Ulaya : Tofauti kati ya masahihisho

Ulaya (asili ya jina ni neno la Kiarabu ولاية, wilaayatun^[1]; inaitwa pia Uropa) ni bara lenye eneo la km² 10,600,000 tu, lakini wakazi ni milioni 699M Watu wa rangi tofauti na makabila.`

Wengi wenye asili ya Ulaya wakati wa ukoloni walitawanyika duniani, hasa Amerika, wakiathiri kote upande wa lugha, utamaduni na dini.

Utawala

Katika karne ya 20, baada ya vita kuu mbili, nchi mbalimbali za Ulaya zilianza kushirikiana kwa njia mbalimbali:

Baraza la Ulaya lina nchi wanachama 47
Mkutano wa usalama na ushirikiano katika Ulaya (Marekani na Kanada ni wanachama pia)
Umoja wa Ulaya wenye nchi wanachama 28 tangu mwaka 2013.

Kanda za Ulaya

Katika orodha inayofuata kanda zinatajwa katika utaratibu wa Umoja wa Mataifa (UN categorisations/map). Lakini utaratibu huo haukubaliki ndani ya Ulaya kwa nchi za Ulaya ya Kati. Wajerumani, Waaustria, Waswisi, Wacheki, Waslovakia na Wapoland hukubaliana ya kwamba wenyewe si Ulaya ya Magharibi wala ya Mashariki ila Ulaya ya Kati. Kuna majadiliano kuhusu mipaka ya kanda hili yasiyokwisha bado, kwa mfano suala la Hungaria au Latvia.

Orodha ya nchi na maeneo

Jina la nchi au eneo, bendera	Eneo (km²)	Wakazi (mnamo Julai 2002 takriban)	Wakazi kwa km²	Mji Mkuu
Ulaya ya Mashariki:
Belarus	207,600	10,335,382	49.8	Minsk
Bulgaria	110,910	7,621,337	68.7	Sofia
Ucheki	78,866	10,256,760	130.1	Praha
Hungaria	93,030	10,075,034	108.3	Budapest
Moldova	33,843	4,434,547	131.0	Kishineu
Poland	312,685	38,625,478	123.5	Warshawa
Romania	238,391	21,698,181	91.0	Bukarest
Urusi (2)	3,960,000	106,037,143	26.8	Moscow
Slovakia	48,845	5,422,366	111.0	Bratislava
Ukraine	603,700	48,396,470	80.2	Kiev
Ulaya ya Kaskazini:
Denmark	43,094	5,368,854	124.6	Kopenhagen
Estonia	45,226	1,415,681	31.3	Tallinn
Visiwa vya Faroe (Denmark)	1,399	46,011	32.9	Tórshavn
Finland	337,030	5,183,545	15.4	Helsinki
Guernsey (3)	78	64,587	828.0	St Peter Port
Iceland	103,000	279,384	2.7	Reykjavík
Eire (Ireland )	70,280	3,883,159	55.3	Dublin
Kisiwa cha Man (3)	572	73,873	129.1	Douglas
Jersey (3)	116	89,775	773.9	Saint Helier
Latvia	64,589	2,366,515	36.6	Riga
Lituanya	65,200	3,601,138	55.2	Vilnius
Norwei	324,220	4,525,116	14.0	Oslo
Visiwa vya Svalbard and Jan Mayen (Norway)	62,049	2,868	0.046	Longyearbyen
Uswidi	449,964	8,876,744	19.7	Stockholm
Uingereza (Ufalme wa Maungano)	244,820	59,778,002	244.2	London
Ulaya ya Kusini:
Albania	28,748	3,544,841	123.3	Tirana
Andorra	468	68,403	146.2	Andorra la Vella
Bosnia na Herzegovina	51,129	3,964,388	77.5	Sarayevo
Kroatia	56,542	4,390,751	77.7	Zagreb
Gibraltar (Uingereza)	5.9	27,714	4,697.3	Gibraltar
Ugiriki	131,940	10,645,343	80.7	Athens
Italia	301,230	57,715,625	191.6	Roma
Masedonia Kaskazini	25,333	2,054,800	81.1	Skopje
Malta	316	397,499	1,257.9	Valletta
Montenegro	316	397,499	1,257.9	Podgorica
Ureno (6)	91,568	10,084,245	110.1	Lisbon
San Marino	61	27,730	454.6	San Marino
Serbia	102,173	10,280,000	100.6	Belgrad
Slovenia	20,273	1,932,917	95.3	Lyublyana
Hispania (7)	498,506	40,077,100	80.4	Madrid
Mji wa Vatikani	0.44	900	2,045.5	Mji wa Vatikani
Ulaya ya Magharibi:
Austria	83,858	8,169,929	97.4	Vienna
Ubelgiji	30,510	10,274,595	336.8	Brussels
Ufaransa (8)	547,030	59,765,983	109.3	Paris
Ujerumani (Udachi)	357,021	83,251,851	233.2	Berlin
Liechtenstein	160	32,842	205.3	Vaduz
Luxemburg	2,586	448,569	173.5	Luxemburg
Monako	1.95	31,987	16,403.6	Monako
Uholanzi (9)	41,526	16,318,199	393.0	Amsterdam, Den Haag
Uswisi	41,290	7,301,994	176.8	Bern
Asia ya Magharibi:
Armenia (10)	29,800	—	—	Yerevan
Azerbaijan (11)	39,730	4,198,491	105.7	Baku
Kupro (12)	5,995	780,133	130.1	Nikosia (Lefkosa)
Georgia (13)}	49,240	2,447,176	49.7	Tbilisi
Uturuki (14)	24,378	11,044,932	453.1	Ankara
Asia ya Kati:
Kazakhstan (15)	370,373	1,285,174	3.4	Astana
Total	10,431,299	709,022,061	68.0

