Vitamini C

Vitamini C ni vitamini inayopatikana hasa katika matunda na majani mabichi. Kikemia ni aina ya asidi askobini na binadamu ni kati ya spishi chache ambazo haziwezi kutengeneza asidi hii mwilini. Kwa hiyi watu hutegemea chakula chenye kiwango cha vitamini hii.

Vitamini C ina kazhi muhimu katika mchakato wa kupona vidonda mwilini. Uhaba wake kwa muda mrefu unasababisha ugonjwa wa kiseyeseye (au hijabu). Kiseyeseye husababisha ufizi wa meno kuwa na vidonda na pia vidonda vingine mwilini kutopoa. Ugonjwa huu ulijulikana hasa wakati wa safari ndefu za baharini. Zamani haikujulikana chanzo chake kilikuwa nini; meli na jahazi zilibeba tu unga wa mkate au mchele kama chakula kilichoongezwa kwa nyama kavu au samaki kutoka baharini lakini matunda hayakuwa kawaida. Mabaharia wengi waligonjeka na kufa. Katika karne ya 19 mabaharia walitambua ya kwamba akiba ndogo ya malimau inaweza kuokoa watu kama wanakunjwa kijiko cha maji ya limau kila baada ya siku kadhaa.

Mwaka 1928 vitamini C iligundiuliwa pia kikemia na tangu 1928 ilithebitishwa kuwa inasmimamisha kiseyeseye.

Mahitaji ya mwili hukadiriwa kuwa miligramu 60-100 kwa siku; kiwango hiki kinapatikana kwa njia ya chakula cha kawaida.

Vyanzo

Matunda kama limau, chungwa na balungi ni vyanzo bora vya vitamini C. Kwa jumla karibu matunda yote yenye ladha ya kichungu ni chanzo chake.

Kuna pia aina za nyama na samaki zinazopeleka vitamini C mwilini. Hapo ndipo sababu ya kwamba Waeskimo hawakuwa na kiseyeseye ingawa zamani waliishi bila matunda kwa miezi mingi lakini walikula samaki bichi.

Kupika chakula kwa muda mrefu kunaharibu asidi ya vitamini C.

**Jedwali inayoonyesha kiwango cha Vitamini C katika matunda na mboga**
Matunda	mg vitamini C kwa kila gramu 100 za tunda	Matunda	mg vitamini C kwa kila gramu 100 za tunda	Matunda	mg vitamini C kwa kila gramu 100 za tunda
CamuCamu	2800	Limau	40	Mizabibu	10
Rose hip	2000	Melon, cantaloupe	40	Apricot	10
Acerola	1600	Cauliflower	40	Plum	10
Jujube	500	Grapefruit	30	Watermelon	10
Baobab	400	Raspberry	30	Ndizi	9
Blackcurrant	200	Tangerine/ Mandarin oranges	30	Karoti	9
Indian gooseberry	445	Passion fruit	30	Avocado	8
Guava	100
Kiwifruit	90	Spinach	30	Crabapple	8
Broccoli	90	Cabbage Raw green	30	Peach	7
Loganberry	80	Lime	20	Tofah	6
Redcurrant	80	Mango	20	Blackberry	6
Brussels sprouts	80	Melon, honeydew	20	Beetroot	5
Lychee	70	Raspberry	20	Pear	4
Persimmon	60	nyanya	10	Lettuce	4
Papaya	60	Blueberry	10	Cucumber	3
Strawberry	50	mananasi	10	Fig	2
Orange	50	Pawpaw	10	Bilberry	1

+ **Jedwali inayoonyesha kiwango cha Vitamini C katika nyama na samaki**
Aina ya nyama	mg vitamini C kwa gramu 1000 za chakula	Aina ya nyama	mg vitamini C kwa gramu 1000 za chakula	Aina ya nyama	mg vitamini C kwa gramu 1000 za chakula
Ndama maini (bichi)	36	Kuku maini (fried )	13	Mbuzi maziwa (bichi)	2
ng’ombe maini (bichi)	31	Kondoo maini (ya kuchoma)	12	NYama ya ng’ombe nyekundu (ya kuchoma)	0
Oysters (bichi)	30	Lamb heart (ya kuchoma)	11	Mayai ya kuku (bichi )	0
Cod Roe (ya kuchoma)	26	Kondoo ulimi (stewed)	6	Nyguruwe Bacon (ya kuchoma)	0
Nguruwe maini (bichi)	23	Maziwa ya binadamu (bichi)	4	Nyama ya ndama (ya kuchoma)	0
Lamb brain (ya kupikwa)	17	Cows maziwa (bichi)	2	Chicken leg (ya kuchoma)	0

Marejeo