Vëzhgimi masiv
Vëzhgimi masiv ose mbikëqyrja masive është vëzhgimi i ndërlikuar i një tërësie ose një pjese të konsiderueshme të një popullsie për të monitoruar atë grup qytetarësh.[1] Mbikëqyrja kryhet shpesh nga qeveritë lokale dhe federale ose organizatat qeveritare, të tilla si organizata si NSA, por mund të kryhet edhe nga korporatat (qoftë në emër të qeverive ose me iniciativën e tyre). Në varësi të ligjeve dhe sistemeve gjyqësore të çdo vendi, ligjshmëria dhe leja e kërkuar për t'u përfshirë në mbikëqyrje masive ndryshon. Është tipari i vetëm më tregues dallues i regjimeve totalitare. Gjithashtu shpesh dallohet nga vëzhgimi i synuar.
Mbikëqyrja masive shpesh është cituar si e nevojshme për të luftuar terrorizmin, për të parandaluar krimin dhe trazirat sociale, për të mbrojtur sigurinë kombëtare dhe për të kontrolluar popullsinë. Në të njëjtën kohë, mbikëqyrja masive është kritikuar po aq shpesh për shkeljen e të drejtave të privatësisë, kufizimin e të drejtave dhe lirive civile dhe politike, dhe si të paligjshme sipas disa sistemeve ligjore ose kushtetuese.[2] Një tjetër kritikë është se rritja e mbikëqyrjes masive mund të çojë në zhvillimin e një shteti mbikëqyrës ose një shteti elektronik policor ku cenohen liritë civile ose minohet mospajtimi politik nga programe të ngjashme me COINTELPRO. Një shtet i tillë mund të quhet shtet totalitar.[3]
Në vitin 2013, praktika e mbikëqyrjes masive nga qeveritë botërore[4] u vu në pikëpyetje pas zbulimit të përgjimeve globale të Edward Snowden në vitin 2013 mbi praktikat nga Agjencia e Sigurisë Kombëtare (NSA) e Shteteve të Bashkuara. Raportimi i bazuar në dokumentet e nxjerra nga Snowden në media të ndryshme shkaktoi një debat rreth lirive civile dhe të drejtës për privatësi në Epokën Dixhitale.[5] Mbikëqyrja masive konsiderohet një çështje globale. Korporata e Hapësirës Ajrore të Shteteve të Bashkuara përshkruan një ngjarje të së ardhmes që ata e quajnë "Singulariteti GEOINT" në të cilin gjithçka në sipërfaqen e tokës do të monitorohet në çdo kohë, do të analizohet nga sistemet e inteligjencës artificiale dhe më pas do të rishpërndahet dhe do të vihet në dispozicion të publiku i gjerë globalisht në kohë reale.[6][7]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Mass Surveillance". Privacy International. Marrë më 20 prill 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Watt, Eliza (2017-09-02). "'The right to privacy and the future of mass surveillance'". The International Journal of Human Rights. 21 (7): 773–799. doi:10.1080/13642987.2017.1298091. ISSN 1364-2987. S2CID 148928418.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Giroux, Henry A. (2015). "Totalitarian Paranoia in the Post-Orwellian Surveillance State". Cultural Studies. 29 (2): 108–140. doi:10.1080/09502386.2014.917118. S2CID 143580193.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ TATLOW, DIDI KIRSTEN (28 qershor 2013), U.S. Prism, Meet China's Golden Shield,
[...] a Beijing lawyer named Xie Yanyi filed a public information request with the police asking about China's own surveillance operations. [...] 'Most people were critical about the U.S. and supported Snowden.' [he said...] Then the discussion started shifting to take in China's own surveillance issues.
{{citation}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mark Hosenball and John Whitesides (7 qershor 2013). "Reports on surveillance of Americans fuel debate over privacy, security". Reuters. Marrë më 17 dhjetor 2013.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Vinci, Anthony (gusht 31, 2020). "The Coming Revolution in Intelligence Affairs: How Artificial Intelligence and Autonomous Systems Will Transform Espionage". Foreign Affairs. Vëll. 99 no. 5. ISSN 0015-7120.
{{cite magazine}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "The Future of Ubiquitous, Real-Time Intelligence – A GEOINT Singularity | Aerospace Center for Space Policy and Strategy". csps.aerospace.org (në anglisht). 8 gusht 2019. Marrë më 2022-04-19.