Jump to content

Akropoli (Athinë)

Coordinates: 37°58′15″N 23°43′34″E / 37.97083°N 23.72611°E / 37.97083; 23.72611
Checked
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Akropoli
UNESCO World Heritage Site
Referenca404

Akropoli i Athinës është një qytet-kështjellë i lashtë i vendosur në një ngritje shkëmbore mbi qytetin e Athinës dhe përmban rrënojat e disa ndërtesave antike me rëndësi të madhe arkitekturore dhe historike, ku më e famshmja është Partenoni . Fjala akropol e ka origjinën nga fjalët Greke ἄκρον ( akron, "pika më e lartë, ekstremiteti") dhe πόλις ( polis, "qytet"). [1] Megjithëse termi akropol është i përgjithshëm dhe ka shumë akropole të tjera në Greqi, rëndësia e Akropolit të Athinës është i madh saqë ai njihet zakonisht si "Akropoli" pa specifikim të mëtjeshëm. Gjatë kohërave antike njihej edhe më mirë si Cecropia, sipas njeriut-gjarprit legjendar, Cecrops, mbreti i parë i supozuar Athinas.

Ndërsa ka të dhëna se kodra ishte e banuar qysh në mijëvjecarin e katërt p.e.s, ishte Perikliu (rreth 495–429 p.e.s) në shekullin e pestë para Krishtit, i cili koordinoi ndërtimin e tanishëm më të rëndësishëm të sitit, duke përfshirë Parthenonin, Propilaja, Erekteionin dhe Tempulli i Athinës Nike . [2] [3] Parthenoni dhe ndërtesat e tjera u dëmtuan rëndë gjatë rrethimit të vitit 1687 nga Venecianët gjatë Luftës së Moresë kur baruti që ruhej në Parthenon u godit nga një top dhe shpërtheu.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Akropoli i Athinës siç shihet nga mali Likabetus.
Kodra e Nimfave e pyllëzuar është gjysmë e dukshme në të djathtë, dhe Kodra Filopapos në të majtë, menjëherë pas. Monumenti i Filopapos qëndron aty ku në sfondin e largët bregdeti i Peloponezit takon ujërat e Gjirit Saronik .

Ngulimet e hershme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Akropoli ndodhet në një shkëmb të ngritur në majë që ngrihet 150 metres (490 ft) mbi nivelin e detit në qytetin e Athinës, me një sipërfaqe prej rreth 3 hectares (7.4 acres) . Ndërsa artifaktet më të hershme datojnë në epokën e Neolitit të Mesëm, ka patur banesa të dokumentuara në Atikë që nga periudha e hershme e neolitit (mijëvjeçari i 6-të para Krishtit).

Luftëtari i veshur me një helmetë prej derri, nga një varr mikenas në Akropolin e Athinës, shekulli 14-13 para Krishtit.

Mendohet se një pallat Mikenas ngrihej mbi kodër gjatë fundit të bronzit . Asgjë prej këtij megaroni nuk mbijeton, përveç, me siguri, një kolonë themelore e vetme guri gëlqerore dhe copa të disa shkallëve me gur ranor. [4] Menjëherë pasi u ndërtua pallati, u ndërtua një mur qarkor masiv i Ciklopisë, i gjatë 760 metra, i lartë deri në 10 metra, dhe që varion nga 3,5 deri në 6 metra i trashë. Ky mur do të shërbente si mbrojtja kryesore për akropolin deri në shekullin e 5-të. [5] Muri përbëhej nga dy parapete të ndërtuara me blloqe të mëdha guri dhe të çimentuara me një llaç dheu të quajtur emplekton (Greqisht: ἔμπλεκτον). [6] Muri përdor konvencione tipike mikenase në atë që pasoi konturin natyror të terrenit dhe porta e tij, e cila ishte në drejtim të jugut. Homeri supozohet se i referohet këtij fortifikimi kur ai përmend "Shtëpinë e fortë e Erekteusit " ( Odisea 7.81). Pak para shekullit të 13 para Krishtit, një tërmet shkaktoi një çarje pranë skajit verilindor të Akropolit. Kjo çarje shtrihej rreth 35 metra në një shtrat argjilor të butë në të cilin u gërmua një pus. [7] U ndërtuan shkallë dhe pusi shërbeu si një burim i paçmuar dhe i mbrojtur i ujit të pijshëm gjatë kohës së rrethimit për një pjesë të periudhës Mikeniane.

Akropoli Arkaik

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Akropoli Primitiv me Pelargicon dhe tempullin e Vjetër të Athinës.
Ngrehinë e supozuar e tempullit të vjetër të Athinës. E ndërtuar rreth vitit 525 para Krishtit, ajo qëndronte midis Partenonit dhe Erekteumit. Fragmente të skulpturave në faqet e saj gjenden në Muzeun e Akropolit.

Pak dihet për pamjen arkitektonike të Akropolit deri në epokën Arkaike . Gjatë shekujve VII-VI p.e.s, vëndi zotërohej nga Kiloni [8] dhe dy herë nga Pesistrati ; secila prej këtyre ishin përpjekje të drejtuara për kapjen e pushtetit politik me grusht shteti . Përveç Hekatompedonit të përmendur më vonë, Pesistrati ndërtoi gjithashtu një portë hyrëse ose Propilaea . [9] Një mur me nëntë porta, Eneapiloni, [10] ishte ndërtuar rreth kodrës së akropolit që përfshinte edhe burimin më të madh të ujit, Klepsidra, në këmbën veriperëndimore.

Një tempull për Athinën Polias, hyjnia mbrojtëse e qytetit, u ngrit midis 570-550 para Krishtit. Kjo ndërtesë gëlqerore Dorike, nga e cila mbijetojnë shumë relike, përmendet si Hekatompedon (Greqisht për "njëqind këmbë"), Ur-Parthenon (gjermanisht për "Parthenon origjinal" ose "Parthenon primitiv"), H-Arkitekturë ose tempull Bluebeard, pas skulpturës pedimental tre-trupësh të gjarprit njeri, mjekrat e të cilit ishin pikturuar me blu të errët. Nëse ky tempull zëvendësoi një të vjetër, apo thjesht një zonë të shenjtë ose altar, nuk dihet. Me sa duket, Hekatompedoni u ndërtua aty ku qëndron Parthenoni. [11]

Shkatërrimi i Akropolit nga ushtritë e Kseresi I, gjatë pushtimit të dytë pers të Greqisë, 480-479 para Krishtit

Midis 529-520 p.e.s, një tempull i mëhershëm u ndërtua nga Peisistati, Tempulli i Vjetër i Athinës, që zakonisht quhet Arkhaios Neōs (ἀρχαῖος νεώς, "tempulli i lashtë"). Ky tempull i Athinasë Polias u ndërtua mbi themelet e Dörpfeld, [12] midis Erektonit dhe Parthenonit që ende mbahet më këmbë. Arkhaios Neōs u shkatërrua si pjesë e pushtimit Akeemenid të Athinës gjatë pushtimit të Dytë Pers të Greqisë më 480-479 p.e.s; megjithatë, tempulli u rikonstruktuar ndoshta gjatë 454 p.e.s, kur thesari i Lidhjes së Deliosit u transferua në opistodomin e tij. Tempulli mund të jetë djegur gjatë 406/405 p.e.s, pasi Ksenofoni përmend se tempulli i vjetër i Athinës ishte në flakë. Pausania nuk e përmend në veprën Përshkrimi i Greqisë në shekullin II pas Krishtit.

Rreth vitit 500 p.e.s, Hekatompedoni u shëmb për t'i bërë vend një ndërtesë të re madhështore, "Parthenoni i Vjetër " (shpesh i referuar si Pre-Partenoni, "Parthenoni i hershëm"). Për këtë arsye, Athinasit vendosën të ndalojnë ndërtimin e tempullit Olimpion, i cili ishte i mbështetur nga tirani Pisistrati dhe bijtë e tij e në vend të tij, përdori gurët gëlqerorë nga Pireu të destinuar për Olimpionin për të ndërtuar Partenon e Vjetër. Për të akomoduar tempullin e ri, pjesa jugore u pastrua, u nivelua duke vendosur rreth 8,000 blloqe gëlqerorësh dy-tonësh, një themel deri në 11 metres (36 ft) i thellë në disa pika dhe pjesa tjetër u mbush me tokë e fiksuar nga muri mbajtës. Sidoqoftë, pas Betejës fitimtare të Maratonës në 490 p.e.s, plani u rishikua dhe në vend të gurit u përdor mermer. Pjesa gëlqerore e ndërtesës quhet Pre-Parthenon I dhe pjesa me mermer si Pre-Parthenon II . Në 485 p.e.s, ndërtimi ngeci për të kursyer burime ndërsa Kseres u bë mbret i Persisë dhe lufta dukej në horizont. [13] Parthenoni i Vjetër ishte akoma në ndërtim e sipër kur Persët pushtuan dhe shkarkuan qytetin në 480 p.e.s. Ndërtesa u dogj dhe u plaçkit, së bashku me tempullin e lashtë dhe praktikisht gjithçka tjetër në shkëmb. [14] Pas krizës Perse, Athinasit përdorën shumë pjesë arkitektonike të tempullit të papërfunduar (kollona, triglife, metope, etj.) në murin mbrojtës në pjesën veriore të Akropolit, ku shërbyen si një "përmendore lufte" e spikatur ku ende mund të shihen edhe sot. Zona e shkatërruar u pastrua nga mbetjet. Statuja, objektet e kultit dhe objekte arkitektonike të papërdorshme u varrosën në mënyrë ceremoniale në disa gropa thellësisht të gërmuara në kodër, duke shërbyer në mënyrë të përshtatshme si një mbushje për pllajën artificiale të krijuar rreth Partenonit klasik. Kjo hapësirë e quajtur " Perserschutt " ishte depozita më e pasur arkeologjike e gërmuar në Akropol nga vitin 1890.

Programi i ndërtimit të Perikliut

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Partenoni, siç shihet nga veriu-perëndimi.

Pas fitores në Eurimedon gjatë 468 p.e.s, Simoni dhe Themistokliu urdhëruan rindërtimin e mureve jugore dhe veriore të Akropolit. Shumica e tempujve kryesorë, përfshirë Partenonin, u rindërtuan me urdhër të Perikliut gjatë të ashtuquajturës Epoka e Artë e Athinës (460–430 p.e.s). Fidia, një skulptor athinas, Iktinus dhe Kallikrati, dy arkitektë të famshëm, ishin përgjegjës për rindërtimin. [15]

Gjatë vitit 437 p.e.s, Mnesikleu filloi ndërtimin e Propileas, një portë monumentale në skajin perëndimor të Akropolit me kolonat Dorike prej mermerit Pentelik, e ndërtuar pjesërisht mbi propilenë e vjetër të Pesistratit. [16] Kolonada pothuajse përfunduan më 432 p.e.s dhe kishin dy krahë, atë verior të zbukuruar me piktura nga Polignoti . [17] Në të njëjtën kohë, në jug të Propileas, filloi ndërtimi i tempullit të vogël të stilit jonik kushtuar Athinasë Nike me mermer Pentelik. Pas një ndërprerje të shkaktuar nga Lufta e Peloponezit, tempulli u përfundua gjatë kohës së paqes së Nicias, midis 421-409 p.e.s. [18]

Erekteum

Ndërtimi i tempullit elegant të Erektumit në mermer Pentelik (421-406 p.e.s.) ishte në përputhje me një plan kompleks i cili merrte parasysh terrenin jashtëzakonisht të pabarabartë dhe nevojën për të anashkaluar disa faltore në zonë. Hyrja, përballë lindjes, është e veshur me gjashtë kolona Jonike. Në mënyrë të pazakontë, tempulli ka dy hyrje, njëra në cepin veriperëndimor të veshur nga kolonat Jonike, tjetra, në jug-perëndim, e mbështetur nga figura të mëdha femërore ose Kariatida . Pjesa lindore e tempullit i dedikohej Athinasë, ndërsa pjesa perëndimore, i shërbente kultit të mbretit arkaik Poseidon-Erektus dhe strehë e altarëve të Hefestit dhe Vutit, vëllai i Erektusit. Dihet pak për planin origjinal të brendshëm i cili u shkatërrua nga zjarri gjatë shekullit të parë para Krishtit dhe është rindërtuar disa herë. [19] [20]

Në të njëjtën periudhë nisi ndërtimi i faltoreve dhe tempujve duke përfshirë tempujt e Athinasë Polias, Poseidonit, Erektumi, Cecropi, Herse, Pandrosos dhe Aglauros me Portikun e Vashave ose Kariatida. Midis tempullit të Athinës Nike dhe Parthenonit, ndodhej Shenjtërorja e Artemisës (ose Brauroneion), perëndeshë e përfaqësuar si arushë që adhurohej në demën e Brauronit. Sipas Pausanias, një statujë prej druri ose ksoanon dhe një statujë mermeri e perëndeshës Artemisë e bërë nga Praksiteli gjatë shekullit të IV p.e.s gjendeshin në shenjtërore. [21]

Propilea

Prapa Propileas, mbizotëronte statuja gjigande bronzi nga Fidia e Athinasë Promakos ("Athena që lufton në vijën e përparme"), e ndërtuar midis 450-448 p.e.s. Baza ishte 1.50 metres (4 ft 11 in) e lartë, ndërsa lartësia totale e statujës ishte 9 metres (30 ft). Perëndesha mbajte një heshtë, maja e praruar e së cilës reflektonte dhe të shihej nga ekuipazhet në anijet që mblidheshin në Kepin Sounion, si dhe kishte një mburojë gjigande në anën e majtë, zbukuruar me pamje të luftës midis Centaurit dhe Lapitit . [22] Monumente të tjerë që nuk kanë lënë pothuajse asgjë të dukshme për ditët e sotme janë Kalkoteka, Pandroseioni, Shenjtërorja e Pandionit, altari i Athinasë, Shenjtërorja e Zeusit Polieus dhe nga kohërat romake, tempulli rrethor i Augustit dhe Romës . [23]

Periudha helenistike dhe romake

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Modelim 3-D i Akropolit në 165 pas Krishtit (klikoni për të rrotulluar)

Gjatë periudhës helenistike dhe romake, shumë prej ndërtesave ekzistuese në zonën e Akropolit u riparuan, për shkak të dëmtimit nga vjetërsia, dhe herë pas here, të luftës. [24] U ngritën monumente për mbretërit e huaj, veçanërisht ato të dinastisë Atalide të Pergamon Atalos II (përballë qoshes VP të Partenonit), dhe Eumenes II, përpara Propilaias. Më vonë gjatë Perandorisë së hershme Romake këto monumente iu dedikuan përkatësisht Augustit ose Klaudit (e pasigurt) dhe Agripës. [25] Eumenes ishte gjithashtu përgjegjës për ndërtimin e stoas në shpatin jugor, e ngjashme më atë nga Atalos në Agorën më poshtë. [26]

Gjatë periudhës Julio-Klaudiane, Tempulli i Romës dhe Augustit, një ndërtesë e vogël, e rrumbullakët, rreth 23 metra larg Partenonit, do të ishte ndërtimi i fundit i rëndësishëm antik në majën e shkëmbit. [27] Rreth të njëjtës kohë, në shpatin verior, në një shpellë ngjitur me atë kushtuar Panit që nga periudha klasike, u themelua një vend i shenjtë, kushtuar Apollonit. [28] Gjatë vitit 161 pas Krishtit, në shpatin jugor, romaku Herod Atikus ndërtuan amfiteatrin e tij të madh ose Odeonin . U shkatërrua nga Herulianët pushtues një shekull më vonë, por u rindërtua gjatë viteve 1950. [29]

Gjatë shekullit III, nën kërcënimin nga një pushtim prej Herulianëve, u bënë riparime në muret e Akropolit dhe "Porta Beulé " u ndërtua për të kufizuar hyrjen përpara Propileias, duke e kthyer kështu Akropolin për t'u përdorur si kështjellë. [24]

Periudha Bizantine, Latine dhe Osmane

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Depërtimi i rrethimit venecian në Akropolin e Athinës gjatë vitit 1687.

Gjatë periudhës bizantine, Partenoni u përdor si kishë, kushtuar Virgjëreshës Mari . [30] Gjatë Dukatit Latin të Athinës, Akropoli funksiononte si qendër administrative e qytetit, me Partenonin si katedralen e tij, dhe Propilaia si pjesë e Pallatit Dukal. [31] U shtua një kullë e madhe, " Frankopirgos ", e rrënuar gjatë shekullit të XIX. [32]

Pas pushtimit osman të Greqisë, Partenoni u përdor si seli e garnizonit të ushtrisë turke, [33] dhe Erekteumi u shndërrua në Harem private të Guvernatorit . Ndërtesat e Akropolit pësuan dëme të konsiderueshme gjatë rrethimit të vitit 1687 nga venedikasit në Luftën e Moresë . Partenoni, i cili ishte duke u përdorur si magazinë baruti, u goditën me armë artilerie dhe u dëmtua rëndë. [34]

Rindërtimi i idealizuar i Akropolit dhe Areios Pagos në Athinë, Leo von Klenze, 1846.

Gjatë viteve të mëpasme, Akropoli ishte një vend i zhurmshëm me aktivitetit njerëzor me shumë struktura Bizantine, Franke dhe Osmane. Karakteristika mbizotëruese gjatë periudhës Osmane ishte një xhami brenda Parthenonit, e kompletuar me një minare.

Akropoli u rrethua tre herë gjatë Luftës Greke të Pavarësisë (dy rrethime nga Grekët në 1821-1822 dhe një nga Otomanët në 1826-1827 . Një mur i ri mbrojtës me emrin e arvanitasit Odise Andruço u ndërtua midis viteve 1822 dhe 1825 për të mbrojtur burimin Klepsidra të rizbuluar së fundmi i cili u bë furnizuesi i vetëm me ujë të freskët i kështjellës.

Pas pavarësisë, shumica e tipareve që datojnë nga periudha Bizantine, Franke dhe Osmane u pastruan nga siti në përpjekje për t'a rikthyer monumentin në formën e tij origjinale, të "pastruar" nga të gjitha shtesat e mëvonshme.

Mbetjet arkeologjike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mbetjet e Teatrit të Dionisit gjatë vitit 2007

Hyrja në Akropol ishte një portë monumentale e quajtur Propilea . Në jug të hyrjes ndodhet tempulli i vogël i Athinasë Nike . Në qendër të Akropolit gjendet Parthenoni ose Tempulli i Athinasë Parthenos (Athena e Virgjër). Në lindje të hyrjes dhe në veri të Parthenonit është tempulli i njohur si Erekton . Në jug të platformës që formon majën e Akropolit ka edhe mbetje të Teatrit të Dionisit antik, megjithëse është rimodeluar disa herë gjatë kohës. Disa qindra metra më larg, ndodhet Odeoni i Herodit Atik tashmë pjesërisht i rindërtuar.

Të gjitha objektet e lashta me vlerë ndodhen në Muzeun e Akropolit, i cili gjendet në shpatin jugor të të njëjtit shkëmb, 280 metra larg Parthenonit. [35]

Site plan of the Acropolis at AthensParthenonOld Temple of AthenaErechtheumStatue of Athena PromachosPropylaea (Acropolis of Athens)Temple of Athena NikeEleusinionSanctuary of Artemis Brauronia or BrauroneionChalkothekePandroseionArrephorionAltar of Athena PoliasSanctuary of Zeus PolieusSanctuary of PandionOdeon of Herodes AtticusStoa of EumenesSanctuary of Asclepius or AsclepieionTheatre of Dionysus EleuthereusOdeon of PericlesTemenos of Dionysus EleuthereusAglaureion

Plani i sitit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Plani i sitit të Akropolit në Athinë që tregon mbetjet kryesore arkeologjike

  1. Partenoni
  2. Tempulli i Vjetër i Athinës
  3. Erektoni
  4. Statuja e Athina Promakos
  5. Propilaea
  6. Tempulli i Athinasë Nike
  7. Eleusinioni
  8. Shenjtërorja e Artemisë Brauronia ose Brauroneion
  9. Kalkoteka
  10. Pandroseioni
  11. Arreforioni
  12. Altari i Athinasë
  13. Shenjtëroreja e Zeus Polieus
  14. Shenjtërorja e Pandionit
  15. Odeoni i Herodit Atik
  16. Stoa e Eumenit
  17. Shenjtërorja e Asklepieionit
  18. Teatri i Dionist
  19. Odeoni i Perikliut
  20. Temenos i Dionisit
  21. Aglaureion

Projekti i Restaurimit të Akropolit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pamje në lindje drejt Akropolit në ndërtim gjatë verës 2014.

Projekti filloi gjatë vitit 1975 por që nga viti 2017 ai pothuajse ka ndalur. Qëllimi i restaurimit ishte të kthejë shkatërrimin gjatë shekujve, ndotjes, dëmet si pasojë e përdorimit ushtarak dhe restaurimet e gabuara të së kaluarës. Projekti përfshiu grumbullimin dhe identifikimin e të gjitha fragmenteve prej guri, madje edhe copave më të vogla, nga Akropoli dhe shpatet e tij dhe u bë përpjekja për të rivendosur sa më shumë që të ishte e mundur duke përdorur materialin origjinal ( anastilosis ), e hera herës me pjesë të rindërtuara me mermer të nga mali Pentelikus . I gjithë restaurimi është bërë duke përdorur shufra titani dhe është projektuar të jetë plotësisht i kthyeshëm, në rast se ekspertët e ardhshëm vendosin të ndryshojnë gjërat. U përdorën një kombinim i teknologjisë moderne të përparuar, hulumtim i gjerë dhe rigjenerim të teknikave antike.

Kolonat e Parthenonit, të shkatërruara kryesisht nga bombardimet veneciane gjatë shekullit XVII, ishin rivendosur më herët, por shumica në vëndin e gabur e vetëm tani u bë i mundur korrigjimi. Çatia dhe dyshemeja e Propilaeas ishin restauruar pjesërisht, me pjesë të çatisë të bëra prej mermeri të ri dhe zbukuruar me me dekorime blu dhe prej ari, si në origjinal. Restaurimi i tempullit të Athinës Nike u përfundua në vitin 2010. [36]

Janë restauruar gjithsej 2,675 tonë grupime arkitekturore, me 686 gurë të grumbulluar nga fragmente origjinale, 905 të arnuar me mermer të ri dhe 186 pjesë të bëra tërësisht nga mermer të ri. Janë përdorur gjithsej 530 metra kub mermer të ri Pentelic. [37]

Rëndësia kulturore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Çdo katër vjet, Athinasit kishin një festival të quajtur Panathinaja e Madhe që në popullaritet rivalizoi edhe Lojërat Olimpike. Gjatë festivalit, një procesion (që besohet të përshkruhet në murrizin e Parthenonit) lëvizte nëpër qytet përmes Rrugës Panathinase dhe arritinte kulmin në Akropol. Atje, një rrobë e re e endur prej leshit ( peplos ) ishte vendosur ose në statujën e Athina Polias në Erekteum (gjatë Panathinasë së Vjetër të vogël) ose në statujën e Athina Parthenos në Parthenon (gjatë Panathinasë së Madhe). [38]

Brenda traditës së mëvonshme të Qytetërimit Perëndimor dhe ringjalljes klasike, Akropoli, që të paktën nga mesi i shekullit të XVII e tutje, është quajtur shpesh si një simbol kryesor i trashëgimisë Greke dhe i lavdisë së Greqisë Klasike .

Gjeologjia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Akropoli është një klip që përbëhet nga dy njësi litostratiagrafike, shisti i Athinës dhe shkëmbi gëlqeror i Akropolit i mbivendosur . Shisti i Athinës është një shkëmb i butë i kuqrremtë që daton nga Kretaku i sipërm. Sedimentet origjinale u depozituan në një deltë lumi përafërsisht 70 milion vjet më parë. Shkëmbi gëlqeror i Akropolit daton nga periudha e sipërme e Jurasikut, që është 30 milion vjet më i hershëm se shisti i Athinës. Guri gëlqeror i Akropoli u ngjesh mbi shistin e Athinës nga forcat tektonike shtypëse. Erozioni i shtresës gëlqerore çoi në shkëputjen eventuale të shkëmbit të Akropolit, duke formuar tiparin e sotëm. Shumë nga kodrat në rajonin e Athinës u formuan nga erozioni i të njëjtës shtresë si Akropoli. Këto përfshijnë kodrat e Likabetosit, Areopagusit dhe Mouseionit . [39] Mermeri i përdorur për ndërtimin e ndërtesave të Akropolit u burua nga guroret e malit Pentelikus, një mal në verilindje të qytetit. [40]

Shiko gjithashtu

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ acro-. (n.d.). In Greek, Acropolis means "Highest City". The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Retrieved September 29, 2008, from Dictionary.com website: Quote: "[From Greek akros, extreme; see ak- in Indo-European roots.]"
  2. ^ Hurwit 2000, p. 87
  3. ^ "History" Arkivuar 29 prill 2007 tek Wayback Machine, Odysseus. Retrieved 2 December 2012.
  4. ^ Castleden, Rodney (2005). Mycenaeans. Routledge. fq. 64–. ISBN 978-1-134-22782-2. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ Hurwit 2000, pp. 74–75.
  6. ^ ἔμπλεκτος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library
  7. ^ Hurwit 2000, p. 78.
  8. ^ Pomeroy, Sarah B. (1999). Ancient Greece: A Political, Social, and Cultural History. Oxford University Press. fq. 163–. ISBN 978-0-19-509742-9. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ Starr, Chester G. "Peisistratos". Encyclopædia Britannica (në anglisht). Marrë më 2 dhjetor 2012.
  10. ^ "Acropolis fortification wall" Arkivuar 28 nëntor 2012 tek Wayback Machine, Odysseus. Retrieved 2 December 2012.
  11. ^ Hurwit 2000, p. 111.
  12. ^ Hurwit 2000, p. 121.
  13. ^ Manolis Korres, Topographic Issues of the Acropolis, Archaeology of the City of Athens; Retrieved 7 June 2012
  14. ^ "Athens, Pre-Parthenon (Building)", Perseus Digital Library. Retrieved 3 December 2012.
  15. ^ "Ictinus and Callicrates with Phidias", Architecture Week. Retrieved 3 December 2012.
  16. ^ "Mnesicles". Encyclopædia Britannica (në anglisht). Marrë më 6 dhjetor 2012.
  17. ^ McCulloch, John Ramsay (1841). A Dictionary, Geographical, Statistical, and Historical: Of the Various Countries, Places and Principal Natural Objects in the World. Longman, Orme, Brown, Green and Longmans. fq. 205–. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ Mark, Ira S. (1993). The Sanctuary of Athena Nike in Athens: Architectural Stages and Chronology. ASCSA. fq. 72–. ISBN 978-0-87661-526-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ Thomas Sakoulas, "Erechtheion", Ancient-Greece.org. Retrieved 7 December 2012.
  20. ^ Venieri, "Erechtheion" Arkivuar 29 nëntor 2014 tek Wayback Machine, Odysseus. Retrieved 7 December 2012.
  21. ^ "The Sanctuary of Artemis Brauronia" Arkivuar 24 shtator 2020 tek Wayback Machine, Acropolis Museum. Retrieved 9 February 2013.
  22. ^ Mikalson, Jon D. (2011). Ancient Greek Religion. John Wiley & Sons. fq. 73–. ISBN 978-1-4443-5819-3. Marrë më 9 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ Brouskarē, Maria S. (1997). The monuments of the Acropolis. Ministry of Culture, Archeological Receipts Fund. fq. 56–57. ISBN 978-960-214-158-8. Marrë më 9 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ a b Travlos, John, Pictorial Dictionary of Ancient Athens, London: Thames and Hudson, 1971. p. 54.
  25. ^ Hurwit 2000 p. 278
  26. ^ "The Stoa of Eumenes", The Acropolis of Athens. Greek Thesaurus. Retrieved 9 February 2013.
  27. ^ Hurwit 2000, p. 279.
  28. ^ Nulton, Peter, The Sanctuary of Apollo Hypoakraios and Imperial Athens, Archaeologia Transatlantica XXI, 2003.
  29. ^ Steves, Rick (2011). Rick Steves' Greece: Athens & the Peloponnese. Avalon Travel. fq. 115–. ISBN 978-1-61238-060-5. Marrë më 9 shkurt 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ "The Partenon", Ancient Greece. Retrieved 9 February 2013.
  31. ^ Melton, J. Gordon; Baumann, Martin (21 shtator 2010). Religions of the World, Second Edition: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices. ABC-CLIO. fq. 233–. ISBN 978-1-59884-204-3. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Neils, Jenifer (5 shtator 2005). The Parthenon: From Antiquity to the Present. Cambridge University Press. fq. 346–. ISBN 978-0-521-82093-6. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  33. ^ Hellenistic ministry of culture History of the Acropolis of Athens Arkivuar 29 prill 2007 tek Wayback Machine
  34. ^ "Acropolis, Athens: Long description", UNESCO. Retrieved 9 February 2013.
  35. ^ "The Acropolis Museum". Retrieved 9 February 2013.
  36. ^ "2010–2011, The progress of restoration on the Acropolis" Arkivuar 20 gusht 2018 tek Wayback Machine, The Acropolis Restoration News, July 2011. Retrieved 9 February 2013.
  37. ^ "Acropolis Restoration Project-Lecture by Maria Ioannidou, Director, Acropolis Restoration Service", Columbia University. Retrieved 9 February 2013.
  38. ^ "Panathenaic Festical". Arkivuar nga origjinali më 2012-04-27. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ Regueiro y González-Barros, Manuel; Stamatakis, Michael; Laskaridis, Konstantinos (2014-11-30). "The geology of the Acropolis (Athens, Greece)". European Geologist (në anglisht). 38: 45–52.
  40. ^ "Material: Pentelic Marble". www.artofmaking.ac.uk. Art of Making. Marrë më 2018-12-13. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Bibliografi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Video


Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Akropoli_(Athinë)&oldid=2563418"