Philippines

Philippines (菲律賓)

u Philippines (菲律賓) sa i labu nu Asia, itiza i 13 00 N, 122 00 E u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 300,000 km²

u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 298,170 km², u ahebal nu nanumay sa izaw ku 1,830 km² hamin nu tademawan sa 102,624,209.

kakalukan umah sa 41%, kilakilangan umah sa 25.90%, zumaay henay umah sa 33.10%

tapang tusu nu kanatal(首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Manila (馬尼拉).

kakininan nu kanatal demiad(國家紀念日)

kakining nu kanatal demiad sa 12 bulad 6 demiad.

tabakiay a tapang nu kanatal(元首)

u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Rodrigo Duterte, micakat a demiad sa i 2016 a mihca 6 bulad 30 demiad.

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan

Philippines (菲律賓)

菲律賓地理位置處於西太平洋，北隔呂宋海峽與臺灣相望，雙方群島最近的距離為99公里，南隔西里伯斯海與印度尼西亞相望，西隔南海與越南相望，東邊則為菲律賓海。

Philippines (菲律賓) kitidaan itidi nutipan Taypinyung (西太平洋), amis tu laan u Luzon abayu (呂宋海峽) atu Taywan masapa'ngaw, nina tusaay a subal sacapiay nu laad han siwa a bataan idaw ku siwa (99) kunli, timulan silaad tu Si-lipuo-se bayu (西里伯斯海) Intu-nisiya (印度尼西亞) masasupangaw, nutipan silaad tu Nanha (南海) atu Vietnam (越南) masasupangaw, wali u Philippines (菲律賓) a bayu.

Philippines a bayu’ (菲律賓海)

作為一個座落於環太平洋地震帶上的熱帶國家，菲律賓常年飽受地震與颱風侵襲，然而其氣候環境也造就了豐富的自然資源與生物多樣性。

itida kueneng i Hun-tayping-yung (環太平洋) nu maninelay a sakacaledesay a kanatal, Philippines (菲律賓) tu mihmihcaan nu maninelay a kitidaan atu katayniyan nu baliyus a cumudan, sisa demiad nuheni matatungus tu yadah nu masahicahicaay aadihan atu masa hicaay nu cilekayan.

菲律賓群島上的種族與文化為數眾多，史前的尼格利陀人可能是該地區最早的居民，隨後南島民族的遷徙帶來了馬來文化，隨著宗教與貿易的發展，各地分別受到了印度文化、中華文化與伊斯蘭文化的影響。

Philippines (菲律賓) subalay a binacadan atu lalangawan nuheni yadah, nu ayawan nu likisi a Negrito (尼格利陀人) u sayaway nu muenengay a tademaw, kilul sa u nutipan subal (南島) a binacadan anika limadan nipatayni tu Malay (馬來) a lalangawan, kilul sa u kiwkay atu palekal tu misiwbayay, tuniyaniyadu’ mapalalid nu India (印度) a lalangawan, Cun-hua (中華) lalangawan atu Yi-se-lan (伊斯蘭) a lalangawan a kangadahan.

1521年麥哲倫探險隊航海抵達此地，隨後西班牙人於1565年至1571年期間開始陸續佔領菲律賓群島.

cacay a malebut lima a lasubu tusa a bataan idaw ku cacay (1521) a mihcaan (May-Ce-Lun 麥哲倫) mitahaway a tademaw makatukuh tayni naniyadu'an, kilul sa u Spain (西班牙) a tademaw itini i cacay a malebut lima a lasubu enem a bataan idaw ku lima (1565) a mihcan katukuh i cacay a malebut lima a lasubu pitu a bataan idaw ku cacay (1571) a mihcan malingatu midebung tu Philippines (菲律賓) a subal,

其中航海家洛佩茲更以王太子的名字命名為費利佩群島（西班牙語：las Felipinas)，展開長達300多年的統治。

kapicidekan numi tahaway tu balungan a tademaw ci Luo-Pye-Ce (洛佩茲) u Wan-Tay-Ce (王太子) a ngangan ku sapangangan tu Felipe a subal (費利佩群島)(Si-pan-ya a kamu sa：las Felipinas西班牙語）palekal mikuwan makatukuh tu tulu a lasubu (300) ku tenis amikuwan.

19世紀末期，菲律賓經歷了對西班牙革命、美西戰爭及美菲戰爭之後，成為美國殖民地，於第二次世界大戰期間被日本佔領，並在戰後的1946年獨立。

hedek nu sabaw tu siwa (19) a seci, Philippines (菲律賓) masasuada’ tu Spain (西班牙), Ma,Si (美西) ani kalpacawan Ma,Fai (美菲) anikalepacawan sa, mala lala'tu nu Aminlika (美國), i saka tusa nuni kalepacawan sa madebung nu Zipung (日本), nuni kalepacaw satu i nikuda tu cacay a malebut siwa a lasubu sepat a bataan idaw ku enem (1946) a mihcaan patideng misitekad satu.

美國在當地留下了英文的主導地位以及對西方文化的認同。

Amilika (美國) itida idaw kuni hetikan tu igu a kakuwanan a kawaw atu nu tipan (西方) a lalangawan un sapatadenga'an.

獨立至今，菲律賓經歷過數次的經濟快速成長，然而，政局動盪、貪污問題及社會不安成為了阻礙其發展的一大因素。此外，其國內還有嚴重的貧富差距。

namisiteked satu katukuh ayda, Philippines (菲律賓) kinapina a masamata kuni ka amelik nuni ka celakan nu sakaudip, sisa , malawlaw kui labuwya a binawlan, maanup atu siakay nu palihanaw mipuu'd sa tunika celakan nu tademaw. sisa, kanatal han pihacen ku nika siida pakuyuc nu laadan.

但是，近年來菲律賓的經濟有所改善，海外打工移民陸續歸國，特別是北部各島嶼、馬尼拉的建設達到新興國家水平，該國於聯合國勝過中國獲南海領域在金融風暴之前曾獲得過亞洲四小虎的稱號。

nika, ayda nu Philippines (菲律賓) idaw kuni kasumadan nu sakaudip, nuihekalay mikuli mabulaway a tademaw kakilulkilul sa a taluma, picidekan nu amisan a pinaay a subal, Manila (馬尼拉) anipatidenga tu luma milecad tu mabuwahay a kanatl, nina kanatal itini nupulungan a kanatal mikikaka tu Cuokuo (中國) itida i Nanha (南海) itini i nginku kasikawaw sa namala Ya-cuo (亞洲) saka sepata a tula’ nu nganganan.

Islamay cencanu 伊斯蘭政權

1450年-1520年間有多位阿拉伯人到菲律賓南部各地傳教，並建立多個蘇丹政權.

cacay a malebut sepat a lasubu lima a bataan a (1450) mihcaan – cacay a malebut lima a lasubu tusa a bataan (1520) a mihcaan katuuday nu Arab (阿拉伯) a tademaw katukuh i Philippines (菲律賓) timulan amitindu’, patideng satu nuyadahay a Sudan (蘇丹) kakuwanan.

1450年，阿拉伯商人謝里夫·阿布·巴卡爾（Abu Bakar）, 從印尼蘇門答臘到菲律賓南部蘇祿群島的霍洛島與沿海地區宣傳穆斯林教義，後自稱阿布·巴卡爾蘇丹並建立伊斯蘭政權：環蘇祿海伊斯蘭蘇丹王國.

cacay a malebut sepat a lasubu lima a bataan (1450) a mihcan Arab (阿拉伯) dmisiwbaya ci Siali-fu.Apa.Paka-el (謝里夫·阿布·巴卡爾（Abu Bakar）), namaka i Indonesia (印尼) Sumatera (Su-Men-Da-La 蘇門答臘) katukuh i Philippines (菲律賓) timulan a Su-Lu (蘇祿) subal a Huo-luo (霍洛) a subal mililis tu dadipasan mitingdu' tu Muse-lin-Ciayi (穆斯林教義), nikudan sa pangangan sa tu A-puo.Pa-kael-sudan (阿布·巴卡爾蘇丹) patideng tu Iselan (伊斯蘭) kakuwanan: Hung-suli-Hay-yise-lan-Sudan wankuo (環蘇祿海伊斯蘭蘇丹王國).

1475年，阿拉伯人謝里夫·卡本蘇旺（Kabungsuwan）從馬來西亞柔佛到菲律賓南部民答那峨島的哥打巴托市傳教，宣達穆斯林教義到民答那峨島內陸地區並建立蘇丹政權。

cacay a malebut sepat a lasubu pitu a bataan idaw ku lima (1475) a mihcan Arab (阿拉伯) a tademaw ci Syelifu.Ka-ben-sywang(謝里夫·卡本蘇旺Kabungsuwan) namaka Malay-si-ya-zuo-fuo (馬來西亞柔佛) katuku i Philippines (菲律賓) nutimulan Min-da-na-el (民答那峨) a subal nu Ke-da-pa-tuo-se(哥打巴托市) amitindu, musakamu tu Mu-se-lin (穆斯林教義) a sapasubana katukuh i Mim-da-na-el (民答那峨) subal nu labu a niyaduan patideng tu Su-dan-Cencun (蘇丹政權) .

穆斯林到菲律賓南部宣傳教義也為原本部落帶來穆斯林的文化與法律制度，菲律賓南部的部分部落酋長稱謂也改稱蘇丹。

Muselim (Mu-Se-Lin 穆斯林) makatukuh i Philippines (菲律賓) nu timulan mitindu tu sasakamuen patayni tu Muselin (穆斯林) a lalangawan atu hulic a kawaw, Philippines (菲律賓) nu timulan a niyaduan a tumuk nu ngangan pasumadan tu Sudan (蘇丹) han.

Spain (西班牙) azitay 西班牙殖民時期

1521年，麥哲倫率領西班牙探險隊於地理大發現首次環球航海時抵達此地，麥哲倫亦是在此地被土著砍死。

cacay a malabut lima a lasubu tusa a bataan idaw ku cacay (1521) a mihcan Mayce-lun (麥哲倫) mililid tu Spain (西班牙) numi tahaway nu tademaw i kitidaan makaadih miliyud tuni pacuna tu balungan makatukuh tina niyaduan, Mayce-lun (麥哲倫) itina niyaduan a litaabatan.

1565年，宿霧島被西班牙人所占領。

cacay a malebut lima a lasubu enem a bataan idaw ku lima (1565) a mihcan, Su-Wu (宿霧) subal alawen nu Spain (西班牙) midebung .

1571年，西班牙人侵占呂宋島，建馬尼拉城。

cacay a malebut lima a lasubu pitu a bataan idaw ku cacay (1571) a mihcan, Spain (西班牙) a tademaw midebung tu Luzon (呂宋) subal, patideng tu Manila (馬尼拉) a tukay.

1594年，西班牙人公告馬尼拉成為菲律賓群島的首都。

cacay a malebut lima a lasubu siwa a bataan idaw ku sepat (1594) a mihcan, Spain (西班牙) mihapu tu Manila (馬尼拉) mala Philippines (菲律賓) subal nu suodu,

此即西班牙統治菲律賓的開始。菲律賓第一共和國。

namakayni Spain (西班牙) mikuwan tu Philippines (菲律賓) itini malinagtu. Philippines (菲律賓) skcacay nu pulung a kanatal (第一共和國).

1896年8月，安德烈·滂尼發秀領導的卡的普蘭（Katipunan）在馬尼拉近郊的馬林塔瓦克山（卽巴林塔瓦克山）發動起義，各地響應，進攻西班牙殖民軍。

cacay a malebut walu a lasubu siwa a bataan idaw ku enem (1896) a mihcan, ci Andelie.Pannifasiu (安德烈.滂尼發秀) mililid tu Ka-Di-Pu-Lan (Katipunan卡的普蘭) itini i Manila (馬尼拉) nucapi a Malin-tawawke-san (馬林塔瓦克山)（aydaay nu Palinta-wawkesan卽巴林塔瓦克山）palekal tu sakalepacaw, mapalekal namin ku tademaw, midebung tu Sipan-ya Spain (西班牙) a kitidaan nu hitay.

次年陣營內部發生分裂，埃米利奧·阿奎納多（Emilio Aguinaldo）篡奪領導權，殺害滂尼發秀，並與西班牙殖民者妥協。

sakatusa a mihcaan masasuada’ ku labuway, Aymi-li-aw.A-kuyna-duo (埃米利奧·阿奎納多

Emilio Aguinaldo) mialaw tu sapikuwan, patayen ci Panni-Fasiu (滂尼發秀) mahahiya atu Spain (西班牙) a tademaw masasudang.

但起義者堅持鬥爭，後起義者幾乎占領全國。

nu palekalay a tademaw pacici miwawies, nikudanay a palekalay nu tademaw mami debungan nuheni ku kanatal.

埃米利奧·阿奎納多於5月17日乘美艦麥克科洛濟（Mc culloch）號返菲活動。

Aymi-li-aw.A-kuyna-duo (埃米利奧·阿奎納多 Emilio Aguinaldo) i limaay a bulad sabaw tu pitu a demiad mikacaw tu balunga nu hitay u Mayke'-keluo'-ci (麥克科洛濟Mc culloch) hannanay a balunga mitadikud i Philippines (菲律賓) sikawaw.

1898年6月12日菲律賓宣告脫離西班牙獨立，建立第一共和國。

cacay a malebut walu a lasubu siwa abataan idaw ku walu (1898) a mihcan enem a bulad sabaw tu tusa a demiad Philippines (菲律賓) sakamusa miales tu Spain (西班牙) misiteked, patideng sa tu sakacacay a kunhekuo.

1899年2月，美國發動美菲戰爭入侵菲律賓，新生的菲律賓共和國隨之瓦解。

cacay a malebut walu a lasubu siwa a bataan idaw ku siwa (1899) a mihcan tusa a bulad, Amilika (美國) palekal tu Mie-Fae (美菲) kalepacawan debungan ku Philippines (菲律賓) , baluhay ni patidengan a Philippines (菲律賓) kunhekuo alaw malawpes.

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan