Beteja e Gjormit

Beteja e Gjormit
	Pjesë e Rezistenca shqiptare në LDB
Data	1–2 janar, 1943
Vendodhja	Gjorm, Shqipëri
Pasoja	Fitore vendimtare e shqiptarëve
Palët pjesëmarrëse
Balli Kombëtar; Fronti Çlirimtar Kombëtar Shqiptar; vullnetarë nga Vlora	Mbretëria e Italisë
Komandantët dhe udhëheqësit
Hysni Lepenica; Skënder Muço; Mehmet Shehu	Franco Clementi †
Fuqia ushtarake
fillimisht 1,600 trupa të Ballit Kombëtar; në fund 2,200 trupa	fillimisht 2,000 troops; në fund 5,600 trupa; 5 topa; tanke
Viktimat dhe humbjet
shumë pak	186 të vrarë; qindra të plagosur; 80 rob lufte; 2 tanke; 29 armë automatike; 3 topa

Beteja e Gjormit ishte një betejë mes forcave shqiptare të rezistencës në Luftën e Dytë Botërore kundër Mbretërisë së Italisë. Beteja u zhvillua më 1–2 janar, 1943, në zonat e Gjormit, Vranishtit, Dukatit, Tragjasit dhe Tërbaçit në rajonin e Mallakastrës, në jug-perëndim të Shqipërisë.^[1]

Preludi

Pas pushtimitit të Mbretërisë së Shqipërisë nga Mbretërisë së Italisë në vitin 1939, u foruan disa grupe të rezistencës. Më të rëndësishmit nga këto grupe ishin Balli Kombëtar, i formuar nga Mit'hat Frashëri e Ali Këlcyra si dhe Fronti Çlirimtar Kombëtar Shqiptar, i cili më vonë u kthye në grup komunist të udhëhequr nga Mehmet Shehu dhe Enver Hoxha.

Dukati dhe Gjormi u kthyen në dy nga qendrat e Ballit Kombëtar, forcat e të cilit në këtë zonë udhëhiqeshin nga Hysni Lepenica, komandant ushtarak dhe Skënder Muço, një avokat i shquar nga Tragjasi.^[2] Mehmet Shehu, një komandant i Frontit Çlirimtar Kombëtar Shqiptar, krijoi një njësit partizan në Mallakastër.^[1]

Duke filluar nga mesi i vitit 1942, kishte sulme të shpeshta kundër trupave italiane që gjendeshin në atë zonë. Në nëntor 1942, këto sulme u shtuan. Komandanti i trupave italiane në këtë zonë të armatosura rëndë e të cilët fillimisht numëronin 2000 ushtarë, ishte kolonel Franco Clementi.^[1] Gjithashtu në krahun e italianëve ishte një njësi milicësh dibranë komanduar nga Halil Alia^[3].

Beteja

Beteja nisi më 31 dhjetor 1942 në orën 23.30, kur u dha sinjali i sulmit mbi njësitë dibrane^[3].

Beteja kryesore, e cila zgjati 36 orë, u zhvillua më 1–2 janar, 1943. Njësitë shqiptare u mbështetën gjatë betejës nga 300 vullnetarë të zonës.^[1] Gjatë betejës, ushtria italiane përdori tanqe, topa dhe shumë armë automatike.

Beteja përfundoi me humbje vendimtare të italianëve, të cilët u shpartalluan plotësisht dhe kontrollin e morrën shqiptarët. Në total u vranë 186 ushtarë dhe oficerë italianë, duke përfshirë komandantin e trupave italiane, Kolonel Clementi, me qindra të tjerë u plagosën ndërsa 80 u zunë rob lufte. Tanket italiane u shkatërruan, ndërsa pajisjet ushtatrake që ranë në duar të shqiptarëve përfshinin 3 topa, 29 armë automatike, sasi të mëdha municioni dhe qindra pushkë.^[1]

Pasojat

Pasi u thye në fushën e betejës, ushtria italiane e ndërmori raprezaljeve kundër civilëve të pesë fshatrave Dukat, Gjorm, Tërbaç, Tragjas dhe Vranisht. Forca ajrore italiane i bombarduan fshatrat. Gjatë këtyre sulmeve pati shumë viktima civile, duke përfshirë edhe kryekomunarin e Dukatit, Shukri Cane. Ndaj Gjormit u krye edhe një tjetër ekspeditë ndëshkuese.^[1]

Një pikturë e vitit 1981 nga Fatmir Haxhiu, me titull Lufta e Gjormit, përkujton Betejën e Gjormit. Piktura ekspozohet në Muzeun Historik Kombëtar.^[4]

Referime

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pearson, Owen (2006). Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940–1945. I.B.Tauris. fq. 230. ISBN 1-84511-104-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Frashëri, Xhemil (2007). Lufta e armatosur e popullit shqiptar: thelbi, përmasat, vlerat dhe arritjet e saj : 7 prill 1939-29 nëntor 1944. Dardania. fq. 158. ISBN 978-99943-949-9-9. Marrë më 12 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ ^a ^b Dervishi K., Plumba Politikës - Historitë e përgjakjes së politikanëve shqiptarë, Tiranë: "55", 2010. fq. 123-124. ISBN 978-99943-56-43-0
^ "Artistical Biography of Fatmir Haxhiu". Euskalnet. Arkivuar nga origjinali më 6 dhjetor 2010. Marrë më 12 janar 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[pearson-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pearson, Owen (2006). Albania in Occupation and War: From Fascism to Communism 1940–1945. I.B.Tauris. fq. 230. ISBN 1-84511-104-4. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[Frashëri2007-2] Frashëri, Xhemil (2007). Lufta e armatosur e popullit shqiptar: thelbi, përmasat, vlerat dhe arritjet e saj : 7 prill 1939-29 nëntor 1944. Dardania. fq. 158. ISBN 978-99943-949-9-9. Marrë më 12 korrik 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[:0-3] Dervishi K., Plumba Politikës - Historitë e përgjakjes së politikanëve shqiptarë, Tiranë: "55", 2010. fq. 123-124. ISBN 978-99943-56-43-0

[Euskalnet-4] "Artistical Biography of Fatmir Haxhiu". Euskalnet. Arkivuar nga origjinali më 6 dhjetor 2010. Marrë më 12 janar 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[1]

[2]

[3]

[4]