Veriu (gjeografi): Dallime mes rishikimesh
| [Redaktim i kontrolluar] | [Redaktim i kontrolluar] |
Content deleted Content added
v roboti shtoj: pa:ਉੱਤਰ |
Buona1 (diskuto | kontribute) vNo edit summary |
||
| (5 rishikime të ndërmjetme të pashfaqur nga 4 përdorues) | |||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
{{Drejtimet kardinale01}} |
{{Drejtimet kardinale01}} |
||
'''Veriu''' është një nga katër anët e horizontit, veçanërisht drejtim që, në kulturën [[Perëndimi|perëndimore]], do të trajtohet si drejtimi themelor |
'''Veriu''' është një nga katër anët e horizontit, veçanërisht drejtim që, në kulturën [[Perëndimi|perëndimore]], do të trajtohet si drejtimi themelor: |
||
* |
* Veriu është përdorur (në mënyrë eksplicite ose implicite) të përcaktojë të gjitha drejtimet e tjera. |
||
* Është (pamor) në sakjin e lartë të hartës, zakonisht korrespondojnë me teh veriore |
* Është (pamor) në sakjin e lartë të hartës, zakonisht korrespondojnë me teh veriore të zonës përfaqësuar, përveç rasteve kur në mënyrë eksplicite është deklaruar ndryshe ose (pikë referimi), është konsideruar më e dobishme për të se sa për territore që janë në drejtime të veçanta. |
||
== Etimologjia == |
== Etimologjia == |
||
Etimologjia e fjalës ''veri'' rrjedh nga '''gjermanishtja e vjetër e nivelit të lartë''' - nga fjala (''Nord''), dhe nga gjuha '''Proto-Indo-European''' njësi (''ner-''), ka kuptimin e "majtë" (ose "nën"). (Sa duket një përshkrim të natyror primitiv konceptin e saj është "në të majtë e të lindjes së diellit".) |
Etimologjia e fjalës ''veri'' rrjedh nga '''gjermanishtja e vjetër e nivelit të lartë''' - nga fjala (''Nord''), dhe nga gjuha '''Proto-Indo-European''' njësi (''ner-''), ka kuptimin e "majtë" (ose "nën"). (Sa duket një përshkrim të natyror primitiv konceptin e saj është "në të majtë e të lindjes së diellit".) |
||
Në gjuhën Latine ''borealis'', është nga greqishtja ''[[boreas]]'' "era veriore, veriu", në mitologji (në bazë të [[Ovid]]) |
Në gjuhën Latine ''borealis'', është nga greqishtja ''[[boreas]]'' "era veriore, veriu", në mitologji (në bazë të [[Ovid]]) personifikuar si i biri i zotit të lumit [[Strymon]], dhe babai i [[Calais dhe Zetes]]; ''septentrionalis'' është nga ''septentriones'', "the seven plow oxen", një emër të ''Ursa Maior''. Greqisht ''arktikos'' "veriore" është emëruar për të njëjtin konstelacion (c. f. ''[[Arktik]] ''). |
||
Gjuhë të tjera kanë nganjëherë burime më interesante. Për shembull, në gjuhën Lezgian ''kefer'' mund të thotë të dy 'mosbesimin' dhe 'veri', pasi që në veri të myslimanëve [[Lezgian]] ka zona të banuara nga jo-myslimane [[popujve sllavë]]. Në shumë gjuhë të [[Mesoamerica]], 'veri' do të thotë edhe 'lart'. |
Gjuhë të tjera kanë nganjëherë burime më interesante. Për shembull, në gjuhën Lezgian ''kefer'' mund të thotë të dy 'mosbesimin' dhe 'veri', pasi që në veri të myslimanëve [[Lezgian]] ka zona të banuara nga jo-myslimane [[popujve sllavë]]. Në shumë gjuhë të [[Mesoamerica]], 'veri' do të thotë edhe 'lart'. |
||
| Rreshti 16: | Rreshti 16: | ||
[[Kategoria:Gjeografi]] |
[[Kategoria:Gjeografi]] |
||
[[af:Noord]] |
|||
[[als:Norden]] |
|||
[[am:ሰሜን]] |
|||
[[ar:شمال]] |
|||
[[arc:ܬܝܡܢܐ]] |
|||
[[az:Şimal]] |
|||
[[ba:Төньяҡ]] |
|||
[[bat-smg:Šiaurė]] |
|||
[[be:Поўнач]] |
|||
[[be-x-old:Поўнач]] |
|||
[[bg:Север]] |
|||
[[bjn:Utara]] |
|||
[[bo:བྱང་ཕྱོགས།]] |
|||
[[br:Norzh]] |
|||
[[bs:Sjever]] |
|||
[[bug:Manorang]] |
|||
[[ca:Nord]] |
|||
[[ceb:Amihanan]] |
|||
[[co:Nordu]] |
|||
[[cs:Sever]] |
|||
[[cu:Сѣвєръ]] |
|||