Tanbihi

1. Kanda zinazotajwa (Ulaya ya Kusini – magharibi n.k.) zinafuata utaratibu wa Umoja wa Mataifa UN categorisations/map. Nchi kadhaa zinazotajwa hapo chini zinaweza kuhesabiwa kuwa sehemu ya Ulaya na pia bara nyingine (Asia, Afrika, au Oceania). Hii inategemea na namna ya kugawa kontinenti; pia wakazi wenyewe wanaweza kujielewa tofauti na majirani yao.

2. Urusi ni nchi ya kontinenti mbili za Ulaya ya Mashariki na Asia; namba za wakazi na za eneo zimetasjwa kwa ajili ya sehemu ya Kiulaya pekee.

3–5. Guernsey, Kisiwa cha Man, and Jersey ni maeneo ya kujitegemea chini ya Taji la Ufalme wa Uingereza.

6. Namba za Ureno hazijumlishi Visiwa vya Madeira, ambazo ni sehemu ya Ureno magharibi ya Marokko katika Afrika.

7. Namba za Hispania hazijumlishi Visiwa vya Kanari magharibi ya Marokko katika Afrika, wa maeneo ya Ceuta na Melilla ambayo ni sehemu za Hispania kwenye pwani ya Moroko, Afrika ya Kaskazini.

8. Namba za Ufaransa hazijumlishi maeneo yake yaliyopo Amerika ya Kati au Kusini, Bahari Hindi au Oceania.

9. Uholanzi: Idadi ya wakazi ni ya 2004; Amsterdam ni Mji Mkuu lakini Den Haag ni makao makuuy a serikali.

10. Armenia huhesabiwa mara nyingi kuwa nchi ya kimabara katika Asia ya Magharibi (kufuatana na kanda za UM) na Ulaya ya Mashariki

11. Azerbaijan huhesabiwa mara nyingi kuwa nchi ya kimabara katika Asia ya Magharibi (kufuatana na kanda za UM) na Ulaya ya Mashariki; idadi ya wakazi na eneo zimetajwa za sehemu ya Ulaya pekee.

12. Kupro huhesabiwa mara nyingi kuwa nchi ya kimabara katika Asia ya Magharibi (kufuatana na kanda za UM) na Ulaya ya Kusini; idadi ya wakazi na eneo zimetajwa za sehemu zisozo chini ya Dola ya Kituruki ya Cyprus.

13. Georgia huhesabiwa mara nyingi kuwa nchi ya kimabara katika Asia ya Magharibi (kufuatana na kanda za UM) na Ulaya ya Mashariki; idadi ya wakazi na eneo zimetajwa za sehemu ya Ulaya pekee.

14. Uturuki ni nchi ya kimabara katika Asia ya Magharibi (kufuatana na kanda za UM) na Ulaya ya Kusini; namba zinazotajwa zinahusiana na sehemu ndogo ya Magharibi pakee iliyomo Ulaya hasa jimbo lote la Istanbul.

15. Kazakhstan huhesabiwa mara nyingi kuwa nchi ya kimabara katika Asia ya Magharibi (kufuatana na kanda za UM) na Ulaya ya Mashariki; idadi ya wakazi na eneo zimetajwa za sehemu ya Ulaya pekee.

