Euclides: Pagkakaiba sa mga binago
m robot dinagdag: ilo:Euklides |
No edit summary |
||
| (hindi ipinakita ang isang agarang pagbabago ng 14 (na) tagagamit) | |||
| Linya 1: | Linya 1: | ||
{{Infobox scientist |
|||
[[Talaksan:Euklid.jpg|thumb|right|Si Euclides.]] |
|||
| name = Euclides |
|||
| image = Scuola di atene 07.jpg |
|||
| caption = Si Euclid na nasa ''[[Paaralan ng Atenas]]'' ni [[Raphael Sanzio|Raphael]]. |
|||
| birth_date = Hindi alam |
|||
| death_date = Hindi alam |
|||
| field = [[Matematika]] |
|||
| known_for = [[Heometriyang Euclidiano]] <br />''[[Mga Elemento ni Euclides]]'' |
|||
}} |
|||
Si '''Euclides''', '''Euclid''', o '''Eukleides''' {{ndash}} mula sa Griyegong ''Ευκλείδης'' o "Eukleides" {{ndash}} (ipinanganak noong mga 330 BK) ang Griyegong pilosopong Ama ng [[Heometriya]]. Siya ay aktibo sa [[Alexandria]], Ehipto sa paghahari ni [[Ptolemy I]]. Ang kanyang aklat ng [[heometriya]] na pinamagatang ''[[Mga Elemento ni Euclides|Mga Elemento]]'' ay naglalaman ng maraming mga aksiyoma, proposiyon at pagpapatunay ng mga proposiyon sa heometriya. Kanyang ihinuha ang mga prinsipyo ng tinatawag ngayong [[heometriyang Euclidean]] mula sa isang hanay ng mga aksiyoma. Ang aklat na ito ang isa sa pinakamaimpluwensiya ''(most influential)'' na akda sa kasaysayan ng matematika na nagsisilbi bilang aklat pampaaraalan para sa pagtuturo ng matematika lalo na sa heometriya mula sa paglilimbag nito hanggang sa huling ika-19 at simulang ika-20 siglo.<ref>Ball, pp. 50–62.</ref><ref>Boyer, pp. 100–19.</ref><ref>Macardle, et al. (2008). ''Scientists: Extraordinary People Who Altered the Course of History.'' New York: Metro Books. g. 12.</ref> Kaunti ang nalalaman hinggil sa buhay ni Euclid. Ang ilang mga historikal na reperensiya kay Euclides ay isinulat nina Proclus at Pappus of Alexandria mga siglo pagkatapos niyang mabuhay. Ipinakilala ni Proclus si Euclides bilang ang may akda ng ''Mga Elemento'' sa kanyang ika-5 siglong komentaryo nito. Binanggit naman ni Pappus noong ika-4 siglo na si Apollonius ay "gumugol ng isang napakahabang panahong kasama ng mga estudyante ni Euclides sa Alexandria at kaya ay nagkamit ito ng isang gayong siyentipikong kasanayan ng pag-iisip. Karagdagan ring pininiwalaan na si Euclides ay maaaring nag-aral sa Akademya ni [[Plato]] sa [[Athens]]. |
|||
[[Talaksan:P. Oxy. I 29.jpg|thumb|right|Isa sa pinakamatandang manuskrito ng [[Mga Elemento ni Euclides]].]] |
|||
Si '''Euclid''', '''Euclides''', o '''Eukleides''' {{ndash}} mula sa Griyegong ''Ευκλείδης'' o "Eukleides" {{ndash}} (ipinanganak noong mga 330 BK) ay ang Griyegong pilosopong Ama ng [[Heometriya]]. Siya ang unang sumulat ng unang aklat hinggil sa larangan ng [[heometriya]] na pinamagatang ''Elements'' o "Mga Elemento" at naglalaman ng maraming mga teorya o panukalang nasa loob ng heometriya, na kinabibilangan ng teorya ni [[Pitagoras]]. Bagaman kaunti ang nalalaman hinggil sa buhay ni Euclid, siya ang nagtatag ng isang unang paaralan ng matematika sa Alexandria ayon sa isang pilosopong Griyego. Siya ang nagturo ng heometriya kay Haring [[Ptolemy]] ng [[Ehipto]].<ref name=WWT>{{cite-WWT|''Who Was the Father of Geometry?''}}, pahina 43.</ref> |
|||
[[Image:Woman teaching geometry.jpg|thumb|230px|Ang harapan ng saling [[Latin]] ng Mga Elemento ni Euclides ni [[Adelard of Bath]] c. 1309–1316; ang pinakamatandang umiiral na saling Latin ng Mga Elemento ay isang ika-12 siglong salin ni Adelard na nagsalin sa Latin mula sa Arabiko.]] |
|||
== |
== Mga sanggunian == |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
{{Stub|Matematiko|Gresya}} |
|||
[[Kaurian:Mga sinaunang Griyego]] |
|||
[[Kaurian:Heometriya]] |
|||
[[Kategorya:Mga matematiko]] |
|||
[[Kategorya:Mga sinaunang Griyego]] |
|||
[[af:Euklides]] |
|||
[[Kategorya:Mga matematikong Griyego]] |
|||
[[als:Euklid]] |
|||
[[Kategorya:Heometriyang Euclidean| ]] |
|||
[[am:ዩክሊድ]] |
|||
[[an:Euclides]] |
|||
[[ar:أقليدس]] |
|||
[[arz:ايكليديس]] |
|||
[[as:ইউক্লিড]] |
|||
[[ast:Euclides]] |
|||
[[az:Evklid]] |
|||
[[ba:Евклид]] |
|||
[[bat-smg:Euklėds]] |
|||
[[be:Эўклід]] |
|||
[[be-x-old:Эўклід]] |
|||
[[bg:Евклид]] |
|||
[[bn:ইউক্লিড]] |
|||
[[bo:ཡོའུ་ཁེ་ལེ་ཏེ།]] |
|||
[[br:Euklides]] |
|||
[[bs:Euklid]] |
|||
[[ca:Euclides]] |
|||
[[ckb:ئیقلیدس]] |
|||
[[cs:Eukleidés]] |
|||
[[cv:Евклид]] |
|||
[[cy:Euclid]] |
|||
[[da:Euklid]] |
|||
[[de:Euklid]] |
|||
[[el:Ευκλείδης]] |
|||
[[en:Euclid]] |
|||
[[eo:Eŭklido]] |
|||
[[es:Euclides]] |
|||
[[et:Eukleides]] |
|||
[[eu:Euklides]] |
|||
[[ext:Uclidi]] |
|||
[[fa:اقلیدس]] |
|||
[[fi:Eukleides]] |
|||
[[fiu-vro:Eukleides]] |
|||
[[fr:Euclide]] |
|||
[[fy:Euklides]] |
|||
[[gan:歐几里得]] |
|||
[[gl:Euclides]] |
|||
[[he:אוקלידס]] |
|||
[[hi:यूक्लिड]] |
|||
[[hif:Euclid]] |
|||
[[hr:Euklid]] |
|||
[[hu:Eukleidész (matematikus)]] |
|||
[[hy:Էվկլիդես]] |
|||
[[ia:Euclide]] |
|||
[[id:Euklides]] |
|||
[[ilo:Euklides]] |
|||
[[io:Euklid]] |
|||
[[is:Evklíð]] |
|||
[[it:Euclide]] |
|||
[[ja:エウクレイデス]] |
|||
[[jbo:euklides]] |
|||
[[jv:Euklides]] |
|||
[[ka:ევკლიდე]] |
|||
[[kaa:Evklid]] |
|||
[[kk:Евклид]] |
|||
[[ko:에우클레이데스]] |
|||
[[ksh:Euklid va Alexandria]] |
|||
[[ky:Евклид]] |
|||
[[la:Euclides]] |
|||
[[lij:Euclide]] |
|||
[[lmo:Euclide]] |
|||
[[lt:Euklidas]] |
|||
[[lv:Eiklīds]] |
|||
[[mk:Евклид]] |
|||
[[ml:യൂക്ലിഡ്]] |
|||
[[mn:Евклид]] |
|||
[[mr:युक्लीड]] |
|||
[[ms:Euclid]] |
|||
[[mt:Ewklide]] |
|||
[[mwl:Ouclides]] |
|||
[[nl:Euclides van Alexandrië]] |
|||
[[nn:Eukleides]] |
|||
[[no:Euklid]] |
|||
[[oc:Euclides]] |
|||
[[or:ୟୁକ୍ଲିଡ୍]] |
|||
[[pl:Euklides]] |
|||
[[pms:Euclid]] |
|||
[[pnb:اقلیدس]] |
|||
[[ps:اقليدس]] |
|||
[[pt:Euclides]] |
|||
[[ro:Euclid]] |
|||
[[ru:Евклид]] |
|||
[[rue:Евклід]] |
|||
[[sah:Эклид]] |
|||
[[scn:Euclidi]] |
|||
[[sh:Euklid]] |
|||
[[simple:Euclid]] |
|||
[[sk:Eukleides z Alexandrie]] |
|||
[[sl:Evklid]] |
|||
[[sq:Euklidi]] |
|||
[[sr:Еуклид]] |
|||
[[sv:Euklides]] |
|||
[[sw:Euklides]] |
|||
[[ta:யூக்ளிடு]] |
|||
[[te:యూక్లిడ్]] |
|||
[[tg:Эвклид]] |
|||
[[th:ยุคลิด]] |
|||
[[tr:Öklid]] |
|||
[[tt:Евклид]] |
|||
[[uk:Евклід]] |
|||
[[ur:اقلیدس]] |
|||
[[vep:Evklid]] |
|||
[[vi:Euclid]] |
|||
[[vo:Eukleides]] |
|||
[[war:Eukleides]] |
|||
[[xal:Эвклид]] |
|||
[[yi:אוקלידוס]] |
|||
[[yo:Euclid]] |
|||
[[za:Euclid]] |
|||
[[zh:欧几里得]] |
|||
[[zh-classical:歐几里得]] |
|||
[[zh-yue:歐幾里得]] |
|||
Kasalukuyang pagbabago noong 20:41, 24 Mayo 2023
Euclides | |
|---|---|
 Si Euclid na nasa Paaralan ng Atenas ni Raphael. | |
| Kapanganakan | Hindi alam |
| Kamatayan | Hindi alam |
| Kilala sa | Heometriyang Euclidiano Mga Elemento ni Euclides |
| Karera sa agham | |
| Larangan | Matematika |
Si Euclides, Euclid, o Eukleides – mula sa Griyegong Ευκλείδης o "Eukleides" – (ipinanganak noong mga 330 BK) ang Griyegong pilosopong Ama ng Heometriya. Siya ay aktibo sa Alexandria, Ehipto sa paghahari ni Ptolemy I. Ang kanyang aklat ng heometriya na pinamagatang Mga Elemento ay naglalaman ng maraming mga aksiyoma, proposiyon at pagpapatunay ng mga proposiyon sa heometriya. Kanyang ihinuha ang mga prinsipyo ng tinatawag ngayong heometriyang Euclidean mula sa isang hanay ng mga aksiyoma. Ang aklat na ito ang isa sa pinakamaimpluwensiya (most influential) na akda sa kasaysayan ng matematika na nagsisilbi bilang aklat pampaaraalan para sa pagtuturo ng matematika lalo na sa heometriya mula sa paglilimbag nito hanggang sa huling ika-19 at simulang ika-20 siglo.[1][2][3] Kaunti ang nalalaman hinggil sa buhay ni Euclid. Ang ilang mga historikal na reperensiya kay Euclides ay isinulat nina Proclus at Pappus of Alexandria mga siglo pagkatapos niyang mabuhay. Ipinakilala ni Proclus si Euclides bilang ang may akda ng Mga Elemento sa kanyang ika-5 siglong komentaryo nito. Binanggit naman ni Pappus noong ika-4 siglo na si Apollonius ay "gumugol ng isang napakahabang panahong kasama ng mga estudyante ni Euclides sa Alexandria at kaya ay nagkamit ito ng isang gayong siyentipikong kasanayan ng pag-iisip. Karagdagan ring pininiwalaan na si Euclides ay maaaring nag-aral sa Akademya ni Plato sa Athens.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang lathalaing ito na tungkol sa Matematiko at Gresya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.