Kara Gemiler

Kara gemi ifadesiyle (Japonca: 黒船, kurofune); büyük boyutlardaki, Batı tarzı yelkenli gemiler kastedilmektedir. Kelime olarak da Edo Dönemi öncesinden başlayıp modern dönem Japonya’sında da kullanılmıştır. Fakat günümüzde oldukça dar bir anlamda kullanılmaktadır. Edo Dönemi’nin sonunda (Tokugawa mutlak idaresinin son günleri) gelen gemileri; özellikle 8 Temmuz 1853’te Uraga Körfezi’ne ulaşan Amerika Birleşik Devletleri’nin Matthew Calbraith Perry öncülüğündeki birliklerin Amerikan Donanması Doğu Hindistan filosunu belirtmektedir. Günümüzde, dış güçlerin Japonya’ya yönelik baskılarının artması ve yabancı yatırımların yoğunluk kazanması gibi durumlar “modern zamanın kara gemileri” olarak adlandırılmaktadır.

17. yüzyılın ilk yarısında Nagasaki'ye gelen Portekiz karak türü gemi (nam-ı diğer; "Kara Gemi")

Başlangıçtaki Kara Gemiler

Japonya ve Portekiz arasındaki ilk temasların 1543 yılına dayandığı belirtiliyor olsa da; 1557 yılında Portekizliler Makao'nun kullanım hakkını elde etmiştir. Makao; Japonya, Çin ve Portekiz'in ticari mallarının alım satım işlemlerinin yapıldığı bir güzergâh haline gelmiştir. O dönemde kullanılan ve karak olarak adlandırılan gemiler, okyanus donanmasını geliştirmiş büyük boyutlardaki yelkenli gemilerdir. Uzunluğu 30 metreden 60 metreye kadar ve uzunluğuyla genişliğinin oranı 3:1 olan kısa ve geniş gemilerdir. Deplasmanı 200 tondan başlayıp, büyükler içinse 1200- 1600 ton arasındadır ve boyutlarında çeşitli farklılıklar bulunmaktadır.^[1] Bu karak gemilerin su geçirmesini önlemek için,bütün gövdesi ziftle siyaha boyandığından kara gemi olarak adlandırılmıştır.1603 yılında derlenen Nippo Jisho (Japonca- Portekizce Sözlük)'da "curofune" Hindistan'dan gelen Nau (karakların Portekizce adı) benzeri, ziftle boyanmış gemiler olarak tanımlanmaktadır. Karakların gelişmiş şekli olan kalyonlar ve Sakoku(Zincirli ülke) döneminde Nagasaki'ye gelen Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'ne ait tam armalı yelkenliler, yatlar ve filintaların hepsi kara gemi olarak adlandırılmaktadır.

Perry'nin Kara Gemisi

Edo Dönemi'nin sonunda Uraga'ya gelen, Perry'nin filosundaki savaş gemisi de kara gemi olarak adlandırılmıştır. Japonya'ya ilk buharlı geminin gelişi de o zamandadır ve sıklıkla "kara gemi= buharlı gemi" yönünde bir anlayış hakim olmasına rağmen; yukarıda da bahsedildiği gibi önceki dönemlerden itibaren gelen Batı tarzı yelkenli gemilerin hepsi kara gemi olarak adlandırılmıştır. Ayrıca, Perry'nin kara gemilerinin sadece yarısı buharlı gemilerden oluşmaktaydı ve diğer yarısı da hakiki yelkenli gemilerdi. Ayrıca, o zamanların buharlı gemileri, buhar makinesini kullanarak liman içerisinde dolaşmanın yanı sıra, okyanusa açılmak için de kullanılmıştır. Savaş gemilerinin demirden yapıldığı yönünde bir anlayış olmasına karşın, gerçekte tamamıyla ahşaptır (Sonrasında ahşap savaş gemilerine demirden zırhlar eklenmiştir. Ayrıca_; tamamıyla demirden olan savaş gemilerine geçiş de hızlı bir şekilde gelişme göstermiştir.Bakufu Askerî Hükümeti de bu tip savaş gemileri satın almıştır; fakat bunda da bir karışıklık olduğu düşünülmektedir.).

1853'te Uraga Körfezi'ne gelen filo (4 gemi)^[2]

Buharlı çarkı olan fırkateyn: Susquehanna (1850) ve Mississippi (1841)
Yelkenli Şalupa: Saratoga (1842)ve Plymouth (1844)

1854'te Yokohama'ya yeniden gelen filo (5 gemi)^[3]

Buharlı çarkı olan fırkateyn: Susquehanna, Powhatan (1850) ve Mississippi
Yelkenli Şalupa: Saratoga ve Macedonian (1836)^[4]
Yelkenli nakliye gemileri: Southampton (1841), Lexington (1825), Vandalia (1828) ve Supply (1846)

Susquehanna, Geliş: 1853/ 1854
Saratoga, Geliş: 1853/ 1854
Powhatan, Geliş: 1854

Günümüzde Kara Gemi Kavramı

Ünlü sumo güreşçisi Konishiki, profesyonel beyzbol oyuncusu James Robert Bob Horner, fotomodel Leah Dizon, Enka şarkıcısı Jerome Charles White, Jr. gibi yurtdışından gelip Japonya'da yıldızı parlayan kişiler; Japonya marketine giren yabancı şirketler ve Coca Cola, İphone gibi yurt dışı kökenli yeni ticari ürünleri ifade etmede kullanılmaktadır. Ayrıca, dengede olan iş dünyasını altüst eden; iş düzenine geri döndürülemeyecek bir değişiklik getiren ve özellikle Japonya tarafının güçlü bir muhalefetine sebep olacak durumların da iş dünyasının kara gemisi diye adlandırıldığı olmuştur.

Kara Gemi'yi Konu Alan Film

Kurofune [Orijinal Adı: The Barbarian and the Geisha (Barbar ve Geyşa)], 1958 yılında çekilen ve yönetmenliğini John Huston'un yaptığı filmin Japonca adıdır. Edo Dönemi'nin son günlerinde, Japonya ve Amerika arasında olan müzakereleri konu edinmektedir. Başrol oyuncusu John Wayne' dir. Film, Japonya'nın Kyoto ve Nara şehirlerinde çekilmiştir.

Kara Gemiyle İlgili Ticari Ürünler

Kanagawa Vilayeti'nde, "Kara Gemilerin Gelişi"yle alakalı çeşitli ticari mallar üretilmiş ve satışa sunulmuştur.

Kaynakça

^ Subrahmanyam, Sanjay (1993). The Portuguese empire in Asia, 1500-1700: a political and economic history. University of Michigan: Longman. pp. 138. ISBN 0582050693
^ "Hashimoto, Shin: Resimlerle Perry Donanması, 2004" (PDF). 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2015.
^ "Hashimoto, Shin: Resimlerle Perry Donanması, 2004" (PDF). 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2015.
^ Yelkenli Fırkateynin de dâhil olduğu durumlar vardır.Bakınız. en:USS Macedonian (1836)

[1] Subrahmanyam, Sanjay (1993). The Portuguese empire in Asia, 1500-1700: a political and economic history. University of Michigan: Longman. pp. 138. ISBN 0582050693

[2] "Hashimoto, Shin: Resimlerle Perry Donanması, 2004" (PDF). 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2015.

[3] "Hashimoto, Shin: Resimlerle Perry Donanması, 2004" (PDF). 1 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2015.

[4] Yelkenli Fırkateynin de dâhil olduğu durumlar vardır.Bakınız. en:USS Macedonian (1836)

[1]

[2]

[3]

[4]