Stambuł

Stambůu
Mešta Sůutana Ahmeda (Buynkitno Mešta)
Państwo	Turcyjo
Prowincyjo	Istanbul
Burmistř	Kadir Topbaş
Plac	1 538,77 km²
Położyńe	41°00' N 29°00' E
Wysokość	100 m n.p.m.
Ludźi (2005) • liczba ludźi • gynstość • aglomeracyja	10 291 102 6521 uos./km² 11 912 511
Nr kerunkowy	90
Pocztowy kod	uod 34010 do 34850 a uod 80000 do 81800
Rejestracyjne tabule	34
Mjasta partnerske	Aumaty Amman Barcelůna Pusan Kajir Kolůńja Kůnstanca Dubaj Durrës Houston Džakarta Džudda Johor Bahru Hawana Kazań Chartum Mari Uodessa Oš Puowdiw Rabat Rio de Janeiro Sarajewo Šanghaj Shimonoseki Skopje Sankt Petersburg Waršawa
Położyńe na karće kraju Stambůu
Neczajta mjasta
Galeryjo zdjyńć w Wikimedia Commons

Stambůu (Istambůu, tur. İstanbul - s greckigo is ten poli - do mjasta (tak godali greccy mjyškańcy w časach podboju tureckigo)), w starožytnośći Bizancjum (Βυζάντιον Byzantion), půźńij Kůnstantynopol (gr. Κωνσταντινούπολις Konstantinupolis, uać. Constantinopolis, nowogr. Κωνσταντινούπολη Konstantinupoli - mjasto Kůnstantyna), w krajach suowjańskich dowńij Carogrůd - kolůńja grecko zouožůna w 660 p.n.e. w ojropejskij tajli Bosforu, w 330 n.e. zostou stolicům Cesarstwa Wschodńořimskigo, 324-1930 Kůnstantynopol, 1453-1930 mjana Kůnstantynopol a Stambůu užywane zamjynńy, uod 18 marca 1930 uoficjalne mjano Stambůu - mjasto nad Ćeśńinům Bosfor uůnčůncům Moře Marmara s Mořym Čarnym.

Nojwjynkše mjasto Turcyje a jydno s nojwjynkšych mjast śwjata, nojwjynkšo aglůmeracyjo mjejsko we Ojropje. Stolica prowincyji (il) İstanbul. Rozwińjynty uośrodek přymysuowy, wytwařajůncy uokouo ¼ produkcyje kraju. Guůwne cyntrům finansowe Turcyje, śedźiba kilkudźeśyńću bankůw a geudy papjůrůw wartośćowych. Dužy wynzeu kůmůńikacyjny: nojwjynkšy port handlowy Turcyje; dwa mjyndzynarodowe porty lotńiče Atatürk Havalimanı a Sabiha Gökçyn Havaalanı, kůńcowo stacyjo kolei ojropejskij (dwořec Sirkeći) a počůntkowo kolei na Bliski Wschůd (banhof Haydarpasha). Śedźiba 5 ůńiwersytetůw, s kerych nojstaršy - Ůńiwersytet Stambulski - zostou zouožůny w 1453.

Ćeśńina Bosfor (šyrokość do 4 km) dźeli mjasto na tajla ojropejsko a azyjotycko (Stambůu je jydynym mjastym na śwjeće pouožůnym na dwůch kůntynyntach). We Stambule zbudowano dwa mosty uůnčůnce uoba břygi Bosforu - jydyn, mjanowany Mostym Bosforskym a ukůńčůny w 1973 mo dugość 1074 m, a drůgi - Most Mehmeta Zdobywcy ukůńčůny w roku 1988, mo dugość 1090 m. Ńyspeuna kilůmetrowo zatoka Zuoty Růg dźeli tajla ojropejsko na pouedńowo dźelńica Stary Stambůu a půunocno Beyoğlu.

Stambůu je śedźibům prawosuawnych patrjarchůw Kůnstantynopola. Katedra patrjaršo mo plac we dźelńicy Fanar. Dźelńica ta je nojwjynkšym skupiskym ludnośći greckij w mjeśće. Ze wzglyndu na lokalizacyjo śedźiby patrjarchatu zamješkujůncy Fanar Grecy ńy zostali wyśedlyńi do Grecyji w lotach 20. XX wjeku wroz s couům pozostouům greckům ludnośćům Turcyje. We Stambule w 1855 roku umor Adam Mickiewicz.

Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link FA Muster:Link GA Muster:Link FA ak:Istanbul