ข้ามไปเนื้อหา

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
Xqbot (คุย | ส่วนร่วม)
โรบอต เพิ่ม: mg:Hefaka; ปรับแต่งให้อ่านง่าย
JasperBot (คุย | ส่วนร่วม)
แทนที่ {lang-??} ด้วย {langx|??}
 
(ไม่แสดง 43 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้ 32 คน)
บรรทัด 1: บรรทัด 1:
{{ต้องการอ้างอิง}}
{{รอการตรวจสอบ}}
[[ไฟล์:Nile River and delta from orbit.jpg|ภาพถ่ายจากดาวเทียมปาก[[แม่น้ำไนล์]]|thumb|250px|right]]
[[ไฟล์:Nile River and delta from orbit.jpg|ภาพถ่ายจากดาวเทียมปาก[[แม่น้ำไนล์]]|thumb|250px|right]]
[[ไฟล์:Ganges River Delta, Bangladesh, India.jpg|ภาพถ่ายจากดาวเทียมปาก[[แม่น้ำคงคา]]|thumb|250px|right]]
[[ไฟล์:Ganges River Delta, Bangladesh, India.jpg|ภาพถ่ายจากดาวเทียมปาก[[แม่น้ำคงคา]]|thumb|250px|right]]
[[ไฟล์:Salween delta.jpg|ภาพถ่ายจากดาวเทียมปาก[[แม่น้ำสาละวิน]]|thumb|250px|right]]
[[ไฟล์:Salween delta.jpg|ภาพถ่ายจากดาวเทียมปาก[[แม่น้ำสาละวิน]]|thumb|250px|right]]
'''ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ''' (River Delta) ดินดอนปากแม่น้ำจะเกิดเฉพาะกับแม่น้ำที่พัดพาเอาตะกอนขนาดเล็กๆ จำพวกทรายละเอียด และ โคลนมากับลำน้ำเป็นปริมาณมาก แล้วมาตกตะกอนทับถมกันบริเวณปากแม่น้ำเท่านั้นเมื่อแม่น้ำไหลลงสู่ทะเลหรือ[[ทะเลสาบ]] ความเร็วของน้ำในแม่น้ำจะลดลงและตะกอนที่แม่น้ำพัดมาจะค่อยๆสะสมตัวบริเวณตังกล่าว ในบางแห่งขณะ[[น้ำขึ้นน้ำลง]] กระแสน้ำจะพัดพาเอาทรายและโคลนออกไปสู่ทะเลไกลออกไปจึงไม่มีดินดอนปากแม่น้ำเกิดขึ้น ถ้าในกรณีที่กระแสน้ำขึ้นลง ไม่อิทธิพลรุนแรง แม่น้ำก็จะพัดพาเอาตะกอนมาสะสมอยู่เรื่อยๆ โดยทรายหยาบจะตกตะกอนลงเป็นพวกแรก และนานๆ เข้าก็จะปรากฏเป็นสันทรายบริเวณปากแม่น้ำและในที่สุดแม่น้ำก็จะแตกแขนงออกเป็นสองสาขาในเวลาต่อมาและในเวลาต่อมาแม่น้ำทั้งสองสาขาก็จะถูกปิกกันด้วยสันทรายทำให้สาขาแม่น้ำแตกออกเป็นสาขาลำน้ำย่อยลงไปอีก ดินดอนโดยทั่วไปมักมีสาขาของลำน้ำที่แตกแขนงจากแม่น้ำใหญ่ โคลนเนื้อละเอียดจะถูกพัดพาไปไกลจากสันทราย และตกตะกอนสะสมตัวกันแผ่คลุมท้องทะเลหรือทะเลสาบในบริเวณที่กว้างขวางเป็นรูปคล้ายพัด หรือ งอกตัวลงทะเลตลอดเวลา โดยธรรมดาแล้วแม่น้ำทุกสายที่ไหลลงทะเลหรือทะเลสาบจะมีดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำเกิดขึ้นเสมอ ที่เราเรียกกันว่า"เดลต้า"(Delta) เพราะว่าบริเวณดังกล่าวมีรูปร่างคล้าย[[สามเหลี่ยม]] ซึ่งถึงแม้ว่าดินดอนจะไม่เป็นรูปสามเหลี่ยมนักภูมิศาสตร์โดยทั่วไปก็เรียกว่า"เดลต้า" แม่น้ำสายใหญ่ๆเช่นในเอเชียเช่น [[แม่น้ำไทกรีส]]และ[[ยูเฟรตีส]]ใน[[อิรัก]]ซึ่งเดิมเมืองโบราณชื่ออัวร์ถูกสร้างขึ้นเมื่อประมาณ 6,000 ปีที่แล้วอยู่ติดทะเลแต่ปัจจุบันเมืองดังกล่าวอยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดิน 240 กิโลเมตร แม่น้ำพรมบุตรใน[[อินเดีย]]และ[[บังคลาเทศ]] ดินดอนบริเวณปาก[[แม่น้ำคงคา]]และ[[แม่น้ำพรหมบุตร]] แผ่ลงไปใน[[ทะเล]]มีระยะทางยาวกว่า 320 กิโลเมตร ส่วน[[แม่น้ำอิระวดี]]ใน[[พม่า]]ตะกอนพัดมาสะสมโดยบริเวณดังกล่าวทำให้แผ่นดินงอกออกไปในทะเลปีละประมาณ 55 เมตรเป็นต้น


'''ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ''' ({{langx|en|river delta}}) จะเกิดเฉพาะกับแม่น้ำที่พัดพาเอาตะกอนขนาดเล็ก ๆ จำพวกทรายละเอียดและโคลนมากับลำน้ำเป็นปริมาณมาก แล้วมาตกตะกอนทับถมกันบริเวณปากแม่น้ำ เมื่อแม่น้ำไหลลงสู่ทะเลหรือ[[ทะเลสาบ]] ความเร็วของน้ำในแม่น้ำจะลดลงและตะกอนที่แม่น้ำพัดมาจะค่อย ๆ สะสมตัวบริเวณดังกล่าว ในบางแห่งขณะ[[น้ำขึ้นน้ำลง]] กระแสน้ำจะพัดพาเอาทรายและโคลนออกไปสู่ทะเลไกลออกไปจึงไม่มีดินดอนปากแม่น้ำเกิดขึ้น ถ้าในกรณีที่กระแสน้ำขึ้นลงไม่ส่งอิทธิพลรุนแรง แม่น้ำก็จะพัดพาเอาตะกอนมาสะสมอยู่เรื่อย ๆ โดยทรายหยาบจะตกตะกอนลงเป็นพวกแรกและนาน ๆ เข้าก็จะปรากฏเป็นสันทรายบริเวณปากแม่น้ำ ในที่สุดแม่น้ำก็จะแตกแขนงออกเป็นสองสาขาในเวลาต่อมา ในเวลาต่อมาแม่น้ำทั้งสองสาขาก็จะถูกปิดกั้นด้วยสันทราย ทำให้สาขาแม่น้ำแตกออกเป็นสาขาลำน้ำย่อยลงไปอีก ดินดอนโดยทั่วไปมักมีสาขาของลำน้ำที่แตกแขนงจากแม่น้ำใหญ่ โคลนเนื้อละเอียดจะถูกพัดพาไปไกลจากสันทรายและตกตะกอนสะสมตัวกันแผ่คลุมท้องทะเลหรือทะเลสาบในบริเวณที่กว้างขวางเป็นรูปคล้ายพัดหรืองอกตัวลงทะเลตลอดเวลา โดยธรรมดาแล้วแม่น้ำทุกสายที่ไหลลงทะเลหรือทะเลสาบจะมีดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำเกิดขึ้นเสมอ ที่เราเรียกกันว่า "เดลต้า" (delta) เพราะว่าบริเวณดังกล่าวมีรูปร่างคล้าย[[สามเหลี่ยม]] ซึ่งถึงแม้ว่าดินดอนจะไม่เป็นรูปสามเหลี่ยมนักภูมิศาสตร์โดยทั่วไปก็เรียกว่า "เดลต้า" แม่น้ำสายใหญ่ ๆ เช่นในเอเชีย เช่น [[แม่น้ำไทกรีส]]และ[[ยูเฟรตีส]]ใน[[อิรัก]] ซึ่งเดิมเมืองโบราณชื่ออัวร์ถูกสร้างขึ้นเมื่อประมาณ 6,000 ปีที่แล้วอยู่ติดทะเล แต่ปัจจุบันเมืองดังกล่าวอยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดิน 240 กิโลเมตร{{ต้องการอ้างอิงตรงนี้}} แม่น้ำพรหมบุตรใน[[อินเดีย]]และ[[บังคลาเทศ]] ดินดอนบริเวณปาก[[แม่น้ำคงคา]]และ[[แม่น้ำพรหมบุตร]]แผ่ลงไปใน[[ทะเล]]มีระยะทางยาวกว่า 350 กิโลเมตร<ref>{{Citation|title=สามเหลี่ยมปากแม่น้ำคงคา|date=2022-09-20|url=https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%84%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%B2|work=วิกิพีเดีย|language=th|access-date=2024-10-04}}</ref> ส่วน[[แม่น้ำอิระวดี]]ใน[[พม่า]] ตะกอนพัดมาสะสมโดยบริเวณดังกล่าวทำให้แผ่นดินงอกออกไปในทะเลปีละประมาณ 55 เมตร<ref>{{Cite web|date=2008-05-20|title=Myanmar death toll soars, devastation "huge" {{!}} International {{!}} Reuters|url=http://www.reuters.com/article/homepageCrisis/idUSBKK265679._CH_.2400?rpc=401&|website=web.archive.org|access-date=2024-10-04|archive-date=2008-05-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20080520190715/http://www.reuters.com/article/homepageCrisis/idUSBKK265679._CH_.2400?rpc=401&|url-status=bot: unknown}}</ref> เป็นต้น
[[หมวดหมู่:ภูมิศาสตร์]]