[[da:Kompasretning#Nord]] |
[[da:Kompasretning#Nord]] |
||
[[de:Norden]] |
|||
[[diq:Zıme]] |
|||
[[el:Βορράς]] |
|||
[[eml:Nôt]] |
|||
[[en:North]] |
|||
[[eo:Nordo]] |
|||
[[es:Norte]] |
|||
[[et:Põhi]] |
|||
[[eu:Ipar]] |
|||
[[fa:شمال]] |
|||
[[fi:Pohjoinen]] |
|||
[[fr:Nord]] |
|||
[[fur:Nord]] |
|||
[[ga:Tuaisceart]] |
|||
[[gan:北]] |
|||
[[gl:Norte]] |
|||
[[gu:ઉત્તર]] |
|||
[[he:צפון]] |
|||
[[hi:उत्तर]] |
|||
[[hr:Sjever]] |
|||
[[ht:Nò]] |
|||
[[hu:Észak]] |
|||
[[ia:Nord]] |
|||
[[id:Utara]] |
|||
[[is:Norður]] |
|||
[[it:Nord]] |
|||
[[ja:北]] |
|||
[[ka:ჩრდილოეთი]] |
|||
[[ko:북쪽]] |
|||
[[koi:Ойвыв]] |
|||
[[ksh:Norde]] |
|||
[[ku:Bakur]] |
|||
[[kv:Войвыв]] |
|||
[[la:Septentrio (plaga)]] |
|||
[[lb:Norden]] |
|||
[[lmo:Nòrd]] |
|||
[[ln:Nola]] |
|||
[[lt:Šiaurė]] |
|||
[[lv:Ziemeļi]] |
|||
[[mg:北]] |
|||
[[mhr:Йӱдвел]] |
|||
[[mk:Север]] |
|||
[[ml:വടക്ക്]] |
|||
[[mr:उत्तर दिशा]] |
|||
[[ms:Utara]] |
|||
[[myv:Пелеве ёнкс]] |
|||
[[ne:उत्तर]] |
|||
[[new:यंता]] |
|||
[[nl:Noord (windstreek)]] |
|||
[[nn:Nord]] |
|||
[[no:Nord]] |
|||
[[nrm:Nord]] |
|||
[[oc:Nòrd]] |
|||
[[pa:ਉੱਤਰ]] |
|||
[[pam:Pangulu]] |
|||
[[pl:Północ]] |
|||
[[pnb:اتر]] |
|||
[[pt:Norte]] |
|||
[[qu:Chincha]] |
|||
[[ro:Nord]] |
|||
[[ru:Север]] |
|||
[[sah:Хоту]] |
|||
[[scn:Nord]] |
|||
[[sco:North]] |
|||
[[sh:Sever]] |
|||
[[si:උතුර]] |
|||
[[simple:North]] |
|||
[[sk:Sever (svetová strana)]] |
|||
[[sl:Sever]] |
|||
[[sn:Maodzanyemba]] |
|||
[[so:Woqooyi]] |
|||
[[sr:Север]] |
|||
[[su:Kalér]] |
|||
[[sv:Norr]] |
|||
[[sw:Kaskazini]] |
|||
[[ta:வடக்கு]] |
|||
[[te:ఉత్తరం]] |
|||
[[tg:Шимол (тарафи олам)]] |
|||
[[th:ทิศเหนือ]] |
|||
[[tr:Kuzey]] |
|||
[[tt:Төньяк]] |
|||
[[uk:Північ]] |
|||
[[ur:شمال]] |
|||
[[uz:Shimol]] |
|||
[[vec:Nord]] |
|||
[[vep:Pohjoine]] |
|||
[[vi:Hướng Bắc]] |
|||
[[wa:Bijhe (costé del Daegne)]] |
|||
[[war:Amihan]] |
|||
[[wuu:北]] |
|||
[[yi:צפון]] |
|||
[[yo:Àríwá]] |
|||
[[zh:北]] |
|||
[[zh-yue:北]] |
|||
Versioni aktual i datës 20 nëntor 2023 22:56
Anët e horizontit
|
Veriu është një nga katër anët e horizontit, veçanërisht drejtim që, në kulturën perëndimore, do të trajtohet si drejtimi themelor:
- Veriu është përdorur (në mënyrë eksplicite ose implicite) të përcaktojë të gjitha drejtimet e tjera.
- Është (pamor) në sakjin e lartë të hartës, zakonisht korrespondojnë me teh veriore të zonës përfaqësuar, përveç rasteve kur në mënyrë eksplicite është deklaruar ndryshe ose (pikë referimi), është konsideruar më e dobishme për të se sa për territore që janë në drejtime të veçanta.
Etimologjia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Etimologjia e fjalës veri rrjedh nga gjermanishtja e vjetër e nivelit të lartë - nga fjala (Nord), dhe nga gjuha Proto-Indo-European njësi (ner-), ka kuptimin e "majtë" (ose "nën"). (Sa duket një përshkrim të natyror primitiv konceptin e saj është "në të majtë e të lindjes së diellit".)
Në gjuhën Latine borealis, është nga greqishtja boreas "era veriore, veriu", në mitologji (në bazë të Ovid) personifikuar si i biri i zotit të lumit Strymon, dhe babai i Calais dhe Zetes; septentrionalis është nga septentriones, "the seven plow oxen", një emër të Ursa Maior. Greqisht arktikos "veriore" është emëruar për të njëjtin konstelacion (c. f. Arktik ).
Gjuhë të tjera kanë nganjëherë burime më interesante. Për shembull, në gjuhën Lezgian kefer mund të thotë të dy 'mosbesimin' dhe 'veri', pasi që në veri të myslimanëve Lezgian ka zona të banuara nga jo-myslimane popujve sllavë. Në shumë gjuhë të Mesoamerica, 'veri' do të thotë edhe 'lart'.