Eriku i Kuq
Erik Thorvaldsson (rr. 950 – rr. 1003?) i njohur si Eriku i Kuq, ishte një eksplorues nordik, i përshkruar në burimet e sagës mesjetare dhe islandeze se kishte themeluar vendbanimin e parë evropian në Grenlandë. Eriku ka shumë të ngjarë të ketë fituar epitetin "i Kuq" për shkak të ngjyrës së flokëve dhe mjekrës së tij.[1][2] Sipas sagave islandeze, Eriku lindi në rrethin Jæren të Rogaland, Norvegji, si djali i Thorvald Asvaldsson; në të cilin Thorvald më vonë do të dëbohej nga Norvegjia dhe do të lundronte në perëndim për në Islandë me Erikun dhe familjen e tij.[3] Gjatë jetës së Erikut në Islandë, ai u martua me Þjódhild Jorundsdottir dhe do të kishte katër fëmijë, me një nga djemtë e Erikut që ishte eksploruesi i mirënjohur islandez Leif Erikson.Leif Erikson.[4][5] Rreth vitit 982, Erik u internua nga Islanda për tre vjet, gjatë së cilës kohë ai eksploroi Grenlandën, duke kulmuar përfundimisht me themelimin e tij të vendbanimit të parë të suksesshëm evropian në ishull. Eriku më vonë do të vdiste atje rreth vitit 1003 të es gjatë një epidemie dimërore.[6]
Biografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Jeta e hershme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Erik Thorvaldsson lindi në Rogaland, Norvegji në vitin 950 të erës sonë dhe ishte djali i Thorvald Asvaldsson (i shkruar gjithashtu Osvaldsson).[3] Thorvald më vonë do të dëbohej nga Norvegjia për kryerjen e akteve të vrasjes nga pakujdesia.[7] Thorvald më pas do të vazhdonte të lundronte në perëndim nga Norvegjia me familjen e tij, duke përfshirë Erikun 10-vjeçar. Thorvald dhe familja e tij përfundimisht do të vendoseshin në Hornstrandir në Islandën veriperëndimore, ku Thorvald përfundimisht do të vdiste diku para vitit 970 të erës sonë.[3][8][9]
Martesa dhe familja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pas vdekjes së babait të tij, Eriku u martua me Þjódhild Jorundsdottir dhe u zhvendos në Haukadalr (Hawksdale) ku ndërtoi një fermë të quajtur Eiríksstaðir; Þjódhild ishte e bija e Jorundur Ulfsson dhe Þorbjorg Gilsdottir.[7] Tradita mesjetare islandeze tregon se Eriku dhe gruaja e tij Þjódhild kishin katër fëmijë: një vajzë, Freydís, dhe tre djem, eksploruesin Leif Erikson, Thorvald dhe Thorstein.[4] Ndryshe nga djali i tij Leif dhe gruaja e Leif, të cilët u bënë të krishterë, Eriku mbeti një ndjekës i paganizmit nordik. Ndërsa gruaja e Erikut mori përzemërsisht krishterimin, madje duke porositur kishën e parë të Grenlandës, Erikut nuk e pëlqeu shumë atë dhe iu përmbajt perëndive të tij nordik – të cilat, tregojnë sagat, e shtynë Þjódhild të ndalonte marrëdhëniet me burrin e saj.[10][11]
Vdekja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Djali i Erikut, Leif Erikson, u bë nordiku o parë që eksploroi tokën e Vinland - pjesë e Amerikës së Veriut, me sa duket afër Newfoundland të ditëve të sotme - dhe ftoi babanë e tij në udhëtim. Megjithatë, sipas sagave, Eriku u rrëzua nga kali gjatë rrugës për në anije dhe e mori këtë si një shenjë të keqe, duke e lënë djalin e tij të vazhdonte pa të.[10] Eriku vdiq më vonë në një epidemi që vrau shumë nga kolonistët në dimër pas largimit të djalit të tij.[6]
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ The Little Ice Age: How Climate Made History, 1300–1850, Basic Books, 2002, p. 10. ISBN 0-465-02272-3.
- ^ Cooper Edens: Sea Stories: A Classic Illustrated Edition, 2007, ISBN 9780811856348, p. 53
- ^ a b c "Erik the Red – Ages of Exploration". exploration.marinersmuseum.org (në anglishte amerikane). Arkivuar nga origjinali më 1 tetor 2017. Marrë më 2 qershor 2017.
- ^ a b "Grænlendinga saga" [Saga of the Greenlanders]. Icelandic Saga Database (në islandisht). Chapter 2. Marrë më 22 nëntor 2023.
- ^ "Erik the Red". Britannica (në anglishte amerikane). Arkivuar nga origjinali më 28 tetor 2020. Marrë më 1 tetor 2020.
- ^ a b "Grænlendinga saga" [Saga of the Greenlanders]. Icelandic Saga Database (në islandisht). Chapter 4. Marrë më 22 nëntor 2023.
- ^ a b Sephton, J. (1880). "Eiríks saga rauða" [Saga of Erik the Red]. Icelandic Saga Database (në anglisht). Chapter 2. Marrë më 22 nëntor 2023.
- ^ Watson, A.D. (gusht 1923). "The Norse Discovery of America". Journal of the Royal Astronomical Society of Canada (në anglisht). 17: 260. Bibcode:1923JRASC..17..257W. Arkivuar nga origjinali më 27 tetor 2021. Marrë më 18 prill 2020.
- ^ "Grænlendinga Saga." The Vinland Sagas: The Norse Discovery of America. Baltimore: Penguin Books, 1973. 47–105.
- ^ a b Kudeba, N. (19 prill 2014). "5: Norse Explorers from Erik the Red to Leif Erikson – Canadian Explorers". The History of Canada (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 8 maj 2014.
- ^ Sephton, J. (1880). "Eiríks saga rauða" [Saga of Erik the Red]. Icelandic Saga Database (në anglisht). Chapter 5. Marrë më 22 nëntor 2023.
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit] |
Wikimedia Commons ka materiale multimediale në lidhje me: Eriku i Kuq. |
- Erikr Thordvalsson
- The Saga of Erik the Red Arkivuar 4 maj 2016 tek Wayback Machine – Teksti në anglisht dhe në gjuhën e vjetër nordike.
- The Fate of Greenland's Vikings Arkivuar 4 nëntor 2012 tek Wayback Machine