== ประเภท ==
{{Link FA|it}}
มีการจำแนกตามตัวควบคุมหลักในการตกสะสมตัวของตะกอน ซึ่งโดยปกติจะเป็นทั้ง [[แม่น้ำ]] [[คลื่น]]และกระแสน้ำขึ้นลง<ref>http://www.maine.gov/doc/nrimc/mgs/explore/surficial/facts/dec03.htm</ref> ปัจจัยในการควบคุมเหล่านี้มีผลต่อรูปร่างของดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ


=== การกระทำของคลื่นที่โดดเด่น ===
[[af:Rivierdelta]]
มีการกัดเซาะเนื่องจากอิทธิพลของคลื่นเป็นตัวควบคุมรูปร่างของดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ แม้ว่าจะมีการกัดเซาะ แต่เมื่อเทียบปริมาณการสะสมตัวของตะกอนกับการถูกกัดเซาะ ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำก็ยังสามารถสะสมตะกอนออกสู่ทะเลได้ ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่มีการกระทำของคลื่นที่โดดเด่น เช่น ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนล์ มักมีรูปลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม
[[an:Delta fluvial]]

[[ar:دلتا]]
=== การกระทำของกระแสน้ำขึ้นลงที่โดดเด่น ===
[[be-x-old:Дэльта]]
การกัดเซาะมีความสำคัญต่อดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่มีความโดดเด่นของกระแสน้ำขึ้นลงด้วยเช่นกัน อย่างเช่น สามเหลี่ยมปากแม่น้ำคงคา ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่จะอยู่ใต้น้ำและจะมีแนวสันทรายที่เด่นชัด ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่เกิดจากการกระทำของกระแสน้ำขึ้นลง มีความแตกต่างจากการกระทำของคลื่นและแม่น้ำ กล่าวคือจะมีการแตกแขนงของแม่น้ำสายหลักไม่มาก ในขณะที่คลื่นหรือแม่น้ำจะมีการแตกสาขาของทางน้ำที่มีตะกอนทรายละเอียดมาปิดทับหรือเป็นทางน้ำที่พัฒนาขึ้นมาใหม่ การแตกสาขาของทางน้ำบนดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ จะเกิดในช่วงที่บริเวณโดยรอบมีปริมาณน้ำมาก เช่น น้ำท่วม หรือการเกิดพายุ ทำให้เกิดการสะสมของตะกอนทรายละเอียดอย่างช้า ๆ จนกระทั่งมีอัตราการสะสมตะกอนคงที่
[[bg:Делта (география)]]

[[bn:বদ্বীপ]]
== อ้างอิง ==
[[br:Delta (stêr)]]
{{รายการอ้างอิง}}
[[bs:Riječna delta]]

