Sözde Dionisius

Sözde Dionisius ya da Areopagiteli Dionisius, İ.S 5. yüzyılın sonlarıyla 6. yüzyılın başlarında yazılar yazmış Yeni-Platoncu bir Hristiyan teologu ve düşünürr.

Sözde Dionisius
Feofan Kritsky tarafından ikona
Tam adı	Sözde Dionisius
Doğumu	MS 5. – 6. yüzyıl
Ölümü	MS 5. – 6. yüzyıl
Çağı	Antik Çağ felsefesi Ortaçağ felsefesi
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Yeni Platonculuk Hristiyan felsefesi
İlgi alanları	Apofatik teolojisi Melekler Hristiyan mistisizmi
Önemli fikirleri	Yedi melek Melekler hiyerarşisi
Etkilendikleri İskenderiyeli Klement Plotinus Iamblichus Proclus Origenes Nissalı Gregor Basileios
Etkiledikleri Bütün hristiyan filosofları

Orta Doğu'da, muhtemelen Suriye'de yaşamış ve eserlerinde, kendisini Aziz Pavlus'un izleyicisi olarak tanıtmış olan filozof, Tanrı'yı bilmenin üç ayrı yolundan söz etmiştir. Tanrı'nın var olan her şeyin aşkın ve fail nedeni olduğunu söyleyen Sözde Dionisius'a göre, Tanrı evreni, kendisinde bulunan örnek ya da arketip İdealar aracılığıyla hiçten ve özgürce yaratmıştır. Tanrı, buna ek olarak final ya da ereksel nedendir, çünkü İyi olan varlık, en yüksek İyilik olarak, iyiliği özleyen tüm varlıkları kendisine çekimler.

Sözde Dionisius, yaradılış konusunda, Patroloji felsefenin, Aziz Augustinus'ta doruk noktasına çıkan Platoncu ve Yeni-Platoncu geleneğine uygun olarak, türümden söz etmiş, Hristiyanlığın yaratılış öğretisini, Plotinos'un türüm öğretisiyle birleştirmiştir.

Teolojisi

Hristiyanlık inancını Platoncu ve Neo-Platoncu izleklerle yorumlama ve uzlaştırma cihetine girmiştir. Ama tüm bunlardan önce Plotinos'tan Proklos'a bütün bir Neo-Platonculuk felsefesini Hristiyanlık inancına aktarmasıyla bilinmektedir. Dionisius'un teolojisinin ilk konusu Tanrı'ya verilen sıfatlardır. O, bu konudaki incelemesinde Kutsal Kitap'ın Tanrı'ya sıfatlar yüklemesinden hareketle, kendi kendisine O'na bu isimleri vermenin hangi anlamda meşru olduğunu soruşturur. Dionisius'a göre Tanrı'yı bilmenin 3 yolu vardır: biri Hristiyan, diğeri Platoncu ve sonuncusunu da bu ikisinin sentezi oluşturur.

Dionisius insanların Tanrı'ya, insanın kendinde bulunduğu özelliklerin yüklemesinin doğal bir eğilim olduğunu söylemektedir. Ama doğal bir eğilim olması, bu eğilim doğru olduğu anlamına gelmemekle bilrikte Dionisius'a göre Tanrı'nın antropomorfik ögelerin Tanrı'ya ulaşılması için temizlenmesi gerekiyor (via negativa). Dionisius'un via negativada, yani negatif yolun faydası da işte burada başlamaktadır. Buradaki yoldaki amaç, Tanrı'yı antropomorfizmden arındırmaktır. Fakat Tanrı antropomorfik öğelerden arındığı zaman Tanrı hakkında konuşmak da mümkün olmayacaktır. İşte burada Dionisius, insanın anlama yetisinin bütün kavrayışlarından vazgeçmesi sonucunda, hiçbir şekilde elle tutulamaz ve gözle görülemez olan tarafından sarmalandığını ve bütünüyle bilinemez olanla birleştiğini söyler.

Mistik öğretisi

Dionisius'ta başlayan mistisizm geneleğinde, İnsanın Tanrı ile doğrudan teması ile belirlenen mistik deneyim, karanlık ve irade yoluyla tanımlanır. Bu da Tanrı'nın insan tarafından anlaşılamadığı ve bilinemediği zaman bile sevildiği anlamına teşkil etmektedir. Tabii Dionisius belirlediği pozitif yol ve negatif yoldaki ortaya çıkacak olan ateizm problemini fark etmiştir ve buna ek olarak üçüncü bir sentez yolunu icat etmiştir, bu yola da via emientiae demiştir. Bu yolda Tanrı'yı tamamen antropomorfik sıfatlardan ayırmaz. Fakat şöyle bir durum söz konusudur ki, burada atfedilen sıfatlar insanın kendisinde bulunduğu sıfatlardan farklıdır. Mesela ''Tanrı merhametlidir'' diyelim, buradaki bahsedilen merhamet sıfatı, insanda bulunduğu şekilde bir merhamet olmamakla beraber, mutlak olarak en yüce ölçüde merhamettir. Bu diğer sıfatlar içinde geçerlidir (iyi, bilge, kudret...).

Felsefesi

Dionisius'a göre Tanrı evreni kendisinde bulunan idealar aracılığıyla yaratmıştır.

Dionisius kötülük problemini diğer patristik filozoflar gibi ''iyiliğin yokluğu'' olarak açıklama cihetine girmiştir: ''Kötülük, şu halde, bir yoksunluk, bir kusur, zayıflık, hata; amacın, güzelliğin, anlama yetisinin, aklın ve mükemmelliğin yokluğudur.'' Yani kötülüğün pozitif bir varlığı yoktur. Çünkü Dionisius'a göre var olan her şey, kendisinde kusur bulunmayan, yüceler yücesi olan, sonsuz iyi olan Tanrı tarafından yaratılmıştır. Yani bu sebeple var olan şeyler iyidir, iyi olmayan şeyler zaten var değildir, kusurdur, eksikliktir. Ki ne kadar Platoncu olsa dahi onun için madde kötü değildir çünkü madde de Tanrı tarafından yaratılmıştır. Bir eksiklik ise genel olarak Tanrı'nın sorumluluğu değildir.

Eserleri

• Tanrı'nın isimleri
• Melekler hiyerarşisi
• Mistik Teolojisi
• Kilisedeki Hiyerarşi

Konuyla ilgili yayınlar

• Pseudo Dionysius: The Complete Works, 1987, Paulist Press, ISBN 0-8091-2838-1
• Vladimir Lossky, The Mystical Theology of the Eastern Church, SVS Press, 1997. (ISBN 0-913836-31-1) James Clarke & Co Ltd, 1991. (ISBN 0-227-67919-9)

Dış bağlantılar

• Stanford Encyclopedia of Philosophy: Pseudo-Dionysius the Areopagite27 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (2004)
• Commentary by Clarence Rolt5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1920) on pseudo-Dionysius's works (available in pdf, html, and plain text formats)
• Celestial Hierarchy15 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Mystical Theology27 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Theologica Mystica)
• Works16 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Corpus Areopagiticum) of pseudo-Dionysius including The Divine Names, Mystical Theology, Celestial Hierarchy, Ecclesiatial Hierarchy, and Letters (available in pdf, HTML, and text formats)
• Oxford Üniversitesi'nin Magdalen College'indeki Oxford Digital Library'de yer alan ve Konstantinopolis'te bulunmuş 14. yüzyıla ait Yunan elyazması De caelesti hierarchia25 Nisan 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'nın görselleri