Tazama pia

Ulaya portal

Marejeo

↑ Hivyo asili ya neno "Ulaya" ni sawa na "wilaya"; Krapf 1882 Swahili-English dictionary anaeleza: ""ULAYA (WALAYA au WILAYAya) ... mother-country in contradistinction to colonies, foreign possessions or parts"; Sacleux 1939 Dictionnaire Swahili-Francais anataja kama etimolojia ya Ulaya "Ar. Hind. ولاية wilaya, pays etranger" (=nchi ya kigeni)

[1] Hivyo asili ya neno "Ulaya" ni sawa na "wilaya"; Krapf 1882 Swahili-English dictionary anaeleza: ""ULAYA (WALAYA au WILAYAya) ... mother-country in contradistinction to colonies, foreign possessions or parts"; Sacleux 1939 Dictionnaire Swahili-Francais anataja kama etimolojia ya Ulaya "Ar. Hind. ولاية wilaya, pays etranger" (=nchi ya kigeni)

[1]

@@ Mstari 5: / Mstari 5: @@
 [[Picha:Grossgliederung Europas.png|thumb|300px|Kanda za Ulaya]]
 [[Picha:First.Crusade.Map.jpg|thumb|300px|Ulaya mwaka 1000 hivi]]
-'''Ulaya''' (asili ya jina ni neno la [[Kiarabu]] ولاية, ''wilaayatun''<ref>Hivyo asili ya neno "Ulaya" ni sawa na "wilaya"; Krapf 1882 Swahili-English dictionary anaeleza: ""ULAYA (WALAYA au WILAYAya) ... mother-country in contradistinction to colonies, foreign possessions or parts"; Sacleux 1939 Dictionnaire Swahili-Francais anataja kama etimolojia ya Ulaya "Ar. Hind. ولاية wilaya, pays etranger" (=nchi ya kigeni) </ref>; inaitwa pia '''Uropa''') ni [[bara]] lenye eneo la [[km²]] 10,600,000 tu, lakini wakazi ni [[milioni]] 700.
+'''Ulaya''' (asili ya jina ni neno la [[Kiarabu]] ولاية, ''wilaayatun''<ref>Hivyo asili ya neno "Ulaya" ni sawa na "wilaya"; Krapf 1882 Swahili-English dictionary anaeleza: ""ULAYA (WALAYA au WILAYAya) ... mother-country in contradistinction to colonies, foreign possessions or parts"; Sacleux 1939 Dictionnaire Swahili-Francais anataja kama etimolojia ya Ulaya "Ar. Hind. ولاية wilaya, pays etranger" (=nchi ya kigeni) </ref>; inaitwa pia '''Uropa''') ni [[bara]] lenye eneo la [[km²]] 10,600,000 tu, lakini wakazi ni [[milioni]] 699M Watu wa rangi tofauti na
+makabila.`
 Wengi wenye asili ya Ulaya wakati wa [[ukoloni]] walitawanyika [[duniani]], hasa [[Amerika]], wakiathiri kote upande wa [[lugha]], [[utamaduni]] na [[dini]].

v d e Ulaya
Nchi huru	Albania · Andorra · Armenia¹ · Austria · Azerbaijan¹ · Belarusi · Bosnia na Herzegovina · Bulgaria · Udeni · Estonia · Georgia¹ · Hispania · Hungaria · Isilandi · Eire · Italia · Kazakhstan² · Kroatia · Kupro¹ · Latvia · Liechtenstein · Lituanya · Luxemburg · Malta · Masedonia Kaskazini · Moldova · Monako · Montenegro · Norwei · Polandi · Romania · San Marino · Serbia · Slovakia · Slovenia · Ubelgiji · Ucheki · Ufalme wa Muungano · Ufaransa · Ufini · Ugiriki · Uholanzi · Ujerumani · Ukraine · Ureno · Urusi² · Uswidi · Uswisi · Uturuki²
Nchi zisizokubaliwa na umma wa kimataifa	Abkhazia¹ · Kosovo · Kupro ya Kaskazini¹ · Ossetia ya Kusini¹ · Transnistria
Maeneo yanayojitawala chini ya nchi nyingine	Akrotiri na Dhekelia¹ · Åland · Azori · Faroe · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Madeira · Man · Svalbard
¹ nchi ya Asia ya Magharibi kijiografia ambayo huhesabiwa kuwa sehemu ya Ulaya kiutamaduni ² nchi ya kimabara

Pitio la 13:16, 28 Januari 2022

Utawala

Kanda za Ulaya

Orodha ya nchi na maeneo

Ulaya ya Mashariki:

Ulaya ya Kaskazini:

Ulaya ya Kusini:

Ulaya ya Magharibi:

Asia ya Magharibi:

Asia ya Kati:

Tanbihi

Tazama pia

Marejeo