[[ca:Delta fluvial]]
{{สมุทรศาสตร์กายภาพ}}
[[cs:Říční delta]]
[[หมวดหมู่:นิเวศวิทยา]]
[[da:Floddelta]]
[[หมวดหมู่:ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ| ]]
[[de:Flussdelta]]
[[en:River delta]]
[[eo:Riverdelto]]
[[es:Delta fluvial]]
[[et:Delta]]
[[eu:Ibai delta]]
[[ext:Delta]]
[[fa:دلتا (جغرافیا)]]
[[fi:Suisto]]
[[fr:Delta (fleuve)]]
[[gl:Delta fluvial]]
[[he:דלתה]]
[[hi:नदीमुख-भूमि]]
[[hr:Riječna delta]]
[[hu:Deltatorkolat]]
[[id:Delta sungai]]
[[io:Delto]]
[[it:Delta fluviale]]
[[ja:三角州]]
[[ka:დელტა]]
[[ko:삼각주]]
[[ku:Delta (erdnîgarî)]]
[[lt:Upės delta]]
[[lv:Upes delta]]
[[mg:Hefaka]]
[[ms:Delta]]
[[nl:Rivierdelta]]
[[nn:Elvedelta]]
[[no:Elvedelta]]
[[pl:Delta rzeki]]
[[pt:Delta]]
[[ro:Deltă]]
[[ru:Дельта реки]]
[[sd:دريائي ٽڪور]]
[[simple:River delta]]
[[sk:Delta (rieka)]]
[[sq:Delta lumore]]
[[sr:Rečna delta]]
[[sv:Floddelta]]
[[sw:Delta]]
[[tr:Delta (coğrafya)]]
[[uk:Річкова дельта]]
[[ur:دہانہ]]
[[vec:Delta fluviałe]]
[[zh:三角洲]]

รุ่นแก้ไขปัจจุบันเมื่อ 23:23, 9 พฤศจิกายน 2567

ภาพถ่ายจากดาวเทียมปากแม่น้ำไนล์
ภาพถ่ายจากดาวเทียมปากแม่น้ำคงคา
ภาพถ่ายจากดาวเทียมปากแม่น้ำสาละวิน

ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ (อังกฤษ: river delta) จะเกิดเฉพาะกับแม่น้ำที่พัดพาเอาตะกอนขนาดเล็ก ๆ จำพวกทรายละเอียดและโคลนมากับลำน้ำเป็นปริมาณมาก แล้วมาตกตะกอนทับถมกันบริเวณปากแม่น้ำ เมื่อแม่น้ำไหลลงสู่ทะเลหรือทะเลสาบ ความเร็วของน้ำในแม่น้ำจะลดลงและตะกอนที่แม่น้ำพัดมาจะค่อย ๆ สะสมตัวบริเวณดังกล่าว ในบางแห่งขณะน้ำขึ้นน้ำลง กระแสน้ำจะพัดพาเอาทรายและโคลนออกไปสู่ทะเลไกลออกไปจึงไม่มีดินดอนปากแม่น้ำเกิดขึ้น ถ้าในกรณีที่กระแสน้ำขึ้นลงไม่ส่งอิทธิพลรุนแรง แม่น้ำก็จะพัดพาเอาตะกอนมาสะสมอยู่เรื่อย ๆ โดยทรายหยาบจะตกตะกอนลงเป็นพวกแรกและนาน ๆ เข้าก็จะปรากฏเป็นสันทรายบริเวณปากแม่น้ำ ในที่สุดแม่น้ำก็จะแตกแขนงออกเป็นสองสาขาในเวลาต่อมา ในเวลาต่อมาแม่น้ำทั้งสองสาขาก็จะถูกปิดกั้นด้วยสันทราย ทำให้สาขาแม่น้ำแตกออกเป็นสาขาลำน้ำย่อยลงไปอีก ดินดอนโดยทั่วไปมักมีสาขาของลำน้ำที่แตกแขนงจากแม่น้ำใหญ่ โคลนเนื้อละเอียดจะถูกพัดพาไปไกลจากสันทรายและตกตะกอนสะสมตัวกันแผ่คลุมท้องทะเลหรือทะเลสาบในบริเวณที่กว้างขวางเป็นรูปคล้ายพัดหรืองอกตัวลงทะเลตลอดเวลา โดยธรรมดาแล้วแม่น้ำทุกสายที่ไหลลงทะเลหรือทะเลสาบจะมีดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำเกิดขึ้นเสมอ ที่เราเรียกกันว่า "เดลต้า" (delta) เพราะว่าบริเวณดังกล่าวมีรูปร่างคล้ายสามเหลี่ยม ซึ่งถึงแม้ว่าดินดอนจะไม่เป็นรูปสามเหลี่ยมนักภูมิศาสตร์โดยทั่วไปก็เรียกว่า "เดลต้า" แม่น้ำสายใหญ่ ๆ เช่นในเอเชีย เช่น แม่น้ำไทกรีสและยูเฟรตีสในอิรัก ซึ่งเดิมเมืองโบราณชื่ออัวร์ถูกสร้างขึ้นเมื่อประมาณ 6,000 ปีที่แล้วอยู่ติดทะเล แต่ปัจจุบันเมืองดังกล่าวอยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดิน 240 กิโลเมตร[ต้องการอ้างอิง] แม่น้ำพรหมบุตรในอินเดียและบังคลาเทศ ดินดอนบริเวณปากแม่น้ำคงคาและแม่น้ำพรหมบุตรแผ่ลงไปในทะเลมีระยะทางยาวกว่า 350 กิโลเมตร[1] ส่วนแม่น้ำอิระวดีในพม่า ตะกอนพัดมาสะสมโดยบริเวณดังกล่าวทำให้แผ่นดินงอกออกไปในทะเลปีละประมาณ 55 เมตร[2] เป็นต้น

ประเภท

[แก้]

มีการจำแนกตามตัวควบคุมหลักในการตกสะสมตัวของตะกอน ซึ่งโดยปกติจะเป็นทั้ง แม่น้ำ คลื่นและกระแสน้ำขึ้นลง[3] ปัจจัยในการควบคุมเหล่านี้มีผลต่อรูปร่างของดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ

การกระทำของคลื่นที่โดดเด่น

[แก้]

มีการกัดเซาะเนื่องจากอิทธิพลของคลื่นเป็นตัวควบคุมรูปร่างของดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ แม้ว่าจะมีการกัดเซาะ แต่เมื่อเทียบปริมาณการสะสมตัวของตะกอนกับการถูกกัดเซาะ ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำก็ยังสามารถสะสมตะกอนออกสู่ทะเลได้ ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่มีการกระทำของคลื่นที่โดดเด่น เช่น ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนล์ มักมีรูปลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม

การกระทำของกระแสน้ำขึ้นลงที่โดดเด่น

[แก้]

การกัดเซาะมีความสำคัญต่อดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่มีความโดดเด่นของกระแสน้ำขึ้นลงด้วยเช่นกัน อย่างเช่น สามเหลี่ยมปากแม่น้ำคงคา ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่จะอยู่ใต้น้ำและจะมีแนวสันทรายที่เด่นชัด ดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำที่เกิดจากการกระทำของกระแสน้ำขึ้นลง มีความแตกต่างจากการกระทำของคลื่นและแม่น้ำ กล่าวคือจะมีการแตกแขนงของแม่น้ำสายหลักไม่มาก ในขณะที่คลื่นหรือแม่น้ำจะมีการแตกสาขาของทางน้ำที่มีตะกอนทรายละเอียดมาปิดทับหรือเป็นทางน้ำที่พัฒนาขึ้นมาใหม่ การแตกสาขาของทางน้ำบนดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำ จะเกิดในช่วงที่บริเวณโดยรอบมีปริมาณน้ำมาก เช่น น้ำท่วม หรือการเกิดพายุ ทำให้เกิดการสะสมของตะกอนทรายละเอียดอย่างช้า ๆ จนกระทั่งมีอัตราการสะสมตะกอนคงที่

อ้างอิง

[แก้]
  1. "สามเหลี่ยมปากแม่น้ำคงคา", วิกิพีเดีย, 2022-09-20, สืบค้นเมื่อ 2024-10-04
  2. "Myanmar death toll soars, devastation "huge" | International | Reuters". web.archive.org. 2008-05-20. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-05-20. สืบค้นเมื่อ 2024-10-04.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (ลิงก์)
  3. http://www.maine.gov/doc/nrimc/mgs/explore/surficial/facts/dec03.htm