ภาษาอัสตูเรียส-เลออน

ภาษาอัสตูเรียส-เลออน
asturlleonés
ภูมิภาค:	สเปน  • แคว้นอัสตูเรียส  • ภาคตะวันตกเฉียงเหนือ ของแคว้นกัสติยาและเลออน  • นักวิชาการบางคนรวมแคว้นกันตาเบรีย และบางส่วนของแคว้นเอซเตรมาดูรา โปรตุเกส  • พื้นที่ชายแดนบางแห่ง ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
การจําแนก ทางภาษาศาสตร์:	อินโด-ยูโรเปียน อิตาลิก โรมานซ์ โรมานซ์ตะวันตก โรมานซ์ไอบีเรีย ไอบีเรียตะวันตก ภาษาอัสตูเรียส-เลออน
กลุ่มย่อย:	อัสตูเรียส เลออน มีรังดา เอซเตรมาดูรา กันตาเบรีย
กลอตโตลอก:	astu1244  (อัสตูเรียส-เลออน) extr1243  (เอซเตรมาดูรา)
พื้นที่ที่มีการพูดภาษาอัสตูเรียส-เลออน

ภาษาอัสตูเรียส-เลออน (สเปน: asturleonés; อัสตูเรียส: asturlleonés) เป็นภาษาโรมานซ์ที่พูดกันเป็นหลักในภาคตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศสเปน กล่าวคือ แคว้นอัสตูเรียส แคว้นกัสติยาและเลออนทางตะวันตกเฉียงเหนือ และแคว้นกันตาเบรีย ชื่อภาษา อัสตูเรียส-เลออน ไม่เป็นที่นิยมเรียกในหมู่เจ้าของภาษาเนื่องจากภาษานี้ประกอบขึ้นจากแนวต่อเนื่องของภาษาถิ่นหรือวิธภาษาต่าง ๆ ที่เข้าใจซึ่งกันและกันได้ ดังนั้นจึงมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามภูมิภาคต่าง ๆ เช่น กันตาเบรีย, เลออน, อัสตูเรียส หรือ มีรังดา (ในประเทศโปรตุเกส) บางครั้งก็มีผู้นับว่าภาษาเอซเตรมาดูราอยู่ในแนวต่อเนื่องนี้ด้วยเช่นกัน

ภาษาอัสตูเรียส-เลออนเป็นภาษาหนึ่งในสาขาไอบีเรียตะวันตกที่ค่อย ๆ พัฒนามาจากภาษาละตินสามัญที่ใช้กันในราชอาณาจักรเลออน กลุ่มภาษาอัสตูเรียส-เลออนแบ่งออกเป็นวิธภาษาหลักสามวิธภาษา (ตะวันตก กลาง และตะวันออก) ซึ่งรวมกันเป็นภูมิภาคทางภาษาอัสตูเรียส-เลออนในแนวตั้งจากแคว้นอัสตูเรียส ผ่านภูมิภาคเลออน ไปจนถึงภาคเหนือของประเทศโปรตุเกสและแคว้นเอซเตรมาดูรา ภาษาถิ่นกันตาเบรียทางทิศตะวันออกและภาษาเอซเตรมาดูราทางทิศใต้เป็นรูปแปรของภาษาอัสตูเรียส-เลออนที่มีร่องรอยการเปลี่ยนผ่านทางภาษาไปสู่แวดวงภาษากัสติยา

ภาษาเลออน (มักใช้ชื่อนี้ปนกันกับชื่อ อัสตูเรียส-เลออน) เคยถูกมองว่าเป็นภาษาถิ่นไม่ทางการ (มูลภาษณ์) ที่มีวิวัฒนาการมาจากภาษากัสติยา แต่ใน ค.ศ. 1906 รามอน เมเนนเดซ ปิดัล นักนิรุกติศาสตร์สเปน ได้แสดงให้เห็นว่าภาษานี้มีวิวัฒนาการมาจากภาษาละตินอย่างเป็นเอกเทศโดยมีรูปแบบเด่นจำแนกแรกเริ่มสุดในสมัยราชอาณาจักรเลออน อิเนส เฟร์นันเดซ-ออร์ดอญเญซ นักวิชาการชาวสเปนให้ข้อสังเกตว่า เมเนนเดซ ปิดัล ยืนหยัดอยู่เสมอว่าภาษาสเปน (หรือ ภาษาสเปนร่วม ตามที่เขาเรียกในบางครั้ง) มีวิวัฒนาการมาจากฐานภาษากัสติยาซึ่งต่อมาจะซึมซับหรือผสานเข้ากับภาษาเลออนและภาษาอารากอน ในผลงาน อิสโตเรียเดลาเลงกัวเอสปัญโญลา ("ประวัติศาสตร์ภาษาสเปน") และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง เอลเอสปัญโญลเอนซุสปริเมโรสติเอมโปส ("ภาษาสเปนในยุคแรก") เมเนนเดซ ปิดัล อธิบายขั้นตอนต่าง ๆ ของกระบวนการนี้โดยคำนึงถึงอิทธิพลที่ภาษาเลออนและภาษาอารากอนมีต่อการเริ่มต้นของภาษาสเปนถิ่นกัสติยาสมัยใหม่

ภาษาอัสตูเรียส-เลออนได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการจากแคว้นกัสติยาและเลออนใน พ.ศ. 2549 ส่วนในแคว้นอัสตูเรียส ภาษานี้ได้รับการคุ้มครองภายใต้ธรรมนูญการปกครองตนเองของแคว้น ภาษานี้ยังเป็นวิชาเลือกวิชาหนึ่งในโรงเรียนที่ซึ่งมีการเรียนการสอนกันอย่างแพร่หลาย

ในโปรตุเกส ภาษามีรังดาซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับภาษาอัสตูเรียส-เลออนได้รับการรับรองจากรัฐสภาโปรตุเกสให้เป็นภาษาทางการร่วมกับภาษาโปรตุเกสสำหรับกิจการท้องถิ่น และมีการเรียนการสอนในโรงเรียนรัฐบาลในพื้นที่ที่ใช้ภาษามีรังดาเป็นภาษาแม่ แต่เดิมเชื่อกันว่าภาษามีรังดาเป็นภาษาถิ่นไม่ทางการภาษาหนึ่งของภาษาโปรตุเกส แต่ฌูแซ ไลตึ ดึ วัชกงแซลุช นักชาติพันธุ์วรรณนาชาวโปรตุเกส ได้ศึกษาภาษานี้และสรุปว่าเป็นคนละภาษากัน