde geri getirilmeli ve "Taşı" düğmesiyle taşınmalıdır. Bir kullanıcı bir maddenin tamamını veya bir kısmını kullanıcı alanına kopyalamak istiyorsa, değişiklik özetinde [[madde adı]]'nın 123456789 no'lu sürümünden kopyalanmış içerik ile sayfa yaratılıyor gibi bir açıklama yazmalıdır.

Yetersiz atıf tamiri

Lisans ihlalleri teknik anlamda telif hakkı ihlalli sayılsalar da atıf yapılmamış metin içeren sayfalar normalde silinmek zorunda değildir. Atıf, gecikmeli olarak yapılabilir, uyduruk bir değişiklik yapıp (bir paragraf sonuna boşluk eklemek gibi) onun değişiklik özetini kullanarak, veya tartışma sayfasına {{kopyalandı}} şablonunu koyarak. Bu gecikmeli atıflar, söz konusu metnin sayfaya ne zaman eklenmiş olduğunu belirtmelidir.

Mümkün olursa, sayfalar arasında metin kopyalama ile ilgili prosedürler malzemeyi kopyalamış olan kullanıcıya bildirilmelidir. Kesip yapıştırma işlemleri için {{uw-c&pmove}} şablonu mevcuttur. Başka kopyalama durumları için {{uw-copying}} şablonu kullanılabilir.

Kesip yapıştırma taşımalarının tamiri

Bir sayfanın içeriğinin tamamı kesip yapıştırma yoluyla başka bir başlık altına taşınıp öbür sayfada sadece bir yönlendirme bırakılmışsa, meydana gelen lisanslama ihlali {{Geçmiş birleştir}} şablonu ile tamir edilebilir. Eğer durum daha karmaşıksa, örneğin kaynak sayfada ilgili bir başlık altında yeni bir madde oluşmuşsa, bir hizmetliyi bilgilendirin.

Ayrıca bakınız

• Vikipedi:Birleştirme